Dr.Shahmoradi
Download
Report
Transcript Dr.Shahmoradi
الیه برداری شیمیائی پوست
TCA- AHA
دکتر ذبیح اله شاهمرادی
درماتولوژیست –دانشیارگروه پوست
دانشکده پزشکی اصفهان
تاريخچه اليه برداري شيميايي :
سابقه استفاده از مواد الیه بردار به مصر باستان مي رسد .زنان آن
الکتیک اسید)جهت پاكسازي پوست )كشور از حمام هاي شیر ترش
استفاده مي كردند .
استفاده از سنگ مرمر ،سنگ گوگرد ،سنگ خارا( سنگ پا) در
كشورهاي اروپائي و انواع روغن هاي حیواني (مثل سفیداب) نیز
در مناطقي از دنیامثل ایران مرسوم بوده است كه هنوز هم
بخصوص در مناطق روستایي هواخواهاني دارد .
ملكه كلئوپاترا و رومیان باستان نیز از انواع اسیدهاي میوه اي براي
الیه برداري پوستي استفاده مي كردند .
chemosurgery:اليه برداري شيميايي
Chemoexfoliation :
الیه برداري به استفاده از یك یا چند ماده پوسته ریزي دهنده براي
پوست اطالق مي شود كه منجر به تخریب قسمتهایي از اپیدرم /یا
اپیدرم و درم همراه با ترمیم مجدد گردد .به نحوي كه این زخم ها
تحت كنترل بوده و با اپي تلیالیزاسیون مجدد و بهبود نسبي
ضایعات سطحي پوست همراه باشد.
تمام مواد الیه بردار 3،مرحله ی تخریب ( ، ) destructionحذف
( ،)eliminationبازسازی ( )regenerationهمراه با
درجاتی از التهاب کنترل شده را طی می کنند.
مواد مورد استفاده در اليه برداري :
بسیاري از مواد مورد استفاده در الیه برداري سطحي ،متوسط و عمقي
مشترك است اما با غلظت هاي متفاوت .میزان فشار وارده در حین
الیه برداري ،آماده سازي قبلي بیمار ،تعداد دفعات پوشش ماده الیه
بردار روي پوست و ...مي توان عمق متغیري از الیه برداري را
بدست آورد.
زمان انجام اليه برداري :
بایستي زمان الزم براي بهبودي ضایعات سطحي پوست در نظر گفته
شود .ممكن است قرمزي صورت براي مدت3 2-ماه باقي بماند .لذا
همواره نیمه دوم سال كه بدنبال آن چند ماه شدت آفتاب كم است
زمان مناسب تري براي الیه برداري است .
در الیه برداري هاي سطحي مثل AHAو ...كه تغییرات سطح پوست
مالیم تر است ،چنانچه مسائلي مثل استفاده از ضد آفتاب و ...
رعایت شود مي توان در طول سال به انجام آن مبادرت كرد.
آماده سازي پوست :
استفاده از تركیبات گلیكولیك اسید % 10-20حداقل براي چند هفته با
استفاده از تركیبات ترتینوئین ،روشي بهتر است چون عالوه بر
برداشتن دبري هاي الیه شاخي و چربیهاي زائد پوست ،مدت زمان
ترمیم پوست را پس از الیه برداري نیز كاهش مي دهد .
استفاده از مواد مذكور بهتر است طي 5-7روز قبل از انجام الیه برداري
متوقف گردد و اجازه بازسازي سطحي به اپیدرم داده شود .بدین
ترتیب قرمزي ناشي از الیه برداري كاهش یافته و یكنواخت بودن الیه
برداري بیشتر قابل تضمین خواهد بود .
حدود 1ماه استفاده از مواد مذكور ،موجب افزایش اثر بخشي الیه
برداري شده بطوریكه براحتي مي توان غلظت TCAرا % 5-10
كاهش داد.
تركیباتي مثل هیدروكینون ،كوجیك اسید ،مندلیك اسید و ...نیز در آماده
سازي بكار مي روند اما اثرات آنها كمتر از ترتینوئین و AHAخواهد
بود .
...نكات :
درمانهاي قبل از الیه برداري ( : ) pretreatmentمثلهیدروكینون ، AHA ،ترتینوئین در آماده سازي مفید است.
درمانهاي فوق بخصوص در كاهش تیرگي و جلوگیري از لكه هاي بعداز التهاب موثر است.
هیدروکینون( :)% 4-8روزی دو بار،قبل و بعد ازعمل در پوستهایتیپ 3یا باالتر توصیه میشود.
تقسيم بندي مواد اليه بردار :
:1سوپرفیسیال ( سطحي )
در این نوع الیه برداري ،عمق صدمه تا پاپیلري درمیس () 0.06 mm
مي باشد.
این الیه برداري را مي توان به دو دسته تقسیم كرد :
) very light(خيلي سطحي-1
-Tretinoin
-TCA 10-20% (1 coat)
-AHA 35-50%
-BHA (SA 20-30%)
-Azelaic acid (15-20%)
-Resorcinol (20-30% for 5-10min)
-5FU (Efudex)
) light ( – سطحي2
-TCA ( 20-30%)
-AHA 70% ( 5-30 min)
-Jessner solution
) نیز خوانده ميLASER( محلول جسنر كه بطور مخفف به نام
: شود و شامل
- Lactic Acid 85 % , 14 cc
-SA 14 gr
-Ethanol 95 % , 100 cc
-Resorcinol 14 gr
-3الیه برداری با عمق متوسط :
عمق این الیه برداري به پاپیلري تا رتیكوالر درمیس ( 0.45
)mmمي رسد :
-TCA 35-50%
-Phenol 88%
-pyrovic acid 70%
-Solid Co2+ TCA 35%
-Jessner + TCA 35%
-Glycolic acid 70% + TCA 35%
اليه برداري عميق :
عمق الیه برداري به قسمتهاي میاني رتیكوالر درمیس ( )0.6mmمي
رسد :
- TCA > 50 %
- Baker’s phenol formula
- (phenol 88% 3cc , croton oil 3 drop , septisol 8
) drop , DW 2 cc
این محلول بصورت باز یا زیر پانسمان بكار مي رود .
اندیكاسیونها و كنتراندیكاسیونهاي الیه برداري
انديكاسيون هاي اليه برداري :
-1اكنه :
كومدونهاي سر سیاه و سر سفید
ضایعات التهابي
،ضایعات كیستیك
-2پیگمانتاسیون :فركل ،مالسما
لكه هاي بعد از التهاب ( : )PLP
مثل جاي اكنه و ...
-3صدمات ناشي از آفتاب :
چین و چروك ظریف
سوالر كراتوز
سوالر لنتیگو
Fitz patrickتقسيم بندي پوست بر اساس
مشخصات
رنگ پوست
استعداد ابتال به
سرطانهاي پوست
تيپ : Iهميشه مي سوزد ،هرگز برنزه نمي شود
تيپ : IIمعموال مي سوزد ،گاهي برنزه مي شود
سفيدپوستان
اروپايي
سفيدها
زياد
زياد
تيپ : IIIگاهي مي سوزد ،معموال برنزه مي شود
سفيدها
متوسط
تيپ : IVبه ندرت مي سوزد ،اغلب برنزه مي شود
سبزه ها
كم
تيپ : Vخيلي كم مي سوزد ،هميشه برنزه مي شود
سبزه تيره
(هندي ها )
آفريقايي ها
خيلي كم
تيپ : VIعميقا تيره كه هرگز نمي سوزد
خيلي كم
كنترانديكاسيون ها ( نسبي )
(:بخصوص در متوسط وعمقی)
پوست شدیدا حساستیپ پوستي 4-6پوستهایي كه اخیرا تماس زیادي با نور آفتاب داشته اندمصرف داروهاي فتوسنسیتو :استروژن ،پروژسترون ،سایكلین ها ،قرص هايضد بارداري
عود مكرر تبخال مصرف سیگارایدز-رادیوتراپي ،رتینوئیدتراپي (طي 6-12ماه قبل)
...کنتراندیکاسیونهای نسبی
سابقه كلوئید و اسكار در پوستبلفاروپالستي و ریتیدكتومي ( جراحي براي رفع چروك صورت) طي 6-12ماه گذشته (بعلت Underminingوسیع که موجب کاهش
خونرسانی و تاخیر در ترمیم می شود).
بیماري هاي قلبي ،كلیوي و كبدي ( براي الیه برداري هاي عمقي بافنل)
-مشكالت روحي و رواني
كنترانديكاسيون هاي روحي(نسبی)
بیماران با انتظارات نابجا و بیش ازحدبیماران وسواسيبیماراني كه تصمیم هاي ناگهاني براي انجام عمل مي گیرندبیماران خشنبیماراني كه متملق و چاپلوس و پرحرف هستند.افرادي كه ژولیده و نامرتب هستند یا اطمینان براي رعایت موارد الزمدر قبل و بعد از الیه برداري در آنها نیست.
)Degreasing( چربي زدایي
چربي زدايي )Degreasing or Defatting ( :
جهت پاك كردن سطح پوست از مواد زاید یا تمیز كردن منافذ غددسباسه ،بایستي چربیهاي پوست قبل از الیه برداري برداشته شود.
چربي زدایي با پنبه آغشته به الكل یا استون صورت مي گیرد میتوان ازهر دو استفاده نمود.
معموال 2-3دقیقه چربي زدایي بطول می انجامد.زمانیكه پنبه مالیده شده به پوست ،رنگ نگیرد نشانگر اتمام چربيزدایي است در این حالت سطح پوست مختصر زبر و خشك مي گردد.
تست الیه برداری:
•
•
•
•
در مواردی که احتمال نامناسب بودن پوست برای الیه برداری
میرود،انجام تست امری عقالنی است.
نتیجۀ خوب ناشی از تست ،همیشه دلیل ترمیم خوب نخواهد بود.
1x1 Cmدرناحیه بناگوش برای این منظور مناسب است.
یک ماه بعد،محل تست معاینه و تصمیم گیری می شود.
تست الیه برداری:پاسخ مثبت ،تضمین کنندۀ نتیجه
نخواهد بود
تیره شدن محل تست :نامناسب برای الیه
برداری
الیه برداري متوسط ()TCA
اليه برداري با : TCA
سطحي :غلظت هاي % 10-25بكار مي رود .
اندیكاسیونها :اكنه ،چروك سطحي پوست ،الوپسي اراتا ،فركل،
مالسماي اپیدرمال ،پاكسازي منافذ متسع پوست ،كاهش صدمات
ناشي از آفتاب ،روزانه ،ویتیلیگو ،سبورئیك درماتیت و . ...
متوسط :غلظت هاي %30-40
اندیكاسیونها :سوالر كراتوزها ،صدمات ناشي از آفتاب ،پیري پوست ،
لنتیگوها ( روي دست و صورت ) ... ،
عمقي :غلظت هاي % 50-60
اندیكاسیونها :چروك سطحي و ظریف پوست ،اسكارهاي آكنه ،لنتیگو ،
چروك اطراف دهان ،گزانتاالسما ،اپي تلیوماهاي سطحي
روش انجام الیه برداری:
•
•
•
•
•
استفاده از 1-4آپلیکاتور با سر پنبه ای یا آبسالنگ یا قطعه ای گاز
به ابعاد 4X4سانتیمتر
میزان TCAوارد شده به پوست بستگی به :تعداد آپلیکاتور
استفاده شده ،غلظت اسید ،میزان فشار وارده،مدت تماس با پوست
دارد
از پیشانی شروع و به گیجگاه،گونه ها ،و در نهایت به چانه،لبها و
پلک ها ختم می شود.
Frostسفیدرنگی که طی 30ثانیه تا 2دقیقه ایجاد شود،نشانگر
واکنش فیزیولوژیک به TCAاست.
قبل از درمان مجدد یک ناحیه ،حداقل 3-4دقیقه صبر کنید.
اتفاقات طبيعي پس از اليه برداري با : TCA
-1بسته به عمق الیه برداري سفیدي پوست( )white frostناشي از
دناچوره كردن پروتئین هاي سطحي پوست اتفاق مي افتد ( .هر چه
عمق الیه برداري بیشتر باشد ،سفید شدن سریع تر و شدیدتر خواهد
بود )
-2روز اول پوست شروع به اریتم عمقي و ادم مي كند.
-3پایان روز دوم:پوست تیره مي شود .
-4روز سوم :پوست حالت ماسكه پیدامیكند و پس از آن كم كم پوسته
ریزي شروع مي شود.
-5بین روزهاي : 4-7پوسته ریزي و الیه برداري ازپوست كامل مي
گردد .شروع پوسته ها اغلب از اطراف دهان بوده و درنهایت
پیشاني پوسته ریزي مي كند.
-6بین روزهاي : 7-12اریتم پوست به تدریج برطرف مي شود .
فوايد اليه برداري با : TCA
عدم وجود سمیت عمومي قیمت ارزان پایداري محلول وجود نقطه پایان الیه برداري بصورت سفید شدن پوست -عدم نیازبه خنثي سازي
سفيد شدن ( : ) Frost
بیانگر تخریب پروتئین هاي اپیدرم ( دناچوره شدن ) است.سفیدشدن صحیح معموال طي 30ثانیه شروع و طي 2-3دقیقه كامل ميشود .
درجه : Iدر الیه برداري سطحي دیده مي شود .ابتدا اریتم و به مرورطي چند دقیقه به آرامي سفید شدن پوست اتفاق مي افتد.
درجه : IIبیانگر الیه برداري متوسط است و اریتم واضح و 2-3دقیقه
بعد سفیدي پوست ایجاد مي گردد.
درجه : IIIزماني كه نفوذ الیه برداري تا رتیكوالر درمیس است ،دیده مي
شود .در این حالت ،سفید شدن پوست چنان سریع است كه معموال
پزشك متوجه اریتم نخواهد شد.
همزمان با سفید شدن پوست ،خنثي شدن اسید نیز صورت مي گیرد و
بنابراین نیاز به خنثي سازي جداگانه نخواهد بود .
اقدامات الزم درحين اليه برداري :
غلظت و تاریخ تهیه محلول چك شود .مواد خنثي كننده ( مثل آب ) در دسترس باشد .وسیله شستشوي چشم ها در دسترس باشد.ساعت یا تایمر براي نشان دادن مدت زمان الیه برداريچشم ها در حین الیه برداري پوشیده باشد ( پنبه نیمه مرطوب) الیه برداري را تا 2-3میلي متر لبه مژه ها مي توان ادامه داد .درروي پلك ها از آپلیكاتور نیمه مرطوب استفاده شود .
-پنكه یا بادبزن جهت كاهش سوزش و درد بیمار در دسترس باشد .
محلول TCAبایستي بصورت كامالً شفاف باشد وجود ذرات ریز شناور در آن نشانگر رسوب كریستالهاي TCAبوده و احتمال سوختگي هاي شدید در پوست مي رود .
هرچه فشار وارده و تكرار مالش بر روي پوست بیشتر باشد نفوذماده الیه بردار بیشتر خواهد بود .
معموال براي هر الیه برداري 2-4 cc ،از محلول كافي است .پسدر ظرفي مجزا ریخته و استفاده شود .
...نكات :
جهت كاهش تورم پس از الیه برداري ،مي توان از كمپرس هاي سردبراي 15-20دقیقه ،چند بار در روز استفاده كرد.
چون تورم در هنگام خواب افزایش مي یابد ،از دو بالش در شب اول درزیرسر استفاده شود.
جهت كاهش تورم اطراف پلك مي توان از تزریق استروئیدهاي سریعاالثر ( مثل آمپول دگزامتازون) بصورت عضالني در حین الیه برداري
استفاده كرد.
...نكات :
TCAجذب سیستمیك ندارد اما با اینحال در زمان حاملگي توصیه نميشود.
پوست آقایان ضخیم تر است بایستي مراقب عدم رعایت نكات ایمنيبخصوص عدم مصرف ضد آفتاب در آقایان باشیم.
مصرف سیگار باعث تسریع و تشدید چین و چروك پوست مي شود ،پس مصرف آن نقض غرض خواهد بود.
فنل داراي جذب سیستمیك است و در حاملگي و شیردهي كنتراندیكه است.
...نكات:
در الیه برداري متوسط :عالوه بر ترمیم ضایعات سطحي ،كالژنسازي وبهبود قوام پوست طي 6-12ماه بعد ادامه مي یابد.
ترمیم تاخیري ( بیش از 1هفته ):عالوه بر اینكه نشانگر عدم آمادهسازي است ،مي تواند دلیل برعفونتهاي ویرال ،باكتریال ،قارچي ،
حساسیتهاي تماسي یا علل سیستمیك براي ترمیم تاخیري باشد .
استفاده از داروهاي ضد تبخال حتي در كسانیكه سابقه تبخال ندارند ،توصیه مي شود(.در نوع سطحی و میکرودرم،در صورت سابقۀ تبخال داده
میشود).
Medium depth chemical peel for melasma. Intraoperative
– Level III frosting
-Aقبل از الیه برداری با TCA %35
-Bیک روز بعد از الیه برداری
-Cدو روز بعد
-Dسه روز بعد
-Eروز ششم
-Fروز نهم با بهبودی قابل توجه
Side effects
Side effect
Treatment
Hyper
pigmentation
Mild steroid for the first few days,
then a combination of G.A & HQ later
with sunscreen
Persistent
erythema
Mild steroid for 2 wks & sun
protection
Herpetic flares
Pre-peel Acyclovir 400mg/ TID or
Valacyclovir 500 mg/bid, in peel day &
10-14 days after peel
Mild steroid; possible repeating to
even the edges later
Depressed scars
الیه برداری سطحی
)) AHA peeling
• اسیدهای میوه ای شامل:
اسید گلیکولیک اسید الکتیک اسید سیتریک اسید مالیک اسید مندلیک......-
اثرات : AHA
غلظت هاي ( % 5-10وحتي تا :) % 20موجب كاهش چسبندگيسلولهاي شاخي و پوسته ریزي سطحي مي شود.
غلظت هاي باالي : %50اثر اپیدرمولیز داشته و با نكروز سلولهاپوسته ریزي شدیدتري مي دهد.
تغییرات خیلي خفیف پوستي و عدم نیاز به استراحت در منزل موجبشده كه از آن بعنوان الیه برداري موقع صرف ناهار( lunchtime
) peelنام برده شود.
جلسات مکرر،مثالً 8-6بار برای تاثیرات بارز الزم است. در ناحیه سینه،گردن،پشت،پشت دستها،بازوها و ساق و دستها قابلاستفاده است (حساسترین ناحیه،گردن است که بایستی با غلظتهای
پایین تر و شاید تنها در 1/3تحتانی گردن انجام شود).
: AHAs
قابلیت استفاده در همه نژادها ،همه تیپهاي پوستي ،زن و مرد ،كودك و بالغ و انواع اختالالت كراتینیزاسیون دارد.
بر خالف TCAو جسنر ،نقطه نهایي ( )end pointقابلمشاهده روي پوست ندارد و خنثي سازي بر اساس مدت زمان
تماس با پوست مي باشد.
این نوع الیه برداري نیاز به خنثي سازي دارد و گرنه نفوذاسیدها تداوم یافته و به ندرت اسكارهایي نیز ایجاد كرده است.
خنثي سازي به راحتي توسط آب یا محلول %5بیكربناتصورت مي گیرد.
: AHAs
در اینجا نیز چربي زدایي توسط الكل ،استون یا هر دو براي چند دقیقه
جهت برطرف كردن دبري ها و اضافات روي پوست الزم است.
این الیه برداري بصورت هفتگي ،دو هفته یكبار و ماهیانه قابل انجام
است و معموال چندین بار جهت بهبودي واضح ضایعات اپیدرمال نیاز
خواهد بود .
مالش شدید یا چند باره آپلیكاتور ( یا برس هاي شبیه قلم مو) موجبافزایش شدت الیه برداري مي شود.
-آپلیکاتور،فرچه،پد ( ) padبا نتایج یکسان استفاده شده است.
AHAs :
محلولهاي 50 ، 35و % 70بایستي توسط پزشك معالج روي پوستمالیده شده و پس از چند دقیقه خنثي شود.
غلظت هاي زیر %20بصورت محلول یا كرمهاي مختلف بصورت (OTCبدون نیاز به نسخه پزشك ) در بازار هست كه جهت آماده
سازي و نیز در فواصل بین الیه برداریها قابل استفاده است.
ابتدا با غلظت هاي مالیم ( مثال ) %50شروع و مدت زمان تماس باپوست از 5-2دقیقه آغاز مي شود.
در جلسات بعدي مدت تماس با پوست به 10-8دقیقه به مرور افزایش ميیابد .
در صورت لزوم الیه برداري در جلسات بعدي از غلظت هاي %70و بهمرور با زمانهاي 10-8-5دقیقه صورت مي گیرد .
مواظب و مراقبت بیشتري در حین الیه برداري الزم است چون نقطه نهایيمثل سفید شدن ( بر خالف )TCAندارد.
بایستی مواظب تجمع محلول در عمق چینها بود(.وازلین در کانتوس هایداخلی و خارجی یا عمق چینها استفاده کرد).
AHAزمان خنثی سازی
• زماني كه اریتم مالیمي در پوست ایجاد شد خنثي سازي انجام مي
شود(.قبل از ایجاد )Frost
• اگر 8دقیقه سپری شد و اریتم مشاهده نشد.
• اگر بر اساس ، Pain scoreنمره 8 -10تعلق گرفت.
واكنش به AHAها :
-
مقداري اریتم ( كه بسته به غلظت ،مدت تماس و شدت مالش روي
پوست دارد)با سفید شدن ( )frostبالفاصله خنثی سازی در همان محل
صورت می گیرد.
پوسته ریزي ناچیز
واكنشي شبیه به آفتاب سوختگي طي 3روز
ترمیم ضایعات طي مدت 5-7روز :به همین جهت حتي بصورت هفتگي
( ) weekendمي توان تكرار الیه برداري داشت.
اپیدرمولیز معموال طي 4-8دقیقه با گلیكولیك اسید %70ایجاد مي شود
به ندرت الزم است كه بیش از این مدت تماس با پوست ادامه یابد .
فواصل اليه برداري :
سطحي 7 :روز
عمقي 1 :سال
خیلي سطحي 3-4 :روز
متوسط 4-6 :ماه
با تشکر از توجه همکاران
محترم
دکتر شاهمرادی