Transcript Document
بسم هللا الرحمن الرحیم
اقدامات بهداشتی در مقابل
تهدیدات بیولوژیک
مرکز مدیریت بیماریهای واگیر
1391
اهمیت نظامی بیماریها در تاریخ
• دیسانتری از باروت و تفنگ و توپ ،برای
نیروهای نظامی کشنده تر بوده است .ویلیام اوسلر
• در دوره جنگهای ناپلئون 8برابر آنچه در میدان
های نبرد کشته شدند ،اسهال سربازان را از پای
درآورد و دوره جنگهای کریمه ()1856 -1853
اسهال خونی 3برابر میدان جنگ سربازان را به
کام مرگ فروبرد.
عوامل بیولوژیک
• عوامل بیولوژیک تهدید کننده سالمت ،شامل باکتریها
،قارچها ،ویروسها و سموم تولید شده توسط این
میکروارگانیسم ها (بوتولیسم،توکسینهای دریایی)... ،
می باشند.
این عوامل با عوامل تهدید کننده شیمیایی و هسته ای تفاوت هایی دارند از
جمله:
.1پنهان کردن آنها راحت است
.2در صورت مسری بودن ،بیماران باعث گسترش بیشتر بیماری می شوند
.3هرچه از زمان شروع یک طغیان (در خفا و بدون تشخیص) بگذرد ،کنترل آن
طغیان دشوارتر می شود
عوارض عوامل بیولوژیک فقط جسمانی نیست و عوارض روانی و
ترس ناشی از گسترش آنها ،جامعه هدف را ضعیف و پراکنده می نماید.
راه انتقال
انتقال میتواند مستقیم از راه مواد آلوده و یا از راه حاملین گوناگون انجام
شود.
– شایعترین حامل ،حشرات هستند:
– پشه ،کنه ،کک ،شپش!... ،
سایر حیوانات مانند موشها و جوندگان ،پرندگان ،دام های اهلی ،حیوانات وحشی و
جانوران آبزی و دریایی می توانند مخزن بیماری بوده ویا ناقل بیماری باشند.
گاهی خاک ،آب ،غذا ،اشیاء (مخازن آب) و جریان هوا می توانند مخزن و یا ناقل
بیماری باشند و گاهی میکروارگانیسم را به سمت بدن انسان هدایت نموده یا در
اطراف انسان پراکنده نمایند.
اهداف حمله
• میکروارگانیسم ها لزوما برای انسان بیماریزا
نیستند؛ امروزه از میکروارگانیسم هایی استفاده
میشود که پالستیک و فلزات را تخریب میکنند
و به بدنه جنگ افزارها و کامپیوترها و
اطالعات آسیب میزنند
• گاهی عوامل بیولوژیک اهداف اقتصادی دارند
که امروزه بسیار مهم هستند؛ مانند اهداف
کشاورزی و همچنین از بین بردن دام ها و یا
فرآورده های دامی
تاریخچه
تب دنگ بارها و بارها ارتش آمریکا
را در کشورهای گوناگون مورد آسیب
قرار داده است؛ هرچند مرگ و میر
زیادی ندارد اما ناتوان کردن نیروها
باعث به هم ریختگی آرایش نظامی و
خستگی نیروها شده است.
• واکسنی از سال 1993توسط مرکز تحقیقات نیروی دریایی
آمریکا در حال ساخت است و امسال وارد اولین مرحله
آزمایشی بالینی خود شده است.
تجربه تلخ ارتش برخی کشورها با عوامل
بیولوژیک
•
•
•
•
•
•
•
آبله
تب زرد
تب دنگ
آدنوویروس
HIV
ماالریا
...
گسترش روزافزون تب دنگ در جهان
ماالریا و اهمیت آسیای جنوب شرق
جذام
سل
شش عامل مهم بیوتروریسم
•
•
•
•
•
•
سیاه زخم
بوتولیسم
طاعون
آبله
توالرمی
تب های خونریزی دهنده؛ ابوال و ...
استراتژی مناسب؟
• عوامل بیولوژیک گاهی نیروهای نظامی را با چالش های شدیدی
مواجه میکنند.
– هزینه درمان در جنگ جهانی دوم و سایر جنگها:
• %3زخم حاصل از جنگ %82 -درمان عفونت ها
• درپیش گرفتن استراتژی درمان گاهی بدلیل از دست رفتن فرصت باعث
ایجاد خسارت های غیرقابل جبران می شود.
• بهترین استراتژی ”پیشگیری“ است.
.1پیشگیری قبل از بروز حادثه بیولوژیک
.2پیشگیری بعد از حمله بیولوژیک
پیشگیری قبل از بروز حادثه بیولوژیک
.1دانش و آمادگی در برابر وقایع احتمالی
.1درجنگ ها و حوادث شیمیایی و بیولوژیک مسائلی مطرح می شود که
سیستم پزشکی و بهداشتی را ناکارآمد میکند و باید ازقبل با این شرایط
سازگاری پیدا کرده باشند
.2
.3
.4
.5
.6
واکسیناسیون
بهداشت محیط و نامساعد کردن شرایط رشد و تکثیر
میکروارگانیسم ها و ناقالن بیماریها
کنترل دقیق و روتین مواد خوراکی از تولید تا بسته بندی و انتقال
و ذخیره سازی
داروهای پیشگیری کننده :ماالریا و ...
آموزش افراد در معرض خطر در رابطه با رعایت دقیق بهداشت
فردی :دست شستن ،آداب سرفه و ...
اقدامات بهداشتی بعد از حوادث بیولوژیک
– اقدامات بهداشتی جهت کنترل حوادث 3دسته کلی می شوند:
.1عملیاتی :کاهش برخورد اهداف با عامل خطرزا
–
اعالم هشدار و تخلیه و پاك سازي نواحي آلوده شده
.2اقدامات مهندسی :معموالً براي محدود نمودن انتشار خطر
–
شامل كاربرد تكنولوژي هایي از جمله كنترل جریان هوا ،فیلترها ،اشكال
متنوع آلودگي زدایي
.3حفاظت فیزیکی :دو دسته کلی می شود:
–
–
حفاظت فردی :به منظور کاهش در معرض قرار گیری افراد است؛ ماسک
و ...
حفاظت جمعی :نوعی کنترل مهندسی است برای حفاظت افراد در معرض
قرار گرفته تا درآنها بیماری کمتر و خفیفتری ایجاد شود.
کشف عامل
• کشف عامل در اتمسفر:
– توسعه دستگاههای کشف ابر آئروسولی بیولوژیک مانند روش
LIDAR
• کشف آلودگی میکروبی در آب :متاسفانه معموال تاخیری و
بعد ازرسیدن به دست مصرف کننده است؛
– شمارش میکروارگانیسمهای داخل آب روش ساده برای اعالن
خطر است
• کشف آلودگی میکروبی در مواد غذایی :شمارش میکروب
منطقی نیست؛ بهترین روش کشت است اما وقت گیر است
– امروزه روشهای مولکولی جایگزین شده اند
در جنگهای میکروبی آنچه از مسئله
تشخیص عامل مهم تر است،
موضوع تشخیص سریع است.
چراکه زمان ،در رفع
آلودگی و درمان و
پیشگیری و حفاظت
افراد و ...مهم است.
سرعت تشخیص و اعالم هشدار
• تشخیص عوامل بیولوژیک
معموالً به سرعت انجام نمی شود :کشت ،سرولوژی... ،
{برخالف عوامل شیمیایی و هسته ای}
• یکی از مهمترین راه های پیشگیری گسترش بیماری در
بین سایر افراد ،تشخیص زود هنگام حادثه و عامل
بیولوژیک است
• انجام اقدامات بهداشتی به موقع ممکن است کمک کننده
باشد ،و تاخیر در این اقدامات می تواند صدمات جبران
ناپذیری وارد نماید
سرعت در تشخیص :مهمترین رکن دفاعی در
برابر حمالت بیولوژیکی
مراقبت سندرمیک راهکاری برای کشف سریع طغیانها و
تعیین عوامل احتمالی
روشهای گوناگون تشخیص عوامل بیولوژیک
• سرعت کشف عامل در
برابر دقت
• روشهای مرسوم
تشخیص از wolf
trapتا بیوسنسورها
Biorobots or microchip-mechanized insects
These insects can, in a single operation, process DNA,
screen blood samples, scan for disease genes, and
monitor genetic cell activity.
فاز اول مبارزه با همه گیری
•
•
•
•
در مبارزه با همه گیری آنچه از درمان مهم تر است،
جداسازی بیماران از سایرین درفضاهای ایزوله مناسب
است {در صورتی الزم باشد}
اگر راه ایجاد همه گیری آب و غذای آلوده باشد بهترین راه
پیدا کردن سریع منبع و حذف آن است.
رعایت فاصله مناسب با بیماران تنفسی و رعایت احتیاطات
بهداشتی مناسب با همه گیری
مراقبت سندرمیک در این زمینه بسیار کمک کننده است
واکسن ها
• دالیل تمایل نیروهای نظامی به استفاده از واکسن:
– ضرورت تئوریک و عملی برای حفظ نیروها
– حفظ سالمت خود نیروهای مهاجم :معموال از عواملی استفاده
می شود که راه حفاظت آنرا خودشان بدانند.
– حفظ مهاجمین در برابر بیماریهای منطقه
{امروزه بیشتر BWها را ویروس ها تشکیل می دهند و علم
مهندسی ژنتیک بسیار پیشرفت نموده است}
• انواع واکسن:
• پیشرفت های تولید واکسن:
انواع واکسن:
.1کشته شده
.2زنده ضعیف شده -1 :پاساژ مکرر -2استفاده از گونه دیگر همان
عامل -3گونه های حساس به حرارت که به ریه نمیروند:
RSV,Influenza
.3پیشرفت کامپیوتر و بیوتکنولوژی:
.1سنتز شیمیایی پروتئین ها و توکسین ها (هپاتیت Bو )...
.2تبدیل توکسین به توکسوئید با مهندسی پروتئین مانند توکسوئید وبا در
1996
.3واکسن های اسید نوکلئیک DNA :واکسن ها RNA ،واکسن ها
•
•
•
•
•
ایجاد ایمنی خاطره ای
ایجاد انواع پاسخ ایمنی
تولید واکسنهای ترکیبی ممکن است
نیازبه زنجیره سرد ندارند
ساده تر از پروتئین های نوترکیب است و هزینه تولید کمتری دارند
.4واکسنهای آنتی ایدیوتایپیک
.5آنتی بادی های مونوکلونال
.6روشهای جدیدتر و دقیقتر
آمادگی پیش از برخورد با حوادث بزرگ ،و
تقویت زیرساختهای بهداشتی از مهمترین
اقدامات دفاعی است.
نتایج
• ملزومات آمادگی برای برخورد با حوادث بیولوژیک:
.1
.2
.3
.4
.5
.6
.7
.8
داشتن سیستم بهداشتی ورزیده و تمرین داده شده
همکاری نزدیک و همسو با سیستم های مراقبت بهداشتی
داشتن آزمایشگاه معتبر ،سریع و در دسترس
مراقبت و تحت نظر داشتن دقیق بیماریها و توجه به روند تغییرات
(استفاده از مراقبت سندرمیک)
ارتقا آموزش بهداشت در افراد
فعال کردن مراکز تحقیقات پیشرفته و بروز
داشتن انبار دارویی کافی و مناسب برای طغیان های بزرگ ناگهانی
توجه به این نکته که تاریخ همیشه آموزگار خوبی نیست و حوادث جدید
در کمین خواهد بود.
با سپاس از حوصله و توجه شما