Transcript E - Ligjerata.info

Universiteti i Prishtinës “Hasan Prishtina”
Fakulteti Ekonomik
Lënda: Mikroekonomia I
1. Një vështrim i përgjithshëm mbi
shkencën ekonomike
Kuptimi i ekonomiksit dhe çështjet themelore si:
pamjaftueshmëria, zgjedhja, kufiri i mundësive
të prodhimit, kostoja oportune.
Metodologjia e shkencës ekonomike
• Çfarë studjon shkenca e ekonomiksit?
Agjentët ekonomik (vendimmarrësit):
• Individi (familja)
• Firma
•Qeveria (shteti)
Burimet ekonomike
(inputet / faktorët e prodhimit)
Puna
Toka
Kapitali
Aftësia ndërmarrëse
Ekonomiksi është shkenca që studion
alokimin (shperndarjen) optimal të
burimeve ekonomike (inputeve) të
kufizuara ndaj nevojave të
pakufizuara (konkurruese)
Kufiri i mundësive të prodhimit
• Kufiri i mundësive të prodhimit shpreh
kombinime të ndryshme të mallrave dhe
shërbimeve që mund të prodhojë një vend
gjatë një periudhe të dhënë kohore, duke
përdorur të gjitha burimet në dispozicion
dhe teknikat më efiçiente të prodhimit.
• Konceptet kyqe të cilat ilustrojnë kufirin e
mundësive të prodhimit janë:
– Efikasiteti
– Kostot oportune
– Rritja ekonomike
Fig 1. Kufiri i mundësive të prodhimit
Sasia e
kompjuterëve
të prodhuar
3,000
D
A
2,600
B
2,000
Lakorja e
mundësive
të prodhimit
C
0
600
700
1,000
Sasia e
veturave të prodhuara
Fig 1. Kufiri i mundësive të prodhimit
Sasia e
kompjuterëve
të prodhuar
3,000
C
A
2,000
Rritje
ekonomike
0
600 700
1,000
Sasia e
veturave të prodhuara
Pyetje për diskutim:
• A do të sjellë rritja e burimeve apo
progresi teknologjik domosdo zhvendosjen
paralele djathtas të lakores së mundësive
të prodhimit ?
Fig.2. Zhvendosja e lakores së mundësive të
prodhimit
Sasia e
Kompjuterëve
të prodhuar
4,000
3,000
2,100
2,000
0
E
A
700 750
1,000
Sasia e
veturave të prodhuara
Shembulli 1:
Supozohet se një vend mund të prodhon vetëm dy lloj produkte: ushqim
dhe veshje. Vlerësohet se në një periudhë të dhënë mund të prodhon
kombinimet si vijon:
__________________________________________________________
Njësitë (ushqim-x)
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Njësitë (veshje-y)
80 79 77 74 70 65 58 48 35 19
0
__________________________________________________________
a) Vizato lakoren e mundësive të prodhimit të vendit.
b) Nëse vendi është duke prodhuar 30 njësi ushqim dhe 74 njësi veshje, sa
do të jetë kosto oportune për të prodhuar 10 njësi shtesë ushqim?
c) Shpjego se si figura ilustron ligjin e kostove oportune rritëse.
d) Çfarë shpreh MRT (norma marxhinale e transformimit)?
d) Supozojmë se në saje të progresit teknik është rritë autputi për çdo sasi
të dhënë të inputeve. Të zhvendoset kurba e mundësive të prodhimit.
Pamje e përgjithshme e ekonomisë së tregut
 Si i përgjigjet mekanizmi i tregut pyetjeve: çfarë të
prodhohet, si të prodhohet dhe për kë të prodhohet?
Funksionimi i “ dorës së padukshme” sipas A. Smith
Ekonomi moderne të tregut / ekonomi të përziera
Fig 3. Skema e zgjidhjes së problemit ekonomik themelor në një ekonomi tregu
Pohimet pozitive dhe normative
• Pohimet pozitive lidhen me përshkrimin dhe
shpjegimin e dukurive ekonomike dhe të lidhjeve
midis tyre, me përshkrimin e rrugëve në të cilat
agjentët e ndryshëm ekonomik kërkojnë të arrijnë
synimet e tyre.
• Pohimet normative merren me sugjerimet rreth
rrugëve më efiçente të arritjes së synimeve
ekonomike të agjentëve individual ekonomik apo
shoqërisë në tërësi.
Pyetje për diskutim:
Cilat nga pohimet e mëposhtme janë pohime pozitive ?
•
“ Niveli i papunësisë në Kosovë është i lartë, ai duhet të
ulet”.
•
“ Rritja e defiçitit buxhetor mund të sjellë uljen e papunësisë,
por njëkohësisht ndikon në rritjen e nivelit të inflacionit”.
•
“Norma e inflacionit është mbi 6%”.
Metodat e studimit
• Deduksioni (metoda e abstragimit)
• Induksioni
Metoda grafike
• Grafikët që shprehin lidhjen mes çmimeve
dhe sasisë së kërkuar /sasisë së ofruar
kur faktorët tjerë mbesin të pandryshuar
(ceteris paribus)
• Grafikët tek të cilët nuk ka asnjë lidhje
shkakësore (vija KMP)
• Grafiku i serive kohore
• Grafikët e shpërndarë
Ekonomiksi përbëhet nga dy pjesë
të mëdha:
• Mikroekonomia
• Makroekonomia
Ndërtimi dhe leximi i grafikëve
• Variabla e pavarur (shkaku) dhe
• variabla e varur (efekti/pasoja)
• Lidhja mes variablave ekonomike
(ndryshoreve)
Kurba lineare me pjerrësi negative
Çmimi
A
$12
B
10
C
8
D
6
4
0
1
2
3
4
5
Sasia
Kurba lineare me pjerrësi pozitive
Çmimi
oferta
1. rritja e
çmimit ...
20
D
15
C
10
B
5
A
0
2 4
6
8
5
6
2. ... rritje ne sasine
.
e ofruar
7
8
9 10
Sasia
Kurba jolineare
P
S
c
b
P
a
a
b
c
D
Q
Q
Pjerrësia zero dhe pjerrësia infinit
y
Pjerrësia= zero
Y
0
Pjerrësia=infinit
x
0
x
Pjerrësia dhe vlerat ekstreme të variablave
Pjerrësia= zero
y
Y
0
x
0
Pjerrësia= zero
x
Kurbat konvekse dhe konkave
y
y
X
X
Lëvizja përgjatë kurbës dhe
zhvendosja
y
y
a
b
X
X
Ndërprerjet e kurbave
P
Oferta
E’
E
P
S2
D
E’
D
D
0
Q
S1
E
Kerkesa
0
Q
Të jepen përgjigjet në pyetjet e mëposhtme:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Cilët janë agjentët ekonomik?
Cilat janë burimet ekonomike (faktorët e prodhimit)?
Çfarë studion shkenca e ekonomiksit?
Cili është problemi themelor ekonomik i çdo shoqërie?
Cilat pyetje lidhen me zgjidhjen e problemit themelor
ekonomik të një shoqërie?
Çfarë shpreh Kufiri i mundësive të prodhimit?
Çfarë shpreh MRT?
Çfarë shpreh kosto oportune?
Si ilustrohet grafikisht rritja ekonomike?
Tema në vijim:
Kërkesa, oferta dhe ekuilibri