هزینه یابی کیفیت - دانشجویان ارشد حسابداری
Download
Report
Transcript هزینه یابی کیفیت - دانشجویان ارشد حسابداری
به نام خالق پروانه
هزینه یابی کیفیت
Quality costing
مقدمه
طبق آخرین بررس ی ها ،ارزش کیفیت باید مبتنی بر توانایی های آن در افزایش سود
سازمان باشد .در دنیای سودگرای امروز ،تصمیم ها براساس گزینه ها و تأثیر هر گزینه بر
هزینه و درآمد واحد تجاری اتخاذ می شوند .کارایی هر کسب و کاری با پول سنجیده می
شود .بنابراین همانطور که هزینه های نگهداری ،تولید ،طراحی ،بازرس ی ،فروش و
فعالیت های دیگر شناخته می شوند ،هزینه های کیفیت هم باید شناخته شود .از آنجا
که این هزینه هیچ فرقی با دیگر هزینه ها ندارد ،می تواند مثل آنها در جهت نیل به
اهداف کیفیت بهتر و رضایت مشتری با هزینه ی پایین تر ،مورد برنامه ریزی ،بودجه بندی
،سنجش و تجزیه و تحلیل قرار گیرد؛ چرا که کاهش هزینه های کیفیت ،منجر به افزایش
سود می شود .
تعریف زنجیره عرضه:
عرضه کنندگان مواداولیه
عمده فروش ها
Supply Chain
مراکزتولید
خرده فروش ها
مشتریان نهایی محصوالت
زنجیره عرضه شبکه ی وسیعی ازواحدهای اقتصادی رادربرمی گیردکه کارتدارات مواداولیه،تبدیل مواداولیه به
محصول نیمه ساخته ونهایی وتوزیع محصول نهایی به مشتریان راانجام می دهد،یعنی کلیه مراحلی که به
طورمستقیم یاغیرمستقیم دربرآورده ساختن نیازهای مشتریان سهیم هستنددراین زنجیره قراردارند.
زنجیره عرضه فرآیندکامل تهیه کاالوخدمات برای مصرف کننده نهایی است ومدیریت آن شامل هماهنگی بین کلیه ی
فعالیت های موردنیازیک عملیات درجهت افزایش سوددهی است.
استفاده ازهزینه یابی کیفیت درزنجیره عرضه نه تنها به سوی بهره وری بیشتراستانداردهای باالترسیستم ها ورویه
های بهبودیافته،انگیزش بهترورضایت بیشترمشتری رهنمون می شود،بلکه موجب هزینه های کمتروصرفه جویی
بیشتر نیز می گرددیعنی کیفیت باموثرترین هزینه هابه دست می آید.
مدیریت زنجیره عرضه وهدف ازاجرای آن:
هدف ازمدیریت زنجیره عرضه بهینه سازی کلیه تصمیماتی است که درطول این زنجیره به وقوع می پیوندندو
کاهش هزینه موتورمحرک زنجیره عرضه است.
اهداف عبارتنداز:
.1
.2
.3
.4
حداقل کردن هزینه های مربوط به زنجیره درراستای تامین تقاضاهای مشتریان.
حداکثرساختن جریان کاالهادرشبکه زنجیره عرضه که موجب کاهش هزینه نهایی محصوالت تولیدی می گردد.
برآورده ساختن تقاضای مشتریان متناسب بازمان تحویل وبه تعدادمشخص.
انعطاف پذیری همگام باتغییراتی که درتقاضای مشتریان بوجودمی آید.
درنتیجه:
ازآنجایی که مزایای هزینه های کیفیت به کاهش بهای تمام شده محصول،ایجادتوان رقابتی باالتردرمقابل
رقبا،سرمایه گذاری انجام اقدامات اصالحی برای رسیدن به شرایط استانداردبیشتروامکان
بهبودتولیداست،شرکتهابرای باقی ماندن درصحنه رقابت جهانی وتولیدمحصوالت قابل رقابت بامحصوالت
باقیمت ارزان تروباکیفیت تردیگران،نیازمندبه استفاده ازروش هزینه یابی کیفیت می باشند.
تعاریفی ازهزینه یابی کیفیت:
این سیستم مدیریت را قادر می سازد تا کیفیت را مورد توجه قرار داده و از آن به عنوان
ابزاری برای تجزیه و تحلیل فعالیتهای کیفی مرتبط با عملیات سازمان استفاده کند.این
سیستم به عنوان ابزاری کار آمد برای تعیین ,جمع آوری ,ثبت و گزارش هزینه های کیفیت
به مدیریت محسوب میشود.
هزینه یابی کیفیت یکی ازابزارهای مدیریت کیفیت است که می توانددرجهت بهبودپیاده
سازی مدیریت کیفیت جامع )(TQMدریک زنجیره عرضه کاالیاخدمت به کارگرفته شودتابه
عنوان یک بازوی کیفیتی درراستای مدیریت ارتقاءسازمانی عمل نماید.
به عبارت دیگرهزینه یابی کیفیت ابزاری توانادرجهت روشنگری وآگاهی بخش ی به مدیریت
است تامنابع خود رابه شکل بهینه درجهت ارتقاءسازمان وافزایش منافع خودبکار گیرد.
هدف هزینه یابی کیفیت:
هزینه یابی کیفیت به دنبال تعیین سطح بهینه کیفیت برای محصول یاخدمات
تولیدشده درسازمان است که دراین سطح هزینه های کیفیت بهینه خواهدبود.
سطح بهینه سطحی ازکیفیت محصول است که دراین سطح هزینه هاحداقل ومنافع
حداکثراست.
ازآنجایی که افزایش کیفیت معموآلباافزایش هزینه ها همراه است بنابراین درسطحی
ازکیفیت هزینه ها حداقل ومنافع حداکثرمی باشد،به عبارتی درسطوح پایین تربه
دلیل کاهش کیفیت منافع کاهش می یابدودرسطوح باالتربه دلیل افزایش هزینه های
ناش ی ازکیفیت مطلوب تر بازهم منافع کاهش پیدامیکند.
سیستم COQ
عبارتست از سیستم تحلیل و برآورد مجموعه هزینه های
حصول اطمینان از کیفیت محصوالت و خدمات.
این فن ( تکنیک ) در اوایل دهه 1951توسط جی .ام .ژوران و
سایر رهبران در حرفه کیفیت به وجود آمد .
تعریف هزینه های کیفیت:
Cost of
Quality
عدم دستیابی به
هزینه های کیفیت٬هزینه هایی هستند که بطور مشخص با دستیابی یا
کیفیت محصوالت یا خدمات ٬طبق ویژگی هایی که توسط شرکت و قرارداد با مشتریان یا
جامعه تعیین شده است٬مرتبط می باشند .
هزینه های کیفیت ٬جنبه های مختلفی از کیفیت می باشند که با معیار پولی ٬اندازه گیری
و ارزش گذاری شده اند.
هزینه های کیفیت معرف تفاوت بین هزینه های واقعی تولید یک محصول و هزینه های
استاندارد آن می باشد .در واقع هزینه عدم بهره مندی محصوالت و خدمات از کیفیت
الزم ,عبارت است از مجموع تمام هزینه هایی که اگر مشکالت عدم کیفیت وجود نمی
داشت هرگز رخ نمی دادند.
هزینه های کیفیت کدامند؟
سه دیدگاه اصلی در مورد تعریف هزینه های کیفیت وجود دارد که
عبارتند از :
هزینه های رسیدن به کیفیت مطلوب از طریق طراحی و سازماندهی
هزینه های عملیاتی واحد کنترل کیفیت تجهیزات ،حقوق و دستمزد
هزینه هایی که از کیفیت پایین و نامطلوب محصول ناش ی می شود ( شامل ضایعات،
افت قیمت محصول و ) ...
هزینه های کیفیت ،همان هزینه ی محصوالت یا خدمات نامطلوب
هستند.
مدل های اقتصادی هزینه یابی کیفیت
مدل PAF
مدل هزینه یابی فرایندی
مدل کوه یخ
مدل BSC
دسته ها و عناصر ( مدل ) PAF
.1دسته هزینه پیشگیری
.2دسته هزینه ارزیابی
.3دسته هزینه شکست
Failure
Prevention
Appraisal
دسته هزینه پیشگیری:
هزینه هایی است که سازمان جهت جلوگیری از تولید محصوالت فاقد کیفیت متحمل می گردد..
.1.1بازاریابی /مشتری /استفاده کننده
.2.1توسعه محصول /خدمت /طراحی
.3.1خرید
.4.1عملیات ها (ساخت یا خدمت)
.5.1امور اداری کیفیت
.6.1مهندس ی کیفیت وآموزش
.7.1نگهداری ودرجه بندی تجهیزات تولیدوبازرس ی
دسته هزینه ارزیابی
هزینه های مربوط به تعیین و سنجش میزان دستيابي داده ها ,پردازش ها و ستانده
های فرایندها با مشخصات طراحی شده.
.1.2هزینه های ارزیابی خرید
.2.2هزینه ارزیابی عملیات (ساخت یا خرید )
.3.2هزینه های ارزیابی خارجی
.4.2بازنگری داده های بازرس ی و آزمون
.5.2کنترل تولید
.5.2کنترل کیفیت
دسته هزینه های شکست:
هزینه هایی هستندکه به دلیل خروجی فاقدکیفیت مطلوب ودرجهت اصالح کاال یاخدمت صورت
میگیردوبه دودسته داخلی وخارجی تقسیم می شوند.
دسته هزینه شکست داخلی
هزینه های ناش ی از عدم کیفیت مناسب محصول که قبل از انتقال مالکیت
به خریدار کشف می شود.
.1.3هزینه های شکست (داخلی )در طراحی خدمت یا محصول
.2.3هزینه های شکست خرید
.3.3هزینه های شکست عملیات (محصول یا خدمت)
.4.3هزینه ضایعات
.5.3هزینه بازرس ی
دسته هزینه شکست خارجی
هزینه های ناش ی از عدم کیفیت مناسب محصول که بعد از انتقال به خریدار
کشف می شود.
.1.4رسیدگی به شکایت های مشتریان یا استفاده کنندگان از خدمت
.2.4کاالهای بازگشت داده شده
.3.4هزینه های دوباره کاری و تنظیم دوباره
.4.4هزینه ضمانت نامه ها
.5.4هزینه های قابلیت اطمینان
.6.4جریمه ها
.7.4توقعات زیاد مشتری یا استفاده کننده
.8.4فروش از دست رفته
نمایش دسته های مختلف هزینه های کیفیت در
سازمان
زمان کشف نارسایی!
مدل هزینه یابی فرایند
اين مدل در سال 1979توسط کرازبی پيشنهاد شد.
اين مدل هزينههای کيفيت را ناش ی از فعاليتهای کيفی میداند.
منظور از فعاليتهای کيفی تمام فعاليتهايی است که در جهت بهبود کيفيت
محصوالت،خدمات و فرآيند ها انجام میشود.
دراین مدل هزینه های کیفیت به صورت مجموع هزینه تطبیق فرآیندوعدم تطبیق
فرآیندتعریف می شود.
نمودارمدل اقتصادی هزینه های کیفیت درشرکتهای بافرآیندسنتی
نمودارمدل اقتصادی هزینه های کیفیت درشرکتهای بافرآینددرحال توسعه
مدل کوه یخ
اضافه کاری
دوباره کاری
ضایعات
هزینه گارانتی
مدل کوه يخي توسط « »Dale Plunketدر سال 1995ارائه
شد .اين مدل در حقيقت هزينه هاي کيفيت را مانند
يک کوه يخي در نظر مي گیرد که بيننده در نگاه اول
فقط بخش کوچکي يا به عبارت ديگر فقط قله کوه را
مي بيند ،غافل از اين نکته که بخش اعظمي از کوه يخ
در زير اقيانوس قرار گرفته است.
این مدل به این نکته اساس ی تآکیدمی کندکه
اصوآلآنچه درمقوله هزینه یابی کیفیت اهمیت
دارد،فراموش نکردن هزینه های پنهان است.
بازرسی
از دست دادن مشتری
کنترل فرایند
ارزیابی کیفیت
بهبود برنامه
کیفی
مدل BSC
BALANCED SCORE CARD
این روش پیشنهاد می کند مدیران اطالعات عوامل هزینه زا در امر کیفیت را
از 4منظر به طور هماهنگ دریک کارت یادداشت کنندوبه تحلیل آن
بپردازند.اين 4منظر عبارتند از :
)1منظر مشتری
)2منظر فرايند
)3منظر رشد ،نوآوری و يادگیری سازمانی
)4منظر مالی
مراحل برپایی سیستم COQ
استقرار این سیستم از یک فرآیند چند مرحله ای تشکیل شده
است که در هر مرحله مجموعه ای از فعالیت های منسجم در
جهت پیاده سازی سیستم انجام می پذیرند .
آماده سازی
)1شکل گیری و ایجاد کمیته COQ
)2تعیین مسئول
)3آموزش
)4تعریف دامنه برنامه
)5تعهد تامین منابع الزم
تعیین موارد هزینه عدم انطباق
)1تهیه چک لیست هزینه عدم انطباق
)2ارزیابی هزینه های عدم انطباق شناسایی شده
)3تعیین منابع داده های هزینه های عدم انطباق
)4تطابق حسابهای مالی باهزینه های عدم انطباق
جمع آوری داده ها
کارت امتیازی هزینه کیفیت برای هزینه عدم انطباق
)1تعیین موارد هزینه کیفیت
)2گزارش وضعیت :از کارت امتيازي مي
توانيد براي گزارش دهي به مديريت در
مورد وضعيت موارد هزينه کيفيت
شناسايي شده ،استفاده نماييد.
هزینه های شکست برون سازمانی
لایر
%
هزینه های شکست درون سازمانی
جمع هزینه عدم انطباق
لایر
%
لایر
%
تجزیه و تحلیل داده های هزینه کیفیت
)1اولویت بندی موارد هزینه کیفیت جهت بهبود
)2هدف گذاری برای بهبود
بهبود کیفیت و کاهش هزینه ها
)1تخصیص متولیان نظارت بر موارد اولویت بندی شده هزینه های کیفیت
)2بحث و تبادل نظر در مورد کارکرد هزینه های عدم انطباق
)3اعمال بهبودها
)4محاسبه هزینه موارد انطباق
بهبود مستمر در عملکرد سیستم
)1طرح ریزی یک برنامه زمانبندی برای اقدامات بهبود
)2به روزآوری کارت امتیاز هزینه های کیفیت
الزامات محیطی در بکار گیری هزینه های کیفیت توسط شرکتها
رقابتی بودن صنعت
اعمال نظارت توسط دستگاههای ذیربط در جامعه
تاکید مشتریان در مصرف محصوالت با کیفیت
اولويت بندي موارد هزينه کیفیت جهت بهبود
سه روش معمول جهت اولويت بندي موارد براي بهبود عبارتند از:
تجزيه و تحليل روند هزينه هاي کيفيت
تجزیه و تحلیل انحراف
تجزیه و تحلیل پارتو
معموال تجزيه و تحليل روند هزينه هاي کيفيت موارد زير را برجسته مي
سازد:
روندهاي قابل مالحظه و حايز اهميت در موارد هزينه هاي
کيفيت که بايد مورد توجه قرار گیرند.
کاهش /افزايش در داده هاي هزينه عدم انطباق به واسطه
نوسانات فصلي.
هزينه هاي کيفيتي که فقط يك بار روي مي دهند ،نظیر توقف
توليد به علت عدم آشنايي با طرز استفاده از ماشین آالت
جديد.
نمونه اي از کاربرد تجزيه و تحليل روند در تحليل داده هاي هزينه
کيفيت.
تجزیه و تحلیل روند
دوره
فرآیند :تولید
موارد هزینه های کیفیت ( میلیون لایر )
ماه اول
ماه دوم
ماه سوم
ماه چهارم
ضایعات
2
5
4
3
دوباره کاری
0/5
1
3
0/5
بازرسی مجدد
0/5
0/5
1
0/5
برگشتی های تأمین کننده
1
0/5
0/5
1
تجزیه و تحلیل انحراف
اين روش در شرايطي که مقاصد يا اهداف براي عملكرد سيستم مشخص شده
باشند ،ازکارايي بااليي برخوردار است.
تجزيه و تحليل انحراف با جدول بندي داده هاي هزينه کيفيت و مقايسه آنها با
اهداف تعيین شده ،آغاز مي گردد.
سپس انحراف ميان داده هاي واقعي و اهداف مورد نظر ،تجزيه و تحليل مي گردند.
مثالي از کاربرد روش تجزيه و تحليل انحراف
ماه دوم
ماه اول
هزینه های کیفیت ( میلیون لایر )
هدف
واقعی
انحراف
هدف
واقعی
انحراف
ضایعات
4
2
2
4
5
-1
دوباره کاری
1
0/5
0/5
2
1
1
بازرسی مجدد
2
0/5
1.5
2
0/5
1.5
برگشتی های تأمین کننده
1
1
0
1
0/5
0/5
تجزیه و تحلیل پارتو
تجزيه و تحليل پارتو با مرتب کردن هزينه هاي کيفيت براساس بزرگي سهم آنها در
هزينه هاي کيفيت آغاز مي گردد.
سپس مواردي که بيشترين سهم را در هزينه هاي کيفيت دارند ،جهت بررس ي و انجام
اقدام (اقدامات اصالحي) موردبررس ي قرار مي گیرند.
بدين ترتيب درنخستین گام ها ،بهبودهاي قابل مالحظه اي مشاهده خواهد شد.
مثالي از کاربرد روش تجزيه و تحليل پاراتو
تجزیه و تحلیل پارتو
بازه زمانی
فرآیند :تولید
موارد هزینه های کیفیت
هزینه
سهم () %
جمع تجمعی () %
ضایعات
2
50
50
دوباره کاری
0/5
15
65
بازرسی مجدد
0/5
20
85
برگشتی های تأمین کننده
1
15
100
هزینه های بهینه
هدف مدیریت از به کار بردن تجزیه و تحلیل هزینه های کیفیت ،پی بردن
به بهترین و مطلوب ترین وضعیت هزینه هاست .
تجزیه و تحلیل رابطه های بین دسته های هزینه کیفیت ،راهی برای تعیین
هزینه بهینه است.
ترازنامه هزینه یابی کیفیت
محققان به این نتیجه رسیده اند که هر آنچه برای کیفیت هزینه شود در حقیقت افزودن به دارایی
هاست،
تا جایی که برخی محققان برای کیفیت ترازنامه را در نظر گرفته اند.
ترازنامه کیفیت نشانگر محاسبه هزینه های کیفیت به صورت ریالی است و ارتباط بین هزینه های کیفیت
را آشکار می کند.با مقایسه ترازنامه کیفیت برای چند سال می توان مؤثر بودن سیستم هزینه یابی کیفیت
در شرکت را استدالل کرد.
افزایش هزینه های ارزیابی وپیشگیری ،کاهش هزینه های نارسایی را به همراه خواهد داشت و عکس این
قضیه نیز صادق است.بر این اساس هزینه های نارسایی در سمت راست ترازنامه کیفیت و هزینه های
ارزیابی و پیشگیری در سمت چپ محاسبه می شوند .با توجه به باال بودن هزینه های نارسایی نسبت به
هزینه های ارزیابی و پیشگیری ،برای تراز کردن ترازنامه باید تفاوت مبلغ هزینه های نارسایی و هزینه های
ارزیابی و پیشگیری را با عنوان هزینه های کیفی قابل کنترل به وقوع پیوسته نشان داد که کاهش این
هزینه ها در بلندمدت را باید اثربخش بودن سیستم هزینه یابی کیفیت تلقی کرد.
هزینه های کل
کیفیت بهینه در
نقطه کمینه هزینه
هزینه های
تبعی
هزینه های اختیاری
%100
سطح کیفیت
پایین
فواید سیستم COQ
بزرگی و اهمیت مشکل کیفیت را با بهترین زبان شناخته شده مدیران –یعنی پول –
بیان می کند.
تعهد مدیریت را نسبت به کیفیت به ارمغان می آورد.
شناخت هزینه های پنهان و فراموش شده .
فرصت های بهبود کیفیت و اولویت های سرمایه گذاری را نمایان می سازد .
مدیران را قادر می سازد با استفاده از ابزار قدرتمند پولی با مدیران ارشد ارتباط
برقرار کنند.
منابع
هزینه یابی کیفیت
جمشیداقبال پور-علی اصغررجبی
بررسی جایگاه هزینه یابی کیفیت درمدیریت ارتقائ سازمانی
دکترحسن فارسیجانی-امیرکامران کیامهر
هزینه یابی کیفیت
ماهنامه بازاربین الملل-مقاله
تحلیلی برهزینه یابی کیفیت درمدیریت زنجیره عرضه
حسین احمدی-مدیریت زنجیره عرضه ورضاامامی-روشهای هزینه یابی
کیفیت
منابع
اتژیک و فرهنگی مدیریت کیفیت فراگیر .دکتر مصطفی
کتاب ابزارهای استر ِ
جعفری
http://www.CIVILICA.com
http://emodiran.com
سایت انجمن حسابداری خبره ایران()www.iranianica.com
intranet.sazehgostar.com