Transcript پژوهش ترکیبی - research

‫روشهای پژوهش ترکیبی‬
‫آذر ‪1390‬‬
‫دانشگاه شهید رجایی‬
‫طرح پژوهشی‬
‫طرح های پژوهشی نقشه ها و رویه هایی برای پژوهش هستند که‬
‫تصمیمات مختلف از مفروضات گسترده تا جزئیات جمع آور ی و تحلیل‬
‫داده ها را دربرمی گیرند ‪ .‬این برنامه ها یا نقشه ها در برگیرنده تصمیمات‬
‫مختلفی است‪ .‬در وهله ا ّول باید تصمیم گرفت که برای مطالعه یک‬
‫موضوع خاص از چه طرحی استفاده شود‪ .‬این تصمیم بایدحاکی از‬
‫مفروضات کلی پژوهشگر در هنگام مطالعه‪ ،‬رویه های پژوهش‬
‫(راهبردها )؛ روشهای خاص جمع آوری داده ها و تحلیل و تفسیر ها باشد‪.‬‬
‫انتخاب طرح پژوهش نیز بر اساس ماهیت مسأله پژوهش یا موضوع‬
‫مورد توجه‪ ،‬تجربیات شخصی پژوهشگر و مخاطبان آن شکل می گیرد‪.‬‬
‫سه نوع رویکرد پژوهشی‬
‫سه نوع رویکرد پژوهشی ‪ :‬کیفی‪ ،‬کمی و ترکیبی‪.‬‬
‫مستقل از یکدیگر نیستند‪.‬‬
‫قطب ها یا مقوله ها ی متضاد نیستند‪.‬‬
‫معرف دو سو ی یک پیوستار هستند ‪.‬‬
‫یک مطالعه را می توان در مقایسه با کمی‪ ،‬بیشتر کیفی ویا بر عکس در مقایسه‬
‫با کیفی‪ ،‬بیشتر ک ّمی نامید ‪.‬‬
‫روشها ی پژوهشی ترکیبی در وسط این پیوستار قرار دارند زیرا عناصری از‬
‫رویکردهای کیفی و ک ّمی را در خود دارند‪.‬‬
‫رویکرد های پژوهشی‬
‫رویكرد ک ّمي‪ :‬جهان بیني پسااثبات گرایي‪ ،‬راهبرد آزمایشي‬
‫پژوهش‪ ،‬و مقیاسهاي نگرش پیش و پس آزمون‬
‫رویکرد کیفی‪ :‬جهان بیني ساختن گرایانه‪ ،‬طرح قوم گرایانه و‬
‫مشاهده رفتار‪.‬‬
‫رویكرد ترکیبی‪ :‬جهان بیني مشاركتي‪ ،‬طرح روایتي و مصاحبه‬
‫باز‪ -‬پاسخ‬
‫راهبردهای پژوهشي مختلف‬
‫ک ّمي‬
‫‪ ‬طرح آزمایشي‬
‫‪ ‬طرح غیر‬
‫آزمایشي نظیر‬
‫پیمایشي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ترکیبی‬
‫کیفي‬
‫پژوهش روایتي ‪ ‬زنجیره ای‬
‫(متوالی)‬
‫پدیدار شناسي‬
‫‪ ‬همزمان‬
‫قوم نگاري‬
‫مطالعات نظریه ‪ ‬تحولي‬
‫داده بنیاد‬
‫مطالعه موردي‬
‫رویكردهاي كیفي‪ ،‬ک ّمي و ترکیبی‬
‫كیفي‬
‫ک ّمي‬
‫استفاده از‬
‫‪‬‬
‫مفروضه هاي‬
‫فلسفي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫راهبردهاي‬
‫پژوهشي‬
‫‪‬‬
‫ادعاي دانش‬
‫ساختن گرایانه‪/‬مدا‬
‫فعانه ‪/‬مشاركتي‬
‫‪‬‬
‫پدیدارشناسي‪،‬‬
‫نظریه داده بنیاد‪،‬‬
‫قوم نگاري‪،‬‬
‫موردي‪ ،‬و روایتي‬
‫‪‬‬
‫روشهاي پژوهش ‪‬‬
‫سؤالهای باز‪ -‬پاسخ‪ ،‬‬
‫رویكردهاي منبعث‬
‫از داده ها‪ ،‬داده هاي‬
‫متني یا تصویري‬
‫ترکیبی‬
‫ادعاي دانش‬
‫اثبات گرایانه‬
‫‪‬‬
‫ادعاي دانش عمل‬
‫گرایانه‬
‫پیمایشی ‪،‬‬
‫آزمایشی‬
‫‪‬‬
‫زنجیره اي‪،‬‬
‫همزمان و تحولي‬
‫سؤالهاي بسته‪-‬‬
‫پاسخ‪،‬‬
‫رویكردهاي از‬
‫پیش تعیین شده‪،‬‬
‫داده هاي عددي‬
‫‪‬‬
‫سؤال باز‪ -‬پاسخ و‬
‫بسته‪ -‬پاسخ‪ ،‬دو‬
‫نوع رویكرد منبعث‬
‫از داده ها و از‬
‫پیش تعیین شده ‪ ،‬دو‬
‫نوع داده‪ ،‬تحلیل‬
‫ک ّمي و كیفي‬
‫‪‬‬
‫فعالیتهاي ‪‬‬
‫پژوهشگر‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫موضعي برمي گزیند‪ ،‬‬
‫گرد آوري معاني شركت ‪‬‬
‫كنندگان‬
‫‪‬‬
‫تمركز بر یك مفهوم یا‬
‫پدیده‬
‫‪‬‬
‫وارد کردن ارزشهاي‬
‫شخصي در مطالعه‬
‫مطالعه بافت یا موقعیت ‪‬‬
‫شركت كنندگان‬
‫اعتباریابي صحت یافته‬
‫ها‬
‫‪‬‬
‫تفسیر داده ها‬
‫غیرسودار‬
‫ایجاد برنامه براي تغییر ‪ ‬استفاده از شیوه هاي‬
‫همكاري با شركت‬
‫آماري‬
‫كنندگان‬
‫‪‬‬
‫آزمودن یا تأیید نظریه‬
‫شناسایي متغیرهاي‬
‫مطالعه‬
‫ارائه متغیرها در سؤالها‬
‫یا فرضیه هاي پژوهش ‪‬‬
‫استفاده از معیارهاي‬
‫اعتبار و پایایي‬
‫مشاهده و اندازه گیري ‪‬‬
‫اطالعات به صورت‬
‫عددي‬
‫استفاده از رویكردهاي ‪‬‬
‫ایجاد دو نوع داده‬
‫ک ّمي و كیفي‬
‫منطقي براي‬
‫آمیختن‬
‫تلفیق داده ها در‬
‫سطوح مختلف‬
‫پژوهش‬
‫ارائه تصاویري‬
‫از شیوه هاي‬
‫مطالعه‬
‫بهره گیری‬
‫از فعالیتهاي‬
‫پژوهشهاي ک ّمي و‬
‫كیفي با هم‬
‫دو مؤلفة مهم هر تعریف از پژوهش‪:‬‬
‫الف) رویكرد و ب) طرح پژوهش‬
‫رویكرد پژوهش مفروضات فلسفي و روشها یا شیوه هاي خاص‬
‫پژوهش را در بر مي گیرد‪.‬‬
‫طرح پژوهش برنامه یا پیشنهاده براي انجام دادن پژوهش است‪ ،‬فصل‬
‫مشترك فلسفه‪ ،‬راهبردهاي پژوهش و روشهاي خاص است ‪.‬‬
‫در برنامه ریزي هر مطالعه‪ ،‬پژوهشگران باید دربار ة جهان بیني فلسفي‬
‫خود‪ ،‬راهبرد پژوهشي مرتبط با جها ن بیني و روشها یا شیوه ها ي‬
‫خاص پژوهشي كه رهیافت را به عمل تبدیل مي كند‪ ،‬تصمیم بگیرند‪.‬‬
‫جهان بینی ها‬
‫اثبات گرایی‬
‫ساخت اجتماعي‬
‫مدافعه اي ‪ /‬مشاركتي‬
‫عمل گرایي‬
‫انتخاب راهبردهای پژوهشی‬
‫راهبر دهای گیفی ( قوم نگاری)‬
‫راهبردهای کمی ( آزمایشی)‬
‫راهبردهای ترکیبی (زنجیره ای)‬
‫طرح هاي پژوهش‬
‫كیفی‪ ،‬کمی‪ ،‬تركیبي‬
‫روش هاي پژوهش‬
‫سئوالها‪ ،‬جمع آوري داد ه ها‬
‫تحلیل داده ها‬
‫تفسیر‪ ،‬نگارش‬
‫جهان بینی "یک مجموعه اساسی از باورداشت ها ست که عمل را هدایت می‬
‫کنند‪ .‬آن را پارادایم ها (الگوها) یا روش شناسی گسترده پژوهش نیز می نامند‪.‬‬
‫جهان بینی را می توان جهت گیری کلی پژوهشگر درباره جهان و ماهیت‬
‫پژوهش درنظر گرفت‪.‬‬
‫جهان بینی از حوزه تخصصی دانشجو‪ ،‬باور داشت های مشاوران و دانشکده محل‬
‫تحصیل دانشجو و تجارب پژوهشی قبلی اثر می پذیرد‪.‬‬
‫نوع باورداشت های افراد پژوهشگر اغلب به پذیرش روشهای پژوهش کیفی‪ ،‬ک ّمی‬
‫یا ترکیبی منجر می شود‪.‬‬
‫غالبا ً تمایز بین پژوهش کیفی و ک ّمی با توجه به استفاده از واژه‬
‫ها (کیفی) در مقابل استفاده از اعداد (ک ّمی)‪ ،‬یا با استفاده از‬
‫سئوالهای بسته ‪ -‬پاسخ (فرضیه های ک ّمی) در مقابل سئوالهای‬
‫باز‪ -‬پاسخ (سؤالهای مصاحبه کیفی) شکل می گیرد‪.‬‬
‫راه بهتر برای مشاهده تفاوت این دو توجه به مفروضه های‬
‫فلسفی پژوهشگر در هنگام مطالعه‪ ،‬راهبردهای مورد استفاده‬
‫در پژوهش (آزمایش های ک ّمی یا پد یدارشناسی)‪ ،‬و روشهای‬
‫خاص مورد استفاده در این راهبردها (جمع آوری داده های‬
‫ک ّمی به کمک ابزار ‪ ،‬یا جمع آوری داده های کیفی از طریق‬
‫مشاهده یک موقعیت) است‪.‬‬
‫پژوهش کیفی‬
‫پژوهش کیفی رویکردی برای کشف و درک معنایی است که افراد یا‬
‫گروهها به یک مسأله اجتماعی یا بشری نسبت می دهند‪ .‬فرایند‬
‫پژوهش شامل شکل گیری سؤالها و رویه ها‪ ،‬جمع آوری داده ها‬
‫(معمولّ) در موقعیت طبیعی شرکت کنندگان در پژوهش‪ ،‬تحلیل داده‬
‫ها به شیوه استقرایی از موضوعات خاص به موضوعات عام و تفسیر‬
‫پژوهشگر از معنای داده هاست‪.‬‬
‫گزارش نهایی ساختار ی منعطف دارد‪ .‬کسانی که به این نوع پژوهش‬
‫اشتغال دارند از پژوهش به سبک استقرایی‪ ،‬تمرکز بر درک یا معنی‬
‫افراد از محیط و اهمیت بیان پیچیدگی موقعیت مورد مطالعه حمایت‬
‫می کنند‪.‬‬
‫پژوهش کیفی‬
‫پژوهش کیفی ماهیتا ً چند روشی است و متضمن رویکردی‬
‫تفسیری و طبیعت گرایانه به موضوع مورد مطالعه است‪.‬‬
‫پژوهشگران کیفی‪ ،‬پدیده ها را در موقعیتهای طبیعی مطالعه و‬
‫می کوشند پدیده ها را برحسب معناهایی که مردم به آنها می‬
‫دهند ‪ ،‬مفهوم سازی یا تفسیرکنند‪.‬‬
‫این پژوهش نقش اکتشافی دارد‪.‬‬
‫فرایند پژوهش شامل شکل گیری سئوالها و شیوه ها‪ ،‬گرد آوری‬
‫داده ها در موقعیت طبیعی‪ ،‬تحلیل استقرایی و تفسیر پژوهشگر‬
‫از داده های گردآوری شده است‪.‬‬
‫ویژگیهای پژوهش کیفی‬
‫ روش استقرایی‪ ،‬از پائین به بال ‪ ،‬تولید فرضیه از داده های جمع آوری شده در‬‫جریان کار میدانی‬
‫هد ف کشف و درک معنا ی پدیده از دید افراد یا درک موقعیت‬‫ شکل گیری سئوالها و مطالعه رفتار در موقعیت طبیعی‬‫ مطالعه موقعیتی که رفتار در آن شکل می گیرد‪.‬‬‫ مطالعه موارد نه نمونه (نمونه گیری هدفمند بر اساس نیاز و هدف تحقیق)‪.‬‬‫ کل پدیده بررسی می شود‪.‬‬‫ ساخت فرضیه ها در جریان پژوهش‬‫ تفسیر داده ها توسط پژوهشگر‬‫ سعی در تولید نظریه‪.‬‬‫ رفتار انسان پویا ‪ ،‬موقعیتی‪ ،‬اجتماعی و فردی‪-‬‬‫‬‫ پدیده به صورت عمیق و گسترده بررسی می شود‪.‬‬‫‬‫‪ -‬استفاده از لنز با زاویه باز و عمیق‬
‫ادامه پژوهش کیفی‬
‫ روش در جریان تحقیق و بر اساس نیاز شکل می گیرد‪.‬‬‫ جمع آوری داده های کیفی ( مصاحبه عمیق‪ ،‬مشاهده گرمشارکت کننده‪،‬‬‫یادداشت های میدانی‪ ،‬سئوالهای باز‪ -‬پاسخ‬
‫ماهیت داده‪ :‬کلمه‪ ،‬شکل‪ ،‬مقوله‬‫تحلیل داده ها ‪ :‬استقرایی‪ ،‬جستجو برای الگو ها‪ ،‬مضامین و ویژگی های کلی‬‫یافته ها‪ :‬ویژه و خاص‪ ،‬بیانگر دیدگاههای افراد درون مطالعه‬‫گزارش نهایی منعطف‬‫ گزارش پایانی‪ :‬گزارش بیانی یا روایتی با توصیف زمینه و نقل قولهای‬‫مستقیم از افراد شرکت کننده در مطالعه‬
‫‪-‬مفروضه فلسفی ساختن گرایی‪.‬‬
‫پژوهش کمی‬
‫ روش قیاسی استقرایی آز بال به پائین و از پائین به بال‪ ،‬آزمودن فرضیه ها و نظریه‬‫با داده ها‬
‫ رفتار انسان منظم و قابل پیش بینی‬‫ هدف پژوهش توصیف‪ ،‬تبین و پیش بینی‬‫ استفاده از لنز با زاویه محدود‪ ،‬آزمودن فرضیه های خاص‬‫ تالش برای مطالعه رفتار در شرایط کنترل شده‬‫ مطالعه عینی و مشاهده گران در مورد مشاهده شده توافق دارند‪ .‬دقت ابزار‬‫ جمع آوری داده های کمی براساس ابزارهای ساختار یافته و روا (سوال های بسته‪-‬‬‫پاسخ‪ ،‬مقیاس درجه بندی)‬
‫‪ -‬جمع آوری داده ها در مورد متغیر های مطالعه‬
‫پژوهش کمی‬
‫ نمونه گیری دقیق و انتخاب نمونه معرف‬‫ تحلیل داده ها با استفاده از روشهای آماری‬‫ یافته قابل تعیمیم به جامعه مورد نظر‬‫ گزارش نهایی ساختار مشخص (انعطاف نا پذیر) ‪ :‬مقدمه‪ ،‬پیشینه و‬‫نظریه‪ ،‬روشها‪ ،‬نتایج و بحث‬
‫ گزارش نهایی آماری استفاده از همبستگی‪ ،‬مقایسه میانگین ها‪ ،‬و معنی‬‫داری آماری‬
‫ مفروضه فلسفی اثبات گرایی و پسااثباتگرایی (علیت پذیری‪ ،‬تقلیل گرایی‪،‬‬‫مشاهده و اندازه گیری تجربی ‪ ،‬تائید یا رد نظریه)‬
‫پژوهش ترکیبی‬
‫پژوهش ترکیبی رویکردی است که دو پژوهش کیفی و ک ّمی‬
‫را با هم ترکیب یا مرتبط می سازد‪.‬‬
‫مستلزم مفروضه های فلسفی‪ ،‬استفاده از رویکردهای کیفی‬
‫و ک ّمی‪ ،‬و ترکیب هر دو رویکرد در یک مطالعه است‪.‬‬
‫روش پژوهش ترکیبی چیزی بیش از جمع آوری و تحلیل‬
‫هر دو نوع داده است‪.‬‬
‫همچنین مستلزم استفاده از هر دو نوع رویکرد به طور‬
‫همزمان است به طوری که توان کلی این مطالعه از پژوهش‬
‫ک ّمی یا کیفی به تنهایی بیشتر است‬
‫روشهای ترکیبی‪ ،‬به پژوهشی گفته می شود که پژوهشگر‬
‫داده ها را جمع آوری و تحلیل می کند‪ ،‬یافته ها را با هم‬
‫تلفیق می کند و با استفاده از رویکردهای کمی و کیفی از‬
‫یافته ها نتیجه گیری می کند (تشکری و کرسول‪ ،‬ص‪،4 .‬‬
‫‪.) 2007‬‬
‫این روش به صورت فعال ما را به شرکت در گفت و گو در‬
‫مورد راههای چندگانه دیدن و شنیدن‪ ،‬راههای چند گانه‬
‫معنی دادن به دنیای پیرامون‪ ،‬و دیدگاههای چندگانه در‬
‫زمینه چه چیزی مهم است و باید مهم و پاس نهاده شود‪،‬‬
‫فرا می خواند (گرین (‪ .2007‬ص‪.)20 ،‬‬
‫رویکرد ترکیبی‬
‫بررسی جامع بعضي از موضوعات و كسب درك روشن از پدیده‬
‫مورد بررسی با استفاده از یك رویكرد ممكن نیست ‪.‬‬
‫هنگام انتخاب روش براي انجام مطالعه عمال استفاده از دو رویكرد‬
‫بر یك رویكرد غلبه مي كند‪ .‬به عبارت دیگر فعالیت هاي پژوهشی‬
‫فعالیت هایي دو قطبي نیستند كه دریك قطب رویكرد كمي و در‬
‫قطب مقابل رویكرد كیفي جاي گرفته باشد‪.‬‬
‫دو رویكرد مكمل و كامل كننده یكدیگرند نه متضاد وجمع نا پذیر‪.‬‬
‫آنچه كه باعث عمده شدن یك رویكرد در یك مطالعه مي شود تاكید‬
‫پژوهشگر است كه خود حاصل زمینه تجربي و ذهني وی یا حاصل‬
‫ماهیت مسئله مورد بررسي است ( ایزنر‪. )1991 ,‬‬
‫‪.‬‬
‫بسیاري از صاحبنظران بر این باورند كه استفاده توام از دو رویكرد‬
‫یا رویکرد ترکیبی در عمل به اعتبار و مفید بودن یافته ها كمك مي‬
‫‪(Miles & Huberman, 1994) .‬كند‬
‫چون روشهاي تحقیق كمي و كیفي مكمل یكدیگرند ‪ ،‬استفاده از هر دو‬
‫روش موجب بررسي و فهم عمیق تر مسائل پژوهشي مي شود ‪.‬‬
‫انجام دادن تحقیق كمي و كیفي به طور توأمان در مورد یك موضوع را‬
‫روش تركیب شده یا در هم تنیده ( ‪Integrated or Mixed‬‬
‫‪ )Methodology‬مي نامند‪.‬‬
‫چهار جهان بینی عمده عبارتند از‪:‬‬
‫•اثبات گرایی‪positivism‬‬
‫• ساختن گرایی ‪Constructivism‬‬
‫•مدافعه ای‪/‬مشارکتی ‪Advocacy/Participatory‬‬
‫•عمل گرایی ‪Pragmatism‬‬
‫جهان بینی اثبات گرایی‬
‫مفروضه های اثبات گرایی بیشتر در مورد پژوهش های‬
‫ک ّمی مصداق دارند تا پژوهش های کیفی‪.‬‬
‫روش علمی یا انجام پژوهش علمی نامیده می شود‪.‬‬
‫پژوهش اثبات گرا‪/‬پسااثبات گرا‪ ،‬علم تجربی و پسااثبات‬
‫ِ‬
‫گرایی نیز نامیده می شود‪.‬‬
‫پسااثبات گرایی معرّف تفکر پس از اثبات گرایی است که‬
‫مطلق دانش را به چالش می کشاند ‪.‬‬
‫ت‬
‫مفهوم سنتی حقیق ِ‬
‫ِ‬
‫دانشی که از طریق اثبات گرایی شکل می گیرد مبتنی بر‬
‫مشاهده و اندازه گیری دقیق واقعیت عینی است که در جایی‬
‫در جهان خارج وجود دارد‪ .‬بنابراین‪ ،‬شکل دادن به مقیاس‬
‫عددی مشاهده ها و مطالعه رفتار افراد برای یک اثبات گرا‬
‫اهمیت زیادی دارد‪ .‬سرانجام‪ ،‬قوانین یا نظریه هایی وجود‬
‫دارد که بر جهان حاکم است و لزم است که آزموده‪ ،‬تائیدو یا‬
‫اصالح شوند تا از این طریق بتوان جهان را درک کرد‪.‬‬
‫در روش علمی‪ ،‬رویکرد پذیرفته شده برای پژوهش توسط‬
‫اثبات گرایان‪ ،‬این است که فرد با یک نظریه شروع کند‪ ،‬داده‬
‫هایی را جمع آوری کند ‪ ،‬نظریه را رد و یا حمایت کند‪.‬‬
‫مفروضه های کلیدی پسا اثباتگرایی‬
‫‪ )1‬دانش احتمالی است ‪ -‬حقیقت مطلق را هرگز نمی توان یافت ‪ .‬پژوهشگران‬
‫یک فرضیه را ثابت نمی کنند‪ ،‬بلکه نشان می دهند که نمی توانند آن را رد‬
‫کنند‪.‬‬
‫‪ )2‬پژوهش فرایند بیان ادعاها و سپس اصالح یا کنارگذاشتن بعض ی از آنها به‬
‫نفع ادعاهای دارای توجیه قوی تر است‬
‫‪ )3‬داده ها‪ ،‬شواهد و مالحظات منطقی ‪ ،‬به دانش شکل می دهند‪ .‬در عمل‪،‬‬
‫پژوهشگر اطالعات را با ابزارهای مبتنی بر شاخص های تکمیل شده توسط‬
‫شرکت کنندگان در پژوهش ‪ ،‬یا با مشاهدات ثبت شده توسط خود جمع آوری‬
‫می کند‪.‬‬
‫مفروضه های کلیدی (ادامه)‬
‫‪ )4‬پژوهش در پی شکل دادن به بیانیه های معتبر و درستی‬
‫است که می توان از آن برای تشریح موقعیت مورد نظر یا‬
‫توصیف روابط علّت و معلولی جالب توجه استفاده نمود‪.‬‬
‫پژوهشگران روابط بین متغیرها را بیان کرده و این امر را به‬
‫صورت سؤالها یا فرضیه ها یی مطرح می کنند‪.‬‬
‫‪ )5‬جنبه اصلی پژوهش‪ ،‬عینی بودن آن است ‪ .‬پژوهشگران‬
‫باید روشها و نتایج پژوهش را به لحاظ سوگیری بررسی کنند‪.‬‬
‫برای مثال‪ ،‬معیار مهم در پژوهش های ک ّمی‪ ،‬اعتبار و پایایی‬
‫است‬
‫جهان بینی ساختن گرایی اجتماعی‬
‫طرفداران ساختن گرایی اجتماعی معتقدند افراد مختلف جهان بینی‬
‫متفاوت دارند‪ .‬این طرز تفکر معمولً ًً به عنوان رویکردی به‬
‫پژوهش های کیفی درنظرگرفته می شود‪.‬‬
‫فرض می کنند که افراد در پی فهم جهانی هستند که در آن زندگی‬
‫می کنند‪ .‬از تجارب خود در زمینه اشیاء یا چیزهای مختلف‪،‬‬
‫معانی خاص خود را شکل می دهند‪ .‬این معانی متنوع و چندگانه‬
‫هستند‪ .‬پژوهشگر به جای محدود کردن معانی به چند مقوله یا‬
‫ایده‪ ،‬به جست و جو ی پیچیدگی دیدگاهها می پردازد‪.‬‬
‫جهان بینی ساختن گرایی اجتماعی(ادامه)‬
‫هدف پژوهش‪ :‬تکیه بر دیدگاههای شرکت کنندگان از موقعیت مورد مطالعه‪.‬‬
‫سؤالها گسترده و کلّی به طوری که شرکت کنندگان می توانند معنای یک‬
‫موقعیت را معمولً در ضمن بحث یا تعامل با اشخاص دیگر ایجاد کنند‪.‬‬
‫هر چه سؤالها باز پاسخ تر‪ ،‬بهتر‪ .‬زیرا پژوهشگر به دقت به آنچه مردم در‬
‫موقعیت های زندگی خود می گویند یا انجام می دهند گوش فرامی دهند‪.‬‬
‫معانی به سادگی در ذهن افراد نقش نمی بندند‪ ،‬بلکه از طریق تعامل با‬
‫دیگران و از طریق هنجارهای تاریخی و فرهنگی مورد استفاده در زندگی‬
‫افراد شکل می گیرند‪.‬‬
‫غالبا ً پژوهشگران ساختن گرا‪ ،‬فرایندهای تعامل را در میان افراد مورد توجه‬
‫قرار می دهند‪.‬‬
‫به منظور فهم موقعیت تاریخی و فرهنگی شرکت کنندگان‪ ،‬بر‬
‫بافت های خاص محل زندگی و کار افراد تمرکز می کنند‪.‬‬
‫پژوهشگران دریافته اند که تجربیات آنها تفسیرشان را شکل می‬
‫دهد‪ ،‬و خود را درگیر پژوهش می کنند تا نشان دهند چگونه‬
‫تفسیرهای آنان از تجربیات شخصی‪ ،‬فرهنگی و تاریخی نشأت‬
‫می گیرد‪.‬‬
‫قصد پژوهشگر فهم (یا تفسیر) معانی دیگران درباره جهان‬
‫است‪ .‬پژوهشگران طرفدار ساختن گرایی اجتماعی به جای آنکه‬
‫پژوهش خود را با یک نظریه شروع کنند (مانند پسااثبات‬
‫گرایی)‪ ،‬یک نظریه یا الگوی معنایی را تولید یا به صورت‬
‫استقرایی شکل می دهند‬
‫مفروضه های کلیدی جهان بینی ساختن گرایی اجتماعی‬
‫‪ .1‬معانی توسط انسانها و همزمان با درگیر شدن با دنیایی که قصد‬
‫تفسیر آن را دارند ایجاد می شوند‪.‬از سؤالهای بازپاسخ استفاده می‬
‫شود تا شرکت کنندگان در پژوهش نقطه نظرات خود را بیان کنند‪.‬‬
‫‪ .2‬انسانها درگیر دنیای خود هستند و آن را بر اساس چشم اندازهای‬
‫تاریخی و اجتماعی خود می فهمند‪ .‬پژوهشگران کیفی در پی فهم بافت‬
‫یا موقعیت شرکت کنندگان از طریق دیدن این بافت وجمع آوری‬
‫اطالعات به صورت شخصی هستند‪ .‬آنچه را که می یابند تفسیر می‬
‫کنند و تفسیرشان توسط تجربیات شخصی و پیشینه آنها شکل می‬
‫گیرد‪.‬‬
‫‪ .3‬اجتماع همیشه مبنای تولید معنا است و این معنا از طریق تعامل با‬
‫جامعه انسانی به وجود می آید‪.‬فرایند پژوهش کیفی تا حد زیادی‬
‫استقرایی است و پژوهشگر معنا را از داده های جمع آوری شده در‬
‫محیط تولید می کند‪.‬‬
‫جهان بینی مدافعانه‪/‬مشارکتی‬
‫توسط افرادی مطرح شده که معتقدند مفروضه های پسااثبات گرایی‬
‫قوانین و نظریه هایی را تحمیل می کنند که با افراد به حاشیه رانده‬
‫شده (منزوی) جامعه یا مسائل مرتبط با عدالت اجتماعی تناسبی‬
‫ندارند‪ .‬ا‬
‫ین جهان بینی معمولً در پژوهش کیفی مشاهده می شود‪ ،‬ا ّما می‬
‫توان آن را شالوده پژوهش های ک ّمی نیز دانست‪ .‬طرفداران معتقدند‪،‬‬
‫پرس و جوی پژوهشی باید با سیاست و برنامه سیاسی درهم تنیده شود‪.‬‬
‫پژوهش شامل یک برنامه عملی برای اصالحاتی است که می تواند‬
‫زندگی شرکت کنندگان‪ ،‬نهادهایی که افراد در آنها کار یا زندگی می‬
‫کنند و زندگی پژوهشگر را تغییر دهد‪.‬‬
‫مسائل خاصی در پژوهش مورد توجه قرار می گیرد که یادآور‬
‫مسائل اجتماعی مه ّم روز‪ ،‬مسائلی مانند توانمندسازی‪ ،‬نابرابری‪،‬‬
‫ظلم‪ ،‬سلطه‪ ،‬سرکوب و از خود بیگانگی است‪.‬‬
‫مفروضه های کلیدی جهان بینی مدافعانه‪/‬مشارکتی‬
‫‪ )1‬عمل مشارکتی است و به ایجاد تغییر توجه دارد‪ .‬بنابراین‪ ،‬در‬
‫پایان دستور کاری برای تغییر باید ارائه شود‪.‬‬
‫‪ )2‬برکمک به افراد برای رهایی خود از محدودیت های موجود‬
‫متمرکز می شود‪ .‬غالبا ً با یک موضوع مهم درباره مشکالت جامعه‪،‬‬
‫مانند نیاز به توانمند سازی شروع می شود‪.‬‬
‫‪ )3‬رهایی بخش است‪ ،‬به افراد برای رهایی از محدودیت های نامعقول‬
‫و ناعادلنه ای که رشد شخصی و حق تعیین سرنوشت آنها را محدود‬
‫می سازد‪ ،‬کمک می کند‪.‬‬
‫‪ )4‬فعالیتی عملی و گروهی است‪ .‬پژوهش توسط افراد کامل می شود‬
‫نه اینکه در مورد آنها یا برای آنها انجام شود‪ .‬شرکت کنندگان را به‬
‫عنوان همکاران فعال در پژوهش های خود درگیر می سازند‪.‬‬
‫جهان بینی عمل گرایانه‬
‫عمل گرایی به عنوان یک جهان بینی حاصل اعمال‪ ،‬موقعیت ها‬
‫و پیامدها است نه شرایط پیشین (مانند پسااثبات گرایی)‪.‬‬
‫در این جهان بینی به کاربردها‪-‬آنچه عمل می کند‪ -‬و راه حل‬
‫های مشکالت توجه می شود‪.‬‬
‫پژوهشگران معتقد به این نوع جهان بینی‪ ،‬به جای تمرکز بر‬
‫روشها بر مسأله پژوهش و استفاده از همه رویکردهای موجود‬
‫برای فهم مسأله تأکید می کنند‪.‬‬
‫مطالعات مبتنی بر روشهای مختلف و استفاده از رویکردهای‬
‫تکثرگرا را شالوده ای فلسفی این گونه مطالعات معرفی می‬
‫کنند‪.‬‬
‫جهان بینی عمل گرایانه‬
‫• عمل گرایی به هیچ نظام فلسفی و واقعیتی متعهد نیست‪ .‬این جهان‬
‫بینی در روشهای پژوهش ترکیبی ( مفروضه های ک ّمی وکیفی) بکار‬
‫می رود‪.‬‬
‫• پژوهشگر حق انتخاب دارد‪ .‬آزاد است تا روشها‪ ،‬فنون و رویّه های‬
‫پژوهشی متناسب با نیازها و هدفهای خود را انتخاب کند‪.‬‬
‫• جهان را یک واحد مطلق نمی بینند‪.‬مشابه پژوهشگران روشهای‬
‫ترکیبی‪ ،‬برای جمع آوری و تحلیل داده ها به بسیاری از رویکردها‬
‫نظر می کنند نه اینکه صرفا ً به یک راه متوسل شوند‪.‬‬
‫• حقیقت چیزی است که در لحظه موردنظر وجود دارد‪ .‬حقیقت‬
‫بردوگانگی بین واقعیت مستقل از ذهن یا در درون ذهن مبتنی نیست‪.‬‬
‫بنابراین‪ ،‬در روشهای پژوهش ترکیبی‪ ،‬پژوهشگران از داده های ک ّمی‬
‫و کیفی برای درک و فهم بهتر مسأله پژوهش استفاده می کنند ‪.‬‬
‫جهان بینی عمل گرایانه (ادامه)‬
‫• پژوهشگران عمل گرا بر اساس پیامد های مورد انتظار‪ -‬با‬
‫پژوهش به کجا می خواهند برسند‪ -‬به چیستی وچگونگی پژوهش‬
‫نگاه می کنند‪.‬‬
‫• عمل گرایان بر این نکته که پژوهش همیشه در بافت های‬
‫اجتماعی‪ ،‬تاریخی‪ ،‬سیاسی روی می دهد توافق دارند‪.‬‬
‫• عمل گرایان به دنیایی بیرون و مستقل از ذهن وآنچه که در‬
‫درون ذهن وجود دارد‪ ،‬اعتقاد دارند؛ ا ّما معتقدند که لزم است‬
‫پرسش درباره واقعیت و قوانین طبیعت را متوقف کنیم "آنها صرفا ّ‬
‫به تغییر موضوع عالقه مند هستند“‬
‫• عمل گر ایی دری به سوی روشهای چندگانه‪ ،‬جهان بینی ها‬
‫ومفروضه های متفاوت و صورتهای متفاوت جمع آوری و تحلیل‬
‫داده ها باز می کند‪.‬‬
‫راهبردهای پژوهش‬
‫پژوهشگر عالوه بر انتخاب روشهای ک ّمی‪ ،‬کیفی و یا‬
‫ترکیبی برای انجام مطالعه‪ ،‬در دل این انتخابها در مورد‬
‫نوع مطالعه نیز تصمیم می گیرد ‪.‬‬
‫راهبردهای پژوهش‪ ،‬انواع مختلف طرح ها یا مدلهای‬
‫سه روش ک ّمی‪ ،‬کیفی و ترکیبی هستند که جهت گیری‬
‫خاصی ر ا بر ای رویه های یک طرح پژوهشی فراهم‬
‫می آورند‪.‬‬
‫راهبرد های ک ّمی‬
‫در سالهای آخرقرن نوزدهم و در طول قرن بیستم‪ ،‬راهبردهای‬
‫مرتبط با پژوهش کمی‪ ،‬راهبرد های اخذ شده از جهان بینی پسا‬
‫اثبات گرایی بود ‪ .‬این راهبردها شامل آزمایش های واقعی و‬
‫آزمایش های کمتر جدی به نام آزمایش های خاص تک آزمودنی‪،‬‬
‫مطالعات شبه آزمایشی و همبستگی هستند‪.‬‬
‫در سالهای اخیر‪ ،‬راهبرد های ک ّمی به آزمایش های پیچیده با چند‬
‫متغیر و چند عمل آزمایشی رو آورده اند (مانند طرح های تحلیل‬
‫عاملی و طرح های تکرار سنجش‪ .‬این راهبردها شامل مدل های‬
‫معادلت ساختاری پیچیده نیز شده اند که مسیرهای علّی و تعیین‬
‫قدرت جمعی چند متغیر را در هم می آمیزند‪.‬‬
‫راهبردهای کیفی‬
‫تعداد و انواع رویکردهای پژوهش کیفی طی سالهای دهه‬
‫نود و اوایل قرن بیست و یکم بنحو قابل مالحظه ای‬
‫افزایش یافته است‪.‬‬
‫انواع مختلف رویکردهای پژوهش کیفی جمع آوری و در‬
‫حال حاضر برای رویکردهای خاص پژوهش کیفی ‪ ،‬رویّه‬
‫های کاملی موجود است‪.‬‬
‫رویه هایی نظیر‪ ،‬رویه های پدیدار شناسی ‪ ،‬نظریه زمینه‬
‫مبنایی‪ ،‬قوم نگاری ‪ ،‬پژوهش عملی مشارکتی‪ ،‬تحلیل‬
‫گفتمان و فرایندهای موجود در مطالعه موردی‪.‬‬
‫راهبردهای روشهای ترکیبی‬
‫راهبردهای روشهای ترکیبی نا شناخته تر از رویکردهای ک ّمی یا‬
‫کیفی هستند با آگاهی از این نکته که همه روشها محدودیت هایی‬
‫دارند‪ ،‬پژوهشگران دریافتند که سوگیری های ذاتی هر روش می‬
‫تواند سوگیری های روشهای دیگر را خنثی کند ‪.‬‬
‫نتایج یک روش می تواند به شناسایی شرکت کنندگان در پژوهش‬
‫یا سئوالهایی برای پرسش در روش دیگر کمک کند‪.‬‬
‫داده های کیفی و ک ّمی را می توان به صورت یک پایگاه‬
‫اطالعاتی بزرگ تلفیق کرد یا از نتایج دو روش در کنار هم برای‬
‫تقویت یکی از روی دیگری بهره گرفت‪.‬‬
‫روشهای پژوهش‬
‫سومین عنصر اصلی در چارچوب طرح پژوهش‪ ،‬روشهای‬
‫پژوهش خاصی است که مستلزم انواع جمع آوری داده ها‪،‬‬
‫تحلیل و تفسیری است که پژوهشگران برای مطالعات خود‬
‫پیشنهاد می کنند ‪.‬‬
‫بررسی طیف کاملی از روشهای مختلف جمع آوری داده ها‬
‫و سازماندهی این روشها‪ ،‬برا ی مثال میزان ماهیت از پیش‬
‫تعیین شده آنها‪ ،‬میزان استفاده از سؤالهای بسته ‪ -‬پاسخ در‬
‫برابر باز ‪-‬پاسخ و تمرکز بر تحلیل داده های عددی در‬
‫برابر داده های غیرعددی ‪.‬‬
‫راهبردهای روشهای ترکیبی‬
‫روشها را می توان به قصد تحول گسترده تر و برای دفاع از گروههای‬
‫به حاشیه رانده شده‪ ،‬مانند زنان‪ ،‬اقلیت های قومی‪ -‬نژادی‪ ،‬معلولین و فقرا‬
‫نیز به کار برد ‪.‬این دلیل برای ترکیب روشها‪ ،‬پژوهشگران را از گوشه‬
‫و کنار جهان به ایجاد رویّه هایی برای راهبردهای روشهای پژوهش‬
‫ترکیبی هدایت کرد که در پیشینه پژوهش با نامهای مختلفی مانند روشهای‬
‫چندگانه (چندروشی)‪ ،‬همگرایی‪ ،‬تلفیقی و ترکیبی نامیده شده و رویه های‬
‫پژوهشی را شکل می دهند‪ .‬سه راهبرد کلی و انواع مختلف درون این‬
‫راهبرد ها عبارتند از‪ :‬روشهای ترکیبی متوالی‪،‬‬
‫روشهای ترکیبی همزمان و‬
‫روشهای ترکیبی تحولی‬
‫رویکرد ترکیبی‬
‫• تلفیق دادهها‪ ،‬جنبه ی منحصر به فرد تعریف روشهای ترکیبی است‪.‬‬
‫• درک پژوهشگر از مساله از طریق تلفیق مجموعه دادهها‪ ،‬از درک‬
‫وی از مساله از طریق هر یک از مجموعه داده ها به تنهایی بیشتر‬
‫است ‪.‬سه روش برای تلفیق دادهها وجود دارد‪:‬‬
‫الف) ادغام یا همگرا کردن دومجموعه داده کمی وکیفی برای نتیجه‬
‫گیری‪،‬‬
‫ب) مرتبط کردن داده ها ی کمی و کیفی جمع آوری شده از طریق ساختن‬
‫یکی روی دیگری و‬
‫ج) جاسازی یا وارد کردن یک مجموعه داده در درون مجموعه داده‬
‫دیگر به طوری که یک مجموعه حمایت کننده مجموعه دیگر باشد‪.‬‬
‫به عبارت دیگر برای رسیدن به روش ترکیبی باید داده ها در هم ترکیب و‬
‫تصویر کاملی از مسئله پژوهش ارائه دهند ‪ .‬تصویری که از داده های‬
‫هر رویکرد به تنهایی به دست نمی آید‪.‬‬
‫ادغام دادهها‬
‫داده های کیفی‬
‫نتایج‬
‫داده های کمی‬
‫اتصال داده ها‪:‬‬
‫داده های کیفی‬
‫داده های کمی‬
‫نتایج‬
‫جای دادن دادهها‬
‫داده های کمی‬
‫داده های کیفی‬
‫نتایج‬
‫• برای بسیاری از سئوالهای پژوهشی بهره گیری ازیک روش پاسخ‬
‫مناسب فراهم نمی آورد‪:‬‬
‫• پژوهش ترکیبی روش ارجح خواهد بود‪.‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫زمانی که یک رویکرد پژوهشی به تنهایی برای پاسخگویی به مسئله پژوهش‬
‫کافی نیست (پرسشنامه دارای ساختار یا مصاحبه عمیق و ژرف نگر)‬
‫زمانی که طرح کمی (مطالعه آزمایشی یا همبستگی) با کمک و بهره گیری از‬
‫داده های کیفی‪ ،‬یا زمانی که طرح کیفی(طرح نظریه داده بنیاد ‪Grounded‬‬
‫‪،) Theory‬با کمک و بهره گیری از داده های کمی بهبود پیدا می کند ‪.‬‬
‫زمانی که مطالعه کمی‪ ،‬تبین مناسب از بازده ها به دست نمی دهد و درک یافته‬
‫ها به تفسیر بیشتر نیاز دارد و اطالعات کیفی به غنی شدن داده های کمی و‬
‫تفسیر پذیری آنها کمک می کند‪.‬‬
‫‪ ،‬زمانی که پژوهش کیفی می تواند مسئله را به صورت مناسب مورد کاوش‬
‫قرار دهد ولی چنین کاوشی کافی نمی باشد‪ ،‬برای درک بیشتر مسئله‪ ،‬پژوهش‬
‫کمی ضروری است‪( .‬کرسول و کالرک‪.)2007 ،‬‬
‫رویکرد ترکیبی‬
‫)‪(Greene; Caracelli & Graham. 1989‬گرین‪ ,‬كاراسیلي و گراهام‬
‫طرح هاي تركیبي را طرح هایي مي دانند كه در یک مطالعه خاص‪،‬‬
‫حداقل از یك روش كمي (طراحي شده براي جمع آوري داده هاي‬
‫عددي) و یك روش كیفي (طراحي شده براي جمع آوري داده هاي‬
‫كالمي) بهره گرفته شود‪.‬‬
‫در رویكرد تركیبي ‪ -‬با این اعتقاد كه تنوع تكنیكها و روشها شانس دستیابي به یافته‬
‫هاي معتبر را افزایش مي دهد مي توان با استفاده از شیوه همسوسازي به معني‬
‫عام خود یك مطالعه را با چند روش (موردي‪ ,‬اقدام پژوهي‪ ،‬پیمایشي و‪ ،)...‬چند‬
‫ابزار( شیوه هاي مختلف مصاحبه‪ ،‬مشاهده‪ ،‬پرسشنامه‪ ،‬آزمون و ‪ ، )...‬چند شركت‬
‫كننده یا منبع اطالعاتي ( دانش آموز‪ ،‬معلم‪ ،‬مدیر‪ ،‬اولیاء و‪ )...‬و چند روش‬
‫تحلیل اطالعات ( أماري و تفسیري) انجام و از این طریق شانس كسب یافته هاي‬
‫معتبر‪ ،‬قابل اعتماد و قابل پذیرش را افزایش داد‪.‬‬
‫نیاز به پژوهش ترکیبی‪:‬‬
‫•یک منیع اطالعاتی کافی نیست‬
‫ داده های کیفی فهم گسترده و مبسوط‪ ،‬ولی داده های کمی‬‫فهم کلی از مساله ارائه می دهند‪.‬‬
‫ فهم حاصل از پژوهش کیفی ازمطالعه چند شرکت کننده •‬‫وکشف عمیق دیدگاه آنان بدست می آید‪.‬‬
‫ با مطالعه چند شرکت کننده به صورت کیفی توانایی تعمیم •‬‫یافته ها به جمعیت بزرگتر از دست می رود‪.‬‬
‫•‬
‫یک منیع اطالعاتی کافی نیست‬
‫ فهم حاصل ازپژوهش کمی از طریق سنجش پاسخ های تعداد‬‫زیادی شرکت کننده به چند متغیر بدست می آید‪ .‬زمانی که‬
‫پژوهشگر تعداد ریادی شرکت کنند ه را به صورت کمی مطالعه‬
‫می کند توانایی فهم هر یک از آنان را ازدست می دهد‪.‬‬
‫ پژوهش کمی و پژوهش کیفی دید گاههای متفاوتی فراهم می‬‫آورند و هر یک محدودیت های خاص خود را دارند از این رو‪،‬‬
‫محدودیت یک روش توسط قوت روش دیگر می تواند جبران‬
‫شود‪.‬‬
‫ ترکیب داده های کمی و کیفی درمقایسه با هر یک از روشها به‬‫تنهایی‪ ،‬درک کامل تری از مساله پژوهش فراهم می آورد‪.‬‬
‫نیاز به توضیح نتایح اولیه‬
‫ گاه یافته های یک مطالعه درک کاملی از مساله پژوهش فراهم‬‫نمی آورد و توضیح بیشترضروری است‪ .‬در چنین وضعیتی‬
‫روشهای ترکیبی با مجموعه اطالعات مطالعه دوم‪ ،‬به توصیف‬
‫مجموعه داده های اولیه کمک می کنند‪.‬‬
‫ یک موقعیت مشخص و تیپیک موقعیتی است که یافته های‬‫کمی به تبیین نیاز دارند‪.‬‬
‫ یافته های کمی توصیف های کلی در مورد رابطه بین متغیر‬‫ها فراهم می سازد‪ .‬ولی درک معانی مربوط به مفهوم‬
‫آزمونهای آماری یا اندازه های اثر را مشحص نمی سازند‪ .‬داده‬
‫های کیفی می توانند به این درک کمک کنند‪.‬‬
‫نیاز به تعمیم یافته های اکتشافی‬
‫ اگر پژوهشگر با سوالهای که باید مورد پرسش قرار گیرد‪،‬‬‫متغیرهایی که باید اندازه گیری شود‪ ،‬و نظریه های جهت دهنده مطالعه‬
‫آشنا نباشد‪ ،‬وضعیتی که معمولً در موقعیت های پژوهشی نو و تازه‬
‫پیش می آید‪ ،‬بهتر آن است که سوالها‪ ،‬متغیرها‪ ،‬نظریه ها و هر آنچه‬
‫که برای مطالعه لزم است از طریق مطالعه کیفی کشف و شناسایی‬
‫شود‪.‬‬
‫ آنچه که از طریق اکتشاف شناسایی شده‪ ،‬با مطالعه کمی مورد‬‫آزمایش قرارمی گیرد و تعمیم داده می شود‪.‬‬
‫ روشهای ترکیبی برای چنین موقعیت هایی ایده آل هستند‪ .‬پژوهشگر‬‫برای کشف با مرحله کیفی شروع می کند‪ ،‬سپس در مرحله کمی تعمیم‬
‫پذیری یافته ها را مورد بررسی قرار می دهد‬
‫نیاز به روش دوم برای تقویت مطالعه‬
‫ بعضی موقعیت ها می توان روش پژوهشی دیگری به‬‫مطالعه اضافه نمود و از این طریق درک مرحله قبلی پژوهش‬
‫را بهتر درک کرد‪ .‬برای مثال پژوهشگر می تواند طرح‬
‫کمی (مثالَ مطالعه آزمایشی یا همبستگی) را با افزودن داده‬
‫های کیفی تقویت کنند و یا با اضافه کردن داده های کمی‪،‬‬
‫طرح کیفی (مثالَ نظریه داده بنیاد یا مطالعه موردی) را‬
‫تقویت کنند‪.‬‬
‫ درهر دو مورد‪ ،‬روش دوم در درون )‪ (Embeded‬روش‬‫اولیه پژوهش و یا زیر مجموعه )‪ (nested‬آن قرار می گیرد‪.‬‬
‫نیاز به فهم هدف پژوهش از طریق مراحل چندکانه پژوهش‬
‫ در پروژه های طویل مدت با مولفه های مختلف نظیر‬‫مطالعات ارزشیابی و بررسی های طولی در حوزه سالمت‪ ،‬به‬
‫ترکیب چند مطالعه با هم برای رسیدن به هدف کلی نیاز است‪.‬‬
‫ پروژه هایی که داده های کمی و کیفی به صورت همزمان و‬‫یا به صورت متوالی با هم جمع آوری می شوند‪ .‬این مطالعات‬
‫را مطالعات روش های ترکیبی چند مرحله ای یا چند پروژه ای‬
‫می نامند‪ .‬این پروژه ها اغلب از تیم های پژوهشی که در‬
‫مراحل مختلف پروژه با هم کار می کنند تشکیل می شوند‬
‫امتیارات استفاده از روشهای ترکیبی‬
‫ ضعف های پژوهش کمی و پژوهش کیفی را جبران می کند‪.‬‬‫الف) ضعف های پژوهش کمی‪:‬‬
‫نا توانی در فهم زمینه یا موقعیتی که فرد در آن عمل می کند‪.‬‬
‫نظروایده شرکت کنندگان به صورت مستقیم در پژوهش کمی‬
‫شنیده نمی شود‪.‬‬
‫پژوهشگران کمی درحاشیه هستند و تفسیر ها و سو گیرهای‬
‫شخصی آنان بندرت مورد بحث قرارمی گیرد‪( .‬پژوهش کیفی این‬
‫ضعف ها را جبران می کند)‬
‫امتیارات استفاده از روشهای ترکیبی (ادامه)‬
‫نکات قوت یک رویکرد جبران کننده نقاط ضعف رویکرد دیگر است‪.‬‬
‫ استفاده از تمام ابزارهای موجود برای جمع آوری اطالعات‪ ،‬لذا در‬‫مقایسه با هر یک از دو روش دیگربه تنهایی‪ ،‬شواهد بیشتری برای‬
‫بررسی مساله پژوهشی فراهم می آورد‪.‬‬
‫ به سوا ل هایی که با رویکرد های کمی و یا کیفی به تنهایی قابل پاسخ‬‫نیستند‪ ،‬پاسخ داده می شود‪ .‬مانند‪:‬‬
‫"مصاحبه های کیفی نتایج یک مطالعه کمی را چگونه توصیف می‬
‫کنند"‪،‬‬
‫" دیدگاههای شرکت کنندگان حاصل از مصاحبه وحاصل از ابزارهای‬
‫استاندارد باهم مشابهند یا متفاوت"؟‬
‫امتیارات استفاده از روشهای ترکیبی‬
‫ بین پژوهش های کمی و کیفی که گاه رقیب هم هستند یک‬‫پل ایحاد می کند‪.‬‬
‫ استفاده از جهان بینی ها و پارادایم های چند گانه‬‫(باورداشت ها و عقاید ) را ترغیب می کند‪.‬همچنین ما را به‬
‫اندیشیدن در مورد پارادایمی که هم پژوهش کمی و هم کیفی‬
‫را در برگیرد نظیر‪ ،‬عمل گرایی )‪ (Pragmatism‬ترغیب‬
‫می کند‪.‬‬
‫ پژوهشگر را آزاد می گذارد تا برای بررسی مساله‬‫پژوهش از تمام روشهای ممکن استفاده کند‪.‬‬
‫‪ -‬تفکر قیاسی و استقرایی را با هم تلفیق می کند‪.‬‬
‫پژوهشگر روش های ترکیبی‪:‬‬
‫بر اساس سوالهای پژوهش‪ ،‬داده های کمی و کیفی را به‬
‫صورتی متقاعد کننده و با دقت تمام جمع آوری و تحلیل می کند‪.‬‬
‫‪-‬‬
‫ به صورت همزمان دو نوع داده را از طریق تلفیق (یا درهم‬‫ادغام کردن)‪ ،‬به صورت متوالی از طریق ساخت یکی روی‬
‫دیگری و یا از طریق قرار دادن یکی در درون دیگری با هم‬
‫ترکیب (تلفیق‪ ،‬مرتبط) می کند‪.‬‬
‫ به یکی یا هر دو شکل داده کمی و کیفی (براساس تاکید های‬‫پژوهشگر) اولویت می دهد‬
‫‪.‬‬
‫چند نمونه از روشهای ترکیبی‬
‫ داده های کمی با ابزارهای کمی و داده های کیفی از گزارش های کیفی‬‫گروههای کانونی جمع آوری می شود تا مشخص گردد که دو نوع داده از‬
‫دید گا ههای مختلف به نتایح یکسان می رسند یا نه‪.‬‬
‫ با استفاده از رویکردهای آزمایشی کمی‪ ،‬داده ها جمع آوری و سپس با‬‫چند فرد شرکت کننده در آزمایش برای تبیین نمره های آنان در مطالعه‬
‫آزمایشی مصاحبه می شود‪.‬‬
‫ برای کشف چگونگی توصیف افراد از یک موضوع‪ ،‬با انجام مصاحبه‪،‬‬‫تحلیل اطالعات و استفاده از یافته ها ابزاری برای مطالعه پیمایشی تهیه‬
‫می شود‪ ،‬با این ابزاراطالعات ازیک نمونه معرف جمع آوری می شود تا‬
‫مشخص گردد که یافته های کیفی قابل تعمیم به جامعه هستند یا نه‪.‬‬
‫ پژوهشگر آزمایشی را انجام می دهد که در آن باشاخص های‬‫کمی‪ ،‬تاثیر عمل آزمایشی را روی بازده می سنجد‪ .‬قبل از شروع‬
‫آزمایش با جمع آوری داده های کیفی‪ ،‬به طراحی عمل آزمایشی و‬
‫همچنبن راهبردهای بهتر برای انتخاب شرکت کنند گان آزمایش‬
‫کمک می کند‪.‬‬
‫ پژوهشگری قصد دارد یک برنامه اجراء شده در جامعه را ارزشیابی کند‪.‬‬‫‪ )1‬اولین گام در نیاز سنجی‪ ،‬جمع آ وری داده های کیفی برای پیدا کردن‬
‫سئوالهایی است که باید مورد پرسش قرار گیرد‪.‬‬
‫‪ )2‬این مرحله با طراحی ابزار برای اندازه گیری تاثیربرنامه دنبال می‬
‫شود‪ .‬سپس با داده های حاصل از این ابزار بازده های قبل و بعد از اجرای‬
‫برنامه با هم مقایسه می شوند‪.‬‬
‫‪ )3‬با توجه به نتایج حاصل از مقایسه‪ ،‬برای تعیین علت موفقیت یا عدم‬
‫موفقیت برنامه با تعدادی مصاحبه انجام می شود‪.‬‬
‫این نوع مطالعه روش های ترکیبی چندگانه‪ ،‬اغلب در پروژه های بلند‬
‫مدت ارزشیابی دیده می شود‪.‬‬
‫طرح های روشهای ترکیبی‬
‫چهار طرح اصلي روشهای ترکیبی عبارتند از‪:‬‬
‫طرح همسو سازی یا (سه وجهي) ‪،‬‬
‫طرح تو در تو (درونهاي) ‪،‬‬
‫طرح تبییني و‬
‫طرح اكتشافي‬
‫‪.‬‬
‫سیستم نشانهگذاري در روشهای ترکیبی‬
‫عالمت (‪ )+‬براي نمایش روشهاي همزمان‬
‫عالمت → براي نمایش روشهاي متوالي‬
‫روش اصلي با حروف بزرگ (مانند ‪ QUAN‬یا ‪)QUAL‬‬
‫روش ثانویه با حروف كوچك (مانند ‪ quan‬یا ‪)qual‬‬
‫‪ :QUAL+QUAN‬هر دو روش در یك زمان و تاکید برابر بر هر دو روش‬
‫‪ : QUAL→quan‬استفاده از روشها به صورت متوالی ‪( .‬در این مثال)‬
‫كیفي قبل از كمي استفاده شده و در مطالعه بر روشهاي كیفي بیشتر تاكید‬
‫شده است‪.‬‬
‫‪: QUAN→quaL‬استفاده از روشها به صورت متوالی ‪( .‬در این مثال)‬
‫کمی قبل از كیفي استفاده شده و در مطالعه بر روشهاي كمي بیشتر تاكید‬
‫شده است‪.‬‬
‫)‪ :QUAN (qual‬روشهاي كیفي در درون طرح كمي جاي گرفته است‪.‬‬
‫)‪ : QUAL (quan‬روشهاي كمي در درون طرح كیفي جاي گرفته است‪.‬‬
‫طراحی روشهای ترکیبي‬
‫عوامل موثر بر طراحي روشهای ترکیبي‪:‬‬
‫زمان بندي‪،‬‬
‫وزن دادن‪،‬‬
‫ترکیب کردن‪،‬‬
‫نظریه پردازي‬
‫نظریه‬
‫پردازي‬
‫واضح‪،‬‬
‫روشن‬
‫ضمني‪،‬‬
‫تلویحي‬
‫ترکیب‬
‫کردن‬
‫تلفیق‬
‫کردن‬
‫ارتباط‬
‫دادن‬
‫النه‬
‫کردن‬
‫وزن‬
‫مساوي‬
‫کیفي‬
‫کمي‬
‫زمان‬
‫بدون توالي‬
‫همزمان‬
‫توالي‪-‬اول‬
‫کیفي‬
‫توالي‪-‬اول‬
‫کمي‬
‫گردآوري داده ها در چند مرحله‬
‫‪:‬‬
‫انتخاب مرحله به قصد اولیه پژوهشگر بستگي دارد‪.‬‬
‫اگر هدف کشف موضوع توسط شرکت کنندگان در مکانهاي پژوهش‬
‫باشد‪ ،‬ابتدا داده هاي کیفي گردآوري مي شود‪ .‬از طریق داده هاي‬
‫گردآوري شده از تعداد زیادي از افراد در مرحله دوم پژوهش‬
‫(معمولً از نمونه معرف یک جامعه) شناخت از موضوع پژوهش‬
‫بسط داده می شود‪.‬‬
‫به طور همزمان گردآوري هر دو نوع داده ک ّمي و کیفي با هم‬
‫گردآوري و اجرا نیز همزمان صورت مي گیرد‪ .‬در بسیاري از طرح‬
‫ها‪ ،‬گردآوري داده ها طي یک دوره زماني گسترده‪ ،‬عملي نیست‪.‬‬
‫پرسنل پر مشغله پزشکي‪ ،‬براي گردآوري‬
‫(مثالً‪ ،‬در علوم سالمت که‬
‫ِ‬
‫داده ها در مکان پژوهش زمان محدودي دارند)‪.‬‬
‫وزن دادن‬
‫عامل دوم اثر گذار در طراحي شیوه ها‪ ،‬وزن یا اولویت داده‬
‫شده به پژوهش ک ّمي یا کیفي است‪.‬‬
‫ ممکن است به پژوهش ک ّمي و کیفي وزن یکساني داده شود‪.‬‬‫ ممکن است وزن یا اولویت یکي از دیگري بیشتر باشد‪.‬‬‫ تاکید بر یکي از انواع‪ ،‬به عالئق پژوهشگر‪ ،‬مخاطب مطالعه‬‫و موضوع مورد تاکید بستگي دارد‪.‬‬
‫ در عمل‪ ،‬وزن دهي از طریق راهبردهایي مانند تا کید‬‫مقدماتی بر اطالعات ک ّمي یا کیفي‪ ،‬میزان مداخله یک نوع داده‬
‫در طرح‪ ،‬استفاده از یک رویکرد استقرایي در مرحله اول‬
‫(تولید مضامین کیفي) یا یک رویکرد قیاسي (آزمودن یک‬
‫نظریه) انجام مي گیرد‪.‬‬
‫ترکیب کردن‬
‫با در نظر گرفتن داده هاي متشکل از متن ها و تصاویر و‬
‫داده هاي متشکل از اعداد‪ ،‬ترکیب داده ها (و در مفهومي‬
‫وسیعتر‪ ،‬ترکیب سؤالهاي پژوهش‪ ،‬فلسفه و تفسیر) خیلي‬
‫دشوار مي شود‪.‬‬
‫دو سؤال متفاوت در اینجا مطرح مي شود‪:‬‬
‫‪ )1‬چه زماني داده ها ترکیب مي شوند؟‬
‫‪ )2‬ترکیب چگونه روي مي دهد؟‬
‫ترکیب دو نوع داده در چندین سطح روي دهد‪:‬‬
‫ در سطح گردآوري داده ها‪ ،‬تحلیل داده ها‪ ،‬تفسیر‪ ،‬یا در‬‫هر سه سطح‪.‬‬
‫براي تدوین کنندگان پیشنهاده با روشهای ترکیبي‪ ،‬بحث‬
‫درباره زمان ترکیب داده ها در پیشنهاده اهمیت دارد‪.‬‬
‫ترکیب به این معني است که یا داده هاي کیفي و ک ّمي عمالً‬
‫در یک سوي پایاني پیوستار ادغام مي شوند‪ ،‬در سوي‬
‫دیگر پایاني پیوستار جدا نگهداشته مي شوند‪ ،‬یا به طریقي‬
‫بین این دو سوي پایاني با هم ترکیب مي شوند‪ .‬ممکن است‬
‫دو پایگاه اطالعاتي مجزا ولي مرتبط به یکدیگر نگهداشته‬
‫شوند‪.‬‬
‫اگرهدف اولیه پژوهشگر گردآوري یک نووع داده (یعنوي‬
‫ک ّموووي) و فوووراهم آوردن نووووع دیگووور داده (یعنوووي کیفوووي) بوووه‬
‫عنوان اطالعات حمایت کننده باشد‪ ،‬از تلفیق داده ها و یا از‬
‫ارتباط بین مراحل پژوهش استفاده نمي شود‪.‬‬
‫در عوووووض‪ ،‬پژوهشووووگر نوووووع ثووووانوي داده هووووا را در دل‬
‫مطالعه اي وسیعتر قورار موي دهود کوه نووع متفواوتي از داده‬
‫هووووا ي پایگوووواه اطالعوووواتي اولیووووه را در خووووود دارد‪ .‬پایگوووواه‬
‫اطالعاتي ثانوي نقش حامي در این مطالعه را ایفا مي کند‪.‬‬
‫نظریه پردازي یا تبدیل چشم اندازها‬
‫آخرین عاملي که باید مورد توجه قرار گیرد این است‪:‬‬
‫ آیا چشم انداز نظري وسیعتري طرح را هدایت مي کند؟‬‫ ممکن است که نظریه‪ ،‬نظریه اي مربوط به علوم اجتماعي‬‫باشد (مثالً‪ ،‬نظریه انتخاب‪ ،‬نظریه رهبري‪ ،‬نظریه اسنادي)‪ ،‬یا‬
‫لنز نظري گسترده اي باشد (مثالً جنسیت‪ ،‬نژاد‪ ،‬طبقه؛ به فصل‬
‫سه نگاه کنید)‪.‬‬
‫ پژوهشگران پژوهش خود را با نظریه ها‪ ،‬چارچوبها و حدس‬‫هایي آغاز مي کنند و ممکن است در مطالعه به روشهای‬
‫ترکیبي‪ ،‬به صراحت بیان شوند یا تلویحي باشند و ذکري از آنها‬
‫به میان نیاید ‪.‬‬
‫طرح همسو سازی‬
‫هدف ‪:‬‬
‫جموووع آوری داده هوووای کموووی و کیفوووی بوووه صوووورت مسوووتقل‪،‬‬
‫همزمان و با وزن یکسان و تفسیر یافتوه هوا بور اسواس نتوایج‬
‫حاصل از دو نوع داده‪.‬‬
‫ به دست آوردن دادههایي متفاوت‪ ،‬اما مكمل‪ ،‬در مورد یك‬‫مسئله است‪ ،‬تا بتوان مسئله پژوهشي را كامال درك كرد‪.‬‬
‫ كنار هم گذاشتن نقاط قوت و ضوعف نوا همپووش روشوهاي‬‫كمووي (حجووم بووزرگ نمونووه‪ ،‬رونوودها‪،‬تعمیم)‪ ،‬بووا روشووهای‬
‫كیفي (حجم نمونه کوچک‪ ،‬جزئیات‪ ،‬عمیق)‬
‫از طرح همسو سازی هنگامي استفاده ميشود‬
‫كه پژوهشگر می خواهد به صورت مستقیم‬
‫نتایج کمی را با یافته های کیفی مقایسه یا مقابله‬
‫نماید و یا با داده های کیفی نتایج کمی را بسط‬
‫داده و یا رواسازی نماید‪.‬‬
‫این طرح معمولّ مستلزم اجرای هم زمان‪ ،‬اما جمعآوري و‬
‫تحلیل دادههاي كیفي و كمي به صورت جداگانه است‪ ،‬تا‬
‫مسئله پژوهش به بهترین شكل درك شود‪.‬‬
‫ دو مجموعه اطالعات در هم تركیب می شوند‪.‬‬‫ تركیب معمولّ از طریق كنار هم قرار دادن داده های‬‫کمی و کیفی در مرحله تفسیر و یا برای تسهیل در ترکیب‬
‫دو مجموعه داده‪ ،‬از طریق تبدیل داده ها در جریان تحلیل‬
‫صورت ميگیرد‪.‬‬
‫طرح همسوسازی‬
‫کیفی‬
‫تفسیر بر اساس یافته های‬
‫کمی ‪ +‬کیفی‬
‫کمی‬
‫انواع طرح های همسو سازی‬
‫مدل همگرا‪،‬‬
‫مدل تبدیل دادهها‪،‬‬
‫مدل رواسازی دادههاي كمي‪،‬‬
‫مدل چند سطحي‪.‬‬
‫دو مدل نخست‪ ،‬از نظر چگونگي ادغام دو نوع داده توسط‬
‫پژوهشگر (هنگام تفسیر و یا در زمان تحلیل) با هم متفاوت‬
‫هستند‪.‬‬
‫از مدل سوم‪ ،‬براي تقویت یافتههاي حاصل از پیمایش‬
‫از مدل چهارم براي بررسي سطوح مختلف تحلیل‪ ،‬استفاده‬
‫می شود‪.‬‬
‫مدل همگرا‬
‫پژوهشگر به صورت جداگانه اقدام به جمعآوري و تحلیل‬
‫دادههاي كمي و كیفي در مورد یك پدیده ميكند‪ ،‬سپس نتایج‬
‫متفاوت (از طریق مقایسه و مقابله نتایج مختلف) در جریان‬
‫تفسیر با هم یكي ميشوند‪.‬‬
‫هنگامیكه ميخواهند نتایج را مقایسه‪ ،‬معتبر سازی‪ ،‬تائید‪ ،‬و‬
‫یا نتایج كمي را با یافتههاي كیفي حمایت كنند‪ ،‬از این مدل‬
‫بهره می گیرند‪.‬‬
‫هدف این مدل‪ ،‬رسیدن به نتایجی معتبر و مستند در ارتباط با‬
‫یک پدیده است‪.‬‬
‫طرح همسو سازی مدل همگرا‬
‫مدل تبدیل داده ها‬
‫مستلزم جمع آوری و تحلیل مجزای داده های کمی و کیفی‬
‫است‪ .‬با این وجود‪ ،‬پژوهشگر پس از تحلیل اولیه‪ ،‬از شیوه‬
‫هایی برای تبدیل یک نوع داده به نوع دیگر داده کمک می‬
‫گیرد‪.‬‬
‫کمی سازی یافته های کیفی و یا کیفی سازی داده های کمی‬‫این تبدیل باعث می شود داده ها در مرحله تبدیل با هم ترکیب‬
‫شده و مقایسه‪ ،‬مرتبط کردن و تحلیل دو مجموعه داده ساده تر‬
‫شود‪.‬‬
‫طرح همسوسازی‪:‬‬
‫مدل تبدیل داده های کیفی به کمی‬
‫مدل رواسازی دادههاي كمي‬
‫با آوردن چند سووال كیفوي پاسوخ بواز‪ ،‬یافتوه هوای کموی حاصول از‬
‫پیمایش را معتبر سوازی و بسوط موی دهویم‪ .‬در ایون مودل‪ ،‬دو نووع‬
‫داده جمعآوري ميشود‪ .‬از آنجا كوه پرسوشهاي كیفوي بوه پیموایش‬
‫كمووووي افووووزوده شوووودهاند‪ ،‬اغلووووب ایوووون پرسووووشها منجوووور بووووه تولیوووود‬
‫مجموعووهاي دقیووق از اطالعووات كیفووي نميشوووند‪ .‬بووا ایوون وجووود‪،‬‬
‫چنووین پرسووشهایي بووه پژوهشووگر امكووان ميدهوود تووا نقلقولهوواي‬
‫جوووالبي را فوووراهم آورد و بتوانووود بوووراي معتبووور سوووازی و تحكووویم‬
‫یافتههاي پیمایش كمي از آنها استفاده کند‪.‬‬
‫طرح همسو سازی سازی‪:‬‬
‫مدل رواسازی داده های کمی‬
‫مدل چند سطحی‪:‬‬
‫چهارمین نوع از طرح همسوسازی‪ ،‬پژوهش چند‬
‫سطحي نامیده ميشود‪.‬‬
‫در مدل چند سطحي از روشهاي متفاوت (كمي و‬
‫كیفي) براي بررسی سطوح مختلف درون یك سیستم‬
‫استفاده ميشود‪ .‬نتایج حاصل از مطالعه هرسطح‪ ،‬در‬
‫یك تفسیر کلی با هم ادغام ميشوند‪.‬‬
‫براي مثال خدمات مشاوره ای كارمندان‪ ،‬با استفاده از‬
‫دادههاي كیفي در سطح مراجع کننده‪ ،‬دادههاي كیفي‬
‫درسطح مشاوران‪ ،‬دادههاي کیفی درسطح مدیران و‬
‫داده های کمی برای سطح سازماني‪ ،‬بررسی می شوند‪.‬‬
‫طرح همسو سازی‪ :‬مدل چند سطحی‬
‫سطح ‪:1‬‬
‫کمی ( جمع آوری‪ ،‬تحلیل و نتیجه گیری)‬
‫تفسیر‬
‫نهایی‬
‫سطح ‪:2‬‬
‫کیفی ( جمع آوری‪ ،‬تحلیل و نتیجه گیری)‬
‫سطح ‪:3‬‬
‫کمی ( جمع آوری‪ ،‬تحلیل‪ ،‬نتیجه گیری)‬
‫نقاط قوت طرح همسو سازی‬
‫• طرحي كارآمد است كه در آن هر دو نوع داده در یك‬
‫مرحله از پژوهش و تقریبا ّ به صورت همزمان جمعآوري‬
‫ميشوند‪.‬‬
‫• هر نوع از دادهها را می توان به صورت جداگانه و‬
‫مستقل با استفاده از تكنیكهاي مرسوم برای هر نوع داده‪،‬‬
‫جمعآوري و تحلیل نمود‪ .‬این امر خود به پژوهش گروهي‬
‫شکل می دهد‪ ،‬كه در آن هر تیم می تواند شامل افرادي با هر‬
‫دو تخصص پژوهشكمي و پژوهش كیفي باشد ‪.‬‬
‫به تالش زیاد و تخصص نیاز هست‪ ،‬به خصوص به دلیل‬
‫جمعآوري همزمان اطالعات و این نكته كه به هر دو نوع دادهها‬
‫وزن یكساني داده می شود‪.‬‬
‫• این مشكل را ميتوان با تشكیل یك گروه پژوهشي با تخصص‬
‫كیفي و كمي‪ ،‬یا از طریق گروه پژوهشی با شرکت متخصصان‬
‫کمی و کیفی در کمیته تحصیالت تکمیلی و یا با آموزش دادن‬
‫پژوهش كیفي و كمي به یک فرد‪ ،‬حل كرد ‪.‬‬
‫طرح تو در تو (درونهاي) ‪:‬‬
‫یك مجموعه داده نقش حمایتي و ثانویه را برای داده های اولیه‬
‫نوع دیگرفراهم می آورد‪.‬‬
‫مفروضات اساسي این طرح‪ :‬یك مجموعه داده به تنهایی كافي‬
‫نیست‪ ،‬باید به سئوالهای محتلف جواب داد و برای پاسخگویي به‬
‫هر سوال به انواع مختلفي از داده‪ ،‬نیاز هست‪.‬‬
‫پژوهشگران زماني از این طرح استفاده می کنند که برای پاسخ‬
‫دادن به یك سئوال پژوهشي در درون یك مطالعه كمي یا كیفي‬
‫گسترده‪ ،‬به داده های کمی یا کیفی نیاز دارند‪.‬‬
‫در طرح تو در تو (درونهاي) مجموعهاي متفاوت از دادهها‪ ،‬در‬
‫سطح طرح‪ ،‬با هم تركیب ميشوند و یك نوع از دادهها‪ ،‬در درون‬
‫قالب روششناسي نوع دیگر دادهها جاي ميگیرد ‪.‬‬
‫پژوهشگر ميتواند دادههاي كیفي را در دل یك روش شناسی كمي‬
‫جاي دهد‪ ،‬همانند آنچه که در یك طرح آزمایشي انجام می گیرد و یا‬
‫دادههاي كمي را می تواند در دل یك روش شناسی كیفي جاي دهد‪،‬‬
‫همانند آنچه که در یك طرح پدیدارشناسي انجام می گیرد‬
‫طرح تو در تو (درونهاي) دربرگیرنده مجموعهاي‬
‫از هر دو نوع داده كیفي و كمي است‪ ،‬اما یكي از این‬
‫دادهها نقش مكمل را در كل طرح ایفاء می کند‪.‬‬
‫طرح تو در تو (درونهاي) ميتواند از رویكرد تك‬
‫مرحلهاي یا دو مرحلهاي براي دادههاي تو در تو‬
‫استفاده كند‪.‬‬
‫طرح تو در تو (درونهاي)‬
‫تفسیر براساس‬
‫نتایج‬
‫‪QUAN‬‬
‫‪qual‬‬
‫یا‬
‫تفسیر براساس‬
‫نتایج‬
‫‪QUAL‬‬
‫‪quan‬‬
‫اانواع مختلف طرح تو در تو (درونهای)‬
‫ مدل آزمایشي‬‫ مدل همبستگي‬‫مدل آزمایشي طرح تو در تو مورد استفاده ترین نوع‬
‫از طرح تو در تو است‪ .‬این مدل با توجه به قرار گرفتن‬
‫داده های کیفی در درون طرح آزمایشی تعریف می‬
‫شود (مانند یك آزمایش واقعي یا یك شبه آزمایش)‪.‬‬
‫اولویت این مدل با روش آزمایشي كمي اختصاص است‬
‫و مجموعه دادههاي كیفي کم اهمیت بوده و در درون آن‬
‫روش قرار می گیرند‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫طرح تو در تو (درونهاي)‪ :‬مدل آزمایشي تو در تو‬
‫تفسیر بر‬
‫اساس‬
‫نتایج‬
‫‪QUAN‬‬
‫)‪(qual‬‬
‫پس از‬
‫مداخله‬
‫‪qual‬‬
‫اندازه گیري‬
‫پسین‬
‫‪QUAN‬‬
‫مداخله‬
‫در مدت‬
‫مداخله ‪qual‬‬
‫اندازه گیري‬
‫پیشین‬
‫‪QUAN‬‬
‫قبل از‬
‫مداخله‬
‫‪qual‬‬
‫مدل همبستگی‪:‬‬
‫دادهاي كیفي در درون یک طرح كمي جاي ميگیرند‪.‬‬‫ دادهها به عنوان بخشي از مطالعه همبستگی جمعآوري‬‫مي شوند تا بتوان توضیح داد كه چه مكانیسمهایي در مدل‬
‫همبستگي دخالت دارند ‪.‬‬
‫براي مثال‪ ،‬عوامل مرتبط با افسردگي و دیابت در یک‬
‫مطالعه از طریق نژاد تعدیل شده اند‪ .‬پژوهشگر در مطالعه‬
‫بزرگتر همبستگي خود‪ ،‬مصاحبه های کیفی در مورد‬
‫باورها و تجربیات بیماران دیابتي آفریقایي‪-‬آمریكایي را در‬
‫مورد افسردگي در درون داده های کمی قرار داد‪ ،‬تا به او‬
‫در بیان رابطه های پیش بینی کننده کمک نماید‬
‫طرح تو در تو‪ :‬مدل همبستگي تو در تو‬
‫پیشبینيكنندهها‪QUAN :‬‬
‫تفسیر براساس‬
‫نتایج‬
‫)‪QUAN(qual‬‬
‫پیشبینيكنندهها‪QUAN :‬‬
‫پیامد‬
‫‪QUAN‬‬
‫پیشبینيكنندهها‪QUAN :‬‬
‫فرآیند‬
‫‪qual‬‬
‫طرح تبییني (تبییني متوالی)‬
‫طرح تبییني یك طرح روشهای ترکیبی دومرحلهاي است‪.‬‬
‫هدف‪ ،‬داده های کیفی به تنیین یا بسط نتایج اولیه کمی کمک‬
‫کنند‪.‬‬
‫بیشتر براي مطالعهاي مناسب است كه پژوهشگر نیازمند‬
‫دادههاي كیفي است تا بتواند نتایج معنيدار (یا غیر معنيدار)‪،‬‬
‫نتایج غیر عادی یا نتایج شگفتآور را توضیح دهد‪.‬‬
‫زماني كه پژوهشگر ميخواهد براساس نتایج كمي گروههایي‬
‫را تشکیل دهد و از طریق پژوهش كیفي‪ ،‬این گروهها را پي‬
‫گیري كند یا از خصوصیات کمی شرکت کنندگان برای انجام‬
‫نمونه گیری هدفمند در مرحله کیفی استفاده نماید‪.‬‬
‫طرح تبییني‬
‫‪:‬‬
‫تفسیر براساس نتایج‬
‫‪qual → QUAN‬‬
‫‪qual‬‬
‫‪QUAN‬‬
‫طرح تبیینی یا طرح تبیینی متوالی‪.‬‬
‫داده های کیفی به تبیین یا ساخت نتایج حاصل از داده‬
‫های کمی کمک می کنند‪.‬‬
‫( زمانی که پژوهشگر به داده های کیفی برای تبیین‬
‫معنی دار بودن یا معنی دارنبودن یافته های کمی یا تبیین‬
‫یافته های غیر قابل انتظار نیاز دارد)‪.‬‬
‫یافته های‬
‫اساس‬
‫تفسیر بر‬
‫کمیی‬
‫یافته ها‬
‫اساس‬
‫تفسیر بر‬
‫کمی‬
‫کیفی‬
‫کیفی‬
‫کیفی‬
‫کمی‬
‫طرح اکتشافی‪ .‬نتایج حاصل از روش کیفی به رشد یا‬
‫فهم روش دوم کمک می کند‪.‬‬
‫به دالیل مختلف ازجمله نبود ابزار‪ ،‬نا شناخته بودن‬
‫متغیرها ‪ ،‬یا فقدان یک نظریه هدایت کننده عمل‪ ،‬به‬
‫کاوش نیاز هست‪.‬‬
‫از آنجا که این طرح با مطالعه کیفی شروع می شود ‪،‬‬
‫برای کاوش پدیده ‪ ،‬به فراهم آوردن ابزار زمانی که‬
‫ابزار وجود ندارد و یا مشخص کردن متغیرهای مهم‬
‫برای مطالعه کمی زمانی که متغیر ها شناخته نیستند‪،‬‬
‫مناسب است‪.‬‬
‫تفسیر بر اساس یافته‬
‫های‬
‫کیفی‬
‫کمی‬
‫کمی‬
‫کیفی‬
‫مهارت های ضروری در روش های ترکیبی(ادامه)‬
‫• داشتن تجربه درهر یک از پژوهش های کمی و کیفی به صورت‬
‫مستقل‪ ،‬قبل ازاستفاده از روش های ترکیبی‪.‬‬
‫• آشنایی با جمع آوری و تحلیل داده های کمی و کیفی ‪.‬‬
‫• آشنایی با مباحث مهم پایه در روش های پژوهش ترکیبی‪ ،‬از طریق‬
‫مطالعه کارهای انجام شده‪.‬‬
‫• توانایی در انجام کار گروهی‪.‬‬
‫مهارت های ضروری در روش های ترکیبی (ادامه)‬
‫• عالوه بر داشتن مهارت‪ ،‬موارد زیرهم باید مورد توجه‬
‫قرار گیرد‪:‬‬
‫الف) آیا وقت کافی برای جمع آوری و تحلیل دو نوع داده‬
‫مختلف وجود دارد؟‬
‫ب) آیا منابع کافی برای جمع آوری و تحلیل داده های کمی و‬
‫کیفی وجود دارد ؟‬
‫پ) آیا مهارتهای الزم و نیروی انسانی برای انجام مطالعه‬
‫موجود است؟‬
‫قالب پایان نامه یا گزارش پژوهش ترکیبی‬
‫فصل ‪ :1‬مقدمه‬
‫بیان مسئله و اهیمت آن‬
‫توصیف ایده های کلیدی به صورت مستند‬
‫هدف مطالعه‬
‫فصل ‪ :2‬مرور پیشینه مرتبط‬
‫فصل ‪ :3‬روش شناسی‬
‫طرح پژوهش‬
‫مرحله اول‪ :‬کیفی‪/‬تفسیری‬
‫شرکت کنندگان‬
‫جمع آوری داده ها‬
‫تحلیل داده‬
‫روا سازی داده ها‬
‫قالب پایان نامه یا گزارش پژوهش ترکیبی‬
‫(ادامه)‬
‫مرحله دوم‪ :‬کمی‬
‫شرکت کنندگان‬
‫جمع آوری داده ها‬
‫تحلیل داده‬
‫فصل ‪ :4‬نتایج کیفی‬
‫فصل ‪ :5‬نتایج کمی‬
‫فصل ‪ :6‬بحث و نتیجه گیری‬
‫منابع‬
‫ضمائم‬
Journal of Family Issues 2008; 29;
Denise O'Neil Green and Amanda L. Garrett
Vicki L. Plano Clark, Catherine A. Huddleston-Casas, Susan L.
Churchill,
Mixed Methods Approaches in Family Science Research
Family scholars considering using mixed methods should first
develop a solid understanding of both quantitative and
qualitative research methods and methodology. Strong mixed
methods studies are built from rigorous quantitative and
qualitative components, and researchers need to implement
the components well before considering how to mix the two. In
particular, researchers with strong quantitative training need to
develop an understanding of qualitative research including its
philosophical underpinnings and basic data analysis procedures
(coding and thematic development), as well as the application
of specific approaches such as grounded theory, case study, and
narrative research. Qualitative methods should entail more than
identifying quotations.
Mixing (How)
Converge data:
Qual
Results
Quan
Connect data:
Qual
Quan
Results
Embed the data:
Quan data
Qual data
105
Mixing
• What
• Data (Methods)
• Qualitative and quantitative research
• Philosophical assumptions
• Where
•
•
•
•
Throughout the process of research
Data collection
Data analysis
Interpretation
106
Parsimonious Designs (Creswell & Plano Clark, 2007)
Concurrent Mixed Methods Designs
Triangulation Design
QUAN
Data &
Results
Interpretation
QUAL
Data &
Results
Embedded Design
QUAN
Pre-test
Data &
Results
Intervention
qual
Process
QUAN
Post-test
Data &
Results
Interpretation
107
Sequential Designs Mixed Methods Designs
Explanatory Design
QUAN
Data &
Results
Following up
qual
Data &
Results
Interpretation
Exploratory Design
QUAL
Data &
Results
Building to
quan
Data &
Results
Interpretation
Sequential Embedded Design
Beforeintervention
qual
QUAN
Intervention
Trial
Afterintervention
qual
Interpretation
108
Example of
A Diagram
109