Transcript نتایج آزمایشات آب - شبکه بهداشت و درمان فلاورجان

‫تحلیل‪ ،‬تفسیر و مدیریت نتایج آ زمون‬
‫های فیزیکو شیمیایی آب‬
‫تهیه و تنظیم ‪ :‬سید ابوالفضل غالمی‬
‫کارشناس بهداشت محیط‬
‫مقدمه‬
‫ا‬
‫اصول آبی که به مصرف آشامیدن می رسد باید ًاز میکروً اورگانیسم های بیماریزای شناخته شده ًو‬
‫ً‬
‫نشانگر که نشانه آلودگی آب با مدفوع است عاریً باشد‪ .‬کلیفرمها مهمترین باکتریهای‬
‫ً‬
‫همچنین باکتریهای‬
‫غیر ًاز‬
‫در آزمایش باکتریولوژیکی آنها مورد توجه قر ًار می گیرند‪ .‬گرچه این باکتریها ً‬
‫نشانگر هستند که ً‬
‫ً‬
‫در مدفوع‬
‫نیز ممکن است یافت شوند ولی فراوانی بسیارشان ً‬
‫نظیر آب ًو خاک ً‬
‫دیگر ً‬
‫در منابع ً‬
‫مدفوع ً‬
‫در‬
‫دیگر است که باعث می شود این باکتریها ً‬
‫سایر حیوانات خونگرم ًو دارابودن ویژگیهای ً‬
‫انسان ًو ً‬
‫دار باشند‪.‬‬
‫مستمر آبهای آشامیدنی ًاز اهمیت خاص ی برخور ً‬
‫ً‬
‫آزمایشهای‬
‫خواص فیزیکی آبهای آشامیدنی‬
‫الف) درجه گرمای آب آشامیدنی‪:‬‬
‫آب بسیییار سییرد ایرهییای بییدی بییر دسییتساه گییوار انسییان دارد و آب بییا درجییه گرمییای بسیییار حالییت‬
‫بییی مزگییی داشییته و گییوارا نیسییت‪ .‬درجییه گرمییای آب آشییامیدنی باییید بییین ‪ 0‬تییا ‪ 10‬درجییه سییانتیگراد‬
‫باشد‪.‬‬
‫مناسب ترین درجه گرمای آب آشامیدنی ‪ 8‬تا ‪ 12‬درجه سانتیگراد است‪.‬‬
‫ی از سییزم زمییین در حییدود ‪ 10‬درجییه اسییت و بییه‬
‫درجییه گرمییای آبهییای زیرزمیدییی در گودیهییای ‪ 10‬مت ی ًر ً‬
‫ا‬
‫ازاء هر ‪ 33‬متر افزایش گودی تقریبا یک درجه به گرمای آبهای زیرزمیدی افزوده می شود‪.‬‬
‫ب) رنگ آب آشامیدنی‪:‬‬
‫آب آش ییامیدنی بای یید ب ییی رن ییت باش یید و در ی ییلامههای زی ییاد رن ییت آب ییی مای ی ب ییه س ی ز زلل ییی را داش ییته‬
‫باشید‪ .‬کییدری آب بواسییزه وجییود مییواد م لی و کلوئیییدی در آب اسییت‪ .‬رنییت آب مرطییو بییه مییواردی‬
‫ا‬
‫است که در آن نمکهایی به صورت ح شده و یا کلوئیدی یافت می شوند‪ .‬میالً نمکهیای آهین بیه‬
‫آن رنت متمای به قرمز و نمکهای منگنز رنت قهوه ای متمای بیه سییاه میی دهنید‪ .‬زردی ًرنیت آب‬
‫نشانه وجود ترکیبهای گیاهی و اسیدهای آلی ناش ی از فساد آنها و یا وجود خاک رس میی باشید‪ .‬در‬
‫حالی که س زی آب نشانه وجود گیاهانی از قبی آلگها و جلبکها در آن می باشد‪.‬‬
‫‪ ‬واحد رنگ بر اساس مقیاس پالتینیوم – کبالت اندازه گیری می شود ‪.‬‬
‫‪ ‬با حل ‪ 1‬میلی گرم پالتینیوم – کبالت در یک لیتر آب تقطیر شده ‪ ،‬رنگ استاندارد‬
‫بدست می آید که این رنگ استاندارد را وارد دستگاه رنگ سنج‬
‫‪ Tintometer‬می کنند و با مقایسه این رنگ با رنگ آب نمونه میزان رنگ‬
‫آب مشخص می شود‪.‬‬
‫‪ ‬عدد اندازه گیری شده نباید از ‪ 20‬تجاوز نماید‪.‬‬
‫ج) بوی آب آشامیدنی‪:‬‬
‫ی ناخوشایند‬
‫آب آشامیدنی باید بی ب ًو باشد‪ .‬وجود اسید سولفیدریک کلر فنو ًل ًو آمونیاک به آب بو ً‬
‫نمودار می گردد‪.‬‬
‫ً‬
‫بیشتر‬
‫ً‬
‫ی آن‬
‫می دهند‪ .‬با ‪ 50‬تا ‪ 60‬درجه گرم کردن آب بو ً‬
‫د) مزه آب آشامیدنی‪:‬‬
‫مزه آب باید گوارا باشد‪ .‬آب با درجه سلتی خیلی کم حالت بی مزگی ناخوشایندی را می دهد‪ .‬ش ًوری آب‬
‫نشانه وجود نمک خوراکی ًو تلخی آن دلی زیادی ترکیبهای منیزیم می باشد‪ .‬آبهای قلیایی ( ‪) PH>9‬‬
‫در حالی که آبهای اسیدی ( ‪ )PH<6‬تر مزه هستند‪ .‬وجود زیاد نمکهای‬
‫مزه آب صابو ًن را دارند ً‬
‫در حالی که مزه گندیدگی آب به علت آلودگی های آلی آن است‬
‫آهن ًو آلومینیوم مزه آب را گس می کند ً‬
‫نیز باشد‪.‬‬
‫که ممکن است همراه با میکروبهای بیماریً زا ً‬
‫ه) کدورت آبهای آشامیدنی‪:‬‬
‫کدر بودن‬
‫کدر است‪ .‬با انداختن نورً به درون آب می توان میزان ً‬
‫وقتی آب حاویً ذرات م ل باشند می گویند آب ً‬
‫کدر می شود‪ .‬یکی ًاز روشهای ت یین‬
‫در نتیجه حضورً مواد م ل مال سنت ماسه ًو غیره آب ً‬
‫آن را م لوم کرد‪ً .‬‬
‫ی یک عقرطه پًتینیومی است‪.‬‬
‫ی آب حاو ً‬
‫ی آب است‪ .‬میله مدرج کدر ً‬
‫کدر بودن آب استفاده ًاز میله مدرج کدر ً‬
‫ً‬
‫در آب مورد آزمایش فروً کرده ًو ارتفاعی را که طی آن میله ناپدید می شود یادداشت می کنیم‪ .‬ارقام‬
‫میله را ً‬
‫کدر بودن آب را به کمک دستساه هایی‬
‫کدر بودن آب را ًبر حسب ‪ ppm‬نشان می دهند‪ .‬میزان ً‬
‫حاصله میزان ً‬
‫مال کدرسنج جکسو ًن یا کدرسنج بایلی می توان سنجید‪.‬‬
‫وجود مواد م دنی م ل باعث تیرگی ًو کدورت آب آشامیدنی می شود که میزان این تیرگی نباید از ‪10 ppm‬‬
‫تجاوزً نماید‪.‬‬
‫خواص شیمیایی آبهای آشامیدنی‬
‫الف) کل اجرام‪:‬‬
‫ اجرام م ل‬‫ اجرام محلو ًل‬‫ق را می توان به طورً جداگانه ت یین سپس آنها را به‬
‫دو مورد فو ً‬
‫هم افزود‪ .‬با گذراندن آب ًاز صافی ریز اجرام م ل به دست می‬
‫آیند‪ .‬سپس اجرام درون صافی را وزن می کنند ًو ب د آب‬
‫تبخیر می کنند ًو ته مانده ها را وزن می کنند‪ .‬با‬
‫ً‬
‫تصفیه شده را‬
‫کار اجرام محلولً بدست می آیند‪ .‬ک اجرام آب نوشیدنی‬
‫این ً‬
‫نباید از ‪ 500ppm‬تجاوزً کند‪.‬‬
‫ب ) سختی آب ‪:‬‬
‫در نتیجه وجود‬
‫در نتیجه بیکرطنات کلسیم یا منیزیم به وجود می آید ًو اما سلتی دائم ً‬
‫سلتی موقت ً‬
‫سولفاتها کلریدها ًو نیتراتهای کلسیم ًو منیزیم بوجود‬
‫تترا استیک دی آمین اتیلن) میزان سلتی م لوم می شود‪.‬‬
‫می آید که با آزمایش ‪ ( EDTA‬اسید‬
‫این آزمایش برای یافتن قدرت اسیدی یا قدرت قلیایی آب انجام می شود‪ .‬بیکرطنات یا هیدر ًوکسید‬
‫سدیم پتاسیم کلسیم ًو منیزیم سبب قلیایی شدن آب‬
‫می شوند‪ .‬اسیدهای م دنی دی اکسید‬
‫نیز باعث اسیدی شدن آب می گردند‪.‬‬
‫کرطن آزاد سولفات های آهن یا آلومینیوم ً‬
‫به کمک دو روش می توان میزان ‪ PH‬را تعیین کرد‪:‬‬
‫‪‬‬
‫رو برقً سنجی‬
‫‪ ‬رو‬
‫‪‬‬
‫رنت سنجی‬
‫روش برق سنجی‪ :‬در این رو‬
‫ًاز یک پتانسیومتر‬
‫فشار الکتریکی را که یو ًن های ‪H+‬‬
‫استفاده میکنند تا ً‬
‫مدار نصب‬
‫در ً‬
‫نیز ً‬
‫اعمال کرده اند بسنجند‪ .‬یک کنتورً ً‬
‫می شود تا مقدار ‪ PH‬را به طورً مستقیم نشان دهد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫در این رو‬
‫روش رنگ سنجی‪ً :‬‬
‫با استفاده ًاز یک‬
‫کیت ‪ً PH‬و محلو ًل فن رد میزان اسیدیته آب را‬
‫اندازه گیریً می کنند‪.‬‬
‫د) اکسیژن محلول‬
‫در طبیعت همیشه در آبها مقداری اکسیژن محلول یافت می شود‪ .‬وجود اکسیژن در‬
‫آب از چندین نقطه نظر الزم است‪ .‬اکسیژن محلول در آب برای ادامه زندگی حیوانهای‬
‫آبزی الزم است و موجب فعل و انفعالهای تصفیه زیستی خود به خودی در آب می‬
‫گردد‪ .‬اکسیژن محلول در آب سبب ایجاد الیه محافظی از جنس اکسیدهای گوناگون‬
‫در جدار درونی لوله های آبرسانی و سبب تبدیل نمکهای دو ظرفیتی آهن و منگنز به‬
‫نمکهای سه ظرفیتی در آب می گردد‪ .‬مقدار اکسیژن محلول الزم در آب آشامیدنی ‪5‬‬
‫میلی گرم در لیتر است‪.‬‬
‫ه) نیتروژن و ترکیبات آن‪:‬‬
‫نیتروژن به صورتهای متداول زیر در آب یافت می شود‪:‬‬
‫در نتیجه تجزیه مواد آلی نیتروژ ًن به عنوان ماده‬
‫‪ )1‬آمونیاک آزاد‪ :‬آمونیاک آزاد ً‬
‫اصلی تشکی می شود‪ .‬حضورً آمونیاک دللت ًبر آن دارد که تجزیه مزطورً به‬
‫آغاز شده است‪.‬‬
‫تازگی ً‬
‫‪ )2‬نیتریت ها‪ :‬نیتریت ها محصولت حاص ًاز اکسیداسیونً آمونیاک هستند‪.‬‬
‫در آب‬
‫نیتریت ها حاکی ًاز آنند که مواد آلی به طورً کام اکسید نمی شود‪ً .‬‬
‫آشامیدنی به هیچ وجه نباید نیتریت وجود داشته باشد‪.‬‬
‫در آب به م دی خاتمه تجزیه مواد آلی است‪ .‬این مزلب‬
‫‪ )3‬نیترات ها‪ :‬وجود نیترات ها ً‬
‫حاکی ًاز آن است که مواد آلی اکسیده‬
‫دیگر زیانی نمی رسانند‪ .‬وجود‬
‫می شوند ًو ً‬
‫منجر به نوعی بیماریً به نام‬
‫ً‬
‫در آب آشامیدنی‬
‫نیترات بیش از ‪ً 50ppm‬‬
‫در بین‬
‫ماتموگلوطینومیا (‪ )Mathemiglobinomia‬می گردد‪ .‬این بیماریً ً‬
‫کودکانی شایع است که با غذایی تغذیه می شوند که با آب حاویً نیترات تهیه شده‬
‫است‪.‬‬
‫و) فلوراید‬
‫این ماده به مقدار زیاد در مواد زاید شیمیایی کارخانه ها یافت می شوند‪ .‬آبی که از زیرزمین خارج می‬
‫شود نیز ممکن است حاوی مقادیر زیادی فلوراید باشد‪ .‬اگر فلوراید با غلظت کمی تا ‪ 1ppm‬در‬
‫ا‬
‫آب وجود داشته باشد‪ ،‬معموال مفید واقع خواهد بود‪ .‬این آب باعث بهبود سالمت دندانها شده و از‬
‫پوسیدگی آنهاجلوگیری می کند‪.‬‬
‫فلوراید زیاد در آب آشامیدنی سبب تیره شدن دندانها و آسیب های لثه ای می شود که منجر به بدرنگی‬
‫ا‬
‫می گردد‪ .‬اگر میزان فلوراید بیش‬
‫مینای دندان شده‪ ،‬خصوصا در کودکان باعث خرد شدن دندانها‬
‫از ‪ 1‬میلی گرم در لیتر باشد‪ ،‬استخوان ها صدمه‬
‫می بینند یا افراد فلج می شوند‪.‬‬
‫ن) آهن و منگنز‬
‫در آب وجود داشته باشد باعث بد ط می آن‬
‫مجاز ً‬
‫اگر آهن بیش ًاز حد ً‬
‫ً‬
‫می شود‪ .‬این ماده‬
‫در آب آشامیدنی نباید بیش از‬
‫البسه اتصالت لوله ها ًو زمین را خراب می کند‪ .‬کمیت آهن ً‬
‫منگنز سبب رشد موجودات ر ًیز میکروسکوپی می شود‪ .‬این ماده لوله ها را‬
‫ً‬
‫‪ 0.3ppm‬باشد‪.‬‬
‫در آب آشامیدنی نباید بیش از ‪0.05ppm‬‬
‫مقدار آن ً‬
‫ً‬
‫مسدود ًو لباسها را بی رنت می کند‪.‬‬
‫منگنز است‪.‬‬
‫قرمز مای به قهوه ای آب ناش ی ًاز حضورً ناخالص ی های آهن ًو ً‬
‫باشد‪ .‬رنت ً‬
‫ی ) اسید سولفیدریک‪:)H2S (-‬‬
‫در آبها تجزیه‬
‫مبداء پیدایش اسید سولفیدریک ً‬
‫در آب سبب ایجاد بویً‬
‫مواد آلی است‪ .‬وجود آن ً‬
‫ا‬
‫زننده ای می شود ًو با کمک هوادهی فور ًا ًاز آب‬
‫بیرون‬
‫نظر مسمومیت تا مقدار‬
‫می رود ‪ً .‬از ً‬
‫لیتر قاب تحم می باشد ولی‬
‫در ً‬
‫‪ 0.1‬میلی گرم ً‬
‫در آب آشامیدنی‬
‫مقدار آن ً‬
‫ً‬
‫ًاز نظر ب ًویً بد باید‬
‫صفر باشد‪.‬‬
‫ً‬
‫خواص بیولوژیک و‬
‫باکتریولوژیک آب‬
‫آشامیدنی‬
‫‪‬‬
‫گیر ًو پرزحمتی است به‬
‫نظر به اینکه جداسازیً باکتریً های بیماریً زا فرآیند وقت ً‬
‫ً‬
‫منظورً ت یین حضورً احتمالی ارگانیسم های روده ای می توان آزمایش های ساده ای‬
‫نیز دارند‪.‬‬
‫انجام داد‪ .‬حضورً باکتریً های روده ای دللت ًبر وجود باکتریً های بیماریً زا ً‬
‫در نشان دادن آلودگی هستند ‪ً .‬از این روً با آزمایش‬
‫کولیفرم ها شاخص های خوبی ً‬
‫گروه کولیفرم باکتریً ها باکتریً های بیماریً زا م لوم‬
‫می شوند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫در گروه کولیفرم را اشریشیا کولی ( ایکًی ) تشکی می دهند‪.‬‬
‫متداولً ترین باکتریً ها ً‬
‫ا‬
‫ی‬
‫احتمال باکتر ً های‬
‫ً‬
‫مضر هستند اما وجودشان حاکی ًاز آن است که‬
‫یانبار ًو ً‬
‫آنها ز ً‬
‫بسیار زیادی با مدفوع دفع‬
‫ً‬
‫مقدار‬
‫ً‬
‫نیز وجود دارند‪ .‬میکروب های ایکًی به‬
‫بیماریً زا ً‬
‫ا‬
‫مول انجام می شود‪:‬‬
‫در آزمایش باکتریً شناس ی آب د ًو آزمایش ز ًیر م ً‬
‫می شوند‪ً .‬‬
‫‪ -‬آزمایش شمار ک‬
‫‪ -‬آزمایش کولیفرم یا ایکًی‬
‫آزمایش شمار ک ‪:‬‬
‫در دمای‬
‫در این آزمایش آب نمونه ای را که به آن قارچ افزوده شده به مدت ‪ 48‬ساعت ً‬
‫در دستساه کشت‬
‫در دمای ‪ 37‬درجه سانتی گراد ً‬
‫‪ 20‬درجه سانتی گراد یا به مدت ‪ 24‬ساعت ً‬
‫در آب رشد کرده ًو کلدی هایی تشکی می دهند که می‬
‫میکروب قرار می دهند‪ .‬باکتریً ها ً‬
‫بیشتر باشد‪.‬‬
‫ً‬
‫در هر ‪ cc‬آب‬
‫توان آنها را مشاهده کرد ًو شمرد‪ .‬مجموع آنها نباید از ‪ 100‬عدد ً‬
‫نیز میسویند که برای آب استخرها‬
‫به این آزمایش ‪ HPC‬یا شمار کلدی های هتروتروف ً‬
‫انجام می شود ًو محیط کشت اختصاص ی آن ‪ R2A‬است‪.‬‬
‫آزمایش ایکًی ‪:‬‬
‫در دمای‬
‫در لکتوزً طی ‪ 48‬ساعت ًو ً‬
‫چنانکه مشاهده شده کولیفرم های موجود ً‬
‫گاز تخمیر‬
‫‪ 37‬درجه سانتی گراد به شک ً‬
‫سه مرحله انجام می شود‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -‬آزمایش احتمالی‬
‫‪‬‬
‫‪ -‬آزمایش تاییدی‬
‫‪‬‬
‫‪ -‬آزمایش تکمیلی‬
‫در‬
‫می شوند‪ .‬آزمایش اشرشیا ک ًولی ً‬
‫دستگاه های آزمایشگاهی‬
‫‪ OVEN‬یا فور ( استرلیزاسیون با هوای داغ)‬
‫فور استریل کننده با هوای داغ را جهت مقدار مناسبی از وسایل به کار‬
‫می بریم تا‬
‫استرلیزاسیون به طور صحیح انجام گیرد‪ .‬این دستگاه را طوری تنظیم کنید که حرارت‬
‫مناسب و یکنواخت استرلیزاسیون یعنی ‪ 170±10c‬را بدست آورید‪ ،‬و آنرا با ترمومترهای‬
‫مناسب مجهز کنید‪ .‬این دستگاه برای استریل ظروف شیشه ای آزمایشگاه آب به کار می رود‪.‬‬
‫انکوطاتورً‬
‫دستگاهی است که جهت نگهداری محیط کشت الکتوز بعد از کشت دادن نمونه‬
‫روی آن استفاده می شود ‪ .‬این دستگاه برای ما دمای ‪ 37±2c‬را تامین می کندکه‬
‫در مرحله احتمالی نمونه های کشت داده شده را به مدت ‪ 48‬ساعت در آن نگهداری‬
‫می کنیم‪.‬‬
‫اتوکًو‬
‫دستگاه اتوکالو حرارتی به اندازه حرارت استرلیزاسیون یعنی ‪ 121c‬درون محفظه ایجاد می کند و‬
‫مجهز به ترمومتر دقیقی است که بهتر است انتهای آن در مسیر خروج بخار قرار گیرد تا درجه حرارت‬
‫مینیمم درون محفظه استریل کننده را نشان دهد‪ .‬دستگاه به یک فشارسنج مجهز است و بوسیله‬
‫ا‬
‫دریچه اطمینان متصل به مسیر تولید بخار اشباع و یا مستقیما به منبع تولید کننده بخار به خوبی‬
‫تنظیم می شود‪ .‬این دستگاه حرارت مرطوب ‪ 121c‬را با فشار ‪ 15‬بار (‪ 14/8‬اتمسفر) در مدت ‪15‬‬
‫دقیقه تامین می کند‪.‬‬
‫بن ماریً‬
‫این دستگاه که به حمام بخار نیز معروف است جهت نگهداری محیط کشت ‪EC‬‬
‫براث در دمای ‪ 42±0.5c‬به مدت ‪ 24‬ساعت بکار می رود و از این طریق می‬
‫توانیم مدفوعی یا غیرمدفوعی بودن آلودگی میکروبی آب را تشخیص دهیم‪.‬‬
‫رسوب گیری‬
‫فرآیندی است که طی آن با استفاده ًاز یونیزه کردن نمونه آب مورًد‬
‫آزمایش البته نمونه هایی که امًح ًو مواد م دنی آن بالست امًح‬
‫دار ًو ته نشین‬
‫مذکورً بار ً‬
‫می شوند ًو به همراه امًح موجودات ری ًز‬
‫در ظرف نمونه برداریً رسوب می کنند‪.‬‬
‫نیز ً‬
‫درون آب ً‬
‫شستشو و استرلیزاسیون ظروف نمونه برداری‬
‫تمام شیشه آلت ًو ظروف نمونه برداریً را‬
‫بوسیله یک دترجنت مناسب با آب داغ‬
‫تمیز می کنیم ًو پس ًاز آب کش ی ًو حذف‬
‫ً‬
‫ذرات حاص ًاز ترکیب دترجنت ها این‬
‫در دمای خشک ‪ 170c‬به مدت‬
‫ظروف ً‬
‫‪ 1‬ساعت استری می شوند‪.‬‬
‫نگهداری محیط های کشت‬
‫در شیشه هایی که درب‬
‫محیط های کشت بدونً آب ( پودریً یا دهیدراته) را ً‬
‫کمتر از ‪ً 30c‬و هوایی با رطوطت کم‬
‫ً‬
‫در شرایط تاریک‬
‫آنها محکم بسته شده ً‬
‫کرد ًو‬
‫تغییر رنت ًو یا حالت قالبی پیدا ً‬
‫ً‬
‫اگر محیط کشت‬
‫نگهداریً نمایید‪ً .‬‬
‫خصوصیت پودریً خود را ًاز دست داد ًاز آن استفاده نکنید‪.‬‬
‫ی‬
‫ظروف نمونه بردار ً‬
‫نیاز برای آزمایشات‬
‫جهت جمع آوری نمونه های مورد ً‬
‫در بزریهایی که شسته شده ًو با دقت‬
‫میکروطیولوژیکی ً‬
‫مقزر شسته ًو استری شده‬
‫ً‬
‫آخر با آب‬
‫در ً‬
‫آبکش ی ًو ً‬
‫بهتر است ظروف ‪ً 250cc‬و به رنت تیره‬
‫استفاده نمایید‪ً .‬‬
‫با درب سمباده ای باشد که به راحتی نمونه از ظرف خارج‬
‫نشود‪.‬‬
‫دکلرینه کردن ظروف‬
‫دیگر هالوژنها اضافه‬
‫کلر یا ً‬
‫نظر برای جمع آوری آب حاویً ً‬
‫‪ ‬یک ماده احیا کننده به ظروف مورد ً‬
‫ی برات جهت کشت مستقیم نمونه هستند‪ .‬تیوسولفات سدیم‬
‫مگر آنهایی که حاو ً‬
‫کنید ‪ً .‬‬
‫در نمونه را خنثی‬
‫(‪ )Na2S2O3‬یک عام دکلرینه کننده مناسبی است که هالوژنهای باقیمانده ً‬
‫در طی انتقال نمونه جلوگیریً می کند‪.‬‬
‫می کند ًو ًاز عم باکتریً کش ی آنها ً‬
‫ی جم یت میکروب واقعی نمونه‬
‫‪ ‬آزمایش ی که روی چنین نمونه ای انجام می گیرد با دقت بیشتر ً‬
‫ی نشان خواهد داد‪.‬‬
‫در زمان نمونه گیر ً‬
‫آب را ً‬
‫روشهای نمونه‬
‫برداری آب‬
‫در هنگام جمع آوری نمونه یک فضای‬
‫خالی‬
‫باالی‬
‫بطری‬
‫بگذارید‬
‫باقی‬
‫(حداقل ‪ )2.5cm‬تا مخلوط کردن بوسیله‬
‫شیکر راحت صورت بگیرد و نمونه برای‬
‫آماده‬
‫آزمایش‬
‫شود‪.‬‬
‫جهت‬
‫آزمایش‬
‫نمونه هایی را جمع آوری کنید که‬
‫نماینده‬
‫باشند‬
‫و‬
‫ای‬
‫از‬
‫برای‬
‫آب‬
‫این‬
‫مورد‬
‫کار‬
‫از‬
‫آزمایش‬
‫شرایط‬
‫ضدعفونی (‪ )Aseptic‬استفاده کنید تا از‬
‫‪ -1‬آب‬
‫آشامیدنی‬
‫اگر‬
‫نمونه‬
‫آب‬
‫از‬
‫شیر‬
‫یک‬
‫سیستم‬
‫توزیع گرفته می شود بایستی شیری را‬
‫انتخاب کرد که آب را از لوله هایی‬
‫که‬
‫مستقیما‬
‫ً‬
‫به‬
‫منبع‬
‫اصلی‬
‫اتصال‬
‫دارند‪ ،‬برساند‪ .‬در غیر این صورت می‬
‫توان از منبع یا تانک ذخیره آب یا‬
‫‪ -2‬تهیه آب تصفیه نشده‬
‫از چشمه‬
‫در جمع آوری نمونه ها‬
‫به‬
‫مستقیم‬
‫طور‬
‫مخازن‬
‫آب‪،‬‬
‫چاههای‬
‫کم‬
‫چشمه‪،‬‬
‫عمق‬
‫از‬
‫یا‬
‫نمونه‬
‫را از قسمتهایی از آب‬
‫تهیه‬
‫کنید‬
‫که‬
‫منبع‬
‫استفاده‬
‫برای‬
‫مصرف‬
‫کنندگان‬
‫است‪.‬‬
‫گرفتن‬
‫نمونه از کناره آب یا‬
‫خیلی‬
‫نزدیک‬
‫به‬
‫ساحل‬
‫‪‬‬
‫‪ -3‬آبهای‬
‫سطحی‬
‫مطالعه جویبارهای‬
‫برای‬
‫وسیع‬
‫جهت‬
‫تشخیص منبع و گسترش آلودگی‪ ،‬نمونه‬
‫ها را با درنظر گرفتن مکان‪ ،‬روش و‬
‫زمان نمونه گیری تهیه نمایید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫تعداد نمونه هایی که باید آزمایش‬
‫شوند بر این اساس است که آیا هدف‬
‫اندازه گیری گسترش آلودگی است یا‬
‫دوام حداکثر آلودگی و یا آلودگی‬
‫متوسط احتمالی‪.‬‬
‫‪‬‬
‫محل های اندازه گیری گسترش آلودگی‬
‫‪ -4‬نمونه برداری از رودخانه‬
‫جویبار‬
‫یا‬
‫جویبار‪،‬‬
‫رودخانه‪،‬‬
‫از‬
‫هایی‬
‫نمونه‬
‫دریاچه یا منبع آب را بوسیله گرفتن‬
‫نزدیک انتهای بطری در دست و فرو بردن‬
‫آن‬
‫در‬
‫آب‬
‫طوری‬
‫که‬
‫سر‬
‫بطری‬
‫به‬
‫سمت‬
‫پایین و زیر سطح آب قرار گیرد‪ ،‬تهیه‬
‫کنید‪.‬‬
‫بطری را طوری برگردانید که سر بطری به‬
‫طور جزئی به سمت باال بیاید و دهانه‬
‫بطری به سمت جریان آب قرار گیرد‪.‬‬
‫نگهداری و ذخیره نمونه‬
‫‪ ‬بالفاصله‬
‫پس‬
‫جمع‬
‫از‬
‫آوری‬
‫نمونه‬
‫آب‪،‬‬
‫آزمایش میکروبیولوژی آنرا شروع کنید‬
‫تا‬
‫از‬
‫جلوگیری‬
‫تغییرات‬
‫شود‪.‬‬
‫غیرقابل‬
‫پیش‬
‫نمی‬
‫توانید‬
‫اگر‬
‫بینی‬
‫روی‬
‫نمونه ها در طی ‪ 1‬ساعت پس از جمع آوری‬
‫آزمایش کنید‪ ،‬از یک خنک کننده (یا یخ)‬
‫برای نگهداری نمونه در طی انتقال به‬
‫آزمایشگاه استفاده کنید‪.‬‬
MPN
‫روش آزمایش ‪ MPN‬یا‬
‫تعداد‬
‫بیشترین‬
‫احتمالی در ‪ 100‬میلی‬
‫نمونه‬
‫لیتر‬
‫‪Most Probably Number‬‬
‫تهیه محیط کشت‬
‫محیط کشت های مختلف از قبیل الکتوز‪EC ،‬‬
‫برات‪ ،‬برلیانت گرین و ‪ EMB‬هر کدام‬
‫دستور تهیه خاص خود را دارند که با‬
‫استفاده از آب مقطر این محیط کشت ها تهیه‬
‫و آماده مصرف می شوند‪.‬‬
‫تکنیک چند لوله ای‬
‫تخمیری برای اعضای کلی‬
‫فرم ها‬
‫باکتریهای‬
‫همگی‬
‫گروه‬
‫هوازی‬
‫اختیاری‪،‬‬
‫گرم‬
‫و‬
‫کلی‬
‫فرم‬
‫بیهوازی‬
‫منفی‪،‬‬
‫بدون‬
‫اسپور و میله ای شکل می‬
‫باشند که قادرند در حرارت‬
‫‪ 35c‬به مدت ‪ 48‬ساعت‪ ،‬تخمیر‬
‫الکتوز را انجام دهند و گاز‬
‫تولید کنند‪.‬‬
‫روش‬
‫های‬
‫مطالعه‬
‫استانداردی‬
‫برای‬
‫کلیفرم ها‬
‫رو آزمایش ‪MPN‬‬
‫روشهای استاندارد برای انجام آزمایش تخمیر چند لوله ای عبارت اند از ‪:‬‬
‫الف) ‪ 5‬لوله ای جدول (‪)2‬‬
‫ب) ‪ 9‬لوله ای‬
‫ج) ‪ 10‬لوله ای جدول (‪)3‬‬
‫د) ‪ 15‬لوله ای‬
‫که هر رو را انتخاب کنیم محیط کشت هیچ تغییری نمی کند فقط تفاوت در غلظت‬
‫لکتوز برای مصرفی است‪.‬‬
‫جدول ‪ -2‬شاخص ‪ MPN‬و دامنه اطمینان ‪ %95‬برای ترکیب لوله های مالبت و منفی زمانی که در‬
‫آزمایش از ‪ 5‬لوله ‪ 20‬میلی لیتر استفاده شده باشد‪.‬‬
‫تعداد لوله های مثبت از کل ‪5‬‬
‫لوله ‪ 20‬میلی لیتری‬
‫شاخص ‪ MPN‬در ‪100‬‬
‫‪ml‬‬
‫دامنه اطمینان ‪( %95‬تقریبی)‬
‫حداق‬
‫حداکثر‬
‫‪0‬‬
‫کمتر از ‪1/1‬‬
‫ً‬
‫‪0‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1/1‬‬
‫‪0/05‬‬
‫‪6/3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2/6‬‬
‫‪0/3‬‬
‫‪9/6‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4/6‬‬
‫‪0/8‬‬
‫‪14/7‬‬
‫‪4‬‬
‫‪8‬‬
‫‪1/7‬‬
‫‪26/4‬‬
‫‪5‬‬
‫بیشتر از ‪8‬‬
‫‪4‬‬
‫بی نهایت‬
‫جدول ‪ -3‬شاخص ‪ MPN‬و دامنه اطمینان ‪ %95‬برای ترکیب لوله های مالبت و منفی زمانی که در آزمایش از‬
‫‪ 10‬لوله ‪ 10‬میلی لیتر استفاده شده باشد‪.‬‬
‫تعداد لوله های مثبت از کل ‪10‬‬
‫لوله ‪ 10‬میلی لیتری‬
‫شاخص ‪ MPN‬در ‪100‬‬
‫‪ml‬‬
‫دامنه اطمینان ‪( %95‬تقریبی)‬
‫حداق‬
‫حداکثر‬
‫‪0‬‬
‫کمتر از ‪1/1‬‬
‫‪0‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1/1‬‬
‫‪0/03‬‬
‫‪5/9‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2/2‬‬
‫‪0/26‬‬
‫‪8/1‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3/6‬‬
‫‪0/69‬‬
‫‪10/6‬‬
‫‪4‬‬
‫‪5/1‬‬
‫‪1/3‬‬
‫‪13/4‬‬
‫‪5‬‬
‫‪6/9‬‬
‫‪2/1‬‬
‫‪16/8‬‬
‫‪6‬‬
‫‪9/2‬‬
‫‪3/1‬‬
‫‪21/1‬‬
‫‪7‬‬
‫‪12‬‬
‫‪4/3‬‬
‫‪27/1‬‬
‫‪8‬‬
‫‪16/1‬‬
‫‪5/9‬‬
‫‪36/8‬‬
‫‪9‬‬
‫‪23‬‬
‫‪8/1‬‬
‫‪59/5‬‬
‫‪10‬‬
‫بیشتر از ‪23‬‬
‫‪13/5‬‬
‫بی نهایت‬
‫مراحل آزمایش ‪MPN‬‬
‫‪ -1‬مرحله احتمالی‬
‫‪ -2‬مرحله تاییدی‬
‫‪ -3‬مرحله تکمیلی‬
‫مرحله‬
‫احتمالی‬
‫در این مرحله محیط کشت الکتوز براث تهیه شده‬
‫در‬
‫لوله‬
‫اتوکالو‬
‫های‬
‫با‬
‫آزمایش‬
‫دمای‬
‫را‬
‫‪121C‬‬
‫پس‬
‫و‬
‫از‬
‫زمان‬
‫استریل‬
‫‪15‬‬
‫در‬
‫دقیقه‬
‫برداشته و نمونه را روی آن کشت می دهیم سپس‬
‫لوله ها را به مدت ‪ 48‬ساعت در دمای ‪37C‬‬
‫انکوباتور قرار می دهیم ‪ .‬اگر پس از مدت یاد‬
‫پس از تعیین تعداد لوله های مثبت از روی‬
‫جداول استاندارد ‪ 9‬لو له ای ‪ 5 ،‬لوله ای ‪،‬‬
‫‪10‬‬
‫لوله‬
‫ای‬
‫یا‬
‫‪15‬‬
‫لوله‬
‫ای‬
‫تعداد‬
‫کلیفرم‬
‫خوانده شده و لوله های مثبت به مرحله تاییدی‬
‫منتقل می شوند‪ .‬اگر در این مرحله محیط کشت‬
‫کمتر از ‪ 48‬ساعت در دمای ‪ 37c‬بماند بعضی‬
‫گونه های نادر کلیفرم که رشدشان بسیار کند‬
‫است از نظر دور می ماند‪.‬‬
‫مرحله‬
‫تاییدی‬
‫این مرحله آزمایش از آن جهت انجام می شود‬
‫که ببینیم وجود کلیفرم در آب تایید می‬
‫شود یا نه که به این ترتیب عمل می کنیم‪:‬‬
‫به‬
‫احتمالی‬
‫تعداد‬
‫محیط‬
‫لوله‬
‫کشت‬
‫های‬
‫برلیانت‬
‫مثبت‬
‫مرحله‬
‫گرین‬
‫می‬
‫بر‬
‫داریم و روی آنها لوله های مثبت را کشت‬
‫تعیین مدفوعی یا غیرمدفوعی‬
‫بودن کلیفرم‬
‫‪‬‬
‫جهت تعیین مدفوعی بودن کلیفرم از لوله‬
‫های مثبت مرحله احتمالی روی محیط کشت ‪EC‬‬
‫براث کشت می دهیم و این محیط ها را در‬
‫دمای ‪ 42±0.5c‬داخل بن ماری به مدت ‪24‬‬
‫ساعت نگهداری می کنیم‪.‬‬
‫‪‬‬
‫پس از مدت زمان تعیین شده در مرحله‬
‫احتمالی لوله های مثبت برلیانت گرین را‬
‫از روی جدول ‪ MPN‬می خوانیم تا تعداد‬
‫کلیفرم‬
‫تایید‬
‫شود‬
‫و‬
‫همچنین‬
‫لوله‬
‫های‬
‫مرحله‬
‫تکمیلی‬
‫از‬
‫لوله‬
‫مرحله‬
‫های‬
‫تاییدی‬
‫مثبت‬
‫برلیانت‬
‫بوسیله‬
‫لوپ‬
‫گرین‬
‫استریل‬
‫روی محیط کشت ائوزین متیلن بلو یا‬
‫‪ EMB‬بصورت استریک کشت می دهیم و‬
‫به مدت ‪ 48‬ساعت داخل انکوباتور با‬
‫با‬
‫توجه‬
‫به‬
‫دستورالعمل‬
‫های‬
‫اخیر‬
‫وزارت‬
‫بهداشت‪ ،‬درمان و آموزش پزشکی پس از انتقال‬
‫وکشت نمونه آب بر روی محیط کشت الکتوز براث‬
‫(مرحله احتمالی) موارد مثبت این مرحله جهت‬
‫تایید‬
‫کلیفرم‬
‫های‬
‫گرماپای‬
‫روی‬
‫محیط‬
‫اختصاصی ‪ EC‬براث منتقل و در حرارت ‪42/5±2‬‬
‫در حمام بخار و به مدت ‪ 24‬ساعت کشت داده‬
‫می شوند و نتایج مثبت با احتساب ‪ MPN‬به‬
‫شیرین کردن آب شور‬
‫بیشترین قسمت آب روی زمین‬
‫که در دریاهای آزاد یافت می‬
‫علت‬
‫دارا‬
‫بودن‬
‫شود‬
‫به‬
‫مقداری‬
‫نمک‬
‫نه‬
‫تنها‬
‫آشامیدنی‬
‫نیست‬
‫بلکه‬
‫قابل‬
‫استفاده در کارهای کشاورزی‬
‫نیز‬
‫شیرین‬
‫نمی‬
‫باشد‪.‬‬
‫کردن‬
‫آب‬
‫روش‬
‫های‬
‫بسته‬
‫به‬
‫‪ )1‬تقطیر آب‬
‫شور‬
‫‪ )2‬اسمزی‬
‫وارونه‬
‫‪ )3‬الکترو‬
‫دیالیز‬
‫‪ -1‬تقطیر آب‬
‫شور‬
‫این روش قدیمی ترین راهی است که‬
‫از آب‬
‫انسان‬
‫شور‬
‫دریاها‬
‫به‬
‫آب‬
‫شیرین دست می یافت‪ .‬امروز تکنیک‬
‫این کار تکامل یافته و هنوز هم‬
‫متداولترین راه شیرین کردن آب شور‬
‫می باشد‪ .‬در تکنیکهای تازه با کمک‬
‫ایجاد خالء و افزایش تعداد صفحه‬
‫هایی‬
‫که‬
‫میگیرد‬
‫تقطیر‬
‫روی‬
‫آنها‬
‫انجام‬
‫بازده این دستگاه ها را‬
‫باال برده اند‪.‬‬
‫به‬
‫علت‬
‫نیاز‬
‫به‬
‫سوخت‬
‫فراوان‬
‫‪ -2‬روش اسمزی‬
‫وارونه‬
‫این روش که تازه ترین روش شیرین کردن آب شور می‬
‫باشد و کاربرد آن در جهان کمتر از ‪ 30‬سال است که‬
‫متداول شده بر پایه خاصیت اسمزی در بدن انسان طرح‬
‫گردیده است‪ .‬چنانکه نخستین بار در علم زیست شناسی‬
‫مشخص گردیده‬
‫است ‪ ،‬هرگاه دو محلول از نمکی با‬
‫غلظتهای گوناگون توسط پوسته ای نفوذپذیر به نام‬
‫ممبران از هم جدا شده باشند تفاوت غلظت در دو‬
‫‪ -3‬روش‬
‫الکترودیالیز‬
‫در این روش از خاصیت تجزیه الکتریکی نمکهای‬
‫موجود در آب و جذب ریشه نمکها به آندوفلز آن‬
‫به کاتد از یکسو و تراوائی پوسته های ممبران‬
‫از‬
‫سوی‬
‫دیگر‬
‫استفاده‬
‫می‬
‫شود‪.‬‬
‫در‬
‫قطبهای‬
‫الکتریکی مثبت پوسته های ممبرانی قرار دارند‬
‫که آنیونها را از خود عبور می دهند و در‬
‫قطبهای‬
‫الکتریکی‬
‫منفی‬
‫کاتیونها‬
‫را‬
‫از‬
‫خود‬
‫عبور می دهند ‪ .‬و پس از عبور این یونها از‬
‫‪ -4‬روش یخ زدن‬
‫در این روش از زودتر یخ بستن آبهای کم نمک‬
‫استفاده می شود و پس از جدا نمودن بلورهای یخ‬
‫زده از بقیه مایع و تکرار این کار مقدار نمک‬
‫آب را کاهش می دهند ‪ .‬هزینه ساختمان تاسیسات‬
‫در این روش هنوز زیاد است و لذا کمتر مورد‬
‫استفاده قرار می گیرد ‪ .‬در سالهای اخیر بررسی‬
‫زیادی در جهان روی این روش شیرین کردن آب‬
‫انجام گرفته تا راه ارزان تری برای کاربرد آن‬
‫منابع‬
‫‪ ‬مهندس ی محیط نویسنده ‪D.L.Kanth Rao, :‬‬
‫‪ A.Kamala‬ترجمه ‪ :‬حمید کاشانیان‬
‫‪‬آزمایشهای میکروبی آب ًو پساب ترجمه‪ :‬پروفسورً گیتی‬
‫ی‬
‫امتیاز ً‬
‫‪ ‬آبرسانی شهری نویسنده‪ :‬محمد تقی منزوی‬
‫‪ ‬استاندارد متد برای آزمایشات آب ًو فاضًب‬
‫بهداشت جهانی‬
‫سازمان‬
‫مرکز‬
‫ً‬
‫‪ ‬دستورال م های آزمایشساهی آب ًو فاضًب‬
‫تحقیقات بهبود ًو بهره وری صن ت آب ًو فاضًب کشورً‬
‫با تشکر از‬
‫توجه شما‬
‫مهندس‬