Transcript การตอบโต้ภาวะฉุกเฉินด้านอนามัยสิ่งแวดล้อม

สิ รวิ รรณ
จันทนจุลกะ
ผู้อานวยการกองประเมินผล
กระทบตอสุ
่ ขภาพ
วันที่ 20 พฤษภาคม 2557 ณ ศูนย ์
วัตถุประสงค ์
1.
เพือ
่ ให้จนท.สาธารณสุข เขาใจ
้
่ องงานอนามัยสิ่ งแวดลอมต
อ
บทบาทหน้าทีข
้
่
การตอบโตเหตุ
ฉุกเฉินฯ
้
2. เพือ่ สนับสนุ นและส่งเสริมกลไกการ
ดาเนินงานตอบโตปั
ย
้ ญหาฉุ กเฉินดานอนามั
้
สิ่ งแวดลอมในระดั
บจังหวัด
้
3. เพือ่ พัฒนากลไกความเชือ่ มโยงงานตอบ
โตเหตุ
ฉุกเฉินดานอนามั
ยสิ่ งแวดลอม
้
้
้
2
ระหวางส
วนกลาง
ภู
ม
ภ
ิ
าคและจั
ง
หวั
ด
่ ่
3
“อนามัยสิ่ งแวดลอม”
้
(Environmental Health)
ป ร ะ ก อ บ ด้ ว ย ด้ า น ต ่ า ง ๆ ข อ ง
มนุ ษย ์ รวมถึงคุณภาพชีวต
ิ ทีถ
่ ูกกาหนด
โดยปั จ จัย ด้ านสิ่ งแวดล้ อมทางกายภาพ
เคมี ชีว ภาพ สั ง คมและสั งคมจิตวิทยา
และยัง รวมถึง หลัก การและวิธ ีป ฏิบ ต
ั ิใ น
การประเมิน แก้ ไข ควบคุ ม ป้ องกัน
ปัจจัยด้านสิ่ งแวดล้อมทีส
่ ่ งผลกระทบด้าน
(WHO นปั
Regional
Office
for
Euro
ลบตอสุ
ข
ภาพทั
ง
้
ของคนรุ
จ
จุ
บ
น
ั
และรุ
น
่
่
่
4
ลูกหลานในอนาคต
บริการอนามัยสิ่ งแวดลอม
้
ง า น ที่ ด า เ นิ น ก า ร ต า ม ที่ ร ะ บุ ไ ว้ ใ น
นโยบายด้ านอนามัย สิ่ งแวดล้ อมโดยผ่าน
กระบวนการก ากับ ติ ด ตาม และการ
ควบคุ ม รวมถึง การส่ งเสริม การปรับ ปรุ ง
ปั จ จั ย ด้ า น อ น า มั ย สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม ก า ร
สนั บ สนุ นกา รใ ช้ เท คโนโล ยี แ ละก ารมี
พ ฤ ติ ก ร ร ม ที่ เ ป็ น มิ ต ร ต่ อ สุ ข ภ า พ แ ล ะ
(WHO Regional Office for Euro
สิ่ งแวดลอม
้
5
ขอบเขตงานอนามัยสิ่ งแวดลอม
้
(WHO 1999)
การจัดหาน้าสะอาด
การควบคุมมลพิษทางน้า
การจัดการมูลฝอยและสิ่ ง
ปฏิกูล
การควบคุมสั ตวและแมลงน
า
์
โรค
การป้องกันอันตรายจากรังสี
การอาชีวอนามัย
การควบคุมมลพิษทางเสี ยง
ทีอ่ ยูอาศั
ย
่
การวางผังเมือง การจัดให้ส่วน
ตางๆ
ของเมืองให้ถูกตองเป็
น
่
้
สั ดส่วน
มลพิษของดิน
การสุขาภิบาลอาหาร
งานอนามัยสิ่ งแวดลอมที
่
้
บการคมนาคม
้
การควบคุมมลพิษทางอากาศ เกีย่ วของกั
่
การสุขาภิบาลของสถานที่ การป้องกันอุบตั ภิ ยั ตางๆ
พักผอนหย
อนใจ
มาตรการป้องกันเพือ่ มิให้
่
่
6
สิ่ งแวดลอมโดยทัว่ ไปปราศจาก
ความสั มพันธระหว
างสิ
่ ่ งแวดลอมและ
้
์
สุขภาพ Receptor
Source Pathway
ตะกัว่
น้ามัน
ผิวหนัง/
จมูก
เชือ
้
โรค
อาหาร
ปาก
สิ่ งแวดลอม
/
้
แหลงก
่ าเนิด
สั มผัส/
หายใจ
กิน
Pathway
สู่รางกาย
่
กระแสเลือด/
สะสม
ระบบทางเดินอาหาร/
ระยะฟักตัว
ป่วย
ป่วย
อยูในตั
วคน
่
7
คืออะไร
- ทาไมตองท
า
้
- ทาอยางไร
่
8
ขอบเขตงานปัญหาดานอนามั
ยสิ่ งแวดลอม
้
้
ปัญหาอนามัยสิ่ งแวดลอม
้
ดานสาธารณภั
ย
้
ดานเหตุ
ราคาญ
้
ภาวะฉุ กเฉินดานอนามั
ย
้
สิ่ งแวดลอม
้
ขอบเขต
ขอบเขต
ขอบเขต
1.ภัยทีเ่ กิดจาก
ธรรมชาติ
-ฉับพลัน เช่น น้า
ทวม
แผนดิ
่
่ นไหว
โรคระบาด ฯลฯ
-คอยเป็
นคอยไป
่
่
เช่น ภัยแลง้ ภัย
หนาว
1.เหตุราคาญตาม
พรบ.สธ. 35
2.เกิดจากกิจการ
ภายใต้
พรบ.สธ.35
1.เป็ นเหตุการณที
์ ่
ตองการจั
ดการอยาง
้
่
ทันทวงที
(Rapid
่
Response)
2.มีผลกระทบตอปั
่ จจัย
ดานสิ
่ งแวดลอมและ
้
้
สุขภาพ
9
3.มีผลกระทบกับชุมชน/
ภาวะฉุ กเฉินดานอนามั
ยสิ่ งแวดลอม
้
้
เห ตุ การ ณ ์ ห รื อ ส ถ าน ก าร ณ ์ ด้ า น อ น า มั ย
สิ่ งแวดล้ อมที่ เ กิด ขึ้ น ในสภาวะที่ ไ ม่ ปกติ เช่ น
การลักลอบทิง้ การระเบิด รั่วไหล ฯลฯ ทัง้ ที่
เกิดจากความตัง้ ใจและไมตั
่ ง้ ใจ และกอให
่
้เกิดสิ่ ง
คุ ก คาม ทั้ ง ด้ าน ก าย ภ าพ เ คมี ห รื อ ชี ว ภ า พ
ปนเปื้ อนสู่ แหล่งน้ า อาหาร อากาศ ดิน หรือ
ช่องทางอืน
่ ๆ และมีโอกาสทีจ
่ ะเกิดผลกระทบตอ
่
สุ ข ภาพของประชาชน และต้ องการการจัด การ
อ
ย่
า
ง
รวดเร็วและทันทวงที
10
่
 ก า ร พั ฒ น า เ ศ ร ษ ฐ กิ จ
เ ท ค โ น โ ล ยี
ก่อให้ เกิด ปั ญ หาสิ่ งแวดล้ อมที่ส่ งผลกระทบ
ใหม่ ๆ
 ปั ญ หาผลกระทบต่อสุ ข ภาพอัน เนื่ อ งมาจาก
มลพิษ สิ่ งแวดล้ อมมีเ พิ่ม และรุ น แรงมากขึ้ น
เช่ น ปัญ หาไฟไหม้ รั่ว ไหล หรือ ลัก ลอบ
สารเคมีเป็ นพิษหรือสารอันตราย เป็ นต้น
 งาน อวล. ได้ปรับ เปลี่ยนกระบวนทัศ น์จาก
เดิม ที่เ น้ น “การส่ งเสริม คุ ณ ภาพชีว ิต ” เป็ น
“การคุ้มครองสุขภาพของประชาชน”
 นโยบายของกระทรวงสาธารณสุข บูรณาการ
งาน SRRT
ใหครอบคลุมประเด็นปัญหา
11
บทบาทหน้าทีข
่ องนักอนามัย
สิ่ งแวดลอม
้
1.การดาเนินงานตามภารกิจตามกฎหมาย
2.ป้องกันและลดการแพรกระจายของโรค
่
3.สนับสนุ นให้เกิดความตระหนักของ
ประชาชนและให้ทิศทางตอสาธารณชน
่
ในกิจกรรมทีจ
่ าเป็ นตอการด
ารงชีพหรือ
่
ลดความสูญเสี ยอันเนื่องมาจากอุบต
ั เิ หตุ
หรือภัยจากธรรมชาติ
4.ให้การสนับสนุ นทางวิชาการแก
Adapted
่ from CDC
2007บมือกับ
ประชาชนหรือทองถิ
น
่
ในการรั
12
้
•สื บหาความเสี่ ยงทีอ
่ าจจะ
้
วัตถุประ เกิดขึน
•รักษาสภาพ/สราง
สงค ์
้
มาตรฐานให้มีการจัดการที่ เป้าหม
ดี
(ขยะ สารเคมี
าย
การคุ้มครอง
อากาศ น้า จัดการ
•ป้องกันความเสี่ ยงที่
อาหาร กิจการไมดี
่
สุขภาพของ
อาจจะเกิดขึน
้ ในพืน
้ ที่
ตาง
ฯลฯ)
่
ประชาชน
• เฝ้าระวั
ง/สื่ อสาร/สร
•ประเมิ
นความเสี
่ ยงจากาง
้
ความตระหนั
เหตุ
ทเี่ กิดขึน
้ ก
เข้าสู่
เป้าหม
ภาวะ
•ป้องกัน/ลดความเสี่ ยงจาก
าย
ปกติ
่ ะส่งผลตอ
่
การจัดการ วัตถุประ สิ่ งคุกคามทีจ
สุขภาพจากประชาชนและ
สงค ์
อวล. ในภาวะ
ชุมชนทีเ่ กีย
่ วของ
้
ไมปกติ
/
ภาวะ
่
•จัดการความเสี่ ยงในอยู่
ฉุ กเฉิน/เหตุ
13
ในสภาวะปกติโดยเร็วAdapted from CDC
การจัดการ
อวล. ใน
สถานการณ์
ปกติ
Source
สิ่งแวดล้อม /
แหล่งกำเนิด
Pathway
Receptor
Pathway สู่
ร่ำงกำย
อยูใ่ นตัวคน
ควบคุมปัจจัยเสี่ ยงไมให
่ ้
ปนเปื้ อนในน้า อาหาร
อากาศ ดิน ฯลฯ
ทีม
่ า: พิษณุ แสน
ประเสริฐ
ลดหรือป้องกันไมให
่ ้สิ่ งคุกคามที่
ปนเปื้ อนใน pathway เข้าสู่
รางกาย
และส่งผลกระทบตอ
่
่
14
ตัวอยางปั
ญหาฉุ กเฉินดานอนามั
ย
่
้
สิ่ งแวดลอมในพื
น
้ ที่ ศอ. 4
้
เพลิงไหมบอขยะเทศบาลเมือง
้ ่
อ.สองพีน
่ ้ อง
พืน
้ ทีป
่ นเปื้ อนตะกัว่ จากการ กาญจนบุร ี
ลักลอบทิง้ เศษซากแบตเตอรรี์ ่
อ.ดานมะขามเตี
ย
้
่
สุพรรณบุร ี
ก๊าซแอมโมเนียรัว่ ไหล (โรงง
บริษท
ั ไทยยูเนี่ยน โปรดักส
นครปฐม
ลักลอบทิง้ ทิง้ สาร Alum
ก๊าซแอมโมเนียรัว่ ไหล (บริษท
ั ราชบุ
สยามฟรี
เ
สิ
ร
ฟ
สมุ
ท
รสาคร
์
รี
Phosphide (หน้านิคม
ฟู้ดส์ ผลิตผลไมอบแห
ง)
อ.โพธาราม
้
้
สมุทรสงคราม
อุตสาหกรรมสมุทรสาคร
เพชรบุร ี
รถบรรทุกสารโซดาไฟ (Sodium hydroxide)
พลิกควา่ อ.ทายาง
ร้องเรียนโรงงานสารเคมีปลอย
่
่
ประจวบคีรข
ี น
ั ธ์
ส่งกลิน
่ เหม็น อ.เมือง
15
บทบาทการดาเนินงาน
•
ความ
รวบรวมขอมู
า
้ ลความเสี่ ยงและจัดทคาดหวั
ง
ฐานข้อมูล
ส่งตอข
้ ที่
่ อมู
้ ลวิชาการให้แกพื
่ น
วางกรอบการดาเนินงาน/ประเมิน
ขอบเขตสิ่ งคุกคาม
•
สนับสนุ นขอมู
่ งมือ
้ ลวิชาการ,เครือ
•
ประสานงานในระดับกระทรวง
•
สื่ อสารขอมู
้ ลให้ผูบริ
้ หารและสื่ อสาร
•
เฝ้าระวังสถานการณ
ในพื
น
้
ที
ร่ บ
ั ผิดชอบ
สาธารณะ ์
•
พัฒนาฐานขอมู
้ ลในระดับศอ.
•
ลงพืน
้ ทีส
่ ารวจรวมกั
บจังหวัด
่
•
ติดตาม/รายงานสถานการณ ์
•
ประสานงานเชือ
่ มโยงระหวางส
่ ่ วนกลาง+
จังหวัด
•
สื่ อสารสาธารณะในระดับศูนยอนามั
ย
์
เฝ้าระวังสถานการณในพื
น
้ ที่
์
รวบรวมและวิเคราะหข
้ งตน
์ อมู
้ ล/ผลกระทบเบือ
้
จัดทาแผนทีเ่ สี่ ยง/กลุมเสี
่
ย
ง
่
ประสานงานในพืน
้ ทีแ
่ ละตรวจวัดคุณภาพ
สิ่ งแวดลอม/สุ
ขภาพ
้
สื่ อสารความเสี่ ยง/เตือนภัยให้ประชาชน
•
ส่วนกลาง
•
ภูมภ
ิ าค
•
•
•
•
จังหวัด
•
เฝ้าระวังเหตุการณในพื
น
้ ที่
สื่ อสาร
์
เตือนภัยประชาชน
• รับและเจ้งเตือนเหตุการณให
์ ้หน่วยงานในจังหวัด
• สนับสนุ นการจัดการ/แกไขปั
ญหา
รวมเฝ
้
่
้า
เฝ้าระวังและแจงเตื
ระวังสถานการณอย
่อง
้ อนหาก
่ สือเนื
่ ่ อสารความเสี
์ •างต
่ ยง/เตือนภัย
เกิดเหตุ
หมู
บ
าน
เบือ
้ งตน
่ ้
้
สนับสนุ นการจัดการ/
อาเภอ•
ตาบล
•
•
16
กลไกการดาเนินงาน
ส่วนกลาง (กรม
รายงาน
สนับสนุ น
• วางกรอบ/นโยบา
อ.)
• พัฒนาศักยภาพ
• ทีป
่ รึกษา/สนับสน
รายงาน
เขต
ภูมภ
ิ าค (ศอ.
สุขภาพ
1-12)
สนับสนุ น/ประสาน
รายงาน
รายงาน
จังหวัด
หน่วยงานที่ ประสาน
บูรณาการ (กลุมอวล.)
เกีย
่ วของ
่
้
SERT/SRRT
ประสาน
รายงาน
อสธ
สนับสนุ น จ.
รายงาน
สสอ./รพ.สต./อสม.
17
เฝ้า
ระวัง
เกิดเหตุ
ติดตามสถานการณติ์ ดตามขาว
่
กระบวนการ
รองเรี
ยน
้
แจ้งเหตุ
ประเมินสถานการณ ์
เบือ
้ งตน
้
จัดทาขอมู
้ ลวิชาการ
ประชุมวางแผนการ
ดาเนินงาน
สื่ อสาร
ประชุมชีแ
้ จงทีมงาน
ดาเนินการ
•กฎหมายบังคับใช้
• สารวจ/ประเมิน
สถานการณ/ความเสี
่ ยง
กรณีมผ
ี ล
์
ติดตาม
รายวัน
ระยะยาว ประเมินผล เฝา
้
•จัดการ/แกไขความเสี
่ ยง
้
ระวังอยางต
อเนื
่
่ ่ อง
•ประสานงาน , สนับสนุ น
อุปกรณ/เครื
อ
่ งมือ
์
•สรุปผลการดาเนินงาน
18
รวบรวมลง
รายงานผูบริ
้ หารเป็ นระยะ/
19
กรณีน้ามันดิบรัว่ ไหล อาวพร
่
้าว จ.
ระยอง ปี 2556
20
สิ่ งคุกคามและผลกระทบตอสุ
่ ขภาพ
21
ทราบจาก
TV
หนังสื อพิม
พ์
0
บทบาทหน้าทีแ
่ ละการดาเนินการ
เกิด
เหตุ
2
3
1
(27 ส.ค.) (28 ส.ค.)
ก.ย.) (6 ก.ย.)
จัดทาขอมู
้ ล
- สถานการณ ์
-ผลกระทบตอ
่
สุขภาพ
-แนวทางการ
ดาเนินงาน
(ระยะสั้ น ระยะ
ยาว) เสนอให้
หน่วยงานที่
เกีย
่ วของ
้
สื่ อสารความเสี่ ยง
4
(29 ส.ค.)
2557
5
6
(30 ส.ค.)
7
8
9
10
11
(31 ส.ค.) (1 ก.ย.) (2 ก.ย.) (3 ก.ย.)
เก็บตย. น้า
ลงพืน
้ ที่
บาดาล/
สารวจสภาพ
อาหาร ใน
ปัญหา
พืน
้ ที่
สั่ งการ
-เฝ้าระวังน้า/อาหาร
- ประมินความเสี่ ยงตอ
่
สุขภาพ
- ดูแลเรือ
่ งการจัดการ
ขยะอันตราย
เฝ้าระวังคุณภาพอากาศในชุมชน
…
(4 ก.ย.)
(5
n
days
จัดทาขอเสนอ
้
ของกระทรวงตอ
่
การดาเนินการ
เสนอครม.
ติดตาม เฝ้าระวัง
สถานการณต
่ ่อง
์ อเนื
สื่ อสารขอมู
้ ลให้ปชช.
ทราบเป็ นระยะ
ประเมินความเสี่ ยงตอ
่
สุขภาพจากการรับสั มผัส
สารปนเปื้ อน
22
การดาเนินงานดานอนามั
ยสิ่ งแวดลอม
้
้
ตรวจวัด
คุณภาพ
อากาศ
พารามิเตอรที
่ รวจวัด : TVOCs, Hg, CH4, O2, H2S ทุก
์ ต
2 ชม. บริเวณพืน
้ ทีป
่ ฏิบต
ั งิ านและชุมชนโดยรอบ
23
การดาเนินงานดานอนามั
ยสิ่ งแวดลอม
้
้
กากับ ดูแลขยะ
อันตรายให้มีการ
จัดการทีถ
่ ก
ู ตอง
้
24
การดาเนินงานดานอนามั
ยสิ่ งแวดลอม
้
้
• เฝ้าระวังอาหาร และน้าทีอ
่ าจมีการ
ปนเปื้ อน (ระยะสั้ น -ยาว)
• สื่ อสาร/ เตือนภัยประชาชน
25
กรณีไฟไหม้บ่อขยะ
เมือง
ต.แพรกษา อ.
จ.สมุทรปราการ
26
กรณีไฟไหมบ
ต.แพรกษา อ.
้ อขยะ
่
เมือง จ.สมุทรปราการ
ทราบเหตุ
จาก line
เกิด
0 เหตุ 1
(16 มี.ค.)
2
3
4
5
(17 มี.ค.) (18 มีค.) (19 มี.ค.)
มี.ค.)
(26 มี.ค.)
เม.ย 57 – กพ. 58
So
2 สูง
7
8
9
10
(20 มี.ค.) (21 มี.ค.) (22 มี.ค.)
11
(23 มี.ค.)
So2
ปลอดภั
ย
ประชุม warroom
สสจ.
(AEGL2)
จัดทา
ข้อมูล
สถานกา
รณ ์
ผลกระท
จัดทาขาว
่
บต
อ
่
เผยแพร
่
สุขภาพ
6
ทา
Zoning
กาหนด
แนวทาง
การ
ดาเนินงา
นภาพรวม
เฝ้าระวังคุณภาพอากาศภายในอาคาร ( SO2
,PM10, PM2.5 ,CO)
จัดทาแผนการ
จัดทา
เฝ้าระวังสวล.
คาแนะนา
ระยะยาว
และการ
เก็บตย.
ส่งคาแนะนาการ
ปฏิบต
ั ต
ิ วั
อาหาร #1
ทาความสะอาด
บาน
้
ตรวจคุณภาพน้า
#1
สรุปผลการดาเนินงานรายวัน
………
(24 มี.ค.)
(25
n
days
สรุป
บทเรียน
เฝ้าระวังอาหาร/นา้ ระยะกลาง
และระยะยาว
ประเมินความเสี่ ยงตอ
่
สุขภาพ
สื่ อสารขอมู
้ ลให้ปชช.
ทราบเป็ นระยะ
M&E
27
การดาเนินงานดานอนามั
ยสิ่ งแวดลอม
้
้
1. จัดทา Maping / Zoning ระบุกลุมเสี
่ าจ
่ ่ ยงทีอ
ไดรั
้ บผลกระทบ
ม.เนเชอ
ร่ า
ม.ธันยพร
ม.ศุภา
ลัย
ม.ปัญฐิญา
ม.สหกรณ์
ม.บางปูวลิ ล่า
2 กิโลเมตร
1 กิโลเมตร
หมู่บ้านใกล้ เขตบ่ อขยะ
28
การดาเนินงานดานอนามั
ยสิ่ งแวดลอม
้
้
2. ตรวจวัดคุณภาพอากาศ
พารามิเตอร์ทีต
่ รวจวัด (วันละ 2 ครัง้ ) ในชุมชนที่
อาจได้รับผลกระทบ
1. SO2
2. CO
3. PM10
4. PM2.5
29
ผลการตรวจวัดคุณภาพอากาศรายวัน
30
การดาเนินงานดานอนามั
ยสิ่ งแวดลอม
้
้
3. เก็บตัวอยางน
้าชะขยะ น้าผิวดิน และ
่
น้าประปาบาดาล
31
การดาเนินงานดานอนามั
ยสิ่ งแวดลอม
้
้
4. ให้คาแนะนาแกประชาชน
่
1. ผลกระทบต่อ
สุขภาพ
2. การปฏิบต
ั ต
ิ น
3. การทาความ
สะอาดบ้าน
32
การดาเนินงานดานอนามั
ยสิ่ งแวดลอม
้
้
5. แผนเฝ้าระวังคุณภาพสิ่ งแวดลอมระยะยาว
้
33
สรุปบทบาทของงานอนามัย
สิ่ งแวดลอมในภาวะฉุ
กเฉิน
้
1.ประเมินสถานการณ์
(ความเสี่ ยงตอสุ
่ ขภาพ
กลุมเสี
ยสิ่ งแวดลอมที
่
่ ่ ยง ปัจจัยดานอนามั
้
้
ไดรั
้ บผลกระทบ ฯลฯ)
2.ควบคุม
ป้องกันปัจจัยเสี่ ยงทีป
่ นเปื้ อนใน
สิ่ งแวดลอม
ไมให
้
่ ้ส่งผลกระทบตอสุ
่ ขภาพ
3.ประสาน/บูรณาการรวมกั
บหน่วยงานที่
่
เกีย
่ วของ
เพือ
่ ให้เกิดการจัดการความเสี่ ยง
้
4.สื่ อสารความเสี่ ยง/เตือนภัยให้ประชาชน
5.กากับ
ติดตาม และเฝ้าระวัง
34
“Public Health Emergencies
are unpredictable , but they
do not have to be
unmanageable”
CDC
2007
35
Q&A
36