بهداشت باروری
Download
Report
Transcript بهداشت باروری
شناسايي افراد زير 18سال شركت كننده مربوط به ساير شهرستانها و اعالم
به ستاد شهرستان
اعالم افراد زير 18سال شركت كننده مربوط به ساير شهرستانها به ستاد
ساير شهرستانها از طريق شبكه lan
شناسايي افراد زير 18سال شركت كننده مربوط به مراكز بهداشتي و درماني و
برگزاري كالسهاي آموزش ي جهت آنها در خانه هاي بهداشت
برگزاري كالسهاي آموزش ي مشاوره قبل از ازدواج در ساير ادارات
بهبود كيفيت كالسهاي آموزش ي قبل از ازدواج شهرستان مينودشت در سال
89به نحوي كه از 20درصد كالسهاي آموزش ي برگزار شده چك ليست
تكميل گردد
مقدمه:
اسالم دين مسئوليت،برنامه ريزي و رفتار آگاهانه براي رسيدن به كمال در
زمينه هاي مختلف زندگي مي باشد.يكي از ساده ترين و منطقي ترين
راهها براي داشتن خانواده اي خوشبخت و با تعداد فرزندان مناسب،
رعايت تنظيم خانواده و سپري نمودن دوران حين و پس از بارداري در
كمال امنيت و سالمتي است.
در اين پاورپوينت آموزشي با اهم اهداف برنامه تنظيم خانواده،مراقبتهاي
پيش از بارداري،مراقبتهاي دوران بارداري و پس از زايمان آشنا مي
شويم.
تعريف تنظيم خانواده:
تنظيم خانواده يكي از حقوق انسان ها و ابزاري براي توانمند سازي خانواده
ها است تابصورت مسئوالنه ،آگاهانه و آزادانه درباره تعداد كودكان و
فاصله بين تولد آنان تصميم بگيرند،بگونه اي كه سبب ارتقاء سالمت
مادر،كودك و خانواده شوند.به عبارت ديگر تنظيم خانواده،اجتناب از
بارداريهاي ناخواسته و برنامه ريزي نشده است.
تنظيم خانواده هميشه مترادف با كاهش مواليد نيست،بلكه به اين معني است
كه زوجين با درنظر گرفتن كليه جوانب و پس از كسب آمادگي هاي الزم
رواني،اجتماعي،اقتصادي و ...در مورد زاد و ولد تصميم گيري نمايند تا
بدينوسيله عالوه بر تولد نوزاد سالم و تامين سالمتي مادر،شرايط مناسب
در آينده براي پرورش كودك نيز تامين گردد.
هدف اصلي برنامه هاي تنظيم خانواده ،تامين سالمت خانواده از طريق
دستيابي به اهداف زير مي باشد:
اهداف تنظيم خانواده
-1جلوگيري از بارداريهاي ناخواسته
بر اساس تحقيقات سازمان جهاني بهداشت،از كل 175ميليون مورد حاملگي
كه ساالنه در جهان بوقوع مي پيوندد،حدود 75ميليون مورد آنها
حاملگي ناخواسته است.
بارداريهاي برنامه ريزي شده و خواسته،عمدتا حاصل بهتري از باردايهاي
ناخواسته دارند.
-2كاستن از ميزان حاملگي هاي پرخطر
بارداريهاي پرخطر شامل:
* بارداری در سنين زير 18سال
* بارداری در سنين باالی 35سال
* بارداری های متعدد ( پنجم و باالتر )
* بارداری همزمان با داشتن فرزند زير 3سال
* بارداری همزمان با بيماری ( فشار خون – ديابت –
بيماری قلبی و تنفسی – بيماری کليوی – بيماری
تيروئيدی و) ...
عوارض بارداري زير 18سال و باالي 35سال:
* افزايش احتمال تولد نوزاد كم وزن
* افزايش احتمال زايمان زودرس
* احتمال جفت سرراهي
* افزايش احتمال پره اكالمپسي « فشارخون حاملگي » -
انمي – ديابت
* احتمال ناهنجاري جنين
* احتمال زايمان سخت
عوارض بارداري پنجم و باالتر – فاصله بارداري تا زايمان قبلي كمتر از 3
سال
* افزايش احتمال تولد نوزاد كم وزن
* زايمان زودرس
* جفت سرراهي
* چسبندگي جفت
* آتوني ( شلي رحم بعد از زايمان )
* آنمي ( كم خوني )
-3كاهش سقط جنين و عوارض ناش ي از آن
ساليانه حدود 46ميليون سقط در جهان بوقوع مي پيوندد كه حداقل نيمي از
آنها غير ايمن است و ساليانه 78000زن بر اثر عوارض سقط فرد غير
مجرب يا در شرايط غيرايمن در دنيا جان خود را از دست مي دهند.همچنين
حاملگي هاي مكرر و با فواصل كوتاه،خطر سقط خودبخودي را افزايش مي
دهد.
با افزايش بارداريهاي ناخواسته،احتمال آنكه زوجين براي ختم بارداري اقدام به
سقط جنين نمايند،افزايش مي يابد.با بهره گيري از خدمات تنظيم خانواده
مي توان زمينه كاهش بارداريهاي ناخواسته و در نهايت كاهش اين فعل
حرام را در جامعه فراهم نمود.
-4كاهش بيماريهاي ژنتيك در نوزادان
بارداري در سنين بيشتر از 35سال باعث افزايش احتمال
بروز سندرم داون مي شود.اين احتمال مستقيم بوده و
از عوامل اتيولوژيك بروز بيماري محسوب مي شود.
-5كاهش مرگ و مير مادران به دليل بارداريها و زايمانهاي متعدد و عوارض
ناش ي از آن
بارداريها و زايمانهاي متعدد ،با افزايش احتمال خونريزي قبل و بعد
از زايمان،ديابت بارداري،فشارخون حاملگي،پارگي پيش از موعد
پرده ها و زايمان زودرس،پارگي درجه،3ماكروزومي،نماهاي
غيرطبيعي جنين،عدم پيشرفت زايمان،وزن كم زمان تولد ويا
تاخير رشد جنين،اختالالت جفتي مانند جفت سرراهي و دكولمان
احتمال مرگ مادران را افزايش مي دهد.
-6كاهش مرگ و مير نوزادان و كودكان زير يكسال
مشكل تولد پيش از موعد و وزن كم زمان تولد در كودكاني كه از
مادران با سن كمتر از 18سال يا بيشتر از 35سال متولد مي
شوند،بيشتر ديده مي شود.همچنين مشكالت دوران تولد و
امكان مرگ اين كودكان در سال اول زندگي بيشتر است.شانس
زنده ماندن كودكاني كه با فاصله 3-5سال از زايمان قبلي
متولد مي شوند 2.5برابر كودكاني است كه با فاصله كمتر از
2سال از زايمان قبلي متولد مي شوند.همچنين در مادران با
4بارداري ،احتمال تولد نوزاد كم وزن و ضعيف بسيار زيادتر
است.
-7جلوگيري از سوء تغذيه نوزادان و كودكان زير يكسال
يكي از بزرگترين خطراتي كه سالمت و رشد كودك زير 2سال را تهديد مي
كند،تولد نوزاد جديد است.با تولد نوزاد جديد،تغذيه با شير مادر كودك
قبلي متوقف و كودك از مراقبتهاي الزم مادر بخصوص در زمان بيماري
محروم شده و از نظر جسمي و رواني به اندازه كودكاني كه با فاصله
گذاري مناسب به دنيا آمده است(حداقل3سال)رشد نمي كند.وقتي شير
مادر تنها غذاي طفل باشد،وقوع بارداري مجدد با فاصله كوتاه از زايمان
پيشين،مانع استفاده طفل از شير مادر شده و وي را مستعد ابتالي به
سوء تغذيه مي كند.
با افزايش بعد خانوار،هزينه سرانه مواد غذايي كمتر شده و در نتيجه
كمبودهاي غذايي و سوء تغذيه شيوع پيدا خواهد كرد.سوء تغذيه اگرچه
مستقيما باعث مرگ و مير نمي شود،ليكن باعث ابتالي اطفال به
بيماريهاي عفوني شده و مرگ و مير ناشي از آنها را افزايش مي دهد.
-8جلوگيري از سوء تغذيه مادران
تغذيه مناسب دوران بارداري براي پيشگيري از سوء تغذيه،كاهش عوارض
بارداري و مرگ و مير مادران ضروري است.در پژوهشهاي انجام شده
روي مادران باردار ايراني،شيوع فقر آهن،كمبود روي و ويتامين هاي (آ
و دي)گزارش شده است كه اين مشكالت با افزايش تعداد بارداريها
افزايش مي يابد.كم خوني و كمبود ريز مغذيها در مادر،بطور مستقيم و
غير مستقيم بر وزن هنگام تولد نوزاد موثر است.بعد از هر حاملگي و
زايمان مدت زماني الزم است تا بدن مادر به وضعيت پيش از بارداري
برگردد.بعبارت ديگر ضروري است كه مادر فرصت داشته باشد تا قدرت
و انرژي الزم قبل از بارداري را دوباره بدست آورد.
سالمت زناني كه حداقل فاصله زماني سه ساله را بين زايمانها رعايت
نكنند،در معرض خطر بيشتري است.
-9فراهم كردن زمينه مساعد براي تامين سالمت جسماني و رواني خانواده:
فاصله كوتاه بين آبستني ها موجب از شير گرفتن ناگهاني و بي موقع كودك،آسيبهاي غير
قابل جبران جسمي و روحي و كمبودها و نارسايي هاي عاطفي دوران كودكي خواهد
شد.از طرف ديگر بروز هر حاملگي پرخطر و ناخواسته با مسائل گوناگوني نظير
افزايش فشارهاي روحي مادر و انتقال اين فشارها به ساير اعضاي خانواده،مشكالت
ناشي از زايمان،وباالخره خستگي و فرسودگي والدين بدليل افزايش كار و فعاليت همراه
است.اين مسائل از عوامل مهم در بروز بيماريهاي جسمي و رواني به شمار رفته و
موجب افزايش احتمال بيماري و كاهش سطح سالمت در خانواده مي شود.
خانواده هاي بزرگتر نيازهاي فيزيولوژيكي،رواني،اجتماعي،شغلي متنوع تر وبيشتري
دارند.در صورت عدم ارضا،تامين نشدن و برآورده نشدن هر يك از اين نيازهاي
طبيعي،فرد با ناكامي و بدنبال آن اختالالتي چون افسردگي،اضطراب،پرخاشگري و
احتمال بروز بيماريهاي رواني مواجه خواهد شد و در ادامه ممكن است آسيبهاي
اجتماعي همچون ازدواجهاي ناموفق،جدايي والدين،بزهكاري فرزندان،خودكشي و...در
جامعه شيوع بيشتري يابد.
تحقيقات نشان دهنده آمار باالتر خودكشي،بزهكاري ،اعتياد،دزدي،قتل و جنايت بخصوص
در خانواده هاي پراوالد با درآمد كم است.
-10جلوگيري از زايمانهاي زود هنگام و دير هنگام
بارداري در سنين بيشتر از 35سال و زير 18سال ،احتمال بروز بسياري از
بيماريها را در مادران و كودكان افزايش مي دهد.مي توان به افزايش
احتمال بوز اختالالت كروموزومي در كودكان،ديابت بارداري،پره
اكالمپسي و افزايش فشارخون مادر و افزايش احتمال مرگ جنين به
عنوان عوارض بارداري در سنين بيشتر از 35سال اشاره كرد.
همچنين افزايش احتمال سقط عمدي و غير عمدي،افزايش خطر تولد نوزاد
كم وزن،مرگ نوزاد،مرگ جنين و افسردگي پس از زايمان از عوارض
بارداري در سنين كمت از 18سال هستند.
روشهاي موثر پيشگيري از بارداري:
انواع قرصهاي پيشگيري از بارداري
آمپولهاي سه ماهه و يكماهه پيشگيري از بارداري
الف) روشهاي موقت:
آيودي
كاندوم
ب) روشهاي دائمي:
بستن لوله هاي رحم در زنان يا توبكتومي
بستن لوله هاي نطفه بر در مردان يا وازكتومي
هدف از انجام مراقبت پيش از بارداري :
شناسايي و مراقبت زنان واجد شرايط تنظيم خانواده كه از
روش پيشگيري از بارداري استفاده نمي كنند و تمايل
به بارداري دارند ،تا بدين ترتيب مادر با سالمتي كامل
وارد دوره بارداري شده و بتواند حاملگي سالمي را
پشت سر بگذارد كه در نهايت اين امر باعث كاهش
مرگ و مير مادران و نوزادان مي گردد.
خدماتي كه در مراقبت قبل از بارداري ارائه مي گردد:
مصاحبه و تشكيل پرونده :
شامل :مشخصات – نسبت خويشاوندي با همسر – سابقه بارداري
و زايمان قبلي – بيماري و ناهنجاري ...
معاينه باليني :
اندازه گيري قد و وزن – تعيين نمايه توده بدني – عالئم حياتي –
معاينه فيزيكي – معاينه واژن و لگن – معاينه دهان و دندان...
مكمل دارويي :
روزانه 400ميكرو گرم يا
مصرف قرص اسيد فوليك:
يک قرص ( ترجيحا از 3ماه قبل از بارداري )
ايمن سازي :
سرخجه و توام ( در صورت نياز )
آموزش و مشاوره شامل بهداشت فردي و روان،بهداشت
جنسي،بهداشت دهان و دندان،تغذيه و زمان قطع روش پيشگيري از
بارداري و زمان مناسب باردار شدن شامل مكمل دارويي،عدم مصرف
مواد مخدر،شغل سخت و سنگين،زمان مناسب
آزمايش ها يا بررس ي تكميلي :
آزمايش خون ( شمارش سلول هاي خوني – اندازه گيري قند خون –
گروه خون -آزمايش ادرار-پاپ اسمير ( تست تشخيص سرطان دهانه
( VDRLو HIVرحم ) – تيتر آنتي بادي ضد سرخجه – آزمايش
در رفتار هاي پرخطر )
.
عالئم اوليه بارداری:
تاخير قاعدگی ،حالت تهوع و استفراغ-تكرر ادرار-خستگي مفرط-تغيير رنگ پوست
بدن
زمان انجام آزمايش جهت تشخيص بارداری:
آزمايش ادرار پس از گذشت 14روز از قاعدگي
آزمايش خون بالفاصله پس از زمان قاعدگی ( نياز به تاخير 14روزه نيست )
زمان تشكيل پرونده بارداري:
هفته 6-10بارداري
زمان انجام آزمايشات الزم در بارداري:
ازمايش بار اول :هفته 6 – 10بارداری
آزمايش دوم :هفته 26-30بارداری
(آزمايشات شامل :شمارش سلولهای خونی – گروه خون و ارهاش – بررسی کم خونی -بررسی قند خون -
ازمايش ادرار و کشت ادرار )
واکسیناسیون در بارداری
-واکسيناسيون کزاز
آمپول رگام :فقط در زنان بارداری که گروه خون منفیداشته و همسرشان گروه خون مثبت دارند
زمان انجام سونوگرافی در بارداری
*هفته 16-18بارداری
* هفته 31-34بارداری
نحوه مصرف مکمل دوران بارداری
* قرص یا کپسول مولتی ویتامين از
روزانه یک عدد
* قرص اسید فولیک از
* قرص آهن از
ماه چهارم بارداری تا 3ماه پس از زایمان
3ماه قبل از زایمان تا پایان بارداری روزانه یک عدد
ماه چهارم بارداری تا 3ماه پس از زایمان روزانه یک عدد
عالئم خطر بارداری
* خونریزی یا لکه بینی
* کاهش یا نداشتن حرکت جنين
* آبریزش یا خیس شدن ناگهانی
* درد و ورم یک طرف ساق و ران
* درد شکم و پهلوها و یا درد سردل
* درد شکم یا درد هنگام ادرار کردن
* استفراغ شدید و مداوم یا خونی
* تب و لرز
* تنگی نفس و تپش قلب
* ورم دست ها و صورت یا تمام بدن
* سردرد يا تاری دید
* افزایش وزن ناگهانی
* عفونت ،آبسه و درد شدید دندان
تعداد و زمان انجام مراقبت بارداری
8بار در طول بارداری
*هفته 6 – 10بارداری
* هفته 16 – 20بارداری
*هفته 26-30بارداری
*هفته 31-34بارداری
*هفته 35-37بارداری
* هفته 38بارداری
*هفته 39بارداری
*هفته 40بارداری
عالئم حیاتی طبیعی
* فشار خون :
کمتر از 140/90
* درجه حرارت:
کمتر از 38درجه
* تعداد نبض :
60 – 100بار در دقيقه
* تعداد تنفس :
16-20بار در دقيقه
زايمان طبيعي
زايمان طبيعي به معناي شروع خودبخود و كم خطر درد زايمان
مي باشد كه به زايمان با نمايش سر و بدون كمك در هفته 37
تا 42حاملگي منجر مي شود و بعد از زايمان،مادر و نوزاد از
وضعيت خوبي برخوردار خواهند بود.بطور كلي زايمان يك
واقعه مهم در زندگي يك زن محسوب مي شودوزايمان طبيعي و
به دنبال آن در آغوش كشيدن نوزاد تاثيرات بسيار شگرفي را
براي مادر به همراه دارد.
زايمان سزارين
هرگاه انجام زايمان به هر دليل امكانپذير نباشد و تاخير در زايمان
موجب بروز عوارض در جنين يا مادر و يا هردوي آنها شود
به نحوي كه سالمت مادر،جنين و يا هر دوي آنها به مخاطره
بيفتد از عمل سزارين يعني خارج كردن نوزاد از طريق انجام
عمل جراحي بر روي شكم به عنوان راهي براي نجات جان
مادر و جنين استفاده مي شود.
مواردي كه نياز به انجام سزارين مي باشد:
* تنگي لگن مادر
* درشتي جنين
* عدم پيشرفت زايمان طبيعي
* پايين و جلوقرارگرفتن جفت(جفت سرراهي)
* جداشدگي زودرس جفت
* پروالپس بند ناف(پايين قرار گرفتن بند ناف)
* وضعيتهاي نامناسب جنين(قرارگيري جنين با پا يا بطور عرض ي و)...
* حاملگي هايي كه از مهلت تعيين شده گذشته است
* زجر جنين
* دوقلويي و چند قلويي
* مادر با سابقه سزارين هاي قبلي
عوارض سزارين:
* عوارض ناش ي استفاده از داروهاي بيهوش ي
* در افرادي كه نسبت به داروهاي بيهوش ي حساسيت دارند امكان عوارض كبدي
بسيار شديد وجود دارد
* انجام بيهوش ي عمومي جهت انجام عمل سزارين براي جنين مضر است.
* ميزان خوني كه يك مادر در طول سزارين از دست مي دهد حدود دو برابر بيشتر از
زايمان طبيعي است.
گاهي در اثر سزارين نياز به انتقال خون وجود دارد و هر انتقال خون خطر ابتال به
ايدز و هپاتيت را افزايش مي دهد.
•
ادامه عوارض سزارين:
* به دليل باز شدن حفره شكمي به رغم انجام همه اقدامات پيشگيرانه احتمال بروز
عفونتهاي ثانوي وجود دارد.
* ميزان عفونت رحمي در زايمان سزارين حدود دو برابر زايمان طبيعي است.
* بر خالف آنچه كه برخي از مادران جوان تصور مي كنند سزارين يك زايمان بدون درد
است .در بسياري از مواقع دردهاي پس از عمل سزارين بيشتر از درد زايمان طبيعي
است.
* مهمترين عارضه سزارين انتخابي تولد نوزاد نارس مي باشد.
تعداد و زمان مراقبت پس از زایمان در مادر
مراقبت بار اول :روزهای 1-3
مراقبت بار دوم :روزهای 10-15
مراقبت بار سوم :روزهای 42-60
عالئم خطر پس از زایمان
* خونريزی بيش از حد قاعدگی يا دفع لخته
* درد و سوزش و ترشح از محل بخيه ها
* درد شکم و پهلوها
* افسردگی شديد
* سوزش يا درد هنگام ادرار کردن
* خروج ترشحات بدبو از مهبل
* درد و تورم و سفتی پستانها
* تب و لرز
* دردو و ورم يک طرفه ساق و ران
عالئم خطر فوری:
* در حال تشنج يا قبال تشنج کرده
* شوک ،اختالل هوشياری
* تنفس مشکل
مکمل های دارویی
* قرص آهن تا
3ماه پس از زایمان
* قرص یا کپسول مولتی ویتامين تا
3ماه پس از زایمان
آمپول رگام
در مادری که گروه خون و ارهاش منفی داشته باشد و
نوزاد ارهاش مثبت باشد ،در عرض 72ساعت پس
از زايمان بايد تزريق گردد.
عوارض سزارين
خطر ابتال به:
خونريزي ناشي از جفت سرراهي بدليل سزارين تكراريعفونت
و
ي
خسر
صغرا
:
تنظیم
و
تهیه
احتمال نياز به انتقال خون و خطرات ناشي از بيهوشيكارشناس برنامه تنظيم خانواده
مرگ و مير مادران پارگي رحمي تب پس از زايمان -احتمال بروز يرقان ومشكالت تنفسي در نوزادان