Transcript Slide 1
به نام خدا علوم تجربی سوم راهنمایی صابر محمدی گزیک رشته :آموزش علوم تجربی زیر نظر استاد محترم :جناب آقای زارع سال تحصیلی 87-88 فصل 1 فصل 8 فصل 2 فصل 9 فصل 3 فصل 10 فصل 4 فصل 11 فصل 5 فصل 12 فصل 6 فصل 13 فصل 7 فصل 14 تعریف تولید مثل اهمیت تولید مثل انواع تولید مثل تولید مثل جنسی در گیاهان گلدار تولید مثل جنسی در جانوران تولید مثل در آدمی ارزشیابي تكویني ویژگی و عملی که موجب تولید جانداران جدید از همنوعان خود می شود . مهمترین ویژگی که جانداران را از موجودات بی جان متمایز می کند تولید مثل است . تولید مثل سبب بقای نسل جاندار می شود . چه عواملي در بقاي نسل جاندار مؤثر است؟ تولید مثل براي بقاي نسل اهمیت دارد و در بقاي فرد نیز تأثیري ندارد .سالم بودن فرزندان – مناسب بودن محیط زندگي جاندار از نظر تأمین غذا و سایر نیازهاي فرزندان یكي از اهداف تولید مثل ،افزایش تعداد جاندار است ،آیا این هدف به تنهایي كافي است و مي تواند نسل جاندار را حفظ كند؟ اگر شرایط محیط تغییر كند چه اتفاقي مي افتد؟ هدف مهم تري باید در تولید مثل مورد توجه باشد؟ با تغيير شرايط محيط ممكن است شرايطي بوجود آيد كه براي بقاي افراد آن گونه مناسب نباشد .از اين رو نسل جاندار از بين مي رود .توليد مثل جنسي سبب ايجاد گوناگوني در افراد يك گونه مي شود .اين گوناگوني سبب مي شود حتي با تغيير شرايط محيط برخي افراد گونه توانايي زيستن داشته باشند و نسل جاندار را حفظ كنند .يكي ديگر از راه هاي حفظ نسل در شرايط تغيير زندگي ،توليد ساختارهايي مانند دانه ،پياز و غيره است كه به شرايط نامساعد مقاوم هستند . غير جنسی انواع توليد مثل جنسی به نظر شما كدامیك از هدف هاي تولید مثل در تولید مثل غیرجنسي و كدامیك در تولید مثل جنسي تأمین مي شود؟ تولید مثل جنسي سبب تولید فرزنداني كامالً مشابه با والدین مي شود و به سرعت نسل را جاندار گسترش مي دهد ولي تولید مثل جنسي با ایجاد گوناگوني ژنتیكي در فرزندان سبب افزایش توان سازگاري و بقاي نسل جاندار مي شود. در این روش کار تولید مثل توسط یک فرد صورت می گیرد و جاندار والد وقتی به مرحله ی مشخصی از رشد می رسد می تواند تکثیر یابد و افراد جدیدی را به وجود آورد . مثال :تولید مثل باکتری ها و تک سلولی ها و بعضی از گیاهان و جانوران به این روش صورت می گیرد . توليد مثل رويشی انواع تولید مثل غیر جنسی هاگ زايی نوعی تولید مثل غیر جنسی است که جاندار اولیه یا قسمتی از پیکرش جاندار مشابه را ایجاد می کند . دو نيم شدن انواع توليد مثل رويشی جوانه زدن قطعه قطعه شدن در این روش سلول اولیه که ممکن است دارای هسته یا فاقد آن باشد از وسط به دو نیم تقسیم می شود . مثال :سلول باکتری ها و برخی آغازیان با دو نیم شدن تکثیر می یابند . در این روش برآمدگي كوچكي در بدن جاندار ایجاد مي شود و كم كم به جانداري مستقل تبدیل شده و ممكن است از بدن جاندار اولیه جدا شود یا همچنان متصل باقي بماند . مثال :هیدر آب شیرین و مخمرنان به این روش زیاد مي شوند . در این روش بدن جاندار به چندین قطعه تقسیم مي شود پس بعضي ،یا همه ي آنها به جاندار بالغ تبدیل مي شود . مثال :جلبك اسپیروژیر با این روش زیاد مي شود. نوعی تولید مثل که به کمک هاگ صورت می گیرد .هاگ ها توسط جاندار اولیه در اندام هایی به نام هاگ دان تولید می شود .که هاگدان پس از رسیدن پاره شده و هاگ ها را آزاد می کند .هاگ ها به وسیله ی آب یا باد جابجا می شوند .هر هاگ می تواند در صورت فراهم شدن شرایط مساعد رشد کرده و جاندار جدید را به وجود آورد . مثال :کپک نان که نوعی قارچ است به این روش تولید مثل می کند . روشي كه در آن بوجود آمدن جانداران جدید وابسته به وجود «دو جنس» مختلف است كه معموالً از آن ها به عنوان نر و ماده نام مي برند. تولید مثل جنسی به وسیله ی گامت ها ( سلول های جنسی )صورت می گیرد .که توسط دو جنس مختلف ( نر و ماده ) تولید می شوند . گامت ها در اندام های تولید مثلی تولید می شوند .اندام تولید مثلی نر و ماده ممکن است در دو جاندار مختلف یا فقط در یک جاندار وجود داشته باشند .سلول های جنسی نر و ماده طی عمل لقاح با هم ترکیب می شوند و سلول تخم را به وجود می آورند .سلول تخم با تقسیمات پی در پی خود و تغییراتی که پیدا می کند سرانجام موجود جدید را به وجود می آورد ( .شکل ) گل اندام تولید مثلی گیاهان گلدار است .بخش های تولید کننده ی گامت پرچم و مادگی هستند .بیشتر گل ها نر – ماده اند ؛ یعنی هم پرچم و هم مادگی دارند .در قسمت پایین مادگی که حجیم تر است تخمدان قرار دارد که درون آن یک یا چند تخمک وجود دارد .از هر تخمک گامت ماده به وجود می آید .در نوک پرچم برجستگی کوچکی به نام بساک وجود دارد که بعد از رسیدن پاره شده و تعداد زیادی دانه ی گرده از آن خارج می شود که گامت نر در آن به وجود می آید ( .شکل ) دانه های گرده ای که از نوک پرچم ها آزاد می شود باید به نوک مادگی برسند .کالله ی مادگی که چسبناک است وقتی دانه های گرده به آن جا می رسند به راحتی پایین نمی روند .باید به کمک آنزیم های حل کننده راه خود را به داخل تخمک باز کنند .به این ترتیب پس از گرده افشانی گامت نر و ماده با هم ترکیب می شوند و سلول تخم را به وجود می آورند .سلول تخم که درون تخمک قرار دارد گیاهک ( جنین گیاه جدید ) را می سازد .در این حالت تخمک تبدیل به دانه و تخمدان تبدیل به میوه می شود ( .شکل ) جانوران هم برای تولید مثل به گامت های نر و ماده نیاز دارند .گامت نر اسپرم و گامت ماده تخمک نامیده می شود که در اندام های تولید مثلی نر و ماده تولید می شوند .در همه ی مهره داران و دربعضی از بی مهره ها جاندار نر و ماده از هم جدا هستند اما در برخی بی مهره ها مانند اسفنج ها اندام تولید مثلی نر و ماده در بدن یک فرد است .گامت ها باید با همترکیب شوند و سلول تخم را به وجود آورند .از تقسیم شدن پی درپی سلول تخم جاندار جدید به وجود می آید .جانوران گرچه در تولید مثل جنسی روش های مختلفی دارند ولی دو ویژگی مشترک در این روش ها وجود دارد . ایجاد امکان لقاح امکان ایجاد رشد تخم تا ایجاد نوزاد از نظرشرایط مکانی ایجاد امکان لقاح از نظر شرایط زمانی گامت ها باید با هم برخورد کنند تا بتوانند ترکیب شوند و سلول تخم را ایجاد کنند .لقاح ممکن است در بیرون از بدن جاندار صورت بگیرد که به آن لقاح خارجی می گویند .مانند لقاح در ماهی ها و یا اینکه لقاح در داخل بدن جاندار صورت گیرد که آن را لقاح داخلی گویند . در لقاح خارجي ،گامت ها در محیط زندگي جاندار كه معموالً آب است رها مي شوند .البته در لقاح داخلي نیز باید محیط مناسب براي زنده ماندن گامت ها تا هنگام لقاح فراهم باشد. گامت هایي كه لقاح خارجي دارند،باید چه ویژگي هایي داشته باشند؟ تعداد آن ها باید زیاد باشد تا شانس این كه تعدادي از آن ها به گامت برسند بیشتر شود. گامت هاي نر باید تاژك داشته باشند تا با شنا كردن در آب به گامت ماده برسند پوشش هاي حفاظتي مناسب و چسبناك داشته باشند تولید گامت ها و نیز رها شدن آن ها به منظور ترکیب با یکدیگر باید تقریبا در بک موقع ئ در زمان مناسب باشد تا امکان برخورد موثر گامت ها فراهم شود .این زمان مناسب در برخی جانوران مثل پستانداران و پرندگان دوره ی جنسی نامیده می شود . برای آنکه تولید مثل موفق باشد شرایط تغذیه و حفاظت از جنس فراهم باشد .در جانورانی که جنین در داخل رحم پرورش می یابد این شرایط به بهترین صورت وجود دارد .جنین از طریق اندامی به نام جفت که به وسیله ی بند ناف به جنین متصل است با خون مادر در ارتباط است و مواد الزم را از آن دریافت و مواد زاید را به آن می دهد( .شکل ) در جانوران تخم گذار جنین از لحاظ تغذیه به اندوخته ی غذایی داخل تخم وابسته بوده و از نظر حفاظت با توجه به نوع جانور به پوسته ی سخت یا انعطاف پذیر تخم متکی است . گامت هاي نر و ماده در حیوانات تخم گذار و بچه زا با یكدیگر متفاوتند. چرا در بسیاري از تخم گذاران ،گامت هاي ماده بسیار بزرگ تر از گامت هاي نر است؟ گامت هاي نر كوچك ،زیاد و متحرك هستند .ولي گامت ماده بزرگ ،كم و غیرمتحرك است .گامت ماده در حیوانات تخم گذاردرشت تر بوده و ذخایر فراوان غذایي دارد و نیز پوسته هاي حفاظتي ضخیم تري دارد. تولید مثل در آدمی نیز مانند دیگر پستانداران با تشکیل سلول های جنسی نر و ماده و ترکیب آن ها با یکدیگر و ایجاد سلول تخم همراه است .در انسان سلول های جنسی به وسیله ی غدد جنسی تولید می شوند .در مرد ها گامت نر ( اسپرم ) توسط بیضه ها ودر زن ها گامت ماده (تخمک ) به وسیله ی تخمدان ها تولید می شود . یك جفت غده هستند كه در زیر شكم و خارج از آن قرار دارند .این غدد شامل لوله هاي نازك و پرپیچ زخمي هستند كه عمل اسپرم سازي را در دمایي كمتر از دماي معمولي بدن و به طور دائم از دوران بلوغ تا پایان عمر انجام مي دهند .البته شدت آن در سنین كهولت كاهش چشمگیري پیدا مي كند .اسپرم ها پس از ساخته شدن در مجاري پیچیده اي كنار بیضه انباشته مي شود تا مراحل نهایي رشد خود را طي كنند( .شکل) تخمدان ها دو عدد غده بیضي شكل هستند كه در دو طرف داخل شكم ،در پایین و جلوي روده ها قرار دارند .تخمدان ها عمل تخمك سازي را از دوران بلوغ تا حدود 30تا 40سال انجام مي دهند .هر تخمدان داراي تعداد زیادي سلول مولد تخمك است كه اولین مراحل تبدیل شدن به تخمك را در دوران جنیني طي كرده اند .معموالً در هر ماه یكي از این سلول ها (تخمك هاي اولیه) فعال شده و یك تخمك ساخته مي شود. این سلول بوسیله ي لوله هایي كه تخمان را به رحم مرتبط مي كنند وارد آن مي گردند .تخمك سلول بسیار درشتي است و در انسان حدود 1/0میلي متر قطر دارد( .شکل ) – 1انواع روشهاي تولید مثل را نام ببرید. تولید مثل غیرجنسي و تولید مثل جنسي – 2نحوه تولید مثل غیرجنسي چگونه است؟ در این روش ،كار تولید مثل بوسیله یك فرد صورت مي گیرد .در این نوع تولید مثل ،وقتي جاندار به مرحله ي معیني از رشد برسد مي تواند تكثیر یابد و افراد جدیدي را بوجود آورد. – 3از راه هاي تولید مثل قطعه قطعه شدن را توضیح دهید. در برخي گیاهان و جانوران انشعاب هاي جدید از گیاه یا جانور قبلي جدا مي شود كه هر كدام از آن ها مي تواند به جاندار تازه اي مبدل شود. –4 هاگ زایي نوعي تولید مثل .........است كه به كمك ......... صورت مي گیرد. غیرجنسي – هاگ – 5گامت چیست؟ گامت یا سلول جنسي ،یك سلول ویژه براي تولید مثل است كه براي تولید جاندار جدید باید با گامت دیگري از جنس مخالف همان نوع جاندار تركیب شود. – 6لقاح چیست؟ تركیب سلول هاي جنسي نر و ماده را لقاح مي گویند كه حاصل آن سلول تخم است. « - 7 گل ها نر – ماده هستند» یعني چه ؟ یعني هم پرچم و هم مادگي دارند. – 8اصطالح گرده افشاني را تعریف كنید. گرده افشاني عبارت است از پراكنده شدن دانه هاي گرده به منظور قرارگرفتن روي كالله ي مادگي. – 9اسپرم ها مراحل نهایي رشد خود را در كجا طي مي كنند؟ در مجاري پیچیده اي كه در كنار بیضه قراردارد – 10هر تخمدان داراي ..........سلول مولد تخمك است كه اولین مراحل تبدیل شدن به تخمك را در ..........طي كرده اند. تعداد زیادي -دوران جنیني آیا می دانید چرا نسل جانداران در طی سالیان دراز باقی می ماند در حالیکه هر ساله تعدادی از افراد جمعیت ها می میرند؟ تولید مثل فرآیندی است که باعث بقای نسل جاندار می شود و به دو صورت جنسی و غیر جنسی وجود دارد .در تولید مثل غیر جنسی فقط یک فرد نقش دارد در حالیکه در تولید مثل جنسی دو فرد ( نر و ماده ) در تولید مثل نقش دارند . درانسان و جانورانی که به روش جنسی تولید مثل می کنند دو گامت نر و ماده با هم طی عمل لقاح ترکیب می شوند و سلول تخم را به وجود می آورند .سلول تخم تقسیمات پی درپی انجام داده وسرانجام موجود جدیدی را به وجود می آ ورد .در انسان گامت نر (اسپرم ) دربیضه و گامت ماده (تخمک ) در تخمدان تولید می شود . در گیاهان سلول های جنسی نر( دانه های گرده) در پرچم گل وتخمک درون تخمدان تولید می شوند .طی عمل گرده افشانی دانه ی گرده به نوک مادگی واز آن جا به درون تخمدان و به تخمک می رسد لقاح صورت می گیرد و سلول تخم حاصل ،تقسیم شده و دانه را به وجود می آورد .