Transcript 31 เบาหวาน - กลุ่มการพยาบาล

เบาหวาน
วรรณศิการ์ เหินชัย
พยาบาลวิชาชีพ ชานาญการ
คานิยาม
ระดับนา้ ตาลในเลือดสู งกว่ าปกติ ( > 160 )
P9
สาเหตุ
1. อินซูลนิ มีไม่ พอ
2. มีแต่ ไม่ ดี
3. มีสารต้ านอินซูลนิ
4/13/2015
2
กลไกการเก็บ/ใช้ นา้ ตาล
• Beta cell ของตับอ่อน สร้าง ฮอร์โมน อินซูลิน
...อินซูลิน ลดระดับน้ าตาลในเลือด โดย เก็บเข้าเซลล์
• Alpha cell สร้างฮอร์โมน กลูคากอน
...กลูคากอน เพิม่ ระดับน้ าตาลในเลือด โดย สลายจาก
ตับ..
4/13/2015
3
ทาไมจึงมีน้าตาลในปัสสาวะ
ลาไส้ ดูดซึม
นา้ ตาลไหลเวียนในเลือด
กินอาหาร
นา้ ตาลซึมผ่ านผนังหลอดเลือดในอวัยวะ
อินซูลนิ ช่ วยเก็บนา้ ตาลสะสมในเซลล์
นา้ ตาลในเลือดลดลง ปกติ ภายใน 2 ชม.
เลือดไหลเวียนไปที่ไตเพือ่ กรอง
นา้ ตาลส่ วนเกินไปผ่ านการกรองทิง้ ที่กรวยไต
ไตดูดนา้ ตาลได้ จากัด ≤ 180 mg%
ปัสสาวะทีข่ ับทิง้ จึงไม่ เหลือนา้ ตาล
4/13/2015
คนปกติ
4
ทาไมจึงมีน้าตาลในปัสสาวะ
ลาไส้ ดูดซึม
นา้ ตาลไหลเวียนในเลือด
กินอาหาร
นา้ ตาลซึมผ่ านผนังหลอดเลือดในอวัยวะ..ไม่ ได้
อินซูลนิ ช่ วยเก็บนา้ ตาลสะสมในเซลล์ ได้ น้อยลงหรือไม่ เหลือ
นา้ ตาลในหลอดเลือดค้ างนานเกิน 2 ชม.
เลือด( ทีม่ นี า้ ตาลเยอะ)ไหลเวียนไปที่ไตเพือ่ กรอง
นา้ ตาลส่ วนเกินไปผ่ านการกรองทิง้ ที่กรวยไตจานวนมาก
ไตดูดนา้ ตาลได้ จากัด ≤ 180 mg%
นา้ ตาลส่ วนเกินเหลือปนกับปัสสาวะ
4/13/2015
เบาหวาน
5
ผลแทรกซ้ อนจากเบาหวาน 4 ประเภท
นา้ ตาลเกินล้นพิกดั ทีไ่ ต
นา้ ตาลในปัสสาวะ
ไตทางานหนัก
นา้ ตาลดูดนา้
ไตวายเรื้อรัง
เสี ยนา้ ตาลและนา้
ภาวะเสมือนอดอาหาร
อวัยวะอืน่ ๆขาดนา้ ตาล
Ketoacidosis
ไขมันเหลือค้ างในหลอดเลือด
เก็บไขมันเข้ าเซลล์ไม่ ได้
โรคไขมันในเลือดสู ง
เกิดโรคทีห่ ลอดเลือด
นา้ ตาลจับโปรตีนและดูดนา้
4/13/2015
อาการแทรกซ้ อนอืน่ ๆ
6
ทาไมถึงมีภาวะคีโตนในกระแสเลือด
ขาดอินซูลนิ
นา้ ตาลค้ างในเลือดสู ง
นา้ ตาลเข้ าเซลล์อวัยวะอืน่ ไม่ ได้
นา้ ตาลแพร่ เข้ าสมองอย่างอิสระ
สมองปกติ
อวัยวะอืน่ ๆขาดนา้ ตาล
ส่ งสั ญญาณ
ซึมเข้ าเซลล์ในอวัยวะต่ างๆได้
ร่ างกายเข้ าใจผิดคิดว่ าอดอาหาร
Acetoacetyl CoA
กระตุ้นการสลายไขมัน
B-Oxidation
FFA Acetate
TCA
พลังงาน ATP
Ketoacidosis รบกวนสมอง
4/13/2015
shock
Ketone body
เซลล์รอดชีวติ
7
อาการเด่ นในผู้ป่วย Ketoacidosis
เข้ าใจผิดคิดว่ าอดอาหาร
กายเครียด
กระตุ้นตับ
Glucagon สลาย ไกลโคเจน
Gluconeogenasis
จากตับ กล้ามเนือ้
เพิม่ ปริมาณฉี่
Osmotic diuresis
ฉี่บ่อย ฉี่มาก
เสี ยเกลือแร่
Electrolyte losses
4/13/2015
Lipolysis
FFA สลายต่ อเนื่อง
ระดับนา้ ตาลเพิม่
Hyperglycemia
ดูดนา้
สลาย Adiposet issue
Ketone body
ธรรมชาติมีฤทธิ์เป็ นกรด
Ketoacidosis
หายใจหอบขับ CO2
Kussmual breath.
8
โรคแทรกในผู้ป่วยเบาหวาน
ผู้ป่วย
เบาหวาน
ไขมันในเลือดสู ง
กินอาหาร
กระตุ้นตับอ่ อนหลัง่ อินซู ลนิ
ระดับนา้ ตาลในเลือดสู ง
พร่ องอินซูลนิ
กินไขมัน
ระดับไขมันในเลือดเพิม่
กระตุ้นตับอ่ อนหลัง่ ไลโปโปรตีนไลเปส
เก็บไขมันเข้ าเซลล์ไม่ ได้
ไขมันใน
เลือดสู ง
4/13/2015
เก็บนา้ ตาลและไขมัน
เข้ าเซลล์กล้ามเนือ้
เซลล์ตับ พร้ อมกัน
9
ทาไมจึงเกิดภาวะแทรกซ้ อน
คุณสมบัตขิ องนา้ ตาล
1.
2.
3.
4.
4/13/2015
แพร่ อสิ ระสู่ สมอง ( ไม่ พงึ่ อินซูลนิ )
ดูดซับนา้ อุ้มนา้
จับโปรตีน
พึง่ อินซูลนิ พาเข้ าอวัยวะต่ างๆ
10
ทาไมจึงเกิดภาวะแทรกซ้ อน
นา้ ตาลทีเ่ หลือค้ างในเลือด
- จับ Hemoglobin
- จับปลายประสาท
- จับผนังหลอดเลือด
- จับเม็ดเลือดขาว
- จับเส้ นเลือดที่จอตา
- จับเส้ นเลือดที่ไต
4/13/2015
HbA1C
ปลายประสาทพอง ชา
ผนังหลอดเลือดเสื่ อม
เสื่ อม ภูมิต้านทานต่า
ตามัว ต้ อหิน
ฉี่บ่อย ไตเสื่ อม ไตวาย
11
การรักษาโรคเบาหวาน แนวโน้ มที่เปลีย่ นไป
• การรักษาเบาหวานที่ดีที่สุดคือการป้ องกันไม่ให้เป็ น
เบาหวาน
• เดิม เป็ นการแพทย์เชิงตั้งรับ เปลี่ยนเป็ น การแพทย์เชิงตั้ง
รับ ค้นหา คัดกรองกลุ่มเสี่ ยง
• เดิมแพทย์เป็ นผูก้ าหนดแนวทางการรักษา ปรับเป็ น ผูป้ ่ วย
เบาหวานเป็ นผูก้ าหนด วางแผน ควบคุม ดูแลตนเอง แพทย์
เป็ นผูช้ ่วยเหลือ สนับสนุน ให้ความรู้
4/13/2015
12
แนวทางการรักษาเบาหวาน
1.ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม คุมอาหาร ออกกาลังกาย ลด
น้ าหนัก
2.เริ่ มด้วยยาขนานเดียว
3. ใช้ยาร่ วมกันหลายขนาน
4.ใช้ยาฉี ด
4/13/2015
13
ไขมันในเลือด
วรรณศิการ์ เหินชัย
พยาบาลวิชาชีพ ชานาญการ
ไขมันในเลือดมาจากไหน
• ทาไมคุมอาหารแล้ว...ไม่กินของมัน....แต่
เจาะเลือดแลวไขมั
นในเลือดก็
้
ยัง...สูง...
เอาๆ
แถมยังสูง
.....10 – 40 % มาจาก อาหาร
4/13/2015
15
ขบวนการขนส่ งไขมัน ทาได้ อย่ างไร???
Lipid จากอาหาร
+Lipase จากตับอ่อน( น้ าดีช่วยหุม้ ไขมัน )
เยือ่ บุลาไส้ เล็ก
ถูกดูดซึ มเข้ากระแสเลือดในรู ปของ Trigreceride
ตับ
ตับสร้างตัวขนส่ ง chol.
ระบบนา้ เหลือง
16
ขบวนการขนส่ งไขมัน ทาได้ อย่ างไร???
ขนส่งในระบบ
น้ าเหลือง ขนส่ งในกระแสเลือด
ทอน
่ ้าเหลือง
หัวใจ
เนื้อเยือ่
ใส่ 1. ตับ
2. กล้ามเนื้อ
3. Adipose tissue
ใช้แล้วเหลือ.... HDL ดูดซึมกลับไป ตับ
เก็บ
17
โรคทีเ่ กิดจากไขมันสู ง
•
•
•
•
4/13/2015
โรคนา
อ้วน
หลอดเลือดอุดตัน
หลอดเลือดกรอบ
นิ่วในถุงน้ าดี
•
•
•
•
โรคตาม
เบาหวาน
ความดันโลหิ ตสูง
อัมพฤกต์ อัมพาต
โรคหลอดเลือด
สมอง ตัน ตีบ แตก
18
สาเหตุของเส้ นเลือดกรอบ
• HDL ขนส่ ง (ไขมันเศษเหลือ) กลับไปที่ ตับ
• LDL กินเกิน เหลือค้างในเลือดมาก( จับกับไข)
มุดผานผนั
งหลอด
่
เลือด
เลือด
รู ผนังหลอดเลือดตัน
ติดคาทีผ
่ นังหลอด
น้ าเลือดซึมผ่านยาก
เม็ดเลือดขาวเก็บกินไขมัน
เซลล์ตายกลายเป็ น
Form cell สะสมๆๆๆ
4/13/2015
19
สาเหตุของการเกิดโรค
ผนังหลอดเลือดกรอบ แข็ง ( Atherosclerosis)
ของเหลวไหลยาก สมอง อวัยวะขาดอาหาร
หัวใจปรับตัว บีบตัวแรงขึ้น เพื่อเอาชนะแรงต้านจากผนัง
วงจร ซ้ าๆ
เป็ น
หลอดเลือดดาปูดคาง
ผนัง
้
หัวใจหนา ทางานหนักขึ้นๆๆ
4/13/2015
หัวใจโต MI
แรงตานผนังมาก... ความดันสูง อัมพฤกต์
20