Transcript مدیریت استراتژیک تکنولوژي (نسخه پاورپوينت)

‫تهیه کننده‪ :‬وجیهه وفایی‬
‫آذر ‪88‬‬
‫مقدمه‬
‫گرچه تدوين استراتژي تکنولوژي تا حد زيادي از منطق تدوين ديگر استراتژيها پيروي ميکند‪ ،‬اما به دليل‬
‫ماهيت ويژهي تکنولوژي‪ ،‬تدوين استراتژي ان نيز با مسايل ويژهاي روبهروست‪ .‬بهطور کلي در اين معنا ترديد‬
‫نيست که استراتژي تکنولوژي يکي از مهمترين استراتژيهاي کارکردي (وظيفهاي) در هر بنگاه است و بايد‬
‫پشتيبانيکنندهي هدفهاي استراتژي بزرگ (مادر) سازمان باشد‪.‬‬
‫استراتژي تکنولوژي و مالحظات خاصي که بايد در تدوين ان رعايت گردد‪ ،‬از مباحث کليدي در حوزهي‬
‫ً‬
‫طبيعتا‬
‫مديريت تکنولوژي است‪ .‬و از انجا که خود مديريت تکنولوژي حوزهي بسيار متحول و پوياي ي است‪،‬‬
‫مبحث استراتژي تکنولوژي نيز بايد مبحثي پويا و در عين حال پيچيده باشد ‪.‬‬
‫مدیریت تکنولوژی‬
‫تكنولوژي و مديريت ان‪ ،‬پديده جديدي نيست‪ .‬انسان همواره از تكنولوژي استفاده و ان را مديريت كرده است‪.‬‬
‫تكنولوژيهاي پيشرفته با تاكيد بر اثربخشي‪ ،‬ارزش افزاي ي و سرعت‪ ،‬اقتصاد جهاني را به شدت دگرگون ساخته‬
‫است‪ .‬همه سازمانها زير فشارند تا كارهاي بيشتري را سريعتر‪ ،‬بهتر و با منابع كمتري انجام دهند‪ .‬مديريت‬
‫تكنولوژي به عنوان شايستگي محوري محسوب شده و به گونه عملي براي بقا و رشد هر بنگاهي ضروري است‪.‬‬
‫مديريت تكنولوژي‪ ،‬هنر و علم خلق ارزش با استفاده از تكنولوژي در كنار ساير منابع سازمان است‪ .‬شرك تهاي ي‬
‫كه بتوانند در فضاي امروزي به حيات خود ادامه دهند و موفق باشند‪ ،‬توان روياروي ي با انواع چالشها از جنس‬
‫سرعت‪ ،‬هزينه و كيفيت را دارند‪.‬‬
‫‪...‬مدیریت تکنولوژی‬
‫مديران تكنولوژي با موضوعهاي متنوعي سر و كار دارند كه نيازمند مهارتهاي تجاري‪ ،‬فرا رشتهاي و استراتژيك‬
‫است‪ .‬مسئوليت اجتماعي و اخالق تجاري‪ ،‬از ابعاد مهم مديريت تكنولوژي هستند‪ .‬هيچ سازمان و بنگاه‬
‫صنعتي نيست كه بدون مديريت تكنولوژي‪ ،‬و درنتيجه بدون نوعي از ارزيابي و پيش بيني تكنولوژي‪ ،‬بتواند به‬
‫حيات روزمره خود ادامه دهد‪ .‬اما مساله اين است كه هنوز مديريت تكنولوژي به عنوان يك تخصص متمايز و‬
‫حياتي‪ ،‬جاي خود را در كشور و اغلب سازمانها و بنگاههاي صنعتي ما باز نكرده است‪.‬‬
‫تعریف مدیریت تکنولوژی‬
‫‪ ‬مدیریت تکنولوژی‪ ،‬در واقع مدیریت سیستمی است که خلق‪ ،‬کسب‪ ،‬و بهکارگیری تکنولوژی را‬
‫ممکن میسازد و شامل مسوولیتی است که این فعالیتها را در راستای خدمت به بشر و براورده‬
‫ساختن نیازهای مشتری قرار میدهد‪.‬‬
‫‪ ‬مدیریت تکنولوژی یک مبحث بینرشتهای است که علوم‪ ،‬مهندسی‪ ،‬و مدیریت را بههم پیوند میزند‪.‬‬
‫از دیدگاه مدیریت تکنولوژی‪ ،‬تکنولوژی اصلیترین عامل تولید ثروت است که میتواند عواملی همچون‬
‫ارتقاء دانش‪ ،‬سرمایهی فکری‪ ،‬استفادهی موثر از منابع‪ ،‬حفظ منابع طبیعی و سایر عوامل موثر در‬
‫ارتقاء استاندارد و کیفیت زندگی را شامل شود ‪.‬‬
‫ارزیابی تکنولوژی‬
‫بنگاههاي اينده گرا و رقابت جو نیاز به یک استراتژي تكنولوژي دارند تا بتوانند همگام با تغييرات‬
‫تكنولوژي جلو بروند‪.‬البته تدوين اين استراتژي نیز نيازمند پيش بيني و ارزيابي تكنولوژي از منظر بنگاه‬
‫است‪.‬‬
‫تعریف استراتژی‬
‫‪ ‬استراتژی‪ :‬شناخت اینده سازمان و برنامه ریزی در جهت تحقق اهداف دراز مدت بواسطه ان‪.‬‬
‫‪ ‬استراتژی در مفهوم تجاری شامل برنامه و طرح الزم برای پیروزی سازمان در برابر رقابا می با شد‪.‬‬
‫‪ ‬استراتژی در گام اول باید محور اصلی فعالیت های سازمان را تائید کرده و سپس انچه را که سازمان می‬
‫تواند انجام دهد‪ ،‬تدوین نموده و فعالیت های برنامه ریزی استراتژیک را نهادینه نماید‪ .‬این امر به انها‬
‫کمک می کند تا بهتر رقابت کرده‪ ،‬و موقعیت خود را در بازار تقویت کنند‪.‬‬
‫مدیریت استراتژیک‬
‫‪ ‬مدیریت استراتژیک ‪ ،‬فرایندی است که از سه بخش مهم و مرتبط به هم تشکیل شده است‪:‬‬
‫‪ ‬برنامه ریزی استراتژیک‪:‬‬
‫‪‬‬
‫تعیین دورنمای استراتژیک و تدوین استراتژی‬
‫‪ ‬پیاده سازی استراتژیک‪:‬‬
‫‪‬‬
‫فهرست تمام فعالیت های ی که باید صورت گیرند‪ ،‬تعیین و گماردن واحدهای عملیاتی مناسب برای پیاده سازی اقدامات اجرای ی‬
‫‪ ‬ارزیابی استراتژیک‪:‬‬
‫‪‬‬
‫شامل معیارهای عملکرد‪ ،‬سازو کارهای بازخور‪ ،‬بهبود مستمر فرایند یادگیری سازمانی که امکان پاالیش استراتژی و اصالح طرحها‬
‫و برنامه های سازمان را فراهم می کند‪.‬‬
‫تدوین موفقیت امیز استراتژی‪ ،‬به سازگار کردن منابع در دسترس سازمان و فرصت های موجود در‬
‫محیط بستگی دارد‪ .‬شناسای ی نقاط ضعف و قوت داخلی و فرصت ها و تهدیدهای خارجی‪ ،‬گام مهمی‬
‫در فرایند تدوین استراتژی است‪ .‬تشکیل ماتریس نقاط ضعف و قوت‪ ،‬فرصت ها و تهدیدها‪ ،‬ابزار‬
‫بسیار مفیدی برای این کار به شمار می رود که تحلیل گران می توانند عوامل مشخص شده در ماتریس‬
‫‪SWOT‬را بازنگری کرده و چهار نوع استراتژی متفاوت تدوین نمایند‪.‬‬
‫استراتژی نقاط قوت – فرصت)‪: (SO‬‬
‫‪.1‬‬
‫‪‬‬
‫سازمان با بهره گیری از نقاط قوت خود می کوشد تا از فرصت های خارجی نهایت استفاده را ببرد‪.‬‬
‫‪ .2‬استراتژی های نقاط ضعف – فرصت ها )‪: (WO‬‬
‫‪‬‬
‫سازمان تالش می کند تا با استفاده از فرصتهای موجود‪ ،‬بر نقاط ضعف خود غلبه کند‪.‬‬
‫استراتژی های نقاط قوت و تهدیدها )‪: (ST‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪‬‬
‫سازمان از نقاط قوت خود بهره می گیرد تا تهدیدهای خارجی را دفع کرده و از انها دوری گزیند‪.‬‬
‫‪ .4‬استراتژی نقاط ضعف – تهدیدها )‪: (WT‬‬
‫‪‬‬
‫سازمان رویکردهای مناسبی اتخاذ می کند تا نقاط ضعف خود را کاهش داده و از تهدید های خارجی دوری نماید‬
‫سلول های ماتریس ‪ WT , ST, WT, SO‬مبین استراتژی های ی است که سازمان می تواند‬
‫مناسب ترین استراتژی را انتخاب کرده و برای خود استراتژی مناسبی را ارزیابی و تدوین کند‪ .‬در این‬
‫میان می توان شاخص ها و معیارهای مطلوب را با استفاده از مقیاس وزنی (همچون مقیاس لیکرت)‪،‬‬
‫به صورت کمی انجام در اورده و بر اساس ان مقیاس‪ ،‬به انها امتیاز داد‪ .‬میانگین امتیازهای هر‬
‫استراتژی می تواند به عنوان راهنما در انتخاب گزینه بهینه مورد استفاده قرار گیرد‪.‬‬
‫استراتژی تکنولوژی‬
‫‪ ‬تعریف استراتژی تکنولوژی‪ :‬بکارگیری‪ ،‬توسعه و نگهداری کلیت دانش و توانای ی شرکت است‪.‬‬
‫‪ ‬تعریف استراتژي تکنولوژي‪ :‬يک استراتژي عملياتي است که ميتوان ان را ترجمان استراتژي کالن‬
‫سازمان در حوزهي تکنولوژي دانست‪ ،‬بهطوري که روش کسب موقعيت برتر رقابتي يا روش تحقق‬
‫هدفهاي بلندمدت سازمان را از طريق تکنولوژي تعيين ميکند(حسين اثباتي‪ ،‬اميرهوشنگ کريميان‪،‬‬
‫حميدرضا اقاپور)‬
‫‪ ‬مدیریت تکنولوژی زمانی موفق خواهد بود که میان استراتژی کسب و کار و استراتژی تکنولوژی‪،‬‬
‫ارتباطی مناسب برقرار شود‪ .‬یکپارچه سازی نواوری تکنولوژی با تولید‪ ،‬بازاریابی‪،‬مالی و نیروی انسانی‬
‫در راستای تحقق اهداف تعیین شده است‪.‬‬
‫تدوین استراتژی تکنولوژی‬
‫‪ ‬پورتر در تدوین استراتژی تکنولوژی‪ ،‬مراحل زیر را پیشنهاد می کند‪:‬‬
‫‪ .1‬شناسای ی تمامی تکنولوژی های فرعی و متمایز کننده زنجیره ارزشی‪.‬‬
‫‪ .2‬شناسای ی تکنولوژی های سایر صنایع یا تکنولوژی های ی که هنوز مراحل توسعه را می گذرانند و از این‬
‫پتانسیل برخوردارند که در زنجیره ارزشی مورد استفاده قرار گیرند‪.‬‬
‫‪ .3‬تعیین مسیر تغییرات تکنولوژی های کلیدی و تغییرات بالقوه تکنولوژی‪.‬‬
‫‪...‬تدوین استراتژی تکنولوژی‬
‫‪ .4‬تعیین اینکه کدام تکنولوژی ها‪ ،‬بیشترین تاثیر را بر مزیت رقابتی و ساختار صنعت بر جای می گذارند‪.‬‬
‫‪ .5‬ارزیابی توانای ی های نسبتی شرکت در تکنولوژی های مهم و هزینه بهبود انها‪.‬‬
‫‪ .6‬انتخاب استراتژی کلی که رقابت شرکت را تقویت کند‪.‬‬
‫‪ .7‬انتخاب استراتژی های تکنولوژی تمام واحدهای کسب و کار به طوری که در سطح باالی سازمان حمایت‬
‫شوند‪.‬‬
‫مسیر حرکت استراتژیک تکنولوژی‬
‫‪ .1‬تدوین استراتژی با جهت گیری مشخص‬
‫‪ .2‬بکارگیری قابلیت های تکنولوژیک‬
‫‪ .3‬رسیدن به سطح باالی ی از بهره وری‬
‫‪ .4‬انجام فعالیت های تهاجمی و پیگیر در بازاریابی‪.‬‬
‫جهت گیری استراتژیک‪ ،‬امری حیاتی برای موفقیت هر سازمان‬
‫‪ ‬تنظیم و مشخص کردن جهت‪ ،‬به تغییرات تکنولوژی سازمان‪ ،‬نیازهای مشتریان و عوامل محیطی‪،‬‬
‫بستگی دارد‪ .‬مفهوم اساسی و زیر بنای ی در تدوین استراتژی تکنولوژی‪ ،‬همان “قابلیت محوری” است‪.‬‬
‫‪ ‬قابلیت محوری‪ :‬ساخت محصول یا خدمتی که برای مشتریان می باشد که ارزش منحصر فردی داشته‬
‫باشد‪ .‬مانند‪ :‬قابلیت فنی محوری‪ ،‬زیر ساختهای ی که زمینه مؤثر و کارامد مدیریت عملیات را فراهم می‬
‫کند‪ ،‬دانش مدیریت ‪ ،‬مهارت کارکنان سازمان‬
‫‪ ...‬جهت گیری استراتژیک‪ ،‬امری حیاتی برای موفقیت هر سازمان‬
‫‪ ‬قابلیت های محوری هر سازمان به محصوالتی محوری تبدیل می شوند که می توانند در قالب یک یا‬
‫چند محصول نهای ی ظاهر شوند‪ .‬این محصوالت نهای ی سازمان را به مشتریان متصل می کند ‪.‬‬
‫‪ ‬مدیریت باید قابلیت های محوری شرکت را به مثابه مزیت خاص بداند و‬
‫استراتژی تکنولوژی کسب و کار را حول این قابلیت تدوین کند‪.‬‬
‫روشی کلی برای شناسای ی قابلیت توانای ی های محوری فنی‬
‫این فرایند‪ ،‬سیستماتیک و جامع بوده‪ ،‬نیازمند مشارکت گروه زیاد و متنوعی از پرسنل است‪ .‬در‬
‫فعالیت های تحلیلی مربوطه‪ ،‬نیاز به خالقیت و دقت را با هم می باشد‪ .‬هنگامی که این فرایند بخوبی‬
‫پیاده شود‪ ،‬زمینه بسیار مستحکم و مناسبی برای قابلیتهای اتی فراهم می اورد‪ ،‬مزایای جانبی فراوانی‬
‫از ان حاصل می شود و چندین دستاورد ارزشمند را نیز به دنبال دارد‪.‬‬
‫‪CTC= (core Technical Competencies) ‬‬
‫دستاوردهای حاصل از روش ‪CTC‬‬
‫‪ ‬فهرستی از تمام توانمندی های فنی شرکت و شناسای ی توانمندی های ی که در بخش های مختلف‬
‫شرکت‪ ،‬تکرار شده است‪.‬‬
‫‪ ‬ارزیابی تمام نقاط ضعف و قوت تکنولوژیکی شرکت‪.‬‬
‫‪ ‬فهرستی از توانای ی های تکنولوژیکی حیاتی شرکت‪.‬‬
‫‪ ‬شناخت قابلیت های محوری بالقوه و موجود در شرکت و الگو برداری مقایسه ای از برترین های خارج‬
‫از کشور‪.‬‬
‫مراحل اجرای روش ‪CTC‬‬
‫‪ ‬مرحله ‪ )۱‬شروع برنامه ‪“:‬ایجاد گروه راهبری و تیم های کاری و برگزاری جلسات شروع کار”‪.‬‬
‫‪ ‬مدیر برنامه خالصه ای از کل برنامه را توضیح داده و مباحث اولیه در مورد ساختار فهرست توانمندی های شرکت را ارائه می‬
‫دهد‪ .‬این فهرست‪ ،‬به صورت یک ماتریس بزرگ است‪ .‬این ماتریس‪ ،‬شامل فهرست طبقه بندی شده توانمندی های‬
‫تکنولوژیکی شرکت و ستون های دیگری است که از انها برای امتیاز دهی به هر یک از توانمندیها (با توجه به شاخص های‬
‫مختلف ارزیابی) استفاده می شود ‪ .‬تیم باید تصمیم بگیرد که از کدام طبقه بندی استفاده کند‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬طبقه بندی ها‬
‫می توانند خیلی ساده به صورت ‪ )۱‬علوم کاربردی ‪ )۲‬طراحی و توسعه ‪ )۳‬توانای ی های ساخت باشند‪.‬‬
‫‪...‬مراحل اجرای روش ‪CTC‬‬
‫‪ ‬مرحله ‪ )۲‬تهیه فهرست توانمندی ها‪ ” :‬تهیه فهرست اولیه‪ ،‬جمع اوری و جمع بندی کلیه ورودی ها‬
‫ونهای ی کردن فهرست توانمندی ها”‬
‫‪ ‬اهداف این مرحله عبارت است از نهای ی کردن ساختار کار و محتوای فهرست تایید شده شاخص های ارزیابی و سپس اغاز‬
‫تعریف دقیق روش ارزیابی‪ .‬استفاده از یکی از نرم افزارهای صفحه گسترده یا بانک اطالعاتی به انجام این فرایند کمک می کند‪.‬‬
‫تیم کاری باید شاخص های ارزیابی را مورد توجه قرار داده و تصمیم بگیرد که از کدامیک استفاده کرده و چگونگی انجام ارزیابی‬
‫را نیز مشخص کند ‪ .‬اهداف‪ ،‬محدوده و بازه زمانی تعیین شده برای فعالیت های اولیه‪ ،‬در پاسخگوی ی به این سؤاالت تاثیر‬
‫گذار خواهد بود‪ .‬برای ارزیابی “نقاط قوت و حیاتی بودن” از فرایند های مجزای ی استفاده شود‪.‬‬
‫‪...‬مراحل اجرای روش ‪CTC‬‬
‫‪ ‬مرحله‪ )۳‬ارزیابی توانمندی ها‪ “ :‬ارزیابی تمامی موارد با استفاده از مقیاس های اندازه گیری انتخاب‬
‫شده برای تعیین نقاط قوت واهمیت هر یک”‬
‫‪ ‬ماحصل این مرحله‪ ،‬فهرست نهای ی مجموعه توانمندی ها‪ ،‬ارزیابی ها وشناسای ی توانمندی های تکنولوژی حیاتی‬
‫شرکت است‪ .‬محوراصلی اقدامات اولیه‪ ،‬ارزیابی نقاط قوت است‪ .‬استفاده از پرسش نامه‪ ،‬می تواند مؤثر و کارامد‬
‫باشد‪ .‬نتایج توسط اعضای تیم ثبت و بررسی می شود و در صورت نیاز‪ ،‬از مصاحبه ها و پرسش نامه های دیگری‬
‫جهت تکمیل اطالعات استفاده می شود‪ .‬انگاه تیم باید تصمیم بگیرد که به هر توانمندی چه امتیازی تخصیص‬
‫دهد‪ .‬تیم کاری می بایستی اثر هر یک از توانمندی های تکنولوژیکی را بر توان رقابت شرکت بررسی و ارزیابی های‬
‫غنی و منطقی انجام دهند‪ .‬پس باید برنامه های استراتژیک فعلی سازمان را مطالعه کنند‪ .‬نتایج به شدت مورد نقد‬
‫قرار گرفته و تعدیل می شود‪.‬‬
‫مراحل اجرای روش ‪CTC‬‬
‫‪ ‬مرحله ‪ )۴‬شناسای ی قابلیت های کاندید‪“ :‬تست انواع مختلف توانمندیهای حیاتی مکمل‪ ،‬تدوین‬
‫لیست احتمالی قابلیت های محوری”‬
‫‪ ‬چالش تیم کاری در مرحله ‪ ۴‬استفاده از دانش و داده های جمع اوری شده در مراحل ‪۲‬و‪ ،۳‬جهت شناسای ی هر چه بیشتری از‬
‫توانای ی های فنی محوری (تکنولوژی حیاتی) است‪ .‬نتایج حاصل‪ ،‬باید فهرستی بلند باال از حوزه های تخصصی تکنولوژیکی اتیه‬
‫دار باشد که بتوان انها را به عنوان ‪ CTC‬یا قابلیت توانای ی های محوری فنی شرکت مورد ازمون و ارزیابی قرار داد‬
‫مشخصات ‪ ، CTC‬مورد بازنگری‪ ،‬یکپارچه سازی و پاالیش قرار می گیرد‪.‬‬
‫‪...‬مراحل اجرای روش ‪CTC‬‬
‫‪ ‬مرحله ‪ )۵‬تست قابلیت محوری کاندید ‪“ :‬اعتبار سنجی ‪ CTC‬ها نسبت به مزیت رقابتی ‪ ،‬ارزش‬
‫ادراکی مشتری ‪ ،‬میزان دشواری تقلید ‪ ،‬امکان ورود به بازار های دیگر‪”.‬‬
‫‪ ‬فهرست ‪ CTC‬های ارزشمند )از انجای ی که تمام ‪ CTC‬های بالقوه و بالفعل سازمان را در خود دارد)‪ ،‬ازاهمیت فوق‬
‫العاده ای برخورداراست‪ .‬باید این فهرست با گروه هدایت کننده مورد بازنگری کامل قرار گیرد ‪ .‬گروه هدایت کننده نیز باید‬
‫مدیر برنامه را راهنمای ی کند که کدام ‪ CTC‬را در هرمرحله مورد توجه خاص قرار دهد یا به کلی حذف کند‪ .‬چون این‬
‫‪CTC‬ها پایه توانمندی های حیاتی فعلی شرکت می باشند‪.‬‬
‫‪...‬مراحل اجرای روش ‪CTC‬‬
‫‪ ‬مرحله ‪ )۶‬ارزیابی موقعیت قابلیت محوری “تحقیق پیرامون برداشت بیرون از شرکت نسبت به قابلیت‬
‫ها و افزودن یافته ها ونتایج ان به ممیزی توانمندی های داخلی”‬
‫‪ ‬در این مرحله نهای ی مشخص می شود که شرکت‪ ،‬کدامیک از ‪ CTC‬های ارزشمند خود را در مالکیت دارد‪.‬‬
‫موقعیت نسبی شرکت در هر یک از ‪ CTC‬ها چگونه است‪ .‬بهترین سازمانهای خارجی که باید برای الگو برداری‬
‫مقایسه ای مورد توجه قرار گیرد و همچنین کارهای که باید صورت گیرد تا مالکیت شرکت بر ‪ CTC‬های بالقوه‬
‫اش محفوظ بماند‪ ،‬از مواردی است که در این مرحله روشن می شود‪ .‬شناخت قابلیت های فنی محوری موجود و‬
‫حوزه های ی که پتانسیل تبدیل شدن به ‪ CTC‬را دارند‪ ،‬ارزشی فراوان داشته‪ ،‬به نحوی که می تواند مبنای‬
‫تدوین استراتژی تکنولوژی در کل سازمان باشد‪.‬‬
‫نتیجه گیری‬
‫‪ ‬مهمترین دالیل توجه به مدیریت تکنولوژی در دنیای کنونی عبارتند از ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫سرعت گرفتن تحوالت تکنولوژیک‬
‫تغییر در قلمرو (از تولید انبوه به انبوهسازی طبق سفارش)‬
‫تغییر در رقابت (حضور کشورهای جدید در صحنهی رقابت و تغییر قوانین رقابت)‬
‫شکلگیری بلوکهای تجاری‬
‫از توجه شما متشکرم‬