Transcript Quality of Work Life for Public Sector Program

แผนงานสร ้างเสริมคุณภาพชีวต
ิ การทางานองค ์กรภาคร ัฐ
(Quality of Work Life for Public Sector Program)
ศิรเิ ชษฐ ์ สังขะมาน
สถาบันวิจยั สังคม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
แนวคิด คุณภาพชวี ต
ิ การทางาน
กระบวนการพัฒนาตามแนวคิดทฤษฎี
UNESCO (1981) ได ้กาหนดองค์ประกอบคุณภาพชวี ต
ิ ไว ้ 7 ด ้าน
ได ้แก่
ึ ษา 4) สงิ่ แวดล ้อมและทรัพยากร
1) อาหาร 2) สุขภาพ 3) การศก
ั และการตัง้ ถิน
5) ทีอ
่ ยูอ
่ าศย
่ ฐาน 6) การมีงานทา และ 7) ค่านิยม
ศาสนา จริยธรรม กฎหมาย และปั จจัยด ้านจิตวิทยา
UNDP (1988) Human Achievement Index ซงึ่ ใช ้ 8 องค์ประกอบ
ึ ษา 3) การทางาน 4) รายได ้ 5) ทีอ
ได ้แก่ 1) สุขภาพ 2) การศก
่ ยู่
ั และสภาพแวดล ้อม 6) ชวี ต
อาศย
ิ ครอบครัวและชุมชน 7) การ
ื่ สารและ 8) การมีสว่ นร่วม
คมนาคมและการสอ
ESCAP (1990) กาหนดตัวแปรทีใ่ ชวั้ ดคุณภาพชวี ต
ิ ไว ้ 7 ด ้าน
่ กัน คือ
เชน
1) ความมั่นคงทางเศรษฐกิจ 2) สุขภาพ 3) ชวี ต
ิ การทางาน 4)
้ ปัญญา (Intellectual life) 6) ชวี ต
ชวี ต
ิ ครอบครัว 5) ชวี ต
ิ การใชสติ
ิ
• คุณภาพชวี ต
ิ การทางานในแง่มม
ุ ทีห
่ มายถึงการคานึงถึง
ความเป็ นมนุษย์ในการทางาน (Humanization of Work)
ซงึ่ ประเทศฝรั่งเศสและประเทศทีพ
่ ด
ู ภาษาฝรั่งใช ้ คาว่า
การปรับปรุงสภาพการทางาน (Improvement of
Working Condition) ประเทศสงั คม นิยมใชค้ าว่า การ
คุ ้มครองแรงงาน (Workers' Protection) กลุม
่ ประเทศ
สแกนดิเนเวีย หรือใน ญีป
่ นใช
ุ่
ค้ าว่าสภาพแวดล ้อมการ
ทางาน (Working Environment) และความเป็ น
ประชาธิปไตยในสถานทีท
่ างาน (Democratization of
the Workplace) คุณภาพชวี ต
ิ การทางานมีความหมาย
ครอบคลุมถึงวิธก
ี าร แนวปฏิบต
ั ห
ิ รือเทคโนโลยีท ี่
สง่ เสริมสภาพแวดล ้อมในการทางานทีก
่ อ
่ ให ้เกิดความ
• คาจากัดความของ QWL นีบ
้ ง่ ชวี้ า่ QWL คือการ
สร ้างมิตโิ ครงสร ้างทีห
่ ลากหลายขึน
้ การสร ้าง
ั พันธ์กน
ขึน
้ ของจานวนของปั จจัยทีส
่ ม
ั
จาเป็ นต ้องพิจารณาอย่างรอบคอบทัง้ ใน
กระบวนการคิดและมาตรการ ซงึ่ มีความ
่
เกีย
่ วข ้องกับความพึงพอใจในการทางาน เชน
การมีสว่ นร่วมในงาน แรงจูงใจ ความสามารถใน
การผลิต สุขภาพ ความปลอดภัยและความ
เป็ นอยูใ่ นสภาวะทีด
่ ใี นชวี ต
ิ การทางาน การ
พัฒนาขีดความสามารถ และความสมดุลระหว่าง
ความสุข
องค์กร
บุคลากร
ผู บ
้ ริหาร
วิชาการ
องค ์กร/สังคม
กระแสอานาจ
ผู บ
้ ริหาร
กระแสความรู ้
กระแสทร ัพย ์/ทุน
วิชาการ
องค ์กร/สังคม
กระแสภาวะผู น
้ า
การสร ้างคุณภาพชวี ต
ิ การทางาน
• การสร ้างคุณภาพชวี ต
ิ การทางาน มีแนวโน ้มทีจ
่ ะ
เป็ นประเด็นสาคัญทีม
่ ค
ี วามท ้าทายในอนาคต
เนือ
่ งจากการจ ้างงานโดยเฉพาะแรงงานทีม
่ ฝ
ี ี มือ
(Skill Worker) หรือแรงงานมีความรู ้ (Knowledge
Worker) ไม่สามารถกระทาได ้จากการให ้
เงินเดือนและสวัสดิการทีส
่ งู เพียงด ้านเดียว
• ในอนาคตกระแสแรงงานทีม
่ ค
ี ณ
ุ ภาพต ้องการ
ทางานในองค์การทีม
่ บ
ี รรยากาศเกือ
้ หนุนต่อ
ความสาเร็จและการสร ้างนวัตกรรม ตลอดจน
ต ้องการความเป็ นตัวของตัวเอง และใชช้ วี ต
ิ ใน
่ การมีครอบครัวทีเ่ ป็ นสุข
ด ้านอืน
่ ให ้สมบูรณ์ เชน
การพักผ่อนทีเ่ ต็มที่ และการทาความเข ้าใจใน
ตนเองและสงั คม เป็ นต ้น
ั เจนและ
• องค์การจึงต ้องกาหนดนโยบายทีช
่ ด
เป็ นรูปธรรม เพือ
่ การพัฒนาคุณภาพชวี ต
ิ การ
ทางานตลอดจนต ้องดาเนินงานอย่างเป็ นระบบ
และต่อเนือ
่ ง มิใชโ่ ครงการทีท
่ าตามความนิยม
ั บุคคลทีม
แบบครัง้ เดียวเสร็จ ซงึ่ ต ้องอาศย
่ ี
ความรู ้และความเข ้าใจมาดาเนินการ
ึ ษาเพือ
สถาบันอนาคตศก
่ การพัฒนา
ึ ษาเรือ
การศก
่ งภาพอนาคตของสถานทีท
่ างานใน
ประเทศไทย ปี 2575 พบแนวโน ้มการ
เปลีย
่ นแปลงทีส
่ าคัญ 7 ด ้าน ได ้แก่
1.คุณสมบัตแ
ิ ละลักษณะของคนทางาน จะขาด
แคลนแรงงานฝี มือเนือ
่ งจากประชากรนิยมอยูเ่ ป็ น
โสดหรือไม่มบ
ี ต
ุ รมากขึน
้
2.ลักษณะงาน จะเกิดงานใหม่จากความก ้าวหน ้า
่ การผลิตชน
ิ้ สว่ นร่างกาย
ทางเทคโนโลยี เชน
ั ยแพทย์เพิม
มนุษย์ ศล
่ หน่วยความจา
3.ผลตอบแทน จะมาจากผลงานเป็ นหลัก
4.โครงสร ้างองค์กร จะปรับระบบบริหารและ
กฎระเบียบรองรับแรงงานทีห
่ ลากหลาย
ั พันธ์ระหว่างบุคคล ปั ญหาความขัดแย ้ง
5.ความสม
ระหว่างบุคลากรจะกลายเป็ นประเด็นสาคัญ
6.สภาพแวดล ้อมทางกายภาพ สานักงานแบบ
ื่ สาร
ตายตัวจะถูกแทนทีด
่ ้วยเทคโนโลยีการสอ
7.วัฒนธรรมองค์กร จะเกิดการยอมรับความ
แตกต่าง เกิดค่านิยมการทางานไปพร ้อมกับการใช ้
ชวี ต
ิ ประจาวันและทางานตลอดเวลาผ่าน
ื่ สาร
เทคโนโลยีการสอ
• การเปลีย
่ นแปลงบริบทและสงิ่ แวดล ้อมของ
สถานประกอบการดังกล่าว จาเป็ นต ้องเตรียม
ความพร ้อมตัง้ แต่วันนี้ โดยองค์กรต่างๆ ควรทา
ความเข ้าใจ วิเคราะห์ และวางแผนรองรับทัง้
โอกาสและผลกระทบทีจ
่ ะเกิดขึน
้ ซงึ่
ยุทธศาสตร์สาคัญในการพัฒนาองค์กรให ้
เข ้มแข็งไม่วา่ สถานการณ์ใด คือการสง่ เสริมให ้
บุคลากรทางานอย่างมีความสุข
“ การปฏิรูประบบบริหารภาครฐ
• แผนปร ับบทบาท
ภารกิจ
่
• แผนปร ับเปลียนระบบ
งบประมาณ
• แผนปร ับระบบ
บริหารงานบุคคล
่
• แผนปร ับเปลียน
กฎหมาย
่
• แผนปร ับเปลียนวั
ฒนธรรมและ
ค่านิ ยม
แกนหลักการบริหารทร ัพยากรบ
หลัก
คุณธรรม
หลัก
สมรรถนะ
(Merit)
(Competency)
หลักผลงาน
คุณภาพชีวต
ิ การทางา
(Performance ) (Quality of work Life )
กระจายความร ับผิดชอบในการบริหาร
ทร ัพยากรบุคคล
พระราชบัญญัตริ ะเบียบข ้าราชการพล
เรือน พ.ศ. 2551
ได ้มีการระบุเรือ
่ งทีเ่ กีย
่ วข ้องกับการเสริมสร ้างคุณภาพชวี ต
ิ การ
ทางานของข ้าราชการไว ้โดยตรงในสามมาตราใน คือ
• มาตรา 13 (8) ซงึ่ กาหนดให ้สานักงาน ก.พ. มีอานาจหน ้าทีใ่ น
การสง่ เสริม ประสานงาน เผยแพร่ ให ้คาปรึกษาแนะนา และ
ดาเนินการเกีย
่ วกับการจัดสวัสดิการและการเสริมสร ้าง
คุณภาพชวี ต
ิ สาหรับทรัพยากรบุคคลภาครัฐ
• มาตรา 34 การจัดระเบียบข ้าราชการพลเรือนต ้องเป็ นไปเพือ
่
ั ฤทธิต
ิ ธิภาพ และความ
ผลสม
์ อ
่ ภารกิจของรัฐความมีประสท
คุ ้มค่า โดยให ้ข ้าราชการปฏิบต
ั ริ าชการอย่างมีคณ
ุ ภาพ
คุณธรรม และมีคณ
ุ ภาพชวี ต
ิ ทีด
่ ี
ิ ธิภาพและเสริมสร ้าง
• มาตรา 72 เรือ
่ งการเพิม
่ พูนประสท
แรงจูงใจในการปฏิบต
ั ริ าชการ กาหนดให ้สว่ นราชการมีหน ้าที่
ิ ธิภาพและเสริมสร ้าง
ดาเนินการให ้มีการเพิม
่ พูนประสท
แรงจูงใจแก่ข ้าราชการพลเรือนสามัญ เพือ
่ ให ้ข ้าราชการพล
เรือนสามัญมีคณ
ุ ภาพ คุณธรรม จริยธรรม คุณภาพชวี ต
ิ มีขวัญ
ั ฤทธิต
และกาลังใจในการปฏิบต
ั ริ าชการให ้เกิดผลสม
์ อ
่ ภารกิจ
ปั ญหาเชงิ โครงสร ้าง (ตัวระบบ)
ิ ธิภาพ ประสท
ิ ธิผล ของการบริหารราชการ
ทีม
่ ผ
ี ลโดยตรงต่อประสท
แผ่นดิน คือ
ิ ใจ อยูท
• ลักษณะการรวมศูนย์อานาจการตัดสน
่ ส
ี่ ว่ นกลาง โดยมี
ิ ใจสูงมาก ใน
นักการเมือง ในฐานะ รมต. เป็ นผู ้มีอานาจตัดสน
แทบทุกเรือ
่ ง การกระจายอานาจทางการปกครอง และการ
บริหาร จึงเป็ นเพียงรูปแบบทีไ่ ม่มผ
ี ลทางปฏิบต
ั จ
ิ ริง
• ระบบราชการไทยมีการขยายตัวอย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะในชว่ ง
ทีป
่ ระเทศ มีการพัฒนาอย่างมีรป
ู แบบ (2504 - 2525) เพิม
่ สว่ น
ราชการมากเกินไปทาให ้เกิดปั ญหา การเพิม
่ บุคลากร ในภาครัฐ
ตามมา
• โครงสร ้างของระบบราชการไม่คล่องตัว ไม่สามารถตอบสนอง
ต่อการเปลีย
่ นแปลงทีเ่ กิดขึน
้ ได ้อย่างรวดเร็ว ก่อให ้เกิดความ
ี หาย ต่อภาคเอกชน สงั คม และประชาชนโดยรวม
เสย
ปั ญหาเกีย
่ วกับตัวบุคคล (ข ้าราชการ
และประชาชน)
• ข ้าราชการทีม
่ ค
ี วามรู ้ ความสามารถ ไม่สามารถทางานได ้
ิ ใจไม่ม ี
อย่างเต็มสมรรถภาพ เพราะอานาจในการตัดสน
• ลักษณะของความเป็ นไทย การนาเอาลักษณะของระบบ
ราชการตามแนวคิดของ Max Weber ซงึ่ เป็ นหลักสากลมา
ั วิถช
ใชกั้ บประเพณี ลักษณะนิสย
ี วี ต
ิ และวัฒนธรรมการ
ทางานแบบไทยๆ เป็ นปั จจัยเสริมให ้เกิดความผิดพลาด
ิ ธิภาพในการบริหาร และจัดการ
และความด ้อยประสท
ประเทศมากขึน
้ โดยเฉพาะระบบอุปถัมภ์ทม
ี่ อ
ี ท
ิ ธิพลอย่าง
มากในสงั คมไทย ทาได ้ทุกอย่างเพือ
่ ความก ้าวหน ้าและ
ความอยูร่ อด
• ข ้าราชการสว่ นหนึง่ ขาดจริยธรรม คุณธรรมและ
จรรยาบรรณ ในการปฏิบต
ั ห
ิ น ้าที่ เพราะ
อยูก
่ ับความจริง
ยอมร ับความจริง
เปลีย
่ นแปลง
ให้อยูก
่ ับความจริง
ได้
งาน กับ ชีวต
ิ
(องค์กร)
สว่ นราชการ
(ปั จเจก)
ข ้าราชการ
กระทรวง/กรม/จังหวัด
ครอบครัว/พ่อแม่/ญาติพน
ี่ ้อง
การเมือง
โครงสร ้างองค์กร
อัตรากาลัง
นโยบาย
กายภาพ/แวดล ้อม
งบประมาณ
โยกย ้าย
เวลาราชการ
ฯลฯ
ไม่พร ้อม
ทางาน
วันจันทร์/วัน
สุขภาพ/กาย-ใจ
ศุกร์
วันหยุด/
เทีย
่ ว
เวลาสว่ นตัว
เรียนต่อ
พ่อแม่ป่วย/
ก ้าวหน ้า/เลือนขัน
้
พัฒนาตน
ประกัน
ครอบครัว เพือ
่ น
ทีม นาย/ลูกน ้อง
ปิ ด-เปิ ด
เทอม
ลูกเรียน
พิเศษ
ธุรกิจ
ขวัญกาลังใจ / แรงจู งใจ
ครอบครัว
งา
น
QWL
ตน
่
เข็มทิศของการดาเนิ นงานเพือสร
้างสุข
ภาวะองค ์กร 
การสร ้างวัฒนธรรม
องค ์กร
บน
ฐานความรู ้และความ
ต้องการบนหลักความ
พอเพียงและคุณธรรม
ความสมดุลระหว่าง
ชีวต
ิ กับงาน ทัศนคติ
และพฤติกรรมการ
่
ทางานทีเหมาะสม
ถู กต้อง
แนวคิดคุณภาพชีวต
ิ
การทางาน
Life Skill
Happy Workplace
Happy
Body
1
8
2
Happy
Heart
7
3
Happy
Soul
4
Happy
Relax
5
Happy
Brain
6
Happy
Money
Happy
Family
Happy
Society
คาถามทีอ
่ ยากให ้คิดบ่อยๆ