دانلود جزوه ی سلولهای ایمنی
Download
Report
Transcript دانلود جزوه ی سلولهای ایمنی
به نام خالق سلولهای ایمنی
مروری بسیار خالصه از
سلولهای ایمنی ذاتی
2
سلولهای سیستم ایمنی
چند نوع تقسیم بندی وجود دارد :
بر اساس محل تولید :
الف -سلولهای مشتق شده از مغز استخوان :مونوسیت /ماکروفاژ ،
گرانولوسیتهای چند هسته ای ( نوتروفیل ،ائوزینوفیل ،بازوفیل ) ،
مست سل ،پالکت ،گلبول قرمز ،سلول ،DCلنفوسیت Tو ،Bسلول
کشنده طبیعی یا NKو سلول NKT
ب -سلولهای مشتق شده از خارج مغز استخوان :سلول دندرتیک فولیکوالر
،سلولهای غشایی یا (M-cellدارای ، )MHCIIسلول اپیتلیال روده یا
انتروسیت ،سلولهای اندوتلیال عروق
بر اساس رده سلولی :
الف -رده میلوئیدی :مونوسیت /ماکروفاژ ،گرانولوسیتهای چند هسته
ای ،مست سل ،پالکت ،RBC ،سلول دندرتیک
ب -رده لنفوئیدی :لنفوسیت Tو ،Bسلول کشنده طبیعی یا NKو
سلول NKT
3
بر اساس نقش:
-1لنفوسیتها :سلولهای ، ) Marginal zone Bcell ،B-2،B-1 (Bسلولهای
Tکه شامل سلولهای ، )NKTcell،TCD8،TCD4 (αβTسلولهای Tگاما
دلتا هستند و NKcell
-2فاگوسیتها :تک هسته ای(مونوسیت/ماکروفاژ) ،چند هسته ای
(نوتروفیل ،ائوزینوفیل)
4
فراوانی سلولهای ایمنی
•
•
•
•
6
گرانولوسیت ها را براساس
مورفولوژي سلولی و ویژگی
هاي رنگ آمیزي سیتوپالسم به
نوتروفیل ها ،ائوزینوفیل
ها و بازوفیل ها تقسیم
بندي می کنند.
نوتروفیل داراي هستۀ چند
قسمتی و سیتوپالسم گرانوالر
می باشد که با رنگ هاي
اسیدي و بازي رنگ می گیرد
و اغلب به خاطر وجود هسته
پلی
لکوسیت
قسمتی،
چند
مورفونوکلئار( )PMNنامیده
می گردد.
ائوزینوفیل ها داراي هسته
سیتوپالسم
و
قسمتی
دو
گرانوالر بوده که با رنگ
قرمز ائوزین رنگ آمیزي می
شوند.
بازوفیل هسته تک قسمتی و
سیتوپالسم گرانوالر داشته و
با رنگ بازي متیلن بلو رنگ
آمیزي می شود.
گرانولوسیت ها
نوتروفیلها
نوتروفیل:
از رده میلوئیدی که به ان میکروفاژ هم می گویند .
بیشترین درصد گلبولهای سفید در خون ،عمر ان 6
ساعت در خون که یا می میرند و یا وارد بافت می شوند.
در گرانولهای انها مواد اسیدی و بازی توامان قرار دارد و
لذا هر دو رنگ را جذب می کنند .در عفونتهای باک تریای ی
افزایش می یابند .نخستین سلول در التهاب حاد و اولین
خط دفاعی علیه باک تریهای خارج سلولی است .مانند
ماکروفاژ ها خاصیت ADCCدارند که با واسطه
IgGو IgAاین کار را انجام می دهند.
محتوی انزیمی این سلولها از ماکروفاژها خیلی بیشتر
است.
گرانولهای نوتروفیل
نوتروفیلها چهار دسته گرانول دارند
:
8
اولیه یا آزروفیل یا نوتروفیلیک 10 :تا
20درصد گرانول را شامل می شوند .در
مرحله پروملیوسیت ظاهر می شوند و در
واقع لیزوزم های حاوی لیزوزیم ،
پروتئاز ،نوکلئاز ،لیپاز ،
میلوپرواکسیداز ( شاخص گرانول اولیه )
دفنسین ،کاتلیسیدن ،کاتسپین Gو
......می باشند
گرانولهای ثانویه 80 :درصد گرانولها را
تشکیل می دهد ،به گرانولهای اختصاصی هم
معروف هستند .در مرحله میلوسیت ظاهر می
شوند و حاوی موادی مانند کالژناز ،C
الکتوفرین ( شاخص گرانول ثانویه ) ،
رنگهای بازی دارند که رنگهای
اسیدی را جذب می کنند .همانند
نوتروفیل ها سلول هاي فاگوسیت
متحرك می باشند .
می توانند از خون به داخل فضاهاي
بافتی مهاجرت کنند .ائوزینوفیلها
به واسطه موادی نظیر ECF-Aکه
توسط TCو بازوفیلها و ماست سلها
ترشح می شوند جذب می شوند .
این سلول ها با ترشح محتویات
خود
ائوزینوفیلیک
هاي
گرانول
)Major
basic
نمونهMBP
برای
( proteinکه می تواند غشاي انگل
ها و گاهی بافتها را تخریب کند،
نقش دفاعی علیه
و بدین صورت
ارگانیسم هاي انگلی دارند و در
عالوه بر
آلرژی سهیم می باشند.
ترشح
با
ائوزینوفیلها
این
هیستامیناز ،آریل سولفاتاز در
کاهش یا خاتمه پاسخهای التهابی و
هموستاز موثر هستند .ائوزینوفیل
دارای گیرنده برای قطعه IgG ، FC
( )CD32هستند ،و لذا در ADCC
هم نقش دارند.
این سلولها فاگوسیتوز کمی دارند ،انفجار
ائوزینوفیلها
چند نکته در مورد
تنفسی ضعیفی دارند IL5 ،در بلوغ این
سلولها نقش دارد .توانایی ADCCدارند.
قدرت تکثیر ندارند ( سلول ) end stage
MBPعالوه بر اثرات سمی بر جدار سخت
کرمها بر مست سلها اثر نموده و آنها را
وادار به ترشح هیستامین می کنند و لذا
در آلرژی هم نقش دارند.
عالوه بر ECP ، MBPیا پروتئین کاتیونی
ائوزینوفیلی هم از گرانولهای خود آزاد
می کند که این ماده هم برای جدار کرمها
بسیار سمی است.
اما یک ماده بسیار سمی دیگر تولید می
کند تحت عنوان EPOیا پراکسیداز
ائوزینوفیلی که یونهای هالیت را به
هیپوهالیت اکسید نموده و بدین ترتیب قوی
ترین مکانیسم کشندگی علیه برخی از
انگلها فراهم می کند.
10
بازوفیل ها
11
کمترین درصد گلبولهای سفید
دسته
از
،
()5/0-۱%
گرانولوسیتهای خونی که از
نظر ساختاری و عملکردی به
مست سل ها شباهت زیادی
دارند( البته از مست سلها
بازوفیلها
.
کوچکترند)
اسیدی
دارای گرانولهایی
هستند که به رنگ های بازی
متصل می شوند .مانند مست
سلها FcεRIدر سطح خوب بیان
ان
بواسطه
که
کنند
می
IgEو آلرژنها
گیرنده به
متصل شده و با آزاد کردن
مواد ترشحی خود در آلرژی و
مبارزه با انگل نقش دارند.
به طور طبیعی در بافت دیده
نمی شود مگر به وقت التهاب.
فاگوسیتوز کمی دارد.
دارد .پیش سازهاي ماست سل ها که طی
خونسازي در مغز استخوان تولید می
شوند ،به صورت سلول هاي تمایز CELL
نیافته وارد گردش خون می شوند .آنها
زمانی که خون را ترك کرده و وارد
بافت ها می شوند ،تمایز می یابند(به
طور طبیعی در گردش خون یافت نمی
شوند) .ماست سل ها را می توان در
طیف وسیعی از بافتها مثل پوست ،بافت
همبند اعضاي مختلف و اپی تلیال
مجاري تنفسی ،تناسلی و گوارشی یافت.
مست سلهای انسانی دارای هسته گرد
بوده و سیتوپالسم آنها حاوی
گرانولهای متصل به غشاء و اجسام
لیپیدی است .به دو گروه مخاطی و
همبند تقسیم می شوند که از لحاظ
موقعیت آناتومیک ،محتوای گرانولی و
عملکرد مقداری با هم تفاوت دارند.
این سلول ها همانند بازوفیل هاي در
حال گردش ،حاوي مقادیر باالیی از
گرانو ل هاي سیتوپالسمی حاوي
هیستامین ،هپارین ،واسطه های
لیپیدی و سایتوکایین هستند.
می
و سایر مواد موثر در آلرژی
باشند و بواسطه اتصال IgEها( FC ε
)RIو آلرژنها نقش مهمی در ایجاد
مست سل
12
MAST
مونوسیت /ماکروفاژ
13
ماکروفاژها در بیشتر ارگانهای
حیاتی ما موجودند!!
14
به ماکروفاژهای کبد ،سلولهای کوپفر
Kupfer
به ماکروفاژهای Glial cell، CNSیا Micro
glial cell
به ماکروفاژهای واقع در مایع مفصلی ،
Type A cell
به ماکروفاژهای Basal Light zoneدر
فولیکولهای غده لنفاوی ،ماکروفاژهای
رنگ پذیر Tingble Body M
به ماکروفاژهای واقع در ریه ،آلوئوالر
ماکروفاژ
به ماکروفاژهای کلیه ،سلول مزنژیال
Mesengial cell
به ماکروفاژهای بافت همبند Histocyte ،
اتصال و تشکیل فاگوزوم
در فاگولیزوم :
-1مستقل از اکسیژن بوسیله انزیمهای
پروتوئلیتیک یا شامل :پروتئینهای
کاتیونی مانند کاتپسین ،لیزوزیم،
پروتائزها
-2کشتن اکسیداتیو :انفجار تنفسی و
تولید ROIو RNIدر سلول را
شامل میشود.
15
انفجار تنفسی و تولید ROI
انزیم سوپراکسید دسموتاز سبب تبدیل
انیون سوپر اکسید به H2O2میشود.
کاتاالز اب اکسیژنه را به اب و اکسیژن
تبدیل میکند.
در نهایت رادیکالهای ازاد در این مسیر
ازاد می شوند که هم برای میزبان و هم
میکروبها به شدت سمی هستند و مهمترین
انها :انیون سوپر اکسید ( ،)O2-رادیکال
هیدروکسیل ( ،)Ohاسید
هیپوکلرو( )Hoclو اکسیژن نوزاد
()1/2O2
16
تولید رادیکالهای ازاد HNO2 ،NO2 ، Noدر مسیر RNI
17
بیماری گرانولوماتوز مزمن )(CGD
به علت جهش در ژن انزیم اکسیداز فاگوسیتی به
وجود می اید.
نوتروفیلها و ماکروفاژها نمی توانند میکروبهای ی را
که فاگوسیت کرده اند را بکشند.
تست تشخیصی . NBT
18
اعمال اجرای ی ماکروفاژها
ماکروفاژها در کشتن عوامل درون سلولی ،در تشکیل گرانولوما ،
در دفاع علیه تومور ،درالتهاب مزمن و در حساسیت تیپ 4یا
،DTHدر گزینش منفی ، Tcellو حتی در رگ زای ی و
التیام هم نقش دارد.
نک ته :ماکروفاژ قدرت اتصال به شیشه را دارد .
نک ته :این سلول قدرت فاگوسیتوز اجسام درشت را دارد اما وقتی
فعال می شود به ان ماکروفاژ عصبانی Angry Mیا
ماکروفاژ بیش فعال Full active Mمی گویند
نک ته :خاصیت Killingاین سلول کمتر از نوتروفیل است.
نک ته :ماکروفاژ در حالت استراحت MHCIIرا یا بیان نمی
کند یا به مقدار خیلی کم بیان می کند .اما در هنگام فعال شدن
بیان این مولکول سازگار نسجی افزایش می یابد.
19
سلول دندریتیک )DENDRITIC CELL (DC
در سال 1868در طی بررسی آناتومی پوست توسط پاول
النگرهانس شناسایی شدند و بدلیل حضور امتدادهاي طویل
غشایی مشابه دندریتیک هاي سلول هاي عصبی می باشد ،سلول
ً
دندرتیک نام گرفتند .در حقیقت سلولهای دندریتیک ،عمدتا
گروهی از سلولهای خونساز رده میلوئیدی هستند و از پیش
سازهایی مشتق شده اند که فقط می توانند به مونوسیت و نه
گرانولوسیت تمایز یابند .انواع مختلفی از سلول هاي
دندریتیک وجود دارند که حداقل چهار رده از آنها شناسایی
شده است:
• سلول هاي دندریتیک النگرهانس
• سلول هاي دندریتیک میان بافتی
• سلول هاي دندریتیک مشتق از منوسیت
•
سلول هاي دندریتیک پالسماسایتوئید
20
21
اپیدرم پوست و
غشاهای مخاطی حضور
دارند .سلول هاي
دندریتیک میان بافتی
در فضاهاي بین بافتی
تمام اعضا به جز مغز
حضور دارند .سلول هاي
دندریتیک مشتق از
منوسیت ،از منوسیت
هاي در گردش که به
بافت ها مهاجرت کرده
اند ،به وجود می آیند
و سلول هاي دندریتیک
پالسماسایتوئید از
سلول هاي
پالسماسایتوئید ( به
خاطر شباهتی که به
پالسماسلهای ترشح
کننده آنتی بادی
دارند ،این نام را
گرفتند) ایجاد می
شوند که یکی از منابع
اصلی سایتوکاینهای ضد
ویروسی اینترفرون نوع
Iدر پاسخ به PAMP
ویژگیهای
22
کلی سلولهای DC
تمامی سلول هاي دندریتیک ،مولکول هاي MHCIو IIو
همچنین مولکولهای کمک تحریکی CD80و CD86را
عرضه می کنند .سلولهای دندرتیک حاوی CD40هم
هستند که با اتصال به گیرنده خود روی سلول ، T
رفتار آنها را تحت تاثیر قرار می دهد.
در طول فرآیند بلوغ ،ظاهر دندریتیک ها از شکل
پذیرنده آنتی ژن به شکل عرضه کننده آنتی ژن به
سلولهای Tتغییر می یابد .یعنی اینکه با عبور از
خصوصیات جدید ظاهر می شوند ،
این مرحله ،برخی
مثالا خصوصیاتی مانند توانایی بیگانه خواري و
مقادیر باالي پینوسیتوز را از دست می دهند .و در
عوض عرضه مولکول هاي MHCIIو مولکولهای کمک
تحریکی را می دهند .بدین صورت سلول هاي دندریتیک
طی بلوغ ،بافت هایی که در آنجا اقامت دارند را
ترك کرده و وارد گردش خون یا لنف شده و به اعضاي
لنفاوي مهاجرت می کنند و آنتی ژن را عرضه می
نمایند.
اما چه مواردی موجب می شود که قوی ترین
APCبدن نام گیرند
این خانواده متنوع ،در اپتلیال و اکثر بافتها
حضور دارند و با زوائد شبه دندانه ای خود آماده
شناسایی هر نوع آنتی ژنی ( که می تواند میکروب
مهاجمی هم باشد ) را دارند
نسبت به سلولهای دیگر بدن انواع متنوع تری از
TLRها و دیگر انواع PRRها در سطح خود بیان
می کنند و لذا با میل بیشتری به ساختارهای حاوی
PAMPو DAMPمتصل می گردد.
دسته ای از این سلولها ( پالسماسیتوئیدها ) از
منابع مهم سایتوکاینهای ضد ویروسی هستند.
این سلولها عالقه ای وافری دارند که به محض گرفتن
بلع ساختاری ،به طرف گره ها و ساختاری لنفاوی
حرکت کرده و آنرا را عرضه نمایند.
DCها جزء معدود سلولهای هستند که به طور ذاتی
MHCIIرا بیان می کنند.
23
پس بی جهت نیست که سلول اصلی عرضه آنتی ژن به
سلول Tبکر و تعیین کننده نوع پاسخ سلول T
چند نکته در مورد DC
سلول DCچند گیرنده ایی دارد که دارای
خواص اعجاب انگیزی هستند :
24
گیرنده های دکتین ( انواع 1و ) 2که مسئول
شناسایی ساختار PAMPبتاگلوکان و الیگوساکاریدهای
غنی از مانوز به ویژه بر روی کاندیدا آلبیکنس
هستند .هر دوی این گیرنده با اتصال به این PAMP
ها موجب تحریک سلول DCو متعاقب آن عرضه باکیفیت
آن به سلول TCD4+و القای این سلول به TH17می
شود که در دفاع علیه عفونتهای قارچی بسیار موثر
است ( اگر این گیرنده نبود تا حاال هزار بار
کاندیدا مهاجم شده بود و ما می مردیم!!!)
گیرنده النگرین ( ) CD207که به طور
سلولهای النگرهانس اپیدرمی بیان می شود.
عمده
توسط
DC-SIGNکه بر روی اکثر سلولهای دندریتیک بیان می
شود و سوای نقشش متاسفانه می تواند مدخلی برای
آلوده شدن DCتوسط ویروس ( HIVگیلکوپروتئین
) gp120و به دنبال آن آلوده کردن TCD4+توسط
25
این سلول ها بر خالف انواع دیگر
استخوان
گروه از مغز
این
مشتق FOLLICULAR DENDRITIC CELLS
فولیکوالر
دندریتیک
سلولهای
نمی شوند و عملکرد آنها به طور
)(FDCS
دندریتیک
کامل با سلو ل هاي
هاي
سلول
باشد.
می
متفاوت
دندریتیک فولیکولی مولکول هاي
MHCIIرا در سطح خود بیان نمی
کنند .و در نتیجه به عنوان
سلولهای APCنقشی ندارند.
اما این سلو لها به دلیل مکان
منحصر به فرد خود در مراکز
زایگر فولیکولهای غدد لنفاوي ،
طحال و بافتهای لنفاوی مخاطی
بسیار مهم هستند بدین صورت که
میزان بسیار زیادی از گیرنده
های آنتی بادی در سطح خود بیان
می کنند و لذا مانند آهن ربایی
مجموعه آنتی ژن و آنتی بادی را
به دام انداخته و این آنتی ژنها
را به شکل قابل شناسایی برای
مدتهای طوالنی به لنفوسیت B
عرضه می کنند .بدین صورت یک
مجموعه با ارزش آموزشی را برای
سلول Bفراهم می کنند .
به قطر ۲ - ۴میکرون هستند که از
قطعه قطعه شدن سیتوپالسم مگا
کاریوسیتها در مغز استخوان حاصل
میشود ،فاقد هستهاند .با وجود این
در مهرهداران پست سلولهای هسته
داری به نام ترومبوسیت معادل پالکت
میباشد .در بعضی منابع به آنها
ترومبوسیت نیز می گویند .تعداد
پالکتها ۲۰۰ - ۴۰۰هزار در هر
میکرولیتر خون میباشد .و عمر آنها
۸ - ۱۱روز میباشد .هر پالکت توسط
غشایی غنی از گلیکوپروتئین محصور
شده است .دارای آلفاگرانول و دنس
گرانول مملو از واسطه های مهم
انعقادی است .تا مدتها پیش تنها
نقش ضد انعقادی برای این سلول قائل
بودند اما مشخص شده که با داشتن
CD40Lدر ایزوتایپ سوئچینگ نقش
دارد .دارای گیرنده هم برای FC
ایمنوگلوبولین IgGو هم IgEاست
لذا هم در ADCCنقش دارد هم در
آلرژی تیپ ( Iبه غیر از اینکه
برای گیرنده IgEدارد تعدادی از
واسطه های شیمیایی دخیل در آلرژی
هم ترشح می کند ) .این سلول
پالکت
26
حاال این سلولهای ایمنی چگونه به محلهای
التهاب رهنمون می شوند:
-1جذب و فراخوانی سلولها به محل :
عوامل کموتاکتیک کدامند؟
پروتئینهای با متیونین فرمیله
بعضی از پروتئینهای انعقادی مانند
ترومبین و پپتید Bفیبرین
آنافیالتوکسینهای کمپلمان
کموکاینها
سایتوکینهای التهابی
-2خروج سلولها از خون ( دیاپدز ) که
در ونولها اتفاق می افتد.
28
29
که این مرحله شامل :غلتیدن ،اتصال محکم به
اندوتلیال رگ می باشد .این مراحل تحت کنترل مولکولهای
چسبنده سلکتین و اینتگرین هست.
غلتیدن بواسطه سلکتینها(
اتصال سست)
P-Selectin
اندوتلیوم
دارد.
که روی
قرار
E-Selectin که روی
اندوتلیوم قرار
دارد.
30
L-Selectin که روی
لکوسیت قرار
دارد.
سلکتینها
P-selectin
glycoprotein ligand-1
sialylated Lewis X
Ag or DC15
31
افزایش میل ترکیبی اینتگرینها
32
اتصال محکم لکوسیتها به اندوتلیال رگ ( که اینتگرینها در ان ً
عمدتا نقش دارند)
اینتگرینها
مولکولهای چسبان از خانواده ایمونوگلوبولینها
35
بیماریهای مربوط به مولکولهای چسبان
: LAD-1 نقص در CD18
: LAD-2 نقص در سیالیل لویس X
36
پس آنکه فاگوسیتها به محل عفونت رسیدند
.1
عامل می گردد که شامل مراحل زیر است:
شناساییآغاز
فاگوسیتوز
.2
.3
.4
.5
.6
میکروبی توسط
گیرنده های
سطح سلول
فاگوسیت کننده
اتصال سلول
فاگوسیت کننده
به عامل
میکروبی
تشکیل فاگوزوم
و فاگولیزوزوم
تخریب میکروب
بلعیده شده
عرضه قطعاتی
از آنتی ژنهای
پروتئینی بر
سطح مولکولهای
HLA
اگزوسیتوز
قطعات
Neutrophil
migration to site
of infection,
mediated by
macrophage-derived
cytokines and
chemokines
38
39
سلوهای NK
لنفوسیتهای ی هستند که %5-20از سلولهای تک هسته ای خون و طحال را تشکیل می
دهند.
نام دیگر انها LGLمی باشد.
کار این سلولها .....
لیز سلولهای الوده به ویروس
لیز سلولهای الوده به باک تریهای داخل سلولی
لیز بعضی ازانواع سلولهای توموری
این سلولها سایتوکاینهای التهابی تولید می کنند.
در روزهای اغازین و قبل از این که سلولهای Tفعال شوند نقش اساسی در دفاع ضد
ویروسی دارد.
40
فعالیت سلول NK
41
42
التهاب ماحصل پاسخ فاگوسیتها به اسیبهای بافتی است
در پاسخ به آسیبهای بافتی و پیامهای خطر خروج سلولهای فاگوسیتی
و پالسما از رگها انجام میشود که به آن التهاب میگویند.
التهاب شامل تجمع لکوسیتها و بعضی از پروتئینهای پالسمایی در محل
عفونت و فعال شدن لکوسیتها و پروتئینها برای حذف عامل عفونی می
باشد.
عوامل فیزیکی ،شیمیایی و عفونی از مهمترین عوامل ایجاد کننده
التهاب هستند.
بر اساس زمان به دو دسته حاد و مزمن تقسیم می گردد.
43
عالئم التهاب
First described almost 2000 years ago,
swelling (tumor),
redness(rubor),
heat (calor),
pain (dolor),
and loss of function
44
عوامل درگیر در یک پاسخ التهابی
عوامل سلولی:
در التهاب حاد نوتروفیلها؛ ماست سلها ،
بازوفیلها ماکروفاژها و سلولهای
TH1دخالت دارند.
در التهاب مزمن بیشتر سلولهای منوسیتی
ماکروفاژی و TH1هستند.
45
عوامل محلول :شامل مدیاتورهای التهابی
هستند که از سلولهای تحریک شده ترشح
میشوند و یا از خون وارد بافت ملتهب
میشوند.
46
چگونه در یک پاسخ التهابی مدیاتورهای التهابی تولید میشوند:
مدیاتورهای التهابی محصوالت چهار سیستم هستند:
کمپلمان
کینین
انعقادی
فیبرینولیتیک یا پالسمین
فعال شدن این اجزا سبب افزایش خونرسانی و افزایش نفوذپذیری رگهای ناحیه التهاب میشوند.
47