Transcript دانلود
رهبری Leadership تفاوتهاي رهبران با مديران رهبران • • • • • تحول و تغيير ديد بلند مدت آغازگر در چالش با وضع موجود كار خوب انجام مي دهند مديران • • • • • ثبات ونظم ديد كوتاه مدت تداوم بخش پذيراي وضع موجود كار را خوب انجام مي دهند تعريف رهبری • فرايند تاثير گذاری فرد بر افکار ،ديد گاهها ،و رفتار ديگران . • فرايندی که به کمک آن يک فرد افراد ديگر را برای تالش در جهت دستيابی به هدف معين ،تحت تاثير قرارمی دهد. رهبری رهبری عبارت از کنش واکنش متقابل بين رهبر ،پيروان ،ويک موقعيت خاص است. پيروان رهبر رهبری موقعيت مدلها و نظريه های رهبری • نظريه های متکی بر خود رهبر. • نظريه هايی که بر رابطه متقابل رهبر و پيرو تاکيد دارند. • نظريه هاي اقتضايی به ترتيب اهميتی که به عوامل موقعيتی قائل هستند . • نظريه هاي اقتضايی که اهميت نسبتا يکسان به عوامل رهبری يعنی رهبر ،پيروان ،و موقعيت قائل هستند. نظريه های متکی برخود رهبر • نظريه مبتنی بر صفتها • نظريه تواناييهای شناختی • مدل مهارتهای رهبری Trait Theory Cognitive Resources Theory Leadership Skills Model نظريه مبتنی بر صفتها Trait Theory • براساس اين نظريه صفات شخصيتي رهبر در اثربخشي رهبري وي نقش اصلي را بازي مي كند. • برويژگيهاي شخصي رهبران تاكيد داشته و معتقد است كه اين ويژگيها رهبران خوب وبد را از هم متمايز مي سازد. • توجه اين نظريه به خود رهبر بوده و به هيچ رو به شرايط وموقعيتي كه رهبري در آن انجام مي گيرد ويا به پيروان ،توجه نمي كند. نظريه مبتنی بر صفتها Trait Theory رهبر رهبری نظريه مبتنی بر صفتها Trait Theory رهبری رهبر نظريه مبتنی بر صفتها – Trait Theoryصفات مورد تاكيد انگيزه صداقت وسالمت شخصي هوش صفات TRAITS دانش مرتبط اعتماد به نفس تمايل به تاثير گذاري برديگران نظريه تواناييهای شناختی Cognitive Resources Theory • اين نظريه به چگونگی تاثير تفکر ،تجربه ،و استرس بر رهبری می پردازد. • اثرات تفکر وتجربه رهبران را در تقابل با استرس بررسی می کند. • تفکر وتجربه قادر به تقليل اثرات استرس بر رهبران هستند. نظريه تواناييهای شناختی Cognitive Resources Theory رهبر وظيفه گرا استرس رهبر تفکر رهبر تاثير روی کيفيت تصميمات رهبر تجربه رهبر تاثيرروی عملکرد رهبر عملکرد گروه مدل مهارتهای رهبری Leadership Skills Model • در اين مدل مهارت های رهبر بعنوان عامل تعيين کننده در رهبری اثر بخش تلقی می شود. • از ديدگاه اين مدل دانش ومعلومات اصلی ترين مهارت رهبری است. • از ديد گاه اين مدل نه کسی رهبربدنيا می آيد ونه ميتوان از کسی رهبر ساخت .مهارت و توانايی رهبری حاصل کسب تجربه است. نظريه هايی که بر رابطه متقابل رهبر و پيرو تاکيد دارند • رهبری تراکنشی Transactional Leadership • نظريه تعامالت ارتباطی رهبر -عضو Leader- Member Exchange Theory • نظريه تعامالت اجتماعی Social Exchange Theory رهبری تراکنشی Transactional Leadership • اثربخشی اين مدل مرهون اين است که منافع پيروان ايجاب نمايد که از خواسته های رهبر تبعيت کنند. • در اين مدل مبنای به انجام رسيدن هر کاری منوط به تبادل منافع فی مابين رهبر وپيروان است . • مبنای رهبری تراکنشی بده وبستانهای فی مابين رهبر و پيروان می باشد ،ليکن برتری و کنترل اين رابطه در دست رهبر است. نظريه تعامالت ارتباطی رهبر -عضو Leader Member Exchange Theory • رهبر مبادالت ارتباطی متمايزی با هر يک از پيروان دارد. • اساس اين تئوری بر رابطه دوتايی فی مابين رهبربا تک تک پيروان ،بطور جداگانه ،قرارگرفته است. نظريه تعامالت ارتباطی رهبر -عضو (ادامه).. )Leader Member Exchange Theory (LMX • طبق اين نظريه يکی از دو نوع تعامالت ارتباطی ذيل فی ما بين رهبر با هر يک از پيروان شکل می گيرد : – گروه درونی ( اعتماد متقابل ،احترام ،وعالقه ) – تعداد اندکی از پيروان مورد اعتماد که رهبر با آنان مبادالت ارتباطی ويژه داشته وآنان نقش دستيار ،نايب ،و مشاور را نسبت به رهبر ايفاء می کنند. – گروه بيرونی ( عدم اعتماد متقابل وعالقه ) – آندسته از پيروان که در خارج از گروه درونی هستند در اين طبقه قرارمی گيرند. تاثير وتاثر فی ما بين رهبر وپيروان دراين گروه نسبتا اندک است. نظريه تعامالت اجتماعی Social Exchange Theory • • • • اين نظريه به حالتی می پردازد که فقط پيروان حضور داشته و در عمل رهبر وجود ندارد. در اين حالت يک سری تعامالت اجتماعی موجب می شود که فردی بعنوان رهبر گروه باال بيايد. با بروزتواناييها وتعهد يکی از پيروان نسبت به گروه ،انتظارات ديگران در مورد نقش رهبری مورد انتظاراز وی شکل می گيرد. از ديد پيروان طرز فکر فرد مزبور اعتبار يافته ،و از اين مرحله به بعد تاثير تصميمات او بر پيروان مشهود است. بيشتر کمتر مدلهای اقتضايی به ترتيب اهميتی که به عوامل موقعيتی قائل هستند(از كمتر به بيشتر). • مدل اقتضايی فيدلر (Fiedler’s Contingency )LPC Model • مدل رهبری موقعيتی هرسی و بالنچارد Hersey & Blanchard’s Situational Leadership Model • نظريه رهبری مسير -هدف هاوس House’s Path-Goal Theory of Leadership • نظريه جانشين رهبری Leadership Substitute Theory • مدل تصميم هنجاری وروم و يتون و جاگو Vroom & Yetton’s & Jago Normative Decision Model مدلهای اقتضايی رهبری • بسياری از مدلهای رهبری به موازات توجه به ا رتباطات رهبر/ پيروان ،متغيرهای موقعيتی را درعملکرد رهبری دخيل می دانند. اين مدلها اقتضايی ناميده می شوند. • مدلهای اقتضايی بر اين باورند که تاثير رهبر بر پيروان ،نه تنها به رفتار رهبر ،بلکه به ويژگيهای موقعيتی نيز وابسته است. • يک رهبراثر بخش دريک موقعيت خاص ،الزاما در تمامی موقعيتها اثر بخش نيست. مدل اقتضايی فرد فيدلر Fred Fiedler’s Contingency )LPC( Model • مدل فيدلر يک نظريه موقعيتی است که بر رابطه بين ويژگيهای شخصيتی رهبر و موقعيت تاکيد دارد. • براساس اين مدل شخصيت رهبر و متغيرهای موقعيتی تعيين کننده شيوه ء رهبری مورد اتخاذ رهبرمی باشد . • بر اساس اين مدل اثربخشی بستگی به شخصيت رهبر و موقعيت دارد. مدل اقتضايی فرد فيدلر Fred Fiedler’s Contingency (LPC) Model ويژگيهای شخصيتی رهبر شيوهء مورد اتخاذ رهبر متغيرهای موقعيتی مدل اقتضايی فرد فيدلر(ادامه ).. Fred Fiedler’s Contingency )LPC( Model • دراين مدل مقياسی بنام «همکار با کمترين برتری» برای تعيين شيوهء مورد اتخاذ رهبر مورد استفاده قرارمی گيرد. • با استفاده از مقياس همکار با کمترين برتری ،از رهبرخواسته می شود که در باره فردی که بيشترين دشواری را در وادارکردن او به کار دارد ،يا داشته است (همکار با کمترين برتری ) انديشيده ،و فرم مربوطه را که تلفيقی ازجنبه های شخصيتی رهبر و تاثير متغيرهای موقعيتی برآن می باشد ،تکميل نمايد. • نمره حاصله از فرم تکميل شده ،منعکس کنندهء عکس العمل احساسی رهبر نسبت به کسی است که در نظر رهبر آن فرد مانعی در مقابل رسيدن به اهداف تلقی می شود. مدل اقتضايی فرد فيدلر(ادامه ).. Fred Fiedler’s Contingency )LPC( Model • آندسته از رهبران که در ارزيابی همکار با کمترين برتری ،شدت بخرج دهند ،نمره کمتری کسب می نمايند .فيدلر اين دسته ازرهبران را وظيفه گرا می نامد. • برعکس آندسته از رهبران که عالقه مند به داشتن روابط ميان فردی نزديک با ديگران هستند ،در ارزيابی همکار با کمترين برتری ،نمره بيشتری کسب می نمايند .فيدلر اين دسته از رهبران را مردم گرا ( رابطه گرا ) می نامد. مدل رهبری موقعيتی هرسی و بالنچارد Hersey & Blanchard’s Situational Leadership Model • تمرکز اين مدل روی پيروان می باشد. • الگوی رفتاری رهبری مورد اتخاذ توسط رهبر بستگی به درجه کمال پيرو( توانايی ،آمادگی ،رغبت) دارد. • براساس اين مدل توانايی ،آمادگی ،و رغبت پيرو جهت انجام وظيفه ،تعيين کننده شيوهء مورد اتخاذ جهت رهبری می باشد .به عبارت ديگر رهبران به تناسب آمادگی پيرو، شيوهء رهبری متناسب رااتخاذ می کنند. مدل رهبری موقعيتی هرسی و بالنچارد(ادامه).. Hersey & Blanchard’s Situational Leadership Model • براساس اين مدل ،رفتار رهبر ميتواند وظيفه گرا ،يا مردم گرا (رابطه گرا) باشد: • رفتار وظيفه گرا -رهبر بر کارايی واثربخشی انجام وظايف توسط پيروان متمرکز است .رهبر وظايف ومسئوليتهای گروه يا هر يک از پيروان را اعالم ،و رهنمود صادرنموده ،واهداف را تعيين می کند. • رفتار مردم گرا – رهبر ارتباط دو يا چند طرفه با پيروان را برمی گزيند .رهبر شنوا ،مشوق ،پشتيبان ،و دلواپس آسايش پيروان می باشد. مدل رهبری موقعيتی هرسی و بالنچارد Hersey & Blanchard’s Situational Leadership Model وظيفه گرا يی زياد مردم گرايی زياد توجيهی S2 مشارکتی S3 دستوری S1 تفويضی S4 زياد مردم گرا ( رابطه گرا ) رفتار رهبر وظيفه گرا يی کم مردم گرايی زياد وظيفه گرا يی زياد مردم گرايی کم زياد کم کم وظيفه گرا متوسط کمال پيرو وظيفه گرا يی کم مردم گرايی کم زياد مدل رهبری موقعيتی هرسی و بالنچارد(ادامه).. Hersey & Blanchard’s Situational Leadership Model • • • • دستوری - S1وظيفه گرايی زياد و مردم گرايی کم .شيوه دستوری است و رهبر نحوه انجام وظيفه را تعيين و از نزديک عملکرد پيروان را زير نظر دارد. توجيهی - S2وظيفه گرايی زياد و مردم گرايی زياد .شيوه دستوری است ولی همراه با راهنمايی ومتقاعد سازی پيروان .رهبر رهنمودهای زيادی در مورد انجام وظيفه ارائه می دهد ،وليکن او بر روابط انسانی نيز تاکيد دارد. مشارکتی - S3مردم گرايی زياد و وظيفه گرايی کم .حالت دستوری کم و بيشترهمکاری بين رهبر وپيروان برقراراست.شيوهء رهبری شورائی و تصميمات براساس توافق جمع است. تفويضی - S4مردم گرايی کم و وظيفه گرايی کم .رهبر مسئوليت مربوط به تصميم گيری وانجام وظيفه را به يکی از پيروان واگذار ،وفقط در جريان پيشرفت کار قرارمی گيرد. نظريه رهبری مسير -هدف Path –Goal Theory of Leadership • نظريهء مسير – هدف جهت توضيح نحوهء اثرگذاری رفتار رهبر ،بر رضايت و عملکرد هر يک از پيروان ايجاد شده است. • اين نظريه تاکيد بر رابطهء فی مابين شيوهء مورد اتخاذ رهبر ،با ويژگيها ومشخصات پيرو و موقعيت دارد. • خالصه اينکه ،رهبر با اتخاذ رفتار متناسب با نيازها و موقعيت هر يک از پيروان ،پيرو مزبور را به مسيرهمسو با اهداف هدايت می کند . نظريه رهبری مسير -هدف Path –Goal Theory of Leadership ويژگيهای پيروان • باور او به توان خود در کنترل محيط • توان او در انجام وظيفه • تمايل او به موفقيت • تجربه او • تمايل او به نظم وترتيب اثر بخشی رهبر • رضايت شغلی پيروان • پذيرش رهبرتوسط پيروان • انگيزش پيروان شيوه مورد اتخاذ رهبر • مردم گرا ( ارتباط گرا) • وظيفه گرا (دستوری) • مشارکتی • موفقيتگرا عوامل محيطی • کار و وظيفه محوله به پيرو • سيستم مسئوليتی حاکم • عوامل مربوط به خود گروه کاری نظريه جانشين رهبری Leadership Substitute Theory • شناسايی نمودهای موقعيتی که نياز به رهبر را کاهش يا منتفی می سازند ،در اين نظريه مورد بررسی قرارمی گيرند. • دونوع متغير موقعيتی که نياز به رهبر را تحت تاثير قرارمی دهند ،در اين نظريه مورد شناسايی قرارمی گيرد: – جايگزينها – بعوض رهبرعمل نموده و نياز به وجود رهبر را منتفی می سازند. – خنثی سازها – مانع از عملکرد اثر بخش رهبر می شوند. نظريه جانشين رهبری Leadership Substitute Theory مدل تصميم هنجاری وروم ،يتون ،و جاگو vroom, Yetton, & Jago Normative Decision Model • بر اساس اين مدل شيوهء مورد اتخاذ رهبر بايد بتواند منجر به بروز مشارکت مناسبی از طرف گروه پيروان در اتخاذ تصميمات گردد. • اين مدل به رهبری بعنوان يک فرايند تصميم گيری نگريسته وتعيين می کند که رهبر در موقعيت های معين به چه نحوی بايد عمل کند. • اثربخشی نهايی تصميمات بستگی به کيفيت تصميمات و مقبوليت تصميمات دارد .مشارکت پيروان می تواند موجب ارتقاء کيفيت و مقبوليت تصميمات شود. مدل تصميم هنجاری وروم ،يتون ،و جاگو Vroom , Yetton , & Jago Normative Decision Model اين مدل پنج شيوه تصميم گيری را با ديد مشارکتی در طی يک پيوستار مورد شناسايی قرارمی دهد: شيوهء خود محور (Autocratic I- AI) -1خودتا ن مسئله را حل کنيد. شيوهء خود محور (Autocratic II- AII) -2اطالعات را از پيروان اخذ ،وليکن همچنان خودتا ن تصميم گيری کنيد. شيوهء مشورتگرای (Consultative I – CI) – 1مسئله را بصورت فردی با پيروان در ميان بگذاريد ،سپس خودتان تصميم گيری کنيد. شيوهء مشورتگرای (Consultative II – CII) -2مسئله را بصورت گروهی با پيروان در ميان بگذاريد ،سپس خودتان تصميم گيری کنيد. شيوهء گروه محور (Group II- GII) -2مسئله را با پيروان بصورت گروهی در ميان گذاشته و سعی کنيد بر يک راه حل خاص به توافق و رضايت جمعی برسيد. مدل تصميم هنجاری وروم ،يتون ،و جاگو)ادامه(.. Vroom, Yetton, & Jago Normative Decision Model • اين مدل شامل يک شجرهء تصميم است که رهبر را قادرمی سازد که موقعيت را وارسی و شيوه يا نوع دخالت خود را برگزيند. • با پرسش يک سری سواالت توسط رهبراز خودش درمورد ماهيت مسئله ،تصميمات ،و نتايج ،رهبر قادر به تعيين مقدار مشارکت مورد لزوم پيروان می شود. • اين سواالت از مرحله يک شروع وبا استفاده از شجرهء تصميم ،رهبر ميتواند به بهترين تصميم ،با توجه به پاسخهای بعمل آمده جهت سواالت ،نايل گردد. شجرهء تصميم G F E D C B بله خير AI, AII, CI CII, GII GII AI, AII, CI, CII, GII AI, AII, CI, CII GII CII CI, CII AII, CI, CII AII, CI, CII, GII آيا مسئله ساختار يافته است ؟ CII CI, GII CII آيا نظرات پيروان CII درموردروش مناسب جهت نيل به هدف ، مغاير با نظرات من است ،به نحوی که تصميم منجر به برخورد شود؟ A آيا پيروان در نتايج حاصله از حل اين مسئله سهيم هستند؟ آيا جهت قابل اجرا بودن تصميمات ،پذيرش پيروان نسبت به تصميم اهميت دارد؟ آيا تصميمات با کيفيت باال مورد نياز است؟ آيا خود من اطالعات کافی را جهت اتخاذ چنين تصميمی دارا هستم ؟ آگر تصميم را به تنهايی اتخاذ کنم ،اين احتمال وجود دارد که تصميم من مورد قبول پيروان قرارگيرد؟ مدلهای اقتضايی که اهميت نسبتا يکسان به عوامل رهبری، يعني رهبر ،پيروان ،و موقعيت قائل هستند. • رهبری کاريزماتيک Charismatic Leadership • رهبری تبديلی Transformational Leadership • رهبری خدمتگزار Servant Leadership رهبری کاريزماتيک Charismatic Leadership • براساس اين مدل رفتار سمبليک رهبر دارد که پيروان را جهت متابعت از اهداف سازمانی يا نيات شخصی رهبر ، متحول می سازد. • رهبران کاريزماتيک ،با استفاده از توانايی های شخصی شان ،قادر به تاثير گذاری عميق و خارق العاده در پيروان هستند. • در اين مدل رهبر دارای موهبتی ويژه تلقی شده و پيروان او را در حد پرستش دوست داشته و ستايش می کند. رهبری کاريزماتيک (ادامه).. Charismatic Leadership • نمودهای رهبری کاريزماتيک: – پيروان به صحت ديدگاههای رهبر اطمينان کامل دارند. – پذيرش بی چون وچرای رهبر. – عالقه پيروان به رهبر. – رغبت پيروان به اطاعت از رهبر. • حالتهای منفی ومثبت رهبری کاريزماتيک: • منفی • تحکيم قدرت فردی رهبر. • محوريت بخشيدن به خود توسط رهبر. • مثبت • تحکيم وتاکيد بر قدرت جمعی. • توانا سازی پيروان توسط رهبر. رهبری تبديلی Transformational Leadership • براساس اين مدل ،رهبر وپيروان انگيزش و روحيات يکديگر را متقابال ارتقاء می بخشند. • رهبری تبديلی بنيادهايی ايجاد می نمايد که پيروان بيش از حد انتظار تعالی می يابند. • نمودهای رهبری تبديلی – تغيير وتحول در ارزشها ،الزامات ،و ديدگاههای پيروان – توانا سازی پيروان – تغيير وتحول سازمان جهت تطا بق با محيط رهبری تبديلی (ادامه).. Transformational Leadership ويژگيهای رهبری تبديلی • کاريزما -ترسيم دور نما و ماموريت ،القاء سربلندی ،احترام ، اطمينان به پيروان. • الهام بخشی -ابراز انتظارات متعالی ،استفاده از نمادها جهت تمرکز تالشها ،ابراز نيات با اهميت با روشهای ساده. • انگيزش ادراکی – ارتقاء درک ،عقالنيت ،و دقت در حل مسئله. • توجهات فردی – ابراز احترام نسبت به پيروان ،ارتباط فردی با تک تک پيروان ،تعليم و توصيه به پيروان. عناصر رهبری تبديلی خلق وترسيم يک دور نما ايجاد تعهد و التزام رهبری تبديلی Transformational Leadership طرح ريزی برای دورنمای ترسيمی ابراز و به اشتراک گذاشتن دور نمای ترسيمی رهبری خدمتگزار Servant Leadership • • • • براساس اين مدل اصلی ترين وظيفه رهبر خدمت به پيروان خود می باشد. براساس اين مدل وظيفه رهبر خدمت همراه با توجه به مسائل اخالقی و محيطی می باشد. رهبران خدمتگذار به پيروان خود گوش فرا داده ،در مقابل انان پاسخگو بوده واز آنان حمايت می کنند .آنها موانع عملکرد مطلوب پيروان را در محيط کار ،برطرف می سازند. رهبر خدمتگذار از رشد وتوسعه پيروان استقبال نموده ،و همزمان با دنبال کردن انتظارات سازمان ازعملکرد پيروان ،به مراقبت و حمايت از آنان می پردازد. جمع بندی شيوهء رهبري اثربخش هيچ يك ازرويكردهاي رهبري را نمي توان في نفسه صحيح يا ناصحيح پنداشت. ميتوان چنين انگاشت كه سبك يا رويكرد رهبري خاصي مناسبت بيشتري براي موقعيت مشخصي داشته باشد. نهايتا اينكه اثر بخشي به تناسب سبك رهبري مورد اتخاذ ،با موقعيت مربوطه و پيروان ،وابسته است. چگونه ميتوانيد رهبراثربخشی باشيد ازشيوهء رهبری متناسب با موقعيت و پيروان خود استفاده کنيد. شيوهء رهبری «خاص» خودتان راايجادکنيد .شيوه ای ترکيبی ازنکات موثر شيوه ها و رويکردهای گوناگون . به خاطر داشته باشيد که رهبران اثر بخش دائما به ارزيابی مجدد خود ،ديگران ،ومحيط خودشان می پردازند. نگاهی اجمالی به عملکرد وويژگيهای رهبران اثر بخش خود بهساز و خود آگاه بصير الهام بخش و تواناساز فداکار و پايدار ارتباط گر مشوق تغيير تفکر استراتژيک موثق و متواضع ويژگيهای رهبرشايسته • انطباق پذيری • سازگاری ( بهنجاری) صفتهای شخصيتی تواناييها مهارتهای اجتماعی • پرخاشگری وقاطعيت • سلطه گری • توازن عاطفی وتسلط برعواطف • استقالل ( ناهمرنگی ) • ابتکار وخالقيت • بی عيبی شخصی • اعتماد به خود • هوشمندی • قدرت داوری و مصمم بودن • آگاهی • روانی سخن • توانايی تقويت همکاری • توانايی اداره • حس همکاری • محبوبيت و وجهه • مردم آميزی • مشارکت اجتماعی • ظرافت اجتماعی وتدبير رهبری Leadership پايان