Transcript ایمنی در برابر عفونت

‫پاسخ سیستم‬
‫ایمنی به‬
‫عوامل عفونی‬
‫‪1‬‬
‫ویژگی های عمومی پاسخهای ایمنی برابر‬
‫میکروبها‬
‫• دفاع برابر میکروبها توسط مکانیسمهای اجرایی‬
‫ذاتی و اکتسابی انجام می شود‬
‫• سیستم ایمنی ذاتی دفاع اولیه است و بسیاری از‬
‫میکروبهای بیماریزا به آن تکامل یافته اند‬
‫• پاسخ ایمنی اکتسابی ماندگارتر ‪ ،‬اختصاصی تر ‪ ،‬حذف‬
‫کننده قطعی عفونتها و همراه با سلولهای خاطره ای‬
‫است‪.‬‬
‫• با توجه به گستردگی عوامل میکروبی و پیچیده‬
‫بودن این عوامل بیماریزا ضروری است که سیستم‬
‫ایمنی از راههای متفاوت و اختصاصی به انواع‬
‫کامال‬
‫ً‬
‫گوناگون میکروبها پاسخ می دهد تا به صورت‬
‫موثر با این عوامل مبارزه کند‪.‬‬
‫• بقاء و بیماریزایی میکروبها در میزبان به طور‬
‫عمده تحت تاثیر توانایی میکروب ها در گریز از‬
‫مکانیسمهای اجرایی ایمنی و یا مقاومت به‬
‫آنهاست‪.‬‬
‫•‪ 2‬بسیاری از میکروبها ( مانند ‪ DNA‬ویروسها و‬
‫مهمترین عوامل عفونی‪:‬‬
‫• باکتری ها‬
‫– داخل سلولی‬
‫– خارج سلولی‬
‫• ویروس ها‬
‫• انگل ها‬
‫– پروتوزا ( تک سلولی)‬
‫– متازوا (پرسلولی)‬
‫• قارچ ها‬
‫‪3‬‬
‫بیماریزایی باکتری های خارج‬
‫سلولی‬
‫• باکتریهای خارج سلولی قادر به تکثیر‬
‫در خارج از سلولهای میزبان ‪ ،‬برای‬
‫نمونه در خون ‪ ،‬بافت پیوندی و فضاهای‬
‫بافتی مانند راههای هوایی و مجرای‬
‫معده‪ /‬روده هستند‪ .‬بسیاری از گونه های‬
‫بیماریزای این گروه با دو مکانیسم‬
‫اصلی موجب بیماری می شوند‪:‬‬
‫• تخریب بافتی ناشی از التهاب‬
‫• توکسین ها ‪ :‬سمومی که اثرات پاتولوژیک‬
‫متفاوتی دارند و به دو صورت زیر هستند‪:‬‬
‫– اندوتوکسین‪ ،‬از اجزای دیواره باکتری هستند(‬
‫بیشتر گرم منفی) مانند ‪ LPS‬که فعال کننده‬
‫ماکروفاژها و سلولهای دندریتیک است‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫– اگزوتوکسین به طور فعال توسط باکتری ها(‬
‫پاسخ ایمنی ذاتی به باکتری خارج سلولی‬
‫‪ ‬فعال شدن کمپلمان ‪:‬‬
‫•‬
‫•‬
‫پپتید گلیکان باکتریهای گرم مثبت و‪LPS‬‬
‫باکتریهای گرم منفی مسیر فرعی کمپلمان را‬
‫فعال می کنند‪.‬‬
‫مانوز سطح باکتریها هم مسیر لکتین‬
‫‪ ‬افزایش فاگوسیتوز با استفاده از گیرنده‬
‫های ‪ PRR‬و گیرنده های ‪FC‬‬
‫نکته ‪ :‬بعض ی از گیرنده ها مانند مانوز و گیرنده های‬
‫رفتگر موجب افزایش فاگوسیتوز می شوند‪ .‬برخی دیگر‬
‫فعالیت میکروب کش ی فاگوسیتها را تحریک می کنند و‬
‫تعدادی هم مانند گیرنده های ‪ FC‬و کپلمان هم‬
‫فاگوسیتوز و هم میکروب کش ی را افزایش می دهند‪.‬‬
‫‪ ‬التهاب‬
‫‪5‬‬
6
‫ایمنی اکتسابی در برابر باکتری خارج سلولی‬
‫• به دو شکل اصلی ایمنی همورال و ایمنی سلولی (‬
‫ً ‪ )T CD4+‬می باشد‪.‬‬
‫عمدتا‬
‫‪ ‬ایمنی همورال ‪:‬‬
‫• ایمنی هومورال‪ ،‬به غیر از مهار آنتی ژنهای دیواره‬
‫سلولی و توکسینهای پروتئینی ‪ ،‬مکانیسم دفاعی اصلی در‬
‫برابر توکسین پلی ساکاریدی و باکتریهای کپسولدار غنی از‬
‫پلی ساکارید است‪.‬‬
‫• مکانیسمهای اجرایی همورال شامل خنثی سازی‪،‬‬
‫اوپسونیزاسیون ‪ ،‬فاگوسیتوز و فعال کردن مسیر کالسیک‬
‫کمپلمان است‪.‬‬
‫ایمنی اکتسابی در برابر باکتری خارج سلولی‬
‫‪ ‬ایمنی سلولی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪8‬‬
‫اما ایمنی همورال با همه تاثیر مهمش در دفع عفونتهای خارج سلولی تنها نیست ‪ ،‬بلکه آنتی ژنهای پروتئینی این‬
‫باکتریها سبب فعالسازی ‪T CD4+‬و تولید سایتوکین و فعالسازی ماکروفاژ و نوتروفیل و در نهایت التهاب می گردد‪.‬‬
‫سلولهای ‪ TH17‬باعث فعالسازی نوتروفیل و منوسیت می گردد‪.‬‬
‫سندرم ‪ Job‬بعت اختالل در یکی مسیرهای مهم انتقال سیگنال ( ‪ STAT3‬در مسیر جک کیناز )است که موجب‬
‫افزایش ابتال به عفونتهای باکتریایی و قارچی همراه با دمل هاآبسه های پوستی است‪ .‬و چون به علت نامعلومی سطح‬
‫‪ IgE‬در سرم بیماران باال می رود به آن سندرم ‪ IgE‬افزایش یافته (‪ )Hyper-IgE‬هم می گویند‪.‬‬
‫باکتری باعث تحریک تولید‪ IFN-γ‬از ‪ TH1‬و فعال نمودن ماکروفاژ در جهت تخریب میکروبهای فاگوسیتوز شده‬
‫هم میگردند‪.‬‬
‫سندروم ‪Job‬‬
‫‪9‬‬
‫عوارض جانبی پاسخ ایمنی به باکتریهای خارج سلولی‬
‫• مهمترین آسیب ها شامل التهاب ‪ ،‬تخریب بافتی و شوک سپتیک است‪ ،‬البته واکنشهای التهابی‬
‫معموال خود محدود و کنترل شونده هستند‬
‫• تظاهرات سیستمیک عفونت بدلیل تولید پروتئینهای فاز حاد است‬
‫• همانطور که پیشتر ذکر شد شوک سپتیک یک پیامد پاتولوژیک شدید عفونت منتشر باکتریهای گرم مثبت و‬
‫بیشتر منفی است که با کالپس عروقی‪ DIC ،‬مشخص میشود‬
‫• فاز اول بدلیل سیتوکینهای تولید شده توسط ماکروفاژهایی است که توسط اجزای میکروبی فعال شده اند از‬
‫جمله اینترلوین ‪ 6 ، 1‬و بیشتر از همه ‪ TNFα‬است که سایتوکاینهای اصلی عامل شوک هستند اما ممکن‬
‫است اینتروفرون گاما و اینترلوکین ‪ 12‬هم در این پروسه دهشتناک شرکت داشته باشند ‪ .‬آزاد شدن این‬
‫سایتوکاینها سریع و به مقدار زیاد که به همین دلیل گاهی موسوم به طوفان سیتوکینی است‪.‬‬
‫•‬
‫•‬
‫برخی توکسینهای خاص با مکانیسم سوپرآنتی ژنی سلولهای ‪ T‬و ایمنی سلولی را به صورت کنترل نشده ای‬
‫تحریک نموده و می توانند یک سندرم التهابی سیستمیک را سبب شوند‪.‬‬
‫یک عارضه دیررس ی ایمنی هومورال به بعض ی عفونتهای باکتریایی ایجاد آنتی بادیهای بیماریزا است‪ ( .‬مانند تب‬
‫روماتیسمی حاد و گلومرولونفریت )‬
‫‪10‬‬
Th17 cells are especially important for defense against fungi and
extracellular bacteria, Th1 cells for defense against microbes that are able
to survive inside phagocytes
‫گریز باکتریهای خارج سلولی از سیستم ایمنی‬
‫قدرت بیماریزایی یا ویروالنس‬
‫باکتری وابسته به گریز از‬
‫سیستم ایمنی است‬
‫‪ ‬برابر ایمنی ذاتی ‪:‬‬
‫باکتریهای کپسولدار در برابر‬
‫فاگوسیتوز مقاوم هستند و اسید سیالیک‬
‫مسیر آلترناتیو را مهار می کند‪.‬‬
‫‪ ‬برابر ایمنی اختصاصی ‪:‬‬
‫تعییر ژنتیکی آنتی ژنهای سطحی از‬
‫مکانیسمهای دیگر است‬
‫درگنوکوک و اشرشیا آنتی ژنهای اصلی‬
‫درون پیلی هستند و موسوم به پروتئین‬
‫پیلین (‪)Pilin‬است و مکررا تغییر می‬
‫کنند‬
‫در هموفیلوس انفوالنزا نیز تغییر در‬
‫تولید گلیکوزیدها به تغییرات شیمیایی‬
‫در ‪ LPS‬سطحی و سایر پلی ساکاریدها‬
‫ایمنی در برابر باکتریهای داخل سلولی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫باکتریهای داخل سلولی قابلیت زندگی و تکثیر درون فاگوسیتها‬
‫را دارند و بدلیل دور بودن از دسترس آنتی بادی و مولکولهای‬
‫محلول ایمنی ذاتی حذف آنها نیازمند ایمنی سلولی است ‪.‬‬
‫در ایمنی ذاتی ‪ ،‬پاسخهای ایمنی به باکتری های داخل سلولی‬
‫عمدتا توسط فاگوسیتها و سلولهای ‪ NK‬ایجاد می شود‪.‬‬
‫ً‬
‫فاگوسیتها ‪ ،‬در ابتدا نوتروفیلها و سپس ماکروفاژها این‬
‫میکروبها را هضم کرده و برای تخریب آنها تالش می کنند‪ .‬اما‬
‫باکتری های داخل سلولی به تخریب درون فاگوسیتها مقاوم‬
‫هستند‪ .‬در این زمینه خانواده ‪ TLR‬ها نقش به سزایی دارند‬
‫در مورد ‪ NK‬سلها ‪:‬‬
‫• سلولهای آلوده گیرنده های فعال کننده‬
‫آنها را فعال می کنند‬
‫ماکروفاژها سلولهای همیشه در‬
‫•‬
‫صحنه ‪ DC‬با ساخت ‪NK، IL12‬‬
‫سلها را فعال می کنند‬
‫• ‪ NK‬سلهای فعال شده با تولید‬
‫اینترفرون گاما موجب فعال شدن ماکروفاژها‬
‫و افزایش کشتن باکتری های فاگوسیت شده‬
‫می گردند‪.‬‬
‫پاسخ ایمنی اختصاص ی به باکتریهای داخل سلولی‬
‫• پاسخ ایمنی اصلی وموثر برابر باکتریهای‬
‫درون سلولی به عهده سلولهای ‪ T‬می باشد‪.‬‬
‫سلولهای ‪)TH1( TCD4+‬فرمانده اصلی‬
‫هستند و سلولهای ‪ TCD8+‬و ماکروفاژها‬
‫سلولهای مجری هستند و واسط آنها‬
‫سایتوکاینهای رابط ‪ IL-12‬و اینترفرون‬
‫گاما ‪.‬‬
‫مولکول کمک محرک اصلی هم ‪CD40‬‬
‫‪14‬‬
‫آسیب بافتی ناش ی از پاسخ به باکتری داخل سلولی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫ماکروفاژهای فعال شده در پاسخ به میکروب داخل‬
‫سلولی توانایی ایجاد آسیب بافتی را دارند‪.‬‬
‫‪ DTH‬یک مکانیسم ایجاد آسیب های تاخیری است زیرا‬
‫باکتریهای درون سلولی به کشته شدن مقاوم بوده و‬
‫بصورت مزمن تحریک لنفوسیتی و ماکروفاژی را ایجاد‬
‫میکنند که منجر به تولید گرانولومهای احاطه کننده‬
‫میکروب می گردد‪.‬‬
‫مشخصه هیستولوژیک عفونت با باکتریهای داخل سلولی‬
‫التهاب گرانولوماتوز می باشد که باعث لوکالیزه‬
‫شدن عفونت و جلوگیری از گسترش آن می گردد اما‬
‫نکروز و فیبروز بافتی را هم بهمراه دارد‪.‬‬
‫آسیب بافتی می تواند تحت تاثیر باالنس بین ‪ TH1‬و‬
‫‪ TH2‬هم باشد به صورتی که در صورت شیفت به سمت ‪TH1‬‬
‫با وجود التهاب ‪ ،‬بیماری تخریب کمتری به بار می‬
‫آورد و اگر به سمت ‪ TH2‬رود ‪ ،‬آسیبهای پاتولوژیکی‬
‫‪ TB‬یا توبرکلوزیس نمونه ای از عفونت با یک باکتری داخل سلولی است که در آن ایمنی حفاظتی و افزایش‬
‫حساسیت پاتولوژیک همراه هم وجود دارند و پاسخ میزبان به طور قابل مالحظه ای در بیماریزایی دخالت می کند‪.‬‬
‫در یک عفونت اولیه با باکتری داخل سلولی‬
‫مایکوباکتریوم توبرکولوزیس به آرامی که در‬
‫ریه تکثیر یافته و التهاب خفیف ایجاد میکند‬
‫ا‬
‫و توسط ماکروفاژهای آلوئوالر و احتماال‬
‫‪ DC‬مهار می شود‪ .‬عمدتا بدون عالمت‬
‫است ولی باکتریها زنده هستند و به گره لنفی‬
‫رفته و ‪ TCD4‬فعال شده و با‬
‫تولید‪ IFN-γ‬ماکروفاژ فعال شده و سعی‬
‫درکشتن باکتری می کند ‪.‬‬
‫‪ TNF‬نیز التهاب لوکال را ایجاد میکند و‬
‫مجموعه این واکنشها باعث مهار گسترش‬
‫سل شده ولی بتدریج گرانولوم ایجاد شده و‬
‫نکروز مرکزی( پنیری) رخ میدهد که مهمترین‬
‫علت آسیب بافتی و بیماری بالینی هستند‬
‫‪16‬‬
‫مایکوباکتریوم توبرکولوزیس به طور اولیه توسط سلول هاي‪ CD4+T‬کنترل می شود‬
‫‪17‬‬
‫‪18‬‬
‫قبال آلوده شدند‬
‫افردی که ً‬
‫و یا در تماس با عامل سل‬
‫بودند ‪ ،‬به تزریق پوستی یک‬
‫آنتی ژن خالص ‪ ،‬مشتق از‬
‫باکتری مایکوباکتریم یا‬
‫‪Purified protein Derivative( PPD‬‬
‫) واکنش های ‪ DTH‬جلدی‬
‫نشان می دهند‪.‬‬
‫تفاوتهایی که بین افراد مختلف در الگوی پاسخ سلول و ‪ T‬و باالنس بین‬
‫‪TH1/TH2‬وجود دارد نقش مهمی در سیر بالینی بیماری ایجاد می کنند‪.‬‬
‫‪19‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫تفاوت بین افراد در الگوی پاسخ سلول ‪ T‬مهمترین عامل تعیین‬
‫میزان پیشرفت و نتیجه بالینی به خصوص در باکتریها و یا‬
‫عفونتهای داخل سلولی است‪.‬‬
‫جذام‪ ،‬عامل مایکو باکتریوم لپره ‪ ،‬دو فرم لپروماتوز و‬
‫توبرکولوئید دارد‪.‬‬
‫لپروماتوز‪ :‬تیتر باالی آنتی بادی اختصاصی و پاسخ ضعیف سلولی‬
‫و تکثیر زیاد باکتری داخل ماکروفاژها ‪ .‬رشد باکتری و فعال‬
‫شدن مداوم و ناکافی ماکروفاژ باعث ضایعات تخریبی در پوست و‬
‫بافت زیرین می گردد‪ .‬نمونه ای از پاسخ ‪TH2‬یی که در آن ‪IL-4‬‬
‫‪IL10 ،‬حضور گسترده دارند و ‪ IFN-γ‬به کمترین میزان خود( شکل‬
‫سمت چپ )‬
‫توبرکولوئید‪ :‬اینی سلولی قوی ولی سطح پایین آنتی بادی‬
‫داردند‪ .‬گرانولومهای اطراف اعصاب و نقایص حسی محیطی و‬
‫ضایعات تروماتیک پوستی ولی با تخریب کمتر و تعداد کمتر‬
‫باکتری‪ .‬احتماال مقدار باالی ‪ IFN-γ‬و ‪ Il-12‬نمونه پاسخ ‪TH1‬یی(‬
‫شکل سمت راست)‬
‫مکانیسمهای فرار باکتریهای داخل سلولی از سیستم ایمنی‬
‫‪ ‬ممانعت از تشکیل فاگولیزوزوم ‪،‬‬
‫برای نمونه لیپوآربینومانانها که‬
‫جلوی الحاق فاگوزوم و لیزوزوم‬
‫را می گیرند‪.‬‬
‫‪ ‬پاکسازی واسطه های فعال‬
‫اکسیژن ‪ ،‬برای نمونه‬
‫گلیکولیپدهای فنولی‬
‫مایکوباکتریوم لپره‬
‫‪ ‬پاره نمودن غشای فاگوزوم ها و‬
‫فرار به داخل سیتوپالسم ‪ ،‬برای‬
‫نمونه لیستریا مونوسیتوژنز با‬
‫کمک پروتئین همولیزین‪.‬‬
‫‪21‬‬
‫ایمنی برابر ویروسها‬
‫• ویروسها میکروارگانیسمهای داخل سلولی اجباری هستند که داخل سلولی هستند‪ ،‬سلولهای بسیار متنوعی را آلوده‬
‫می سازند و از اجزای اسید نوکلئیک و ماشین ساخت پروتئین میزبان برای همانند سازی و انتشار استفاده می کند‪.‬‬
‫ویروسها فقط استفاده کنندگان صرف نیستند بلکه همانند سازی آنهاد با عملکرد و ساخت طبیعی پروتئین در سلول‬
‫تداخل می کند و منجر به آسیب و درنهایت مرگ سلول آلوده می شود‪.‬‬
‫ایمنی ذاتی در برابر ویروسها‬
‫مکانیسم اصلی ایمنی ذاتی در برابر ویروسها مهار عفونت به وسیله اینترفرون ‪I‬‬
‫و کشتن سلولهای آلوده به واسطه ‪ NK‬سلهاست‪.‬‬
‫• منبع اصلی تولید اینترفرونهای نوع یک ‪ ،‬سلولهای آلوده به ویروس و‬
‫سلولهای ‪ DC‬پالسماسیتوئید هستند‪.‬‬
‫• گیرنده های ‪ TLR‬ها هم از مسیرهای مهم هستندکه فاکتور رونویس ی‬
‫‪ IRF‬که رونویس ی از ژن اینترفرون را تحریک می کنند ‪ ،‬فعال می سازند‪.‬‬
‫• سلولهای ‪ NK‬هم سلولهای آلوده ای که ‪ MHC‬کالس‪ I‬را برای فرار از‬
‫کشتن ‪ CTL‬را بیان نمی کنند می شناسند و می کشند‪.‬‬
‫‪22‬‬
‫ایمنی برابر ویروسها‬
‫• ایمنی اختصاص ی در برابر عفونتهای ویروس ی توسط آنتی بادی هایی که از اتصال و ورود ویروس‬
‫به داخل سلولهای میزبان جلوگیری می کنند و همچنین ‪ CTL‬هایی که عفونت را با کشتن‬
‫سلولهای آلوده حذف می کنند‪ ،‬القاء می گردد‪.‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪23‬‬
‫ویروسها ممکن است با اتصال به گیرنده در ابتدای دوره عفونت پیش از آنکه سلولهای میزبان را‬
‫آلوده کند و یا در مرحله ای که از سلولهای میزبان به وسیله جوانه زدن خارج می شوند و یا در هنگام‬
‫کشته شدن سلول ( به صورت خارج سلولی ) دیده شوند که در همه این مراحل می توانند توسط آنتی‬
‫بادی ها مهار گردند برای نمونه‬
‫ا‬
‫آنتی بادی هایی که به پوشش کپسیدی ویروس متصل می شوند و عموما به صورت آنتی بادی های خنثی‬
‫کننده جلوی اتصال ویروس و ورود آن را به داخل سلولهای میزبان می گیرند‪.‬‬
‫آنتی بادیها همچنین میتوانند ذرات و قطعات ویروس ی را اپسونیزه و کلیرانس آنها را افزایش دهند‪ .‬کمپلمان‬
‫نیز میتواند در لیز ویروسها ( آنهایی که دارای پوشش چربی یا‪ envelope‬هستند) دخالت کنند‪.‬‬
‫آنتی بادی ها در مرحله اتصال ‪ ،‬جوانه زدن ‪ ،‬خارج سلولی و انتشار ویروسها را به خوبی مهار می کنند اما‬
‫به محض ی اینکه وارد سلول شد از دسترس آنتی بادی خارج می شود و بدین سبب آنتی بادیها نمی توانند‬
‫عفونت تثبیت شده را ریشه کن کنند‪.‬‬
‫حذف ویروسهایی که در درون سلولها ساکن می شوند توسط ‪ CTL‬ها که‬
‫سلولهای آلوده را می کشند انجام می گردد‪.‬‬
‫‪24‬‬
‫ایمنی برابر ویروسها‬
‫‪mm‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫سلولهای ‪ CTL‬از طریق مرگ سلول عفونی باعث حذف‬
‫ویروس می شوند ‪.‬‬
‫سلولهای ‪ CTL‬از طریق ‪ MHCI‬عمل شناسایی را انجام می‬
‫دهند و اگر سلول آلوده یک سلول غیر عرضه کننده آنتی ژن‬
‫باشد باید توسط فاگوسیت خورده شده و بعد عرضه شود که‬
‫اینرا عرضه متقاطع یا تجهیز متقاطع ( ‪Cross Priming‬‬
‫)گویند‪.‬‬
‫این سلولها عالوه بر کشتن سلولهای آلوده میتوانند موجب‬
‫فعال کردن نوکلئازهای درون سلولی که ژنوم ویروس را قطعه‬
‫قطعه می کنند و سایتوکاینهایی مانند اینترفرون گاما ترشح‬
‫کنند که سبب فعال شدن ماکروفاژها می شوند‬
‫در عفونتهای نهفته‪ DNA‬ویروس همانندسازی نمی کند و‬
‫سلولهای عفونی از بین نمی روند لذا عفونت ممکن است‬
‫ا‬
‫سالها باقی بماند( مثال اپشتین بار ویروسها)‬
‫اثرات نامطلوب پاسخ ایمنی به ویروسها‬
‫• آسیب بافتی توسط سلولهای ‪ T‬سیتوتوکسیک ( ‪ ،(CTL‬برای نمونه در عفونت‬
‫کوریومننژیت ویروس ی (‪ )LCMV‬که خود ویروس به طور مستقیم به پرده مننژ آسیب نمی‬
‫رساند بلکه ‪ CTL‬هایی که به دنبال حذف ویروس هستند موجب آسیب اصلی می شوند‪ .‬در‬
‫هپاتیتهای ویروس ی مانند هپاتیت ‪ B‬شبیه همین مورد در مورد سلولهای کبدی رخ می دهد‪.‬‬
‫ا‬
‫• عفونتهای ویروس ی به خصوص در انواع مزمن ( مثال هپاتیت ‪) B‬ممکن است باعث تشکیل‬
‫کمپلکسهای درگردش خون ‪ ،‬رسوب کمپلکسهای آنتی ژن‪-‬آنتی بادی و التهاب خودایمنی بافتهای‬
‫بدن ( برای نمونه واسکولیت یا التهاب عروقی ) می شوند‬
‫• تقلید ملکولی (‪ )Molecular mimircy‬که باز هم در بعض ی عفونتهای ویروس ی در مرحله‬
‫مزمن به وجود می آید که سیستم ایمنی عالوه بر با برخورد با آنتی ژن ویروس ی ‪ ،‬آنتی ژنهای‬
‫شبیه آن را هم در بافتهای میزبان مورد هدف قرار می دهد ‪.‬‬
‫‪27‬‬
‫گریز ویروسها از ایمنی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫ویروسها می توانند آنتی ژنهایشان را تغییر دهند به‬
‫صورتی که دیگر مورد هدف پاسخهای ایمنی نباشند‪ .‬رایج‬
‫تریین این تغیرات تغییر آنتی ژنی عمدتا در‬
‫گلیکوپروتئین های سطحی است که توسط آنتی بادی ها‬
‫شناسایی می شوند اما اپی توپهای سلول ‪ T‬هم ممکن است‬
‫دچار تغییر شوند‪.‬‬
‫در ویروس آنفوالنزا هماگلوتینین و نورامینیداز بعلت‬
‫موتاسیونهای نقطه ای متحمل آنتی ژن دریفت و پس از ورود‬
‫به ژنوم میزبان و بازآرایی متحمل آنتی ژن شیفت شده و‬
‫شناسایی آنها مشکل میشود‪.‬‬
‫رینوویروسها و ‪ HIV‬هم میتوانند مکانیسم مشابهی داشته‬
‫باشند‪.‬‬
‫مهار عرضه آنتی ژن توسط ‪MHC‬که مانع فعال شدن ‪CTL‬‬
‫میشود( اما توسط ‪ NK‬سل به دام می افتند البته تعدادی‬
‫از ویروسها هم هستند که می توانند گیرنده های مهاری‬
‫این سلولها را فعال نمایند‪).‬‬
‫ترشح مولکولهایی که پاسخ ایمنی را مهار می کنند مانند‬
29
‫چالش انگلها‬
‫•‬
‫•‬
‫عفونت انگلی عمدتا ا شامل پروتوزوآها‪ ،‬کرمها و اکتوپارازیتها ( مانند کنه ها و مایتها ) هستند‬
‫در کشورهای در حال توسعه نسبت به دیگر ارگانیسمهای عفونی مرگ و میر بیشتری می دهند و تعدادی از‬
‫آنها مانند ماالریا هیچ حدی و مرزی را نمی شناسند به طوری که به تنهایی بیش از ‪ 100‬میلیون نفر از‬
‫مردم جهان به آن آلوده هستند و ساالنه بین ‪ 1‬تا میلیون نفر را می کشند‪.‬‬
‫اکثر انگلها چرخه های زندگی پیچیده ای دارند که بخش ی از آن را در میزبان واسط و بخش ی دیگر هم در‬
‫میزبان نهایی روی می دهد که هر کدام از اینها می توانند انسان باشند‪.‬‬
‫به طرق مختلفی به بدن میزبان انسانی خود وارد می شوند و به همان راحتی هم خارج نمی گردند‪.‬‬
‫اکثر عفونتهای انگلی مزمن هستند که بدلیل ضعف ایمنی ذاتی یا توانایی فرار آنها از دست ایمنی اکتسابی‬
‫است‪ .‬ضمن آنکه بسیاری از داروهای ضد انگلی در کشتن ارگانیسمها موثر نیستند‪.‬‬
‫•‬
‫در کنار همه این موارد ‪ ،‬با شیوع ‪ HIV‬و انواع عوامل نقص ایمنی عفونی و یا حاصل از پیوند عضو ‪،‬‬
‫شیمی درمانی ها و ‪ .....‬شاهد ظهور طیف گسترده از عواملی فرصت طلب انگلی هستند که هر کدام به‬
‫تنهایی زندگی این افراد را به راحتی به خطر می اندازند‪.‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫ایمنی برابر انگلها‬
‫‪ ‬ایمنی ذاتی‪:‬‬
‫•‬
‫عمدتا شامل فاگوسیتوز است ولی غالب انگلها مقاومند و حتی ممکن است درون ماکروفاژ تکثیر شوند‪.‬‬
‫•‬
‫•‬
‫انگلها میتوانند توسط ‪ TLR‬شناسایی شوند( مانند ماالریا)‪.‬‬
‫برخی انگلها مسیر آلترناتیو کمپلمان را نیز فعال میکنند البته نسبت به لیز کمپلمان از خود مقاومت نشان‬
‫می دهند‪.‬‬
‫• ‪ ADCC‬هم توسط گیرنده های ‪ FCR‬به خصوص برای ‪IgE‬‬
‫• پیشتر ذکر شد که یکی از سلولهای اصلی به خصوص در دفاع ضد کرمها ائوزینوفیل است که هم با‬
‫‪ ECP،MBP‬و هم هیدروالزهای لیزوزمی نقش ی به سزایی در دفاع ضد کرم را دارند‪.‬‬
‫ا‬
‫• نکته ‪:‬اگر چه ‪ IL-5‬در تکامل ائوزینوفیل نقش به سزایی دارد اما مستقیما در کشاندن آن به مکان‬
‫ا‬
‫عفونت مستقیما اثر کموتاکتیک ندارد بلکه پاسخ آنرا به کموکاینی بسیار موثر به نام ائوتاکسین افزایش‬
‫می دهد‪.‬‬
‫‪31‬‬
‫ایمنی اکتسابی علیه انگلها و گریز انگلها‬
‫انگلها زندگی داخل و خارج سلول دارند لذا ایمنی‬
‫هومورال و سلوالر هردو مهم هستند و هم اثر گذار‬
‫برای انگلهای داخل ماکروفاژی ایمنی سلولی و فعال‬
‫کردن ماکروفاژ مکانیسم اصلی است که وابسته به‬
‫مسیرهای ‪ TH1‬است و باالنس بین ‪ TH1‬و‬
‫‪ TH2‬است‪ .‬بهترین نمونه برای درک مطلب بررس ی‬
‫عفونت لشمانیا ماژور در مدلهای حیوانات آزمایش ی (‬
‫برای نمونه در موش ) و بسط آن به مطالعات انسانی‬
‫است ‪.‬‬
‫و اما آسیب بافتی در مواردی است که پروتوزوآهای‬
‫داخل سلولی پاسخهایی مشابه ویروسهای سیتوپاتیک‬
‫را تحریک میکنند مانند ماالریا که پاسخهای ‪CTL‬‬
‫نقش اصلی را دارند‪.‬‬
‫در مورد مکانیسم فرار انگلها می توان به جدول‬
‫روبرو توجه نمود‪.‬‬
‫قارچها‬
‫‪o‬‬
‫‪o‬‬
‫یوکاریوت غیر متحرک ‪ ،‬فاقد رنگدانه کلروفیل و هتروتروف که تولید مثل بوسیله و یا تولید مثل جنس ی‬
‫و غیر جنس ی و اشکال اسپور و هاگ در آن دیده می شود‪.‬‬
‫دیواره سلولی از جنس کیتین‪ ،‬گلوکان‪ ،‬مانان و پپتیدوگلیکان دارند‪ .‬و غشاء پالسمایی حاوی ارگوسترول‬
‫است‪.‬‬
‫‪o‬‬
‫‪o‬‬
‫اسید آمینه لیزین با استفاده از ‪ L- amino adipic acid‬ساخته می شود ولی در سایر‬
‫ارگانیسمها از مسیر )‪ diaminopimelic acid (DAP‬سنتز می شود‪.‬‬
‫قارچها در مقایسه با سایر میکروب ها از قدرت بیماریزایی کمتری برخوردار هستند‪.‬‬
‫‪o‬‬
‫در افراد طبیعی اکثر عفونت های قارچی بصورت نهفته و بدون بروز عالیم بالینی سپری می شوند‪.‬‬
‫‪o‬‬
‫‪33‬‬
‫با توجه به سیستم ایمنی بدن و شرایط زمینه ای خاص‪ ،‬عفونت های قارچی می تواند از حالت مزمن تا‬
‫حاد ‪،‬سطحی ‪ ،‬جلدی ‪ ،‬زیر جلدی و سیستمیک و بیماریهای آلرژیک متغیر باشد‪.‬‬
‫ایمنی برابر قارچها‬
‫•‬
‫در ایمنی ذاتی علیه قارچها نوتروفیل و ماکروفاژ نقش مهمی دارند‪ .‬به طوری که اشخاص ی که دچار نوتروپنی‬
‫هستند نسبت به عفونت قارچهای فرصت طلب استعداد بیشتری دارند‪.‬چرا که نوتروفیلها به خاطر گرانولها و‬
‫آنزیمهای کشنده خود در کشتن عوامل فاگویست شده نقش عمده ای دارد‪ .‬لذا بی جهت نیست که برای نمونه‬
‫در کاندیازیس مخاطی ایمنی سلوالر نقش مهمی دارد و در نوع سیستمیک نوتروفیل نقش مهمی را ایفاء نماید‪.‬‬
‫بعد از نوتروفیلها ‪ ،‬ماکروفاژها ( به خصوص برای انواع کپکی ) در مبارزه با عفونتهای قارچی موثر هستند‪.‬‬
‫•‬
‫‪ NK‬سلها در مراحل اولیه عفونتهای قارچی ( مانند آسپرژیلوس ) به خوبی از میزبان محافظت می کنند اما با‬
‫پیشرفت بیماری به سرعت از تعداد آنها کاسته می شود‪.‬‬
‫•‬
‫سلولهای ‪ NKT‬در پاسخهای دفاعی میزبان علیه عفونتهای کریپتوکوکی موثر هستند برای نمونه با عرضه‬
‫ساختار لیپیدی ‪ α galactosyl ceramide‬توسط ‪ CD1‬به این سلولها به شدت تحریک شده و‬
‫اینترفرون گاما ترشح می کنند‪.‬‬
‫ساختارهای قارچی مانند زایموزان دیواره سلولی مخمر کاندیدا آلبیکنس یکی از مهم ترین فعال کننده های مسیر‬
‫کمپلمان است‪.‬‬
‫ا‬
‫در ایمنی اختصاص ی با وجود آنکه آنتی بادیهای علیه عفونتهای قارچی در سرولوژی کامال مشخص هستند اما‬
‫مکانیسم مهم ایمنی اکتسابی علیه عفونت قارچی ایمنی سلولی به خصوص ‪ TH1‬و ‪ TH17‬است‪.‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪34‬‬