Prezentim Kontrata per Know-How-in Studenti
Download
Report
Transcript Prezentim Kontrata per Know-How-in Studenti
Prezentim
Kontrata për Know-How-in
Rëndësia e kontratës për Know-How-in
Sot me zhzhvillimin e teknikes dhe teknologjis edhe
shtetet më të zhvilluara kan nevoj per bashkpunim
tekniko-shkencor dhe teknologjik në mes vete,e sidomos
për ato ne zhvillim dhe vendet e pa zhvilluara.
Për ta avancu sot zhvillimin ekonomik te një vendi,duhet
te kemi nje qasje sa më serioze ne aspektin e
angazhimit të shkencës dhe të kuptimit të teknologjive
të reja dhe te je të e seleksionuar me kujdes nga kuadri
profesionist dhe në mbikqyrjen e profesionisëtve të
autorizuar, të harmonizuar me nevojat e ekonomisë së
një vendi dhe duke I pas parasysh strukturen
ekonomike,nevojën e punsimit,mbrojtjen e mjedisit,si
dhe disa rrethana tjera te cilat ndikojne qe aftësia
tekniko-teknologjike dhe pergaditja e ekonomis se një
vendi te jet e suksesshme dhe konkurente në ndarjen
nderkombëtare te punës.
Në arenen ndërkombëtare te ndarjes së
punës sot po dominojne ato shtete dhe ato
ekonomi që kanë teknike dhe teknologji
kulminante si dhe kan të organizuar punen
kerkimore-shkencore.Këtë po ju mundëson
nevoja tepër e madhe e shteteve në
zhvillim dhe e atyre të pa zhvilluara për
teknologji dhe njohuri te reja,pasiqe këtë
nuk jane në gjendje ta organizojnë apo te
themelojnë institucionet shkencore dhe
profesionale për krijimin e teknologjive,por
as nuk posedojnë mjete të nevojshme
financiare për blerjen e teknologjive të reja.
Kështu që kontratat për licencen dhe
kontrata për know-how-in paraqesin
modalitetet themelore juridike për
bashkepunimin tekniko- afarist
ndërmjet shteteve dhe sistemeve të
ndryshme shoqeroro-politike dhe
ekonomike.
Kuptimi I kontratës së know-how-it
Kontrata e know-how-it kryesisht
permban ne vete një vëllim te diturisë
dhe te pervojës dhe qe ka aplikim ne
ekonomi.
Know- how është nje kreacion
shpirtëror I mendjes se njeriut dhe
mund te shfaqet në form të
materializuar me anë të shenimit ne
letër edhe pse nuk e jap atributin e
sendit material.
Kuptimi etimologjik I know- howit.
Nocioni I know-how-it si shprehje nuk ka
ndonje perkthim adekuat,ne ghuhen shqipe
mirë e zëvendësojme me një shprehje të
përafërt për nga kuptimi dhe përmbajtja
“dijeni dhe pervojë”
Në SHBA dominon përkufizimi sipas të cilit
know-how permban elemente të ndryshme
materiale si p.sh:formula
receptura,vizatime,plane,dosje
teknike,specifikacione,etj.
Dituria dhe pervoja e cila nuk është e
natyres teknike dhe qënuk mund të
perdoret në industri apo në prodhimtari
nuk paraqet know-how,pasi që karakteri
teknik idituris dhe aplikimi I saj jan
kushte të pararpara me ligj për
realizimin e mbrojtjes juridike.
Natyra juridike e kontrates
Me kontraten e know-how-it njëra
pale kontraktuese obligohet të bartë
dijeninë apo pervojën afariste në
pikëpamje të teknikës apo
teknologjisë si dijeninë afariste dhe
financiare,ne palën tjetër
kontraktuese.
Pala tjetër obligohet që ta paguaj
qmimin kontraktues,për dijeninë dhe
pervojën e bartur të kesaj kontrate,si
dhe ta ruaj dijeninë dhe pervojën e
Natyra juridike e know-how-it është
dukshëm më e gjerë sesa vet natyra e
kontratës se know-how-it
Mbrojtja juridike eknow-how-it
realizohet me mbrojtjen e kontratës,por
edhe me një sër dispozitash si psh:të
drejtes penale,ligjet të cilat e rregullojnë
keqpërdorimin e sjelljes
monopolistike,dispozitat administrative,etj
Me kontrtën e konow-how-it rregullohen
qështjet e kooperimit dhe të bashkepunimit
afategjatë ekonomiko afarist në qarkullimin
e mbrendshëm dhe të jashtëm,në
dispozitat për investimet e kapitalit të huaj
në organizatat ekonomike,në dispozitat
lidhur me asgjësimin e knkurencës jo lojale
dhe marrëveshjeve monopolistike,etj,mirpo
të gjitha këto nuk janë të mjaftueshme
sepse nuk është rregulluar know-howi dhe
as kontrata e know-howit
Dispozita më e rëndësishmeështë dispozita e LMD-së e cila ne
mes të tjerash parasheh: “me
kontratën për licencën obligohet
dhënsi I licencës,që marrësit të
licencës ti bart në tërësi apo
pjesërisht të drejtën e shfrytezimit të
shpikjes,dijenisë teknike dhe
pervojës,shembullit apo
modelit,ndërsa marrësi obligohet që
për këtë ti paguaj shpërblimin e
caktuar.
llojet e kritereve për përcaktimin e
kontratës know-how
Sipas kriterit të parë,nuk është e
domosdoshme bartja e të drejtës
ekskluzive të shfrytëzimit të dijenis dhe
prvojës se huaj.
Bartësi I të drejtave dhe detyrimeve
mundet për veti ta mbaj të drejtën e
shfrytëzimit të metejshem të dituris dhe
pervojës së vete,si dhe të drejtën e bartjes
në subjektet të tjerë të prvojës dhe dijenis
së tij.
Sipas kriterit të dytë-duhet bërë dallimi në
mes të kontratës së pastër dhe kontratës
së kombinuar të know-how-it.
Te kontrata e pastër objekt I kontrtës është
vetëm konow-howi
Ndërsa te kontratat e kombinuara mund të
ekzistojne edhe detyrime tjera të
rëndesishme
Komisioni ekonomik I OKB-së për evropën
ka paraparë planin e përpunuar të knowhow-it për përpilimin e kontratave për
bartjen nderkombëtare të të drejtave të
know-how-it në industrin metalurgjike-
Pushimi i kontrates
Në momentin e lidhjes së kontrtës nuk do
të thotë edhe fillimi I realizimit te
kontrates. Sipas ligjit mbi transferimin e
teknologjis,kontrata behet e plotfuqishme
ne momentin kur aktevendimi per lejimin
eshte bere I plotfuqishem,dhe vlen nga
data e lidhjes se kontrates.
Sa iperket mundesis se pushimit te
kontrates ne aspektin kohor,ne praktiken
afariste dhe ne te drejten krahasuese jane
qartesuar keyo qeshtje:
Nese me ontrat nuk eshte percaktuar koha
e zgjatjes,ne ate rast kuptohet se kontrata
eshte lidh per koh te pa caktuar,dhe secila
pale ka te drejte per denoncim ne afatin e
kuptueshem.
Nese me kontrat eshte caktuar i
denoncimit,do te kihet parasysh afati i
kuptueshem,do te thote ai afat I cili do ti
mundesoi pales tjeter qe ti permbush
detyrimet ndaj personave te trete.
Kohezgjatja e kontrates eshte e lidhur me
permbushjen apo arritjen e rezultateve te
Shkaqet e pushimit te parakohshem te
kontrates
Njera nga keto eshte se pala
kontraktuese mund te shkepus
kontraten,nese pala tjeter e ben
cenimin e rende te kontrates si
psh:mospermbushjen e plote te
know-how-it ,mospermbushjen e
garancioneve ne pikpamje te bartjes
se objektit,etj.
Sa iperket cenimit nga marresi I
know-how-it,rendomte ceket
mospagimi I shperblimit(qmimit),ose
mospermbushja e dispozitave
Faliminderit per vemendjen