Transcript Niveli 3

Përdorimi i vlerësimit
për përmirësimin e
mësimdhënies në lexim
David Carroll dhe Keith Prenton
18 shtator 2013
Programi i Arsimit Fillor i USAID/QeK
•
Programi i Arsimit Fillor (BEP) është një iniciativë pesëvjeçare, e dizajnuar që t’u
sjellë dobi të gjitha shkollave fillore dhe të mesme të ulëta në Kosovë, (duke u
shërbyer klasave 1– 9). Ka filluar më 1 tetor 2010 dhe është planifikuar të përfundojë
më 30 shtator 2015.
•
Motoja e BEP-it është “Zhvillimi i shkathtësive të shekullit të 21-të për nxënësit, me
shkolla dhe komunitete”. Në këtë aspekt, BEP-i kërkon të përmirësojë kapacitetet e
shkollave të Kosovës për të ofruar shkathtësitë përkatëse për nxënësit e tyre.
•
Synimi gjithëpërfshirës i BEP-it është që të përmirësojë kapacitetet institucionale të
Qeverisë së Kosovës në sektorin e arsimit, dhe të përmirësojë cilësinë e arsimit fillor.
•
BEP-i financohet nga USAID dhe Qeveria e Kosovës. FHI 360 është duke zbatuar
BEP-in në emër të USAID-it, në partneritet me Ministrinë e Arsimit, Shkencës dhe
Teknologjisë si dhe Qendrën e Kosovës për Arsim (KEC), e cila menaxhon
komponentin e 3-të të Programit.
PROGRAMI I ARSIMIT FILLOR
CLICK TO ADD TITLE
Përdorimi i vlerësimit për përmirësimin e kompetencave
të nxënësve
1. Ftesë për të gjithë mësimdhënësit e shkollave fillore të Kosovës për të
përfunduar kursin tre ditor, “Vlerësimi për mësimin” (AfL), i cili synon të
rris cilësinë e procesit të mësimdhënies dhe mësimnxënies, si dhe të
rris progresin e nxënësve ndarazi. Deri më tani, mbi 7500
mësimdhënës kanë marrë pjesë në kursin.
2. Ndihmë Divizionit të MASHT-it për Vlerësime për të përmirësuar
cilësinë e çështjeve në testim, me përdorimin e modeleve të PISA-s.
3. Zhvillimi i Vlerësimit të Leximit në Klasat e Hershme (EGRA) në gjuhën
shqipe; realizimi i studimit krahasues i 800 nxënësve duke përdorur
EGRA; dhe bazuar në konstatime, zhvillimi i kursit trajnues dhe
materialeve plotësuese të leximit për mësimdhënësit e klasave 1 – 5.
Dekontstruimi i kornizës së
PISA-s për aftësinë e leximit
Shkuarja nga ku jemi tani në aty ku
dëshirojmë të mbërrijmë
Parashikimi i arritshmërisë së Kosovës në vitin 2015
Vendi
Shqipëria
Mali i Zi
Rumania
Bullgaria
Serbia
Kroacia
Rezultati mesatar i
leximit në vitin 2009
385
408
424
429
442
476
Korniza e PISA-s për Aftësinë e Leximit
• Tekste: mjetet e informimit, mjedisi, formati, lloji
• Aspekte: qasje dhe tërheqje, integrimi dhe interpretimit,
reflektimi dhe vlerësimi
• Situatat: personale, publike, arsimore, profesionale
Nivelet e PISA-s për Zotësi
Janë përkufizuar gjashtë nivele:
• Përqindja mesatare e nxënësve të aftë për të arritur
rezultate sipas nivelit apo edhe më lartë
• Karakteristikat e detyrave në secilin nivel
• Shembuj të pyetjeve të nxjerra në nivel, me nivelin e
shkallëzuar të vështirësisë së tyre.
PISA 2009 – % kumulative e nxënësve që i nënshtrohen
testit në apo mbi secilin nivel
Shqipëria
Mali i Zi
Rumania
Bullgaria
Serbia
Kroacia
Mesatarja e
OBEZh-it
Niveli 1a
69.9
78.2
83.2
79.1
89.3
94.1
Niveli 2
43.3
50.4
59.6
59.0
67.2
77.6
Niveli 3
17.7
22.4
28.0
35.6
34.0
50.2
94.3
81.2
57.2
Niveli 3 – Nënshtruesi mesatar i testit në OBEZh
Qasu dhe rikthehu
Zbuloni disa pjesë të
informatave, ku secila
pjesë duhet t’i plotësojë
kriteret e shumëfishta.
Kombinoni pjesët e
informatave në kuadër të
tekstit. Merruni me
informatat konkurruese.
Integro dhe interpreto
Integroni disa pjesë të
tekstit në mënyrë që të
identifikoni idenë
kryesore, të kuptoni
marrëdhënien apo të
ndërtoni kuptimin e fjalës
apo fjalisë. Krahaso, bëj
dallime apo kategorizo
duke marr parasysh
shumë kritere. Merruni
me informatat
konkurruese.
Reflekto dhe vlerëso
Bëni lidhje apo
krahasime, jepni
shpjegime apo vlerësoni
karakteristikat e tekstit.
Demonstroni të kuptuarit
e hollësishëm të tekstit
në raport me njohuritë të
njohura të përditshme,
apo të punohet në njohuri
shumë më pak të
përbashkta.
Krahasimi i nivelit 2 dhe 3
Niveli 3

Niveli 2
Gjeni disa pjesë të informatave, ku secila prej
tyre do të duhej t’I plotësonte kriteret e
shumëfishta.
Kombinoni pjesët e informatave në kuadër të
testit.


Identifikoni idenë kryesore, kuptoni raportin apo
ndërtoni domethënien e fjalës apo fjalisë, bazuar
në integrimin e pjesëve të tekstit.


Krahaso, bëji dallimet apo kategorizo duke marrë
parasysh shumë kriter.
Bëni ndërlidhje apo krahasime, jepni shpjegime,
apo vlerësoni karakteristikat e tekstit.
Demonstroni nivelin e hollësishëm të të kuptuarit
e tekstit në raport me njohurit e njohshme, të
përditshme.
Nxirrni sa më pak njohuri të zakonshme.
Merruni me informata të konkurrueshme.











Gjeni një apo më shumë pjesë të informatave, ku
secila prej tyre duhet t’i plotësojë kriteret e
shumëfishta.
Identifiko idenë kryesore, kupto raportin, apo
ndërto kuptimin e fjalës apo fjalisë brenda pjesës
së kufizuar të tekstit kur informatat nuk janë në
dispozicion dhe ku kërkohen ndërhyrjet e nivelit
të ulët.
Formo apo apliko kategori të thjeshta
Bëni ndërlidhje apo krahasime ndërmjet tekstit
dhe njohurive të jashtme
Shpjego karakteristikat e tekstit duke u bazuar në
përvojat dhe qëndrimet personale.
Merruni me disa informata të konkurrueshmërisë
Çka duhet të bëhet?
Dy opsione të gjera:
•Fokusimi në trajnimin e klasës 8 dhe 9, të nxënësve me
kompetencat e kërkuara.
•Dozajnimi i mësimdhënies së leximit për t’i zhvilluar
kompetencat e kërkuara që nga fillimi i klasave të
hershme.
Këto kuptohet që nuk janë se e përjashtojnë njëra tjetrën.
Dekonstruimi i Kompentecave të PISA-s
• PISA përshkruan kompetencat e daljes.
• Sistemi kombëtar i arsimit duhet të përcaktojë se si
duhen arritur kompetencat.
• BEP-i synoi që të zhvillojë një seri kompetencash tek
klasat e ndryshme, bazuar në përshkruesit e nivelit të
zotësisë nga ana e PISA-s.
• Ne kemi përdorur sekuencën e ndërlikueshmërisë ndër
nivele për të na orientuar në parashikimin e asaj se si do
të mund të dukej niveli 3, si për shembull në klasën 5
dhe klasat 2/3.
Modeli i bazuar në “PISA” i të kuptuarit në lexim në
klasat e hershme
•
•
•
•
•
•
Gjejini një apo më shumë pjesë të pavarura të informatave, ku informatat
janë deklaruar në mënyrë të qartë, ku secila pjesë e informatës plotëson një
kriter të vetëm, kurse kemi pak ose aspak informata konkurruese.
Gjetja e informatave mund të kërkojë por mund edhe të mos kërkojë bërjen
e përputhjes sinonime; kurse informata e synuar mund të jetë e dukshme
por edhe jo në kuadër të tekstit.
Njihni temën kryesore apo qëllimin e autorit në tekst, ku tema e tekstit është
e njohur dhe ku informatat e kërkuara janë të dukshme në kuadër të tekstit.
Bëni shumë ndërhyrje të thjeshta
Bëni një lidhje të thjeshtë ndërmjet informatave në tekst dhe dijenisë së
rëndomtë, të përditshme.
Ndërlidhni ndonjë tipar të vetëm të tekstit me përvojën apo qëndrimet e tyre
personale.
Praktika aktuale
Ishte njëherë një djalosh i quajtur Pikalosh, që jetonte me babain, nënën
dhe qenin e tij Bupin. Ata jetonin në një kasolle afër pyllit. Kur po darkonin
pranë oxhakut, jashtë dëgjuan të lehurat e Bupit. Pikaloshi dhe babai i tij
dolën dhe panë Bupin duke u përleshur me një ujk. Pikaloshi zuri të qante.
Por, kur pa ujkun që po ia mbathte, kuptoi që Bupi ishte heroi i tij i vërtetë.
1) Me kë jetonte Pikaloshi?
1) Çfarë dëgjoi kur po darkonte
Pikaloshi?
(Me babain, nënën dhe qenin e tij,
Bupin).
(Ai dëgjoi të lehurat e Bupit).
1) Çfarë panë Pikaloshi dhe babai i (Ata panë Bupin duke u përleshur me
tij?
një ujk).
1) Ç’kuptoi Pikaloshi?
(Ai kuptoi që Bupi ishte heroi i tij i
vërtetë).
Modeli i bazuar në “PISA”
Pyetjet mund të kenë karakteristikat në vijim:
•Rimarrja e informatave qartazi të deklaruara mund të
përfshijnë një nivel të caktuar të transformimit gjuhësor apo
nxjerrja e informatave më pak të spikatura;
• Do të ekzistojnë pyetje të cilat kërkojnë ndërhyrje të
thjeshta
• Mund të ekzistojë pyetja rreth qëllimit të autorit apo rreth
temës kryesore të tekstit
• Do të jenë një apo më shumë pyetje që do të kërkojnë
nga udhëheqësi të bëjë ndërlidhjen me njohuritë e tyre
rreth botës dhe qëndrimeve.
Çka duhet të bëhet?
• Dallimet në arritshmëri në PISA-s ndërmjet shteteve të
ndryshme reflektojnë karakteristikat e gjera të mësimxnies në
moshën 15 vjeçare. Këto karakteristika janë të rëndësishme.
• Kornizat e PISA-s janë më të avancuara në përcaktimin e
kompetencave dalëse. Mirëpo ato përkufizojnë synimet, e jo
si të arrihen ato.
• Nëse arritshmëria në PISA do të ndryshonte në mënyrë të
konsiderushme, vendi ku duhet filluar nuk është klasa e 8-të.
por klasa 1. Kërkohet që të bëni një vlerësim të thuktë të
objektivave dhe mësimdhënies, ku duhet të udhëzohet nga
kompetencat dalëse, ashtu siç është definuar nga PISA.