Transcript Folie 1

Ngritja e kapaciteteve në sektorin e arsimit fillor
(CDBE) në Kosovë
Punëtoria nr. 2: Rrugëtimi i Kosovës drejtë vlerësimit të nxënësve në
PISA 2015:
Nga taksonomia e Bloom-it tek testimi i bazuar në kompetenca
Mustafë Kadriu - Hermann J. Abs - Keith Prenton - David Carroll - Linda Ukimeraj
Prishtinë, 18 shtator 2013
Zhvillimi i Kapaciteteve në Sektorin e Arsimit Fillor
08.04.2015
Faqe 1
Ndërlidhja e kornizës së vlerësimit të PISA-s me praktikën e arsimit
Shembull:
Si ka ndikuar PISA në zhvillimin e arsimit në Gjermani
Rritja e rëndësisë së arsimit në debatet publike
Vendimet për të shpenzuar më shumë mjete për arsim
Reforma në kujdesin e fëmijërisë së hershme
Tronditja dhe
Pasojat nga
PISA 2000
Futja në përdorim e testimit të standardizuar kombëtar të
nxënësve
Reformimi i programeve të edukimit të mësimdhënësve
Reformimi i provimeve të centralizuara të maturës
Llogaridhënia më e madhe e shkollave (drejtorët e
shkollave) për rezultatet në arsim
Zhvillimi i Kapaciteteve në Sektorin e Arsimit Fillor
08.04.2015
Faqe 2
Pasojat e PISA-s në fushën e zhvillimit të
mësimdhënësve profesional dhe praktikës së
mësimdhënësve
Shembull:
Nga skemat e përgjithshme në skemat e posaçme të lëndës
së diagnostifikimit të kompetencave të nxënësve
Nga taksonomia e Bloom-it tek testimi i bazuar në kompetenca
Zhvillimi i Kapaciteteve në Sektorin e Arsimit Fillor
08.04.2015
Faqe 3
Mënyra klasike për organizimin e synimeve
mësimore dhe detyrave të testeve
Taksonomia nga Bloom-i dhe të tjerët. (1956), dhe
Lorin Anderson dhe të tjerët (2001)
1. Dijenia – (të mbajturit mend)
2. Kuptimi – (të kuptuarit)
3. Aplikimi – (aplikimi në kontekstin e njohur apo të ri)
4. Analiza – (analizimi sipas kritereve të caktuara)
5. Sinteza – (krijimi i zgjidhjes për problemin)
6. Vlerësimi – (të vlerësuarit)
Testet e PISA-s bazohen mbi Modelet e Kompetencave –
Çka do të thotë kjo?
 Kompetencat janë të dobishme për t’u marrë me problemet e jetës së
përditshme në shoqëritë moderne, pra kërkohet më shumë se vetëm
njohuritë e pastra.
 Kompetencat janë specifike për fusha të caktuara, si matematika, leximi apo
shkenca. Veç kësaj mund të përkufizohen edhe nënfushat.
 Kompetencat përshkruhen në nivele, në mënyrë që synimet më të lehta
mësimore të mund të dallohen nga synimet më të avancuara mësimore.
 Pra, niveli i caktuar i kompetencave tregon diçka rreth synimeve të përafërta
mësimore të nxënësit apo grupit të nxënësve, por jo atë se si të arrihet ky
synim.
 Nivelet e kompetencave bazohen në mënyrë empirike; prandaj ato
integrojnë edhe vështirësitë e tjera të një çështjeje përtej vështirësisë së
caktuar të fushës.
Zhvillimi i Kapaciteteve në Sektorin e Arsimit Fillor
08.04.2015
Faqe 5
Shembuj nga PISA – Modeli i Kompetencave
Nivelet në kuadër të Modelit të PISA-s të Kompetencës Matematikore
PISA 2009 –
PISA 2000
Krijimi i modeleve të ndërlikuara
he përdorimi i argumenteve matematikore
Krijimi i modeleve më gjithëpërfshirëse,
përfshirë edhe teknologjinë e re
Krijimi i modeleve siç kërkohet në
nivelin e mesëm të ulët
Krijimi i modeleve elementare
V
IV
III
0,0
5
0,4
4
6,5
3
0,6
0,5
4,2
Zgjidhin probleme të ndërlikuara, derisa bëjnë
identifikimin e kufizimeve dhe përcaktimin e
4,1
6,5
31,9
supozimeve
Bëjnë supozime në mënyrë që të zgjidhin
probleme24,2
36,1
48,0
Aplikojnë algoritme të cilat kërkojnë vendimet
vazhduese
II
37,1
I
38,6
24,6
12,7
1
Kryejnë procedurat
rutinore
në mënyrë të1,1
saktë
Kalkulimet bazike ashtu siç janë
mësuar në shkollën fillore
Hauptschul
Integrierte
Realschule Gymnasiu
Nxënësit
mund
të
…
e
Gesamtschule
m
6
Përgjithësojnë zgjidhjet e problemeve në formula
dhe të argumentojnë lidhur me këto formula
<I
2
<1
17,4
6
40,7
42,4
Aplikojnë algoritmet bazë kur u kërkohet
drejtpërsëdrejti
6,2
2,0
14,8
0,0
Shembulli nga PISA – Modeli i Kompetencave
Nivelet në kuadër të Modelit të PISA-s të Kompetencës Matematikore
Taksonomia e Bloom-it
PISA 2009 –
Nxënësit mund të …
Nxënësit mund të …
Vlerësojnë mbi bazën e kritereve dhe
argumentojnë zgjidhjet e ndryshme
6
Përgjithësojnë zgjidhjet e problemeve në formula
dhe të argumentojnë lidhur me këto formula
Krijojnë strategjitë e reja për
zgjidhjen e problemeve
5
Zgjidhin probleme të ndërlikuara ndërsa bëjnë
identifikimin e kufizimeve dhe përcaktimin e
supozimeve
Analizojnë dhe riorganizojnë
përmbajtjen (p.sh. para aplikimit)
4
Bëjnë supozime në mënyrë që të zgjidhin
probleme
Aplikojnë ashtu siç kanë mësuar
3
Aplikojnë algoritme të cilat kërkojnë vendimet
vazhduese
Shpjegojnë çka kanë kuptuar
2
Aplikojnë algoritmet bazë kur u kërkohet
drejtpërsëdrejti
1
Kryejnë procedurat rutinore në mënyrë të saktë
Mbajnë mend ashtu siç kanë mësuar
përmendësh
<1
7
Aplikimi i përbashkët i Taksonomisë së Bloom-it
dhe Niveleve të PISA-s për Kompetenca
Shembulli A:
Nëse 4 karrige mund të vendosen në 1 tavolinë, 6
në dy tavolinat e bashkuara, në atë rast sa karrige
mund të vendosen në 5 tavolinat e bashkuara radhazi?
Shembulli B:
Ju lutem të zhvilloni formulën matematikore për të
përllogaritur numrin e karrigeve për çfarëdo numri
të tavolinave të vendosura radhazi.
Shembulli C:
Si keni arritur te kjo zgjidhje në mënyrë matematikore?
Bloom: Aplikimi
PISA: Niveli 2 (apliko
algoritmin bazë)
Bloom: Sinteza: Krijimi i
strategjisë së re
PISA: Niveli 6
(Përgjithësoni në
formulë)
Bloom: Vlerësoni dhe
argumentoni
PISA: Niveli 6
Shembulli i çështjes së trungut nga Testi i Matematikës në PISA
(Trungu është një situatë e cila ofron nisjen e detyrës në vijim)
Bujku planifikon mbjelljen e trungjeve të mollës. Ai dëshiron t’i mbjelli ato në rendet
simetrike. Me qëllim që t’i mbrojë pemët e tija nga fryma, ai dëshiron të mbjell edhe pisha
në të gjitha anët e pemishtes.
Diagrami në vijim paraqet modelin për mbjelljen e të dyja llojeve të trungjeve. Modeli i
përgjithshëm është i pavarur nga numri i rendeve të trungjeve të mollës (n):
n
x
x
x
=
x

x
1
x
x
x
n=2
xxxxx
x x
x
x
x x
xxxxx
n=3
xxxxxxx
x  x
x
x
x  x
x
x
x  x
xxxxxxx
n=4
xxxxxxxx
x   
x
x   
x
x   
x
x   
xxxxxxxx
9
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x = pisha
 = trungu i mollës
Çështja në nivelin III: (Rishkallëzuar në nivelin 2 që nga PISA 2006)
Krijimi i modelit siç është kërkuar në nivelin e mesëm të ulët
(standardi i mundshëm minimal i arsimit për të gjithë popullsinë)
V
Detyra 1
Plotësoni tabelën në vijim:
696
IV
604
III
512
II
421
I
547
(0,50 / 0,48)
n
1
2
3
4
5
Numri i trungjeve të mollës
Numri i pishave
1
4
8
329
10
Bloom: Aplikimi
Çështja në nivelin IV
(niveli i synuar për arsimin e mesëm të ulët)
V
696
IV
604
III
512
II
655
(0,25 / 0,25)
Detyra 2
Ekzistojnë dy formula të cilat mund të përdoren në mënyrë që të
përllogaritet numri i trungjeve të mollës dhe pishës për modelin e
përshkruar:
Numri i trungjeve të mollës = n²
Numri i pishave = 8n
Me n kemi shënuar numrin e rendeve të trungjeve të mollës.
421
I
329
Ju lutem përllogaritni vlerën e n që duhet të jetë numri i
barabartë i trungjeve të mollës dhe pishave. Shkruani se si e keni
përllogaritur këtë vlerë.
11
Bloom: Analiza
Çështja në nivelin V (Në PISA 2000):
Krijimi i modeleve komplekse / përdorimi i matematikës
gjatë argumentimit /
V
696
IV
604
III
512
722
(0,08 / 0,10)
Detyra 3
Supozojmë se bujku dëshiron të mbjell një pemishte shumë
më të madhe duke mbuluar shumë rende të trungjeve të
mollës, çka do të rritej më shpejtë: Numri i trungjeve të
mollës apo numri i pishave.
Shpjegoni se si keni mbërri deri te zgjidhja e juaj.
II
421
I
329
12
Bloom: Sinteza/Vlerësimi
Krahasimi i Taksonomisë të synimeve mësimore (Bloom-i dhe të
tjerët) dhe Modeli i PISA-s i kompetencave për Matematikë dhe
Pasojat

Modelet e PISA-s të kompetencave ofrojnë më shumë informata
rreth vështirësisë së detyrës, sepse ato integrojnë gjithashtu edhe
karakteristikat e rastësishme të çështjes (p.sh. mënyrën e
përfaqësimit).

Modelet e PISA-s të kompetencave nuk dëshmojnë si të gabuar
Taksonominë e Bloom-it, por i afrohen më shumë synimeve
mësimore të lëndëve të caktuara.
 Fotografia e ofruar rreth asaj se çka duhet të bëhet në klasa dhe
shkolla, duhet të paraqitet më precize.
 Është më lehtë që të ndërlidhet detyra e testit si dhe rezultatet e
testit me mësimdhënien dhe mësimnxënien e veçantë të lëndës.
 Kërkohen përpjekjet shtesë, sepse mësimdhënësit duhet të
trajnohen në modelet specifike të kompetencave për lëndët, ndërsa
më parë një Taksonomi ka mjaftuar.
Zhvillimi i Kapaciteteve në Sektorin e Arsimit Fillor
08.04.2015
Faqe 13
Shtoni:
Pse ka logjikë që të kemi kompetenca si synime mësimore?

Pasja e synimeve mësimore të cilat ndërlidhen me testet e kompetencave u
mundësojnë mësimdhënësve që të tregojnë suksesin e mësimdhënies së tyre.

Pasja e synimit i mbanë mësimdhënësit larg nga vetëm kallximi i tregimeve që
nxënësve të tyre u pëlqen të dëgjojnë, apo thjeshtë shoqërimi i nxënësve me
aktivitete interesante.

Pasja e kompetencave si synime mësimore ndihmon në strukturimin e njësive
mësimore në një mënyrë progresive.

Pasja e synimeve mësimore të strukturuara mirë, i informon palët e interesit lidhur
me pritjet e shkollës:
 Se janë bazë për vlerësimin e nxënësve
 Se orientojnë mësimdhënien e mëtejme
Zhvillimi i Kapaciteteve në Sektorin e Arsimit Fillor
08.04.2015
Faqe 14
Pse vështirësia e detyrës nuk e paraqet gjithmonë nivelin e pritur:
Ekzistojnë shumë faktorë kufizues (cf. Kleinknecht dhe të tjerët
2011)
Faktori
Ngarkesa njohëse
Ndërlidhja me jetën
e nxënësit
Kategoritë e vështirësive
Numri i njësive informuese të cilat duhet të merren
parasysh në të njëjtën kohë
Sillen nga “mospasja e lidhjes”, “lidhjet që janë disi të
ndërtuara” e deri tek “detyrat autentike të jetës”
Kompleksiteti i
gjuhës
Lidhur me terminologjinë, gjatësinë e fjalive dhe
strukturat gramatikore
Transparenca e
detyrës
Të përkufizohet qartazi zgjidhja e duhur <–> ndërtimi i
zgjidhjes duhet të bëhet nga personi që mëson
Mënyra e
përfaqësimit
Një apo më shumë mënyra të paraqitura në detyrë dhe
mënyra e njëjtë apo mënyra tjetër e përdorur për
detyrën dhe për zgjidhjen e pritur.
Zhvillimi i Kapaciteteve në Sektorin e Arsimit Fillor
08.04.2015
Faqe 15
Ju faleminderit shumë për vëmendjen tuaj!
Zhvillimi i Kapaciteteve në Sektorin e Arsimit Fillor
08.04.2015
Faqe 16