Transcript 7-Hakemiate sherkati

‫بسمه تعالي‬
‫تحليل رفتاري حاكميت شركتي‬
‫استاد و عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسالمي‬
‫عضو موسس و رئيس انجمن حسابداري مديريت ايران‪،‬‬
‫دبير كل انجمن مهندس ي مالي ايران‬
‫تبيين موضوع‪:‬‬
‫ كسب و كار و عوامل موثر بر آن‬‫ بازار سرمايه‪ ،‬بستر اساس ي كسب و كار‬‫ مديران و راهبري بازار سرمايه و نهادهاي فعال‬‫آن‬
‫‪ -‬حاكميت شركتي با محوريت مديران با ويژگيهاي‬
‫رفتاري‬
‫ روانشناس ي و تحليل رفتاري عالم و شيوه‬‫شناسايي رفتارها و تصميمات مديران‬
‫سواالت پژوهش‪:‬‬
‫ آيا همه تصميمات مديران شركتها (هيات مديره) به عنوان ركن‬‫حاكميت شركتي ‪ ،‬مبتني بر عقالنيت است؟‬
‫ انسان اقتصادي عقالئي در برابر انسان داراي تورش رفتاري‬‫چگونه مورد توجه قرار مي گيرد؟ آيا خالف قائده هايي در تصميم‬
‫گيري آن جهت راهبري شركت ها وجود ندارد؟‬
‫ علوم و پارادايم هاي سنتي چه پاسخي دارند؟ آيا نتيجه و عدم‬‫پاسخگويي روشن آنها‪ ،‬نياز به معرفي پارادايم ديگري ندارد؟‬
‫تبيين موضوع و ادبيات مرتبط‪:‬‬
‫حاكميت شركتي‬
‫تعاريف‪:‬‬
‫‪ -1‬فرآيندي كه از طريق آن شركت ها هدايت و كنترل مي شوند‪( .‬كاربري ‪)1992‬‬
‫‪ -2‬وجود شفافيت‪ ،‬انصاف و پاسخگويي در شركتها‪( .‬ولف سون ‪)2000‬‬
‫‪ -3‬ساختار روابط و مسئوليت ها در ميان گروه اصلي شامل سهامداران‪ ،‬اعضاي هيئت‬
‫مديره و مدير عامل براي ترويج بهتر عملكرد رقابتي الزم جهت دستيابي به اهداف شركت‬
‫است تا منافع گروه هاي مختلف ذينفع تامين گردد و به موجب آن شركت به استفاده‬
‫كارا و اثربخش از منابع تشويق مي شود‪( .‬سازمان همكاري اقتصادي و توسعه (‪ )OECD‬و‬
‫صندوق بين املللي پول (‪)2001 )IMF‬‬
‫‪ -4‬تعدادي مسئوليت ها و شيوه هاي اعمال شده توسط هيئت مديره و مديران اجرايي با‬
‫هدف مشخص كردن مسير راهبردي كه متضمن دستيابي به اهداف‪ ،‬كنترل ريسك ها به‬
‫طور مناسب و مصرف مستوالنه منابع مي باشد‪( .‬فدراسيون بين املللي حسابداران‬
‫(‪)2004 )IFAC‬‬
‫جمع بندي اوليه‪:‬‬
‫‪ .‬نقش و سهم مديران و هيئت مديره‬
‫‪ .‬نقش و سهم ديگر ذينفعان‬
‫‪ .‬مسئوليت اداره‬
‫ً‬
‫‪ .‬مجموعا‪ ،‬ذينفعان و مستوالني با ويژگي رفتاري و شخصيت انساني‬
‫اهميت و ضرورت حاكميت شركتي‪:‬‬
‫‪ -‬پيچيدگي كسب و كار و رقابت‪ ،‬پيشرفت هاي فناوري‬
‫ تاثير عوامل موثر بر شركت و دشواري مديريت اين نهادها‬‫ وجود جرائم و بحران هاي مالي‬‫ اهميت فرآيند خصوص ي سازي و سرمايه گذاري مبتني بر بازار به تبع آزاد‬‫سازي بازارهاي مالي‪ ،‬معامالت و تجارت‬
‫ برنامه هاي اصالحي دولتها و حاكميت ها در زمينه مسائل مالي‬‫ افزايش انسجام مالي در سطح بين املللي به تبع جهاني سازي‬‫ ضرورت شفافيت و انصاف‬‫‪ -‬پايداري نقش بازار سرمايه در اقتصاد هاي ملي‬
‫هدف حاكميت شركتي‪:‬‬
‫هدف نهايي حاكميت شركتي دستيابي در مورد ارتقاي‬
‫انصاف (عدالت)‪ ،‬شفافيت‪ ،‬پاسخگويي و رعايت حقوق‬
‫ذينفعان در بنگاه اقتصادي مي باشد‪.‬‬
‫ساختار حاكميت شركتي‪:‬‬
‫ درون سازماني (آملاني _ ژاپني)‬‫ويژگي‪ :‬شركت تحت مالكيت تعداد كمي سهامدار‬
‫ برون سازماني (آنگلو _ آمريكايي)‬‫ويژگي‪ :‬شركت هاي بزرگ توسط مديران كنترل مي شوند‬
‫و تحت مالكيت سهامداران برون سازماني يا سهامداران‬
‫خصوص ي قرار دارند‪.‬‬
‫اصول حاكميت شركتي‪:‬‬
‫ برخورد يكسان با سهامداران‬‫ شفافيت و افشاء‬‫ مسئوليت هاي هيات مديره‬‫ توجه به نقش كليه ذينفعان‬‫‪ -‬تامين مبنايي براي چارچوب موثر حاكميت شركتي‬
‫جمع بندي و نتيجه گيري‪:‬‬
‫بررس ي مباني نظري نشان از اهميت جايگاه هيات مديره و مديران با ويژگي رفتاري‬
‫و شخصيت انساني دارد‪ .‬اين مهم در انواع مدل هاي مبتني بر روابط بين مكانيزم‬
‫هاي حاكميت شركتي" اعم از مدل ترازنامه‪ ،‬مدل فراترازنامه و مدل چارچوب‬
‫هيات مديره" نيز كامل برجسته است‪.‬‬
‫‪ ‬هيات مديره شركت ها‪ ،‬راهبران آنها در تحقق اهداف هستند‪.‬‬
‫پژوهشهاي تجربي‪:‬‬
‫‪ ‬زهرا وسپرس ي (‪ )1992‬به بررس ي ارتباط تركيب هيات مديره‪ ،‬و عملكرد‬
‫شركت هاي مورد مطالعه پرداختند كه نتيجه گرفتند بين حضور آنها و‬
‫‪ ROA‬و ‪ ROE‬و‪ EPS‬ارتباط مثبت و معنادار وجود دارد‪.‬‬
‫‪ ‬رهنماي رودپشتي و اصالني (‪ )1385‬در پژوهش تاييد نمودند كه بيشترين‬
‫ارتباط بين عملكرد شركت با اركان حاكميت شركتي يعني هيئت مديره در‬
‫مقايسه يا اندازه‪ ...،‬وجود دارد‪.‬‬
‫‪ ‬رهنماي رودپشتي و احمدي (‪ )1390‬به اين نتيجه رسيدند كه ارتباط بين‬
‫شفافيت اطالعاتي و تركيب هيات مديره و نقش آن وجود دارد‪.‬‬
‫‪ ‬مونيتر (‪ )2006‬در تحقيقي تورش هاي رفتاري را در ميان ‪ 300‬نفري از‬
‫مديران حرفه اي صندوق هاي سرمايه گذاري بررس ي كرد‪.‬نشان هاي‬
‫تورش هاي رفتاري مشاهده كرد كه آمريكايي ها از انگليس ي ها ‪ ،‬احتمال‬
‫نشان دادن بيش اطميناني بيشتري نداشتند‪.‬‬
‫اكنون سواالت اين است ‪:‬‬
‫ ايفاي نقش موثر هيئت مديره به عنوان ركن موثر‬‫حاكميت شركتي‪ ،‬در چارچوب تصميمات عقاليي‬
‫صورت مي گيرد؟ و اينكه خالف قاعده عمل نمي‬
‫كند؟‬
‫‪ -‬در صورت تاييد سواالت فوق راه حل چيست؟‬
‫روانشناس ي و تحليل رفتاري ‪:‬‬
‫‪ ‬روانشناس ي‪ ،‬علم شناخت رفتار و كاركرد هاي انسان است‪( .‬دكتر احدي‬
‫و همكاران او ‪ )1390 ...‬داراي گستره وسيعي است از تاثيرات كالن مانند‬
‫نوسانات قيمت اوراق بهادار در بازار تا اثرات خرد مانند تاثير در تصميم‬
‫گيري سرمايه گذاران فردي و مديران مي باشد‪.‬‬
‫‪ ‬تحليل رفتاري‪ ،‬به كار بستن علم روانشناس ي در اين فرآيند اشاره دارد‪.‬‬
‫از جمله مطالعه رفتار سرمايه گذار منفرد و هيات مديره شركتها‪.‬‬
‫نشانه هاي اهميت و ضرورت كاربرد روانشناس ي در حوزه مالي‬
‫وجود خالف قاعده هايي نظير‪:‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫اثر اندازه‬
‫اثر ماه ها نظير ژانويه‬
‫نسبتهاي قيمت به عايدي هر سهم‬
‫اثرات تقويمي (فصول و ‪)...‬‬
‫معماي تابع ارزش‬
‫نوسان قيمتي فيوچرز آب پرتقال‬
‫اثرات آب و هوايي‬
‫در پارادايم هاي سنتي تصميم گيري سرمايه گذاران و‬
‫مديران تحت عنوان " مالي كالسيك " مبتني بر الگوي انسان‬
‫اقتصادي‪ ،‬پاسخي ارائه نگرديد‪ ،‬نتيجه آن منجر به معرفي "‬
‫پارادايم مالي رفتاري " توسط پروفسور شيلر‪ ،‬تالر‪ ،‬كانمن و‬
‫تورسكي طي سال هاي مختلف و " مالي عصبي " گرديد‪.‬‬
‫دليل‪:‬‬
‫ديدگاه دو انديشمند‪:‬‬
‫‪ -1‬اقتصاد‪ ،‬درگير رفتارهاي واقعي افراد است‪ .‬قواعد آن نه به انساني‬
‫آرماني و نه به انساني كامل‪ ،‬نه به شخصيتي افسانه اي از انسان‬
‫اقتصادي و نه به انسان ميانه اي كه از آمار برآمده است‪ ،‬ارجاع ندارد‪.‬‬
‫موضوع علم اقتصاد انساني با تمام ضعف ها و محدوديت ها است‪ .‬هر‬
‫آن كس كه زندگي مي كند و عمل مي نمايد ( لودويگ ميزس ‪1881-1973‬‬
‫يكي از رهبران كالج اقتصادي استراليا)‪.‬‬
‫‪ -2‬مالي رفتاري سعي نمي كند نشان دهدرفتار عقاليي نادرست است بلكه‬
‫در تالش است كه كاربرد فرآيند هاي تصميم گيري روانشناختي را در‬
‫شناخت و پيش بازار هاي مالي (كه از مسئوليت هاي مديران و هيات‬
‫مديره است) نشان دهد (رابرت اولسون‪ ،‬استاد دانشگاه كاليفرنيا)‪.‬‬
‫جمع بندي و نتيجه گيري‪:‬‬
‫ مديران‪ ،‬انسان هستند‪.‬‬‫ مديران احساسات دارند و داراي ساختار فيزيكي و منحصر به فرد خود‬‫هستند‪.‬‬
‫ مديران تورش هاي رفتاري دارند‪.‬‬‫ مديران شناخت و ويژگي هاي رفتاري دارند‪.‬‬‫‪ -‬مديران زنده و در تعامل با محيط هستند‪.‬‬
‫ مديران اطالعات دارند و پاسخگوي مسئوليت و به دنبال منافع هستند‪.‬‬‫بنابراين‪ ،‬بر اين مباني تصميم مي گيرند و يكي از روشن ترين مفهوم رفتاري‬
‫نظير "حسابگري ذهني ‪ " Mental Accounting‬يعني "تمايل افراد به كد‬
‫گذاري ‪ ،‬طبقه بندي و ارزيابي پيامد هاي اقتصادي از طريق گروه بندي‬
‫امتيازات آنها در مجموعه اي از حساب هاي ذهني " عينيت و موضوعيت مي‬
‫نتيجه گيري كلي و پيشنهادات‪:‬‬
‫‪ -1‬در جهت پاسخ به سواالت‪ ،‬ضرورت توجه و شناخت به علوم رفتاري‪،‬‬
‫امري ضروري است زيرا هيئت مديره شركت ها كه مسئوليت راهبري‬
‫شركت و پياده سازي نظام حاكميت شركتي را بر عهده دارند‪ ،‬در‬
‫تصميمات‪ ،‬خالف قاعده هاي اقتصادي عمل مي كنند كه بنا به‬
‫شخصيت انسان بودن آنها و رفتارهاي آنها است‪ .‬بنابراين‪ ،‬در پياده‬
‫سازي نظام حاكميت شركتي‪ ،‬توجه به اين مهم ضروري و با اهميت‬
‫است‪.‬‬
‫‪ -2‬علوم روانشناس ي‪ ،‬روانشناختي و تحليل رفتاري‪ ،‬به عنوان علوم پايه‪،‬‬
‫مي تواند در تحليل رفتارهاي هيئت مديره سودمند باشد‪.‬‬
‫‪ -3‬اگر بپذيريم كه ركن اصلي از اركان حاكميت شركتي‪ ،‬مديران به‬
‫عنوان انسان هستند‪ ،‬سپس مي توان پيشنهاد كرد كه آنها تنها از دريچه‬
‫عقاليي نبايد مورد بررس ي قرار گيرند بلكه مزاياي اقتصادي و‪...‬‬
‫‪ -4‬چنانچه به مسئوليت مديران در پياده سازي نظام حاكميت شركتي باور داريم‪،‬‬
‫سپس مي توان پيشنهاد كرد كه آنها بابت مسئوليتشان بايد اختيار داشته باشند‬
‫و همچنين در فرآيند تدوين دستورالعمل هاي اجراي حاكميت شركتي شراكت و‬
‫در اجراي آن از انعطاف و اختيار برخوردار باشند‪.‬‬
‫‪ -5‬اجرايي شدن با كيفيت نظام حاكميت شركتي‪ ،‬مبتني بر تحليل رفتاري هيات‬
‫مديران‪ ،‬موجب درجه اتكاء و محتواي اطالعاتي بااليي خواهد شد‪.‬‬
‫‪ -6‬حاكميت شركتي و تورش هاي رفتاري هيات مديره‪ ،‬در تعامل اجتناب ناپذير‬
‫هستند‪.‬‬
‫‪ -7‬نتايج پژوهش هاي متعدد حكايت از تاثير تيپ شخصيتي‪ ،‬ادراك و حافظه‬
‫مديران در تصميمات و اداره شركت ها و پياده سازي حاكميت شركتي دارد‪.‬‬
‫والسالم‬