MAIN TITLE - پایگاه مدیریت شهری
Download
Report
Transcript MAIN TITLE - پایگاه مدیریت شهری
چگونه می توان شهرها را تاب آورتر
نمود
دستنامه ای برای مدیران دولتهای
درس :سمینار مدیریت بحران
محلی
استاد :جناب آقای دکتر عبداللهی
ارائه دهنده :محسن معماری
تاریخ ارائه :آذرماه 1392
آیا درهنگام طوفان ،درختان
را دیده اید؟!
آنگاه که به خود می پیچند
وخم می شوند برف ها به روي
شاخه هایشان سنگینی می کند
تا بدانجا که شاخه هایشان
در مقابل زمین سر تعظیم
فرودمی آورند
و به محض فروکش کردن طوفان
برای
ظرفیتی است
آوری
و آبتاب
بتدریج
برف ها
شدن
فاجعه
می
برابر بر
مقاومتازدرگذشته
استوارتر
خیزند.
خطرپذیری (ریسک)
واژه تابآوری
– اغلب به مفهوم بازگشت به گذشته به کار میرود
– که از ریشة التین resilioبه معنای برگشت به عقب
شده است
گرفته
این .کلمه دراصل از آن استفاده شده
ای که
حوزه
هنوز هم مورد بحث است :برخی آنرا به بوم
شناسی ،برخی دیگر آنرا به فیزیک و عده ای هم
معتقدند كه مطالعه تاب آوری از قوانین
روانشناسی و روانپزشکی در دهه 1940میالدی
گرفته شده است؛ و مربوط به گارمزی ،وارنر و
.Resilienceدر فرهنگ لغات ،توانایی بازیابی یا
واژه
اسمیت است
بهبود سریع ،تغییر؛ شناوری و کشسانی)، (Webster’s, 2010
و همچنین خاصیت فنری و ارتجاعی ترجمه شده است.
تاب آوری شهری
به معنی توانایی یک سیستم یا جامعه در
معرض خطر براي مقاومت ،جذب ،پوشش و
باز توانی در برابر اثرات یک مخاطره
در زمان مناسب و بطور کارآمد شامل
محافظت و مرمت ساختارها و عملکردهاي
اساسی و حیاتی می باشد )(UNISDR
مدیریت
باالیا
خطرپذیری
از
است
عبارت
سیستماتیک
فرایند
استفاده از آیین نامه ها ،سازمان ها و
مهارت ها و قابلیت هاي عملیاتی به
منظور اجراء راهبرد ها ،سیاست ها و
ظرفیت هاي بهبود یافته براي کاهش
ثرات منفی مخاطرات و احتمال بالیا.
بالیا،
پذیري
خطر
مدیریت
از
هدف
جلوگیري ،کاهش یا انتقال اثرات منفی
مخاطرات از طریق فعالیت ها و اقداماتی
مدیریت
خطرپذیری باالیا
عبارت است از مفهوم و عملیات
طریق
از
بالیا
خطرات
کاهش
اقدامات سیستماتیک به منظور
تجزیه تحلیل و مدیریت فاکتور
هاي اتفاقی بالیا ،شامل کاهش
برخورد با مخاطرات ،کاهش آسیب
پذیري مردم و امالك ،مدیریت
هوشمندانه کاربري اراضی و محیط
و ارتقاء آمادگی براي حوادث
ناگوار.
(در راستاي سیاست جهانی تعیین
شده درچارچوب Hyogoبراي عملیات
سالهاي 2005تا : 2015ایجاد
تاب آوري ملل و جوامع در برابر
بالیا(
درنظر گرفتن مولفه ها و عناصر خطرپذیری برای
درک اینکه بالیا طبیعی نیستند ،بسیار اهمیت
دارد.
خطرپذیری تابعی است از مخاطره (به عنوان مثال
طوفان ،زلزله ،سیل ،یا آتش سوزي)
یعنی قرار گرفتن اشخاص و دارایی ها در معرض
خطرپذیري ایستا وثابت نیستند و
این عوامل
جامعه به
پذیري توجه
آسیب را با
شرایطآنها
میتوان
یا اموال.
و
ظرفیت هاي نهادي و فردي براي
مقابله و /یا اقدام به منظور
کاهش خطرپذیري بهبود بخشید.
الگوهاي توسعه اجتماعی و زیست
محیطی میتوانند در معرض حوادث
قرار گرفتن و آسیب پذیري را
محرک های خطرپذیری در محیط
شهری
شهرها و مناطق شهري ،نماینده سیستم هاي متراکم و
پیچیده اي از خدمات به هم پیوسته هستند .آنها با
شمار فزاینده اي از مسائلی که مسبب خطرپذیري بالیا
هستند روبرو می باشند.
تراکم،
افزایش
رشد و
مهمترینحال
از شهري در
جمعیت
خطرپذیري عبارتند
آورنده
بوجود
علل
برخی
از:
تمرکز منابع و ظرفیت ها در سطح ملی و فقدان منابع و ظرفیت هاي
حکومت هاي محلی ضعیف ،مشارکت ناکافی توسط ذي نفعان محلی در بر
مدیریت ناکارآمد منابع آب ،کمبود سیستم هاي زه کشی و کانال ها
زوال اکوسیستم (زیست بوم ها) به دلیل فعالیت های انسانی
فرسودگی زیرساخت ها و مصالح ساختمانی ناایمن
خدمات اورژانس ناهماهنگ
تاثیرات ناگوار تغییرات اقلیمی
در سطح جهانی ،تعداد ثبت شده حوادثی که اثر نامطلوبی
بر جمعیت انسانی دارند رو به افزایش است
موارد ثبت شده بالیا
را در سراسر جهان
نشان می دهد و روند
همچنین
و
افزایشی
وقوع
واقعی
تعداد
حوادث را به تصویر می
کشد .این شکل نشان می
تعداد
که
دهد
رویدادهاي زمین لرزه
شده
ثبت
هاي
(مرگبارترین از لحاظ
میزان مرگ و میر)
نسبتا ثابت است ،اما
حاکی از افزایش تعداد
شهري است که در آن بالیا به
کمترین میزان رسیده است؛
داراي دولت محلی فراگیر ،صالح
دغدغه
که
است،
پاسخگو
و
شهرنشینی پایدار را دارد و
قبل ،حین و پس از یک رویداد
طبیعی ناگوار خود را ملزم به
تأمین منابع الزم جهت توسعه
ظرفیتهاي مدیریت و سازماندهی
می داند.
اختیار و قدرت الزم جهت شرکت
در تصمیم گیري و برنامه ریزي
شهر خود در کنار مقامات محلی
به مردم داده می شود و مردم
براي دانش محلی و بومی ،ظرفیت
ها و منابع موجود خود ،ارزش
تدابیري براي پیش بینی و کاهش
اثر بالیاي طبیعی ،بکار گرفتن
فن آوري هاي هشدار دهنده و
نظارت سریع ،حفظ زیرساختها،
اموال عمومی و خصوصی ،اتخاذ
نموده است و قادر است تا زیان
هاي جسمی و اجتماعی ناشی از
حوادث طبیعی و یا انسانی را به
حداقل برساند.
توانایی مقابله سریع ،اجراي
و
فوري
بازیابی
راهکارهاي
بازگرداندن سریع خدمات اساسی و
از سرگیري فعالیت هاي اجتماعی،
نهادي و اقتصادي پس از چنین
حوادثی را دارد.
درك می کند که بیشتر موارد فوق
نیز براي تحقق تاب آوري در
چارچوب اجرایی هیوگو 2015 – 2005
تاب آور سازی ملت ها و جوامع در
برابر حوادث )(HFA
این چار چوب در سال 2005به
تایید کشورهاي عضو سازمان ملل
متحد رسیده است
از آن تاریخ تا کنون سیاستهاي
ملی و تالش هاي سازمان هاي بین
المللی را به نحوي هدایت کرده
است که منجر به کاهش قابل مالحظه
خسارات ناشی از حوادث طبیعی شده
است
این چارچوب جامع بوده و به نقش
دولتها ،سازمان هاي منطقه اي و
بین المللی می پردازد و جامعه
مدنی ،دانشگاه ها ،سازمانهاي
داوطلب و بخش خصوصی را به
پیوستن به این تالش ها فرا می
اولویت های چارچوب اجرایی هیوگو عبارتند از:
مطمئن شویدکه کاهش خطرپذیري بالیا اولویتی ملی و
محلی با چارچوب اجرایی قدرتمند است.
شناسایی ،ارزیابی و نظارت بر خطرپذیري بالیا و تقویت
سیستم هشدار زود هنگام.
استفاده ازدانش ،نوآوري وآموزش وپرورش براي ایجاد
فرهنگ ایمنی و تاب آوري درتمام سطوح.
عوامل اساسی خطر آفرین را از طریق برنامه ریزي
کاربري اراضی و اقدامات و تدابیر محیط زیستی،
اقتصادي و اجتماعی کاهش دهید.
آمادگی
کنید.
براي
واکنش
موثر
در
تمام
سطوح
را
تقویت
فصل اول
تقویت اعتماد و مشروعیت ساختارهای سیاسی و دولت
محلی
فرصت هایی برای تمرکززدایی از صالحیت ها و بهینه
سازی منابع
انطباق با استانداردها و شیوه های بین المللی
نجات جان ها و اموال در بالیا یا
موقعیت های اضطراری ،همراه با
کاهش چشمگیر در مرگ و میر و صدمات
جدی.
مشارکت فعال شهروندان و سکوی پرشی
برای توسعه محلی.
حفاظت از دارایی های و میراث
فرهنگی جامعه با اختصاص کمتر
منابع شهر به مقابله با بالیا و
تضمینی است بای سرمایه گذرانی
آنها خسارت کمتر در حوادث است،
افزایش سرمایه گذاری در زیرساخت ها ،از
جمله مقاوم سازی ،بازسازی و نوسازی.
افزایش پایه مالیاتی ،فرصت های کسب و کار،
رشد اقتصادی و اشتغال.
زیست بوم هایی متعادل که خدماتی
نظیر آب آشامیدنی و نفریح را
ارتقاء می بخشند .آلودگی را کاهش
می دهند.
آموزش بهتر در مدارس ایمن تر و
بهبود سالمت و رفاه.
که
دغدغه
دسترسی به شبکه در حال گسترش شهرها و
شرکایی که به واسطه کمپین خود را در به
اشتراك گذاشتن شیوه هاي خوب ،ابزار و تخصص
و به تاب آوري در برابر بالیا ملزم و متعهد
می دانند.
پایگاه اطالع رسانی گسترده و شهروندانی با
آگاهی بیشتر
هدف از تاب آوری ،به عنوان آرمانی جهانی در سطح
فردي ،سازمانی و جامعه اي مطرح است.
با توجه به شبکه هاي متنوع ذینفعان در ساختاري
پیچیده نظیر یک شهر ،ایجاد قالبی براي فرصت تاب
آوري به نحوي که همه دست اندرکاران بتوانند آن را
با ماموریت و اهداف فعلی خود تنظیم کنند می تواند
دشوار باشد .
فرانسیسکو
سان
(کالیفرنیا)
از چرخه تاب آوری با
کاربردي
هاي
زمینه
هشتگانه آن استفاده می
کند تا به شرکاء چه در
داخل و چه خارج از دولت
نشان دهد ماموریت سازمان
آنها به چه نحو با آن
دسته از ذینفعان که در
بخش هاي متفرقه دیگر کار
می کنند و ممکن است تصور
کامال
آنها
کار
شود
متفاوت است ،ارتباط پیدا
خطر غفلت از کاهش خطرپذیری بالیا نی تواند به وخامت
جدی در اقتصاد و اکوسیستم و از دست رفتن اعتماد
مردم و سرمایه گذران منجر شود.
–
شهرداران و شوراهاي شهر با اتکا به مزایاي سرمایه
گذاري در کاهش خطرپذیري بالیا ،ممکن است رویکردي
افزایشی را براي اولویت بندي کاهش خطرپذیري بالیا با
هدف پشتیبانی از سایر برنامه هاي پیشگیري و ایمنی
اتخاذ نمایند.
شهریتدابیر الزم جهت
اندیشیدن
اتخاذزیر می
موارد
در را به
توانندشهر
تصمیمی که
خطرپذیري و تاب آوري مفید باشند:
کاهش
مبدل کند.
ارتقاء اور
تاب
ارزیابی خطرپذیري و گنجاندن نتایج
در برنامه هاي کاهش خطرپذیري بالیا
و در طراحی و برنامه هاي شهرسازي.
باال بردن آگاهی و استفاده از دانش،
اعم از علمی و محلیف در شیوه هاي
کاهش خطرپذیري بالیا
مشارکت فعاالنه در شبکه هاي ملی،
منطقه اي و بین المللی و به اشتراك
گذاشتن تجربیات براي افزایش تاب
اوری شهرها و پیوستن به کمپین «تاب
مشارکت اجتماعی موجب دسترسی بهتر
برنامه ریزان شهري به اطالعات محلی و
در نتیجه تضمین تعهد مشخص و مستقیم
نسبت به اولویت هاي جامعه می گردد.
کاهش خطرپذیري حوادث وظیفه هر یک از
افراد جامعه است و به عنوان تالشی
سردمدار این تالش
دولتهايبه محلی
شهرها،
در
باید تقویت
فردي براي
فرصت منحصر
گروهی،
باشند
.فراهم می کند.
مشارکت
رهبران دولت هاي محلی براي موفقیت ،باید ابتدا
نیازهاي اولیه جامعه را فراهم آورند تا حسن نیت خود
را اثبات نمایند و سپس با تعهدات عملی و کم هزینه و
در عین حال با اهمیت و مهم ،حمایت مردم از تالش هاي
خود را جذب کنند.
دولت هاي محلی نیز باید با مقامات ملی ،هماهنگ
شوند ،و متقابال ،به اجراء و انطباق سیاست هاي ملی و
قوانین با شرایط محلی بپردازند.
براي این که دولت هاي محلی بتوانند جلودار این
رهبري را در دست بگیرد ،سایر دست اندرکاران را دور
هم جمع کند ،مقررات را تنظیم کند ،بر اجراي آن
نظارت کند.
کاهش خطرپذیري را در همه طرح ها و مسئولیت هاي خود
جاي دهند ،اطالعات ارائه دهند ،و فعالیت ها را اجرا
کنند.
تحقیقات و تجزیه و تحلیل داده ها را انجام دهند؛
مشارکت کنند.
مشارکت کنند ،فعاالنه مطلع باشند و مسئولیت فردی را
بر عهده بگیرند.
مقررات ایمنی را رعایت نمایند ،با دانش فنی و تداوم
کسب و کار به جامعه کمک کنند.
برداران،
نقشه
جمله
از
مهندسان ،معماران و برنامه
ریزان خبره
– ارائه نظرات فنی در مورد مکان
هاي ساخته شده ارائه دهند.
مددکاران اجتماعی ،معلمان و
دیگران
– سازماندهی ،افزایش آگاهی ،جمع
آوري داده ها ،اطالع رسانی به
رسانه ها ،و غیره را انجام
مشارکت کنند ،جوامع را سازماندهی کنند ،هماهنگی
کنند ،به نظارت کمک کنند ،نظارت و کنترل نمایند.
با استفاده از منابع ،سیاستگذاري و وضع قوانین
کارآمد ظرفیت هاي غیرمتمرکز شده را تقویت کنند.
همکاري هاي فنی ،توسعه ظرفیت ها،
منابع ،فضاي برگزاي جلسات را
فراهم کنند
فصل دوم
براي ان که مدیریت خطرپذیري (ریسک) بالیا و درك تهدیدات بالقوه رویدادهاي پیچیده مؤثر باشد و به توسعه و ایمنی شهر
کمک کند ،به یک رویکردي جامع نیاز داریم که باید شامل مشارکت تصمیم گیرندگان دولت محلی ،مسئوالن شهر و
ادارات ،دانشگاه ها ،گروه هاي شغلی و شهروندي باشد.
سیاست هاي مناسب و چارچوب نهادي پیش شرط تصمیم گیري و اقدامات درست کاهش خطرپذیري (کاهش ریسک) بالیا
هستند.
•
•
•
•
تمرکز زدایی از قدرت،
تخصیص منابع،
توسعه پایدار شهر
مشارکت تمام گروه ها در برنامه ریزي،
اجرا و نظارت
ایجاد یا تقویت ظرفیت نهادي و هماهنگی شهري
ایجاد یک چارچوب قانونی برای تاب اوری و کاهش خطرپذیری باال
هماهنگ کردن تمامی خدمات فوریتی در حوزه شهر
ایجاد اتحادیه ها وشبکه های ی فراتر از شهر
در صورت عدم تخصیص منابع الزم براي حصول اطمینان از قابلیت
اجرای ی شدن اقدامات مربوط به اصول ده گانه ،طرح اجرای ی فقط در
حد یک طرح باقی خواهد ماند.
سرمایه گذاری در اقدامات کاهش خطرپذیری و کمپین ارتقاء اگاهی عموم
حتما بودجه ای را برای امادگی و مقابله درنظر بگیرید
براي کاهش خطرپذیري مشوق ها -و مجازات های ی را وضع کنید
عملکرد اقتصادی را بهبود بخشید
از سال ، 2001شهرها در فیلیپین موظف شده اند 5درصد از بودجه دولت محلی خود را به صندوق امداد بالیا ) (CRFاختصاص دهند .طبق
قانون کاهش خطرپذیري (ریسک) و مدیریت بالیا سال ، 2010انها می توانند 70درصد از مبلغ تخصیص یافته را براي امادگی و تامین تجهیزات
امداد /نجات و ذخیره مایحتاج صرف کنند.
وزارت مدیریت بحران سري النکا در سال 2011تخصیص مبلغ 8میلیارد روپیه به برنامه اي براي کنترل سیل در کلمبو پایتخت این کشور را اعالم
نمود و به راه اندازي یک برنامه شهر سازي ایمن با هدف به حداقل رساندن حوادث به عنوان بخشی از پویش تاب اورسازي شهرها اقدام نمود.
اگر شهرها درك روشنی از خطراتی که با ان روبرو هستند نداشته باشند ،برنامه ریزي کاهش خطرپذیري
(ریسک) بالیا به احتمال زیاد بی فایده خواهد بود.
تجزیه و تحلیل و ارزیابی خطرپذیري پیش نیازهاي ضروري براي تصمیم گیري اگاهانه ،تعیین اولویت پروژه
ها ،برنامه ریزي براي اقدامات کاهش خطرپذیري و شناسای ی مناطق در معرض خطر زیاد ،متوسط یا کم ،با
توجه به اسیب پذیري انها و به صرفه بودن مداخالت بالقوه هستند.
ارزیابی خطرپذیري ،داده هاي پردازش شده و به روز ،نقشه ها و اطالعات دیگر در مورد مخاطرات ،اسیب پذیري و
خطرپذیري به منظور اخذ تصمیمات و اقدامات به موقع در فازهاي قبل ،حین و بعد از بالیا اطمینان خاطر را براي
مقامات محلی ،سرمایه گذاران و به طور کلی جامعه فراهم می اورد.
ماهیت و میزان خطرپذیري (ریسک) بالیا را مشخص کنید
انتشار اطالعات مربوط به خطرپذیری وبه کار بستن ان در تصمیمات عمرانی
ارزیابی اسیب پذیری
تعیین درجه اسیب پذیري و در معرض خطر قرار گرفتن مردم ،بخش
هاي عمرانی ،زیرساخت ها و پروژه هاي در حال انجام و یا برنامه ریزي
شده شهري .تهیه نقشه و کار با جمعیت در مناطق در معرض خطر
است.
ارزیابی ظرفیت
شناسای ی ظرفیت ها و منابع موجود در سطح سازمان ،محله یا منطقه.
چارچوب ارزیابی خطر شهري
برنامه بانک جهانی به همراهی سازمان سکونتگاه های سازمان ملل متحد )(UN-HABITAT
همه مخاطرات حتما به وقوع بالیا نمی انجامند.
اقدامات پیشگیرانه می تواند به جلوگیري از اختالل ،از کار افتادن و یا تخریب شبکه ها
و زیرساخت ها کمک کند.
زیرساخت هاي حیاتی عبارتند از:
• حمل و نقل (جاده ها ،پل ها ،فرودگاه ها ،ایستگاه راه اهن و پایانه هاي اتوبوس)،
• تأسیسات حیاتی (از جمله بیمارستان ها و مدارس که از انها می توان به عنوان پناهگاه نیز استفاده کرد)،
• شبکه
برق،
مخابرات،
امنیت
و
خدمات
اضطراري،
و
آبرسانی و فاضالب ،همگی داراي جایگاه هاي کلیدي جهت عملکرد خوب و سالم شهر هستند و براي پاسخ
موثر به بالیا و باز توانی هر چه سریعتر ،حیاتی هستند.
تقویت زیرساخت های حفاظتی
حفاظت از زیرساخت های حیاتی
ساخت زیرساخت های جدید تاب اور
مدارس و تاسیسات بهداشتی و درمانی ،خدمات اجتماعی ضروري را ارائه می دهند.
باید به ایمنی انها توجه ویژه اي صورت گیرد و تالش هاي کاهش خطرپذیري (ریسک) باید بر روي تضمین اینکه انها قادر به ارائه خدمات
الزم خواهند بود تمرکز نماید.
مدارس و بیمارستان ها نه تنها اسیب پذیرترین گروه ها در جامعه را در خود جاي داده اند،
بلکه مراکز مراقبت ،توسعه و رفاه نیز هستند.
این تاسیسات در طی و بعد از بالیا کارکردهاي ضروري دارند ،یعنی احتمال زیاد براي اسکان و درمان بازماندگان مورد استفاده قرار می
گیرند .براي جلوگیري از پیامدهاي اجتماعی و روانی الزم است روال عادي اموزشی کودکان در اسرع وقت از سرگرفته شود.
با این که این درست است که فروریختن هر مدرسه یا بیمارستان مشکالت شدید براي شهر فاجعه زده به بار می اورد ،ان چه شایع تر
است فروپاشی «عملکردی» این تاسیسات است یعنی در جای ی که ساختمان پابرجا باقی می ماند ،اما به دالیل قابل پیشگیري
مختلف نمی توان از ان استفاده کرد.
مدارس و تاسیسات درمانی باید دایر نگه داشته شوند
تشخیص ارتباط خدمات اولویت دار و تداوم خدمات پس از بالیا
کمپین یک میلیون مدرسه و بیمارستان
ایمن ابتکاري جهانی است براي ایمن تر
نمودن مدارس و بیمارستان ها در مقابل
بالیا .
آیا بیمارستان من توان ادامه کار در بالیا را دارد؟
شاخص ایمنی بیمارستان
• شاخص ایمنی بیمارستان تصویري لحظه اي از احتمال
آن که یک یمارستان یا مرکز درمانی می تواند در
مواقع اضطراري ،طبق عوامل ساختاري ،غیر ساختاري و
کارکردي ،از جمله محیط زیست و شبکه خدمات بهداشتی
درمانی که به آن تعلق دارد به عملکرد خود ادامه
استفاده از قوانین و ساز و کارهاي ساخت و ساز براي برنامه ریزي و نظارت بر
استفاده از اراضی شهري راه ارزشمندي براي کاهش اسیب پذیري و خطر پذیري در
برابر بالیا و حوادثی از قبیل زلزله ،سیل ،اتش سوزي ،انتشار مواد خطرناك و
پدیده هاي دیگر است.
وضع استانداردها کشورها و شهرها از طریق قوانین و مقررات ساختمانی زیرساخت
هاي ایمن تري خواهند داشت.
بنا به گزارش سازمان بهداشت پان آمریکا ،هزینه طراحی
یک ساختمان و مقاوم سازي آن در برابر مخاطرات از جمله
زلزله هزینه هاي کل ساختمان را بین 1٪تا ٪5افزایش
می دهد.
تصویب و رعایت قوانین و مقررات ساختمانی متناسب با خطرپذیری
توسعه شهر و برنامه کاربری اراضی براساس ارزیابی خطرپذیری
اراتقاء شهرکهای غیررسمی و ترویج ساخت و ساز ایمن ساختمان های غیر مهندسی ساز
ایجاد ظرفیت های محلی مشارکت در برنامه ریزی و کاربری اراضی شهری
صدور فرامین ملی که مسئولیت شیوه هاي ساخت و ساز ایمن را بر عهده دولت هاي محلی بگذارد( ،و در
عین حال تخصص ها و منابع فنی براي ایجاد و اجراي برنامه و اجراي مقررات ساختمان).
شناخت دولت هاي محلی از نیازهاي فقرا و پاسخگو بودن به انها.
برنامه ها ،استانداردها و دستورالعمل های ی که با توجه چشم انداز هاي کسب و کارها ،ساکنان و جوامع
متنوع تدوین شده باشند.
چارچوب انعطاف پذیر نظارتی که بتوانند جوابگوي اقتصادهاي در حال تغییر ،محیط ها و تراکم
ساختمان ها باشند.
شناخت فرایندهاي ساختمانی غیر رسمی و تشویق شیوه هاي ایمن ساخت و ساز از طریق اموزش و
حمایت.
اطالعات بیشتر در گزارش ارزیابی جهانی کاهش خطرپذیري (ریسک) بالیا 2011
www.preventionweb.net ،UNISDR
اگر قرار باشد شهروندان در مسئولیت جمعی ایجاد شهرهاي تاب اور در
برابر بالیا مشارکت داشته باشند ،اموزش و پرورش و اگاهی عمومی بسیار
مهم هستند
اگر قرار است جامعه امادگی باالتري داشته باشد و اقدامات بهتري براي
مقابله با بالیاي بالقوه انجام دهد ،کل احاد جامعه باید از مخاطرات و
خطرپذیري (ریسک) های ی که در معرض ان هستند اگاهی داشته باشند.
برنامه هاي اگاهی ،اموزش و ظرفیت سازي در خطرپذیري بالیا و اقدامات و
تدابیر کاهش بالیا کلیدي براي بسیج مشارکت شهروندان در راهبرد هاي کاهش خطرپذیري (ریسک) بالیاي شهر هستند
باال بردن اگاهی عموی در شهر
وارد کردن کاهش خطرپذیری بالیا در برنامه رسمی اموزش
اموزش و ظرفیت سازی کاهش خطرپذیری بالیا در سطح شهر
ایجاد طرح های ایمنی در برابر بالیا در سطح شهر
زیست بوم ها به عنوان سپري محافظ در برابر خطرات طبیعی عمل می کنند.
انها تاب اوري در جوامع را با تقویت معیشت و در دسترس بودن و کیفیت اب اشامیدنی ،مواد
غذای ی و دیگر منابع طبیعی افزایش می دهند.
از طریق فرایند گسترش شهري ،شهرها محیط اطراف خود را تغییر شکل می دهند و اغلب
خطرپذیري هاي جدیدي را ایجاد می کنند.
مدیریت مبتنی بر زیست بوم ،کل زیست بوم از جمله انسان و محیط زیست را در نظر می گیرد .این نوع مدیریت بر واحدهاي طبیعی
زیست محیطی از جمله منابع ابی ،تاالب ها و یا اکوسیستم هاي ساحلی (و جوامع انسانی که در درون انها زندگی می کنند و یا به منابع
انها وابسته اند) تاکید دارد.
افزایش اگاهی از اثرات تغییرات زیستمحیطی و تخریب اکوسیستم ها در خطرپذیری بالیا
ترویج رشد سبز و حفاظت از اکوسیستم در برنامه ریزی برای امرار معاش و توسعه پایدار
ایجاد اتحادیه ها و ائ تالف با مدیران محیط زیست و بخش خصوصی
تقویت ابزارهای موجود اکوسیستم یا ایجاد انها در جای ی که این ابزارها وجود ندارند.
برنامه هاي امادگی و مقابله با بحران اگر خوب طراحی شده باشند نه فقط موجب نجات
جان و اموال مردم می شوند بلکه اغلب با کاهش اثرات بالیا به تاب اوري و بازتوانی پس
از رخداد و بالیا کمک می کنند.
قدامات اماده سازي و سیستم هاي هشدار سریع کمک می کند که شهرها ،جوامع و
افراد درگیر مخاطرات طبیعی و دیگر حوادث بتوانند در زمان کافی به طور موثري عمل
کرده و از خطر اسیب هاي شخصی ،از دست دادن جان و خسارت به اموال و محیط
اسیب پذیر اطراف بکاهند.
چنانچه جامعه و همینطور مقامات محلی به اهمیت امادگی و مقابله با بحران پ ی ببرند در اینصورت می توان به پایداري دست یافت.
ارتقا و بهبود امادگی
یک سیستم هشدار به موقع چند منظوره و قابل دسترس را ایجاد کرده یا بهبود دهید
سرویس هاي واکنش اضطراري شهر را به روز رسانی کنید
مانورهاي رومیزي و دوره اي را توسعه دهید
باز توانی پس از وقوع بالیا را برنامه ریزي کنید
شهرها توسط افراد و نهادهاي بسیار و در طول دهه ها و قرن ها ساخته می شوند ،لذا بازسازي یک شهر در یک
زمان کوتاه امري مشکل است.
همواره تنشی بین نیاز به بازسازي سریع و بازسازي ایمن و پایدار وجود دارد.
یک فرایند بازتوانی و بازسازي که خوب برنامه ریزي شده و مشارکت شده باشد کمک می کند که شهر فعالیت
خود را از سر گرفته ،زیرساخت هاي اسیب دیده اش را ترمیم و بازسازي کند و شهروندانش را قادر سازد تا
زندگی ،خانه و شغل خود را از نو بسازند .داراي نقش کلیدي هستند.
فصل سوم
فرایند برنامه ریزي استراتژیک یک شهر باید تا جای ی که ممکن است مشارک تی بوده و
به شهردار و تمامی ذینفعان امکان دهد تا بهترین راه را براي یکپارچه سازي ده اصل
مورد نظر در قالب برنامه ها و فعالیت هاي توسعه شهر مد نظر قرار دهند.
فرایند برنامه ریزي استراتژیک به مراجع محلی امکان می دهد تا اولویت هاي کلیدي
کاهش خطرپذیري بالیا را شناسای ی کرده و بر روي انها تمرکز کنند و ببینند چه منابعی
(انسانی ،اقتصادي ،تکنولوژیک و طبیعی) به طور محلی در دسترس می باشد.
شهر در طی فرایند برنامه ریزي می توانند نقاط قوت و ضعف خود را ارزیابی کرده و هر
گونه فاک تور خارجی که باید براي حصول نتایج واقعی و عملی مورد رسیدگی قرار گیرد
را مد نظر قرار دهد.
سازماندهی و اماده سازی برای به
کارگیری 10اصل
تشخیص و ارزیابی خطرپذیری شهر
تهیه یک برنامه عملیاتی برای شهر
ایمن و تاب اور
پیاده سازی برنامه
پایش و پیگیری
از فرصت ها و ظرفیت هاي موجود به نفع خود استفاده کند ،به دنبال راه های ی براي به حد اقل رساندن عواقب بالقوه
مخاطرات باشد و نقاط ضعف را به حداک ثر رسانده و نقاط ضعف را برطرف سازد.
دیدگاهی همه جانبه در مورد موقعیت شهر در خصوص خطرپذیري و توسعه داشته باشد.
تغییرات و بهبود هاي اساسی ایجاد کرده و برنامه کاهش خطر پذیري بالیا را به جلو برد.
مشارکت را تشویق کند ،دموکراسی را تقویت کند و اتفاق نظرها ،تفاهم ها ،پیوندها و دیگر همکاري ها را ارتقا دهد.
اهداف و اقدامات روشن و واقع گرایانه براي تاب اوري در برابر بالیا را که با منافع تمامی بخش هاي شهر در ارتباط است تعریف و اولویت بندي کند.
اقدامات را به طور استراتژیک اولویت بندي کن تا به نیازهاي بخش ها و گروه هاي اسیب پذیر و بحرانی (اجتماعی ،محیطی ،اقتصادي ،سیاسی و
غیره) پاسخ گوید.
منابع را مطابق با واقعیت ها و نیازهاي موجود تخصیص داده و مدیریت کند.
استراتژي هاي کاهش خطرپذیري کوتاه مدت ،میان مدت و بلند مدت را از دیدگاه توسعه و پایداري برنامه ریزي
نماید.
فرصت ها و اقدامات مبتکرانه محلی را جمع اوري کرده و مستند سازي نماید.
مدیریت مراجع محلی را تقویت کرده و حس ارزش به خود را در بین تمامی بخش هاي شهر ایجاد کند و هر جا که الزم باشد ظرفیت ها را بهبود دهد.
بجاي اینکه منتظر بمانیم تا برنامه پایان یابد ،مهم است که در باره پیاده سازي اقدام
ات واقعی کاهش خطرپذیري در برابر بالیا در تمامی طول فرایند برنامه ریزي تفکر کنیم.
باید اقداماتی را در اولویت قرار داد که منابع و ظرفیت محلی براي انها موجود است،
یعنی انهای ی که در زمان کم منجر به حصول نتایج قابل لمس می شوند.
این امر تمامی ذینفعان را ترغیب کرده و اگاهی در مورد اهمیت کاهش خطرپذیري بالیا
را در شهر ایجاد می کند .وقتی شهر به یک اتفاق نظر جامع در این خصوص برسد
فرصت هاي بسیاري بوجود می اید تا اقدامات به طور پایدار انجام پذیرد.
اعمال اصول ذیل در تمامی فازها موجب تاثیر بیشتر فرایند هاي برنامه ریزي راهبردي خواهد شد:
تشویق دولت هاي محلی به اعمال مدیریت در توسعه ظرفیت محلی در راستاي نیل به تاب اوري
استفاده از روش هاي مشارک تی و ترویج مشارکت کامل کسانی که به لحاظ تاریخی در برنامه منظور نمی شدند ،شامل
کودکان ،جمعیت بومی ،معلوالن و سالخوردگان ،به منظور تقویت بافت اجتماعی شهر
به کار گیري اصول تساوي حقوق و وظایف زن و مرد
انعطاف پذیري ،شفافیت و مسئول بودن
تعریف شفافی از مسئولیت ها و شناسای ی اهداف و اقدامات واقع گرایانه
اعمال اصول پایداري (اقتصادي ،محیطی و اجتماعی) و تاب اوري
افزایش اگاهی و ایجاد حس مالکیت مشترك برنامه در میان تمامی جمعیت
اماده شوید :امکانات نهادینه را اماده ساخته و اگاهی عمومی را افزایش دهید
سنجش اراده سیاسی شوراي شهر و مقامات محلی در یکپارچه سازي برنامه کاهش خطر پذیري بالیا در قالب توسعه
افزایش اگاهی عمومی درباره مسائل
تصویب یک چارچوب قانونی را در سطح محلی براي شروع سریع فرایند ایجاد کرده و مصوبه اي را براي اتخاذ سیاست در خصوص تاب اوري در برابر بالیا.
تعیین یک نهاد یا تیم فنی را در شهرداري به منظور مدیریت کارها و اجراء عملیات
تمامی نیرو ها را گرد اورده ،فرایند مشارک تی را به شکل رسمی در اورید.
شناسای ی تمامی هم پیمانان و مشارکت کنندگان را شناسای ی کرده ،و ایجاد ائ تالف هاي راهبردي
تعیین (یا توقویت) نیروي کاري متشکل از ذینفعان مختلف را براي اجراء فرایند
تشکیل گروه هاي کاري بخشی یا موضوعی
شناسای ی نیازها ،منابع شهر و اولویت ها و اتخاذ چارچوب پایه براي پیشرفت کار
برقراری سازوکارهای ی را براي گسترش مشارکت ،بینش و اطالع رسانی.
برنامه ریزی و اجرای فرایند
تعریف متدولوژي مورد استفاده و ائ تالف ها ،منابع و ظرفیت هاي مورد نیاز
ایجاد یک برنامه کاري
برقراری قابلیت هاي فنی را به منظور اجراء فرایند
طلب کمک از سازمانهای مربوطه به منظور پیشرفت فرایند
تجهیز منابع را براي اجراء
برقراری ارتباطات الزم با انتشار مصوبه ها و برنامه هاي کاري
اشنای ی بهتر با خطر پذیري شهر
جمع اوری و سازماندهی اطالعات مربوط به خطر پذیري بالیا ،چارچوب هاي قانونی ملی و محلی موجود و طرح ها ،برنامه ها و راهبرد هاي توسعه شهر
بررسی برنامه توسعه قلمرو موجود و مطالعه برنامه ها و پروژه هاي ان
بررسی موقعیت شهر را از لحاظ هر یک از ده اصل و تجزیه تحلیل اطالعات تاریخی در مورد بالیا را تجزیه تحلیل
ارزیابی خطر پذیري
بررسی یا تشخیص کلی از شهر و تجزیه تحلیل خطر پذیري
ارزیابی مخاطرات و اسیب پذیري ها در رابطه با فعالیت ها ،برنامه ها و اولویت هاي شهر
اولویت بندي اقدامات راهبردي با ده اصل مورد نظر
قدرتمند نمودن جمعیت هاي محلی
تجزیه تحلیل محیط و عوامل محلی
انجام تجزیه تحلیل داخلی و خارجی از موقعیت کل شهر جهت شناسای ی نقاط قوت ،نقاط ضعف ،فرصت ها و تهدید
ها
تجزیه و تحلیل منابع ،ظرفیت ها و عامل ها و ذینفعان کلیدي شهر در رابطه با کاهش خطر پذیري بالیا
تهیه گزارش ارزیابی
تهیه یک گزارش ارزیابی به منظور ارایه و اعتبار بخشیدن به یافته ها تمامی شرکت کنندگان در فرایند
تهیه نسخه نهای ی گزارش و بررسی نظرات و پیشنهاد های ناشی ار بررسی
دیدگاه ،اهداف و اقدامات برنامه را تعریف کنید
تعریف دیدگاه و هدف برنامه عملیاتی کاهش خطر پذیري بالیا
تدوین اصول هدایت کننده برنامه
توافق در مورد اهداف راهبردي برنامه
طرح ها و پروژه ها
شناسای ی طرح های ی که قرار است توسط برنامه ایجاد و اجراء گردد
تعیین اینکه کدام پروژه ها (در هر یک از طرح ها) بر اساس اولویت هاي کوتاه مدت ،میان مدت و دراز مدت انجام خواهد شد
برنامه کاهش خطر پذیري بالیا را نهادینه و پشتیبانی کنید
تهیه یک برنامه کاهش خطر پذیري پیشنویس
تهیه یک برنامه نهای ی را به زبان ساده
اعطای اعتبار قانونی به برنامه کاهش خطرپذیری بالیا
مشارکت تمامی عناصر برنامه کاهش خطر پذیري بالیا
انتشار برنامه را به طور گسترده
اجراء و تجهیز منابع
ایجاد راهبردي اجرای ی براي برنامه به همراه فعالیت هاي کوتاه مدت ،میان مدت و دراز مدت
تعریف ساختار ،مسئولیت ها و نقش هاي تمامی سازمان ها ،عامالن و جمعیت شهر
ارتقاء سازوکار هاي الزم را برقرار کرده و مدیریت و تجهیز منابع و تامین مالی اجراء پروژه هاي برنامه را ارتقا بخشید.
مشارکت و مالکیت گسترده را تضمین نمایید
تضمین اعتبار سازوکار هاي نهادینه رسمی و غیر رسمی را ایجاد
ایجاد مشارکت ها و ائ تالف ها را در سطح محلی ،ملی و بین المللی به منظور اجراء برنامه
پایش ،پیگیري و ارزیابی برنامه
ایجاد یک راهبرد براي پایش ،ارزیابی و سنجش به منظور اجراء برنامه
تعریف مسئول پیگیري و پایش شامل نقش جمعیت محلی و بخش اجتماعی/اقتصادي
ایجاد شاخص هاي اندازه گیري پیشرفت و دستیابی به اهداف برنامه
تهیه یک برنامه زمانی شفاف براي انجام ارزیابی و ارایه گزارش هاي پیشرفت شامل مسئولیت ها و وظایف
در نظر گرفتن فرصت هاي بازتاب در برنامه به منظور مشورت با جامعه و مقامات محلی سازوکار ها
برنامه را انتشار داده و تبلیغ نمایید
ایجاد یک راهبرد ارتباطی (داخلی و خارجی) جهت اینکه مقامات محلی ،جامعه وهم پیمانان و مشارکت
کنندگان مختلف را از کمبودها ،مشکالت و موفقیت ها مطلع شوند.
برقرار نمودن سازوکارهاي ارتباطی جهت اینکه مدیران محلی و جامعه امکان یابند داده ها ،پیشنهاد ها و
نظرات خود را ارایه دهند.
برنامه راهبردي با دیدگاه ،اهداف و پروژه هاي شفاف اغلب بهترین راه براي جستجوي منابع از طریق بودجه شهر و همچنین منابع منطقه اي ،استانی،
ملی با بین المللی به شمار می رود
یک برنامه راهبردي با دیدگاه ،اهداف و پروژه هاي شفاف اغلب بهترین راه براي جستجوي منابع از طریق بودجه شهر و همچنین منابع منطقه اي،
استانی ،ملی با بین المللی به شمار می رود.
تامین مالی معموال می تواند از طریق درامد هاي شهر ،هزینه هاي ملی و تخصیصات به بخش هاي مختلف صورت گیرد.
مجموعه اي از اصول به همراه یک چارچوب و یک فرایند مدیریت خطر پذیري را ارایه می کند که در هر نوع سازمانی در بخش عمومی و
خصوصی قابل اعمال می باشند .
اصول مدیریت خطرپذیری بر اساس استاندارد ISO 31000
ایجاد ارش می کند.
بخش الینفکی از فرایندهای سازمانی می باشد.
یک عنصر در تصمیم گیری است.
به طور شفاف به عدم قطعیت می پردازد.
سیستماتیک ،ساختاری و در زمان موثر می باشد.
با بهترین اطالعات قابل دسترسی پشتیبانی می شود.
سازگار شده است.
فاک تورهای انسانی و فرهنگی را مد نظر قرار می دهد.
شفاف و مشارک تی است
پویا بوده و به تغییر واکنش نشان می دهد.
بهبود مستمر و توسعه مداوم بدنه اصلی را تسهیل می کند.
اختیار و تعهد
طراحی چارچوب سازمانی مدیریت
ریسک
اجرای مدیریت ریسک
بهبود مداوم چارچوب سازمانی
پایش و بررسی چارچوب سازمانی
ایجاد رقابت
شناسای ی ریسک
انالیز خطر
ارزیابی خطر
رفع خطر
هماهنگی و ارتباطات
بازبینی و تجدید نطر
شناسای ی خطر
)
با تشکر
از توجه