Transcript Universiteti i Prishtinës Fakulteti Ekonomik Studimet pasdiplomike / Master Lënda: Mikroekonomi e avancuar Tema (03): Teoria e kërkesës.

Universiteti i Prishtinës
Fakulteti Ekonomik
Studimet pasdiplomike / Master
Lënda: Mikroekonomi e avancuar
Tema (03): Teoria e kërkesës
Ndryshimi në kërkesë në saje të
ndikimit të:

ndryshimit të çmimeve

ndryshimit të të ardhurave
Si ndikon ndryshimi i çmimit në
kërkesën individuale?

Kurba e çmimeve të ofruara paraqet shportat që
do të kërkoheshin për çmime të ndryshme të së
mirës x, duke mbajtur të pandryshuara çmimet
tjera dhe të ardhurat.
Shembulli 1: Supozojmë se Px=4$, Py=4$ dhe m=40$. Zgjedhja
optimale gjendet në shportën e konsumit A (2,8).
a) P’x= 2$ B (10, 5)
b) P”x= 1$ C (16, 6)
Të paraqiten grafikisht zgjedhjet optimale për nivelet e
ndryshme të çmimeve.
Y (njësi )
Pika e parë: Kurba e çmimeve të ofruara
m = 40 $
PY = 4 $ ,
Px = 4 $
X - njësi ushqim
Y - njësi veshje
A (2,8)
10
A
•
0
XA=2
Pjerrësia=- Px/Py= - 4/4 = -1
PX = 4
XB=10
XC=16
20
X (njësi)
Pika e dytë: Kurba e çmimeve të ofruara
Y
m = 40 $
PY = 4 $ ,
P’x = 2 $
B (10, 5)
10
•
Pjerrësia = - Px/ Py = - 2 /4 = -1/2
A
0
XA=2
•
B
PX = 4
XB=10
PX = 2
XC=16
20
X
Pika e tretë: Kurba e çmimeve të ofruara
Y
m = 40 $
PY = 4 $ ,
P”x = 1 $
Kurba e çmimeve të ofruara (shtegu i zgjerimit të
çmimeve) të mirën x mund të shkruhet edhe si sasia
e të mirës x të konsumuar për çdo çmim të x. Kjo
është Kurba e kërkesës individuale për të mirën x.
C (16, 6)
10
A
•
0
XA=2
•
B
PX = 4
XB=10
C
•
Kurba e çmimeve të ofruara
Pj.= - Px/ Py = - 1 /4
PX = 1
PX = 2
XC=16
20
X
PX
Shembull: Kurba e kërkesës individuale për X
Kurba e kërkesës individuale është gjithashtu
kurba e “gatishmërisë për të paguar”.
•
•
•
Në shportën optimale A: MRS=1
Në shportën optimale B: MRS= 1/2
Në shportën optimale C: MRS=1/4
Kurba e kërkesës individuale për X
PX = 4$
A’
•
PX = 2$
PX = 1$
2
B’
•
10
U rritëse
C’
•
16
D për ushqim
X
Konsumatori është duke maksimizuar dobinë
në çdo pikë përgjatë kurbës së kërkesës;
Norma margjinale e zëvendësimit (MRS) bie
përgjatë kurbës së kërkesës kur çmimi i të
mirës x bie (nëse ekziston optimumi i
brendshëm);
Si ndikon ndryshimi i të ardhurave
në kërkesën individuale?
Kurba e të ardhurave të ofruara për produktin x
(shtegu i zgjerimit të të ardhurave) paraqet
shportat e të mirave të kërkuara për nivele të
ndryshme të të ardhurave, kur çmimet mbesin të
pandryshuara.
Shembulli 2: Supozojmë se Px=2$ dhe Py=4$ mbesin të
pandryshuara. Kurse e ardhura ndryshon si vijon:
a) m= 40$ A (10, 5)
b) m’= 68$ B (18,8)
c) m”= 92$ C (24,11)
Të paraqiten grafikisht zgjedhjet optimale për nivelet e
ndryshme të të ardhurave.
Y
m=92
Kurba e të ardhurave të ofruara (shtegu i
zgjerimit të të ardhurave)
m=68
C
m=40
A
B
U1
0
10
A (10, 5)
U3
U2
C (18, 8)
X
18 24
C (24, 11)
PX
Pjerrësia e njejtë (VB1,
VB2, VB3) =-1/2
2$
A’
B’
C’
D3 (m=92$)
D1 (m=40$) D2 (m=68$)
10
18 24
X
 Kurba e të ardhurave të ofruara për të mirën x
gjithashtu mund të shkruhet si sasi e konsumuar e
të mirës x për çdo nivel të të ardhurave. Kjo është
kurba e Engelit për të mirën x.
 Kur kurba e të ardhurave të ofruara ka
pjerrësi pozitive, pjerrësia e Kurbës së
Engelit është pozitive.
m, të ardhurat javore
Kurba e Engelit
X, ushqim
Kurba e Engelit për të mira normale
Shembull: Supozojmë se x paraqet ushqimin dhe y
paraqet të mirat tjera. Të ardhurat ndryshojnë si
vijon:
a)Të ardhurat në fillim janë 200$ (shporta konsumit A)
b)Të ardhurat ndryshojnë prej 200$ në 300$ (shporta
e konsumit B)
c) Të ardhurat ndryshojnë prej 300$ në 400$ (shporta
e konsumit C)
Në rastin (a) dhe (b) me rritjen e të ardhurave do të
rritet konsumi i të mirës x, ndërsa në rastin (c) me
rritjen e të ardhurave do të zvogëlohet konsumi i të
mirës x.
Y (njësi)
m=400
m=300
C
U3
m=200
A
0
Prej pikës A në B është e mirë
normale , kurse prej pikës B në
C është e mirë inferiore.
B
U2
U1
13 16 18
X (njësi)
I ($)
C’
400
B’
300
200
Kurba e Engelit e përkulur
nga mbrapa
A’
13 16 18
X (njësi)
Nëse kurba e të ardhurave të ofruara tregon se konsumatori
blen më shumë nga e mira X kur të ardhurat e tij rriten, e
mira është normale (Δx/ Δy>0).
• Ekuivalent me këtë, nëse pjerrësia e kurbës së Engelit është
pozitive, e mira është normale.
• Nëse e mira është normale, elasticiteti i kërkesës lidhur me
të ardhurat është pozitiv.
Nëse kurba e të ardhurave të ofruara tregon se konsumatori
blen më pak nga e mira X kur të ardhurat e tij rriten, e mira
është inferiore (Δx/ Δy < 0).
•Ekuivalent me këtë, nëse pjerrësia e kurbës së Engelit është
negative, e mira është inferiore.
•Nëse e mira është inferiore, elasticiteti i kërkesës lidhur me
të ardhurat është negativ.
Shembulli 3: Ekuacioni I kurbës së kërkesës së konsumatorit
Konsumatori blen dy të mira: ushqim dhe veshje. Funksioni i
dobisë është U(x,y)=x y. Dobitë marxhinale janë: MUx=Y dhe
Muy=X. Çmimi i të mirës x është Px dhe çmimi i të mirës y është Py.
Vërteto se ekuacioni I kurbës së kërkesës për ushqim është x=m/2PX.

Nëse funksioni i dobisë është U(x,y)=x y, a është e mira (x) e mirë
normale? Çfarë forme janë kurbat e indiferencës dhe për çfarë
optimumi është fjala?

Nga barazimi që shpreh kushtin e tangjencialitetit (zgjedhjen
optimale) të gjendet y, pastaj duke zëvendësuar në ekuacionin e
vijës së buxhetit të gjendet x.

Vizato kurbën e kërkesës për ushqim D1 nëse:
m=120$ dhe Px=15$, x= ?
m=120$ dhe Px=10$ , x=?

Vizato kurbën e kërkesës për ushqim D2 nëse:
Nëse m=200$, Px=10$, x=?
px, çmimi i ushqimit
Kurba e kërkesës për ushqim
X, ushqim
Kurba e kërkesës për ushqim për nivele të ndryshme të të
ardhurave
Ndryshimi në çmim ndikon në (a) ndryshimin e normës së
këmbimit mes dy të mirave dhe (b) në ndryshimin e fuqisë
blerëse të konsumatorit.
Nëse çmimi i të mirës x bie, atëherë ushqimi është më i lirë
se veshja, që do të thotë se konsumatori heq dorë nga më
pak njësi veshje për njësi shtesë të ushqimit. Pra ndryshon
norma e këmbimit mes dy të mirave. Ndryshimi në
konsumin e të mirës kur çmimi ndryshon, quhet efekt i
zëvendësimit.

Efekti i zëvendësimit është gjithmonë negativ.
Nëse çmimi i të mirës x bie, rritet fuqia blerëse e
konsumatorit. Ky quhet efekt i të ardhurave të ndryshimit
në çmim.

Efekti i të ardhurave mund të jetë pozitiv (e mira
normale) dhe negativ (e mira inferiore).
y, veshje
Hapi 1.
Gjejmë shportën fillestare
VB1 (pjerrësia = - px1/ py
X, ushqim
(Figura vazhdon në dy slajdet e ardhshme)
Ekuilibri fillestar i konsumatorit - Zgjedhja e shportës A
Efekti i zëvendësimit dhe efekti i të ardhurave,
Rasti 1: x është e mirë normale
y, veshje
Hapi 2.
Gjejmë shportën
përfundimtare C
VB2
(pjerrësia = - px2/py
VB1
(pjerrësia = - px1/py
x, ushqim
Shporta C është zgjedhur pas rënjes së çmimit x –
ekulibri i ri në kurbën më të lartë të iniferencës
(Figura vazhdon)
y, veshje
Hapi 3.
Gjejmë shportën
shpërbërëse B
VB2
(pjerrësia = - px2/py
VB1
(pjerrësia = - px1/py
Efekti i zëvendësimit Efekti i të ardhurave
= XB – X A
=XC–XB
X, ushqim
Ndërto shportën B: Përdore nivelin e dobisë
fillestare dhe çmimin e ri të tregut
y, veshje
VB2
(pjerrësia = - px2/py
VB1
(pjerrësia = - px1/py
x, ushqim
Efekti i zëvendësimit
= XB – X A
Efekti i të ardhurave
= X C – X B =0
Efekti i të ardhurave është i papërfillshëm
Efekti i zëvendësimit dhe efketi i të ardhurave, Rasti 2: x nuk është
as e mirë normale as e mirë inferiore
Y, veshje
VB2=-px2/py
VB1 =-px1/py) VBd=-px2/py
Efekti i të ardhurës= X c-XB,
Efekti i zëvendësimit= XB-XA
x, ushqim
Të mirat inferiore: efekti i të ardhurave është negativ
Efekti i të ardhurave dhe efekti i zëvendësimit, Rasti 3: x është një e
mirë inferiore dhe ka kurbën e kërkesës me pjerrësi negative
Nëse një e mirë është shumë inferiore dhe efekti
neto i rënjes së çmimit të së mirës x, është
zvogëlimi në konsum i të mirës x, e mira është
Giffen.
 Për të mirat Giffen, kurba e kërkesës ka
pjerrësi pozitive.
 Efekti i të ardhurave dhe efekti i
zëvendësimit veprojnë në drejtime të
kundërta. Në fakt, efekti i të ardhurës
tejkalon efektin e zëvendësimit. E mira ka
një peshë më të madhe në shpenzimet e
konsumatorit.
Y, veshje
VB2=-px2/py
VB1 =-px1/py) VBd=-px2/py
Efekti i të ardhurës= Xc-XB,
Efekti i zëvendësimit= XB-XA
x, ushqim
Efekti i të ardhurave është negativ dhe është më I madh
se efekti i zëvendësimit.
Efekti i të ardhurave dhe efekti i zëvendësimit, Rasti 4: x është
e mirë Giffen
Tejkalimi i përfitimit total (shumës së dobive
marxhinale) ndaj kostove totale (sasi e blerë x
çmim) quhet tepricë konsumatore.
Teprica konsumatore përfaqëson diferencën mes
sasisë së parave që konsumatorët janë të gatshëm të
paguajnë dhe sasisë së parave që ata paguajnë
faktikisht.
Çmimi
Kërkesa
Sasia
Sasia
15$+13$+11$+9$+7$+5$+3$+1$= 64$
Teprica konsumatore
Çmimi
D
Sasia
Ndryshimi në tepricën konsumatore kur çmimi bie prej 3$ në 2$.
Teprica konsumatore

Të diskutohet lidhur me variacionin e
kompensimit dhe variacionin
ekuivalent.
Funksioni i kërkesës së tregut apo kërkesës agregate është shuma
horizontale e kurbave individuale.
Kërkesa
individuale 1
Çmimi
Kërkesa
individuale 2
Kërkesa
tregut
Sasia
Nëse kërkesa e një konsumatori rritet me rritjen e numrit
të konsumatorëve atëherë eksternaliteti është pozitiv.
(Efekti “bandwagon”)
Nëse kërkesa e një konsumatori zvogëlohet me
rritjen e numrit të konsumatorëve, atëherë
eksternaliteti është negativ.
(Efekti “snob”)
Çmimi
Efekti
çmimit
Efekti
“Bandwagon”
Kërkesa
Sasia
Eksternalitetet pozitive: Efekti “Bandwagon”
Çmimi
Kërkesa
Efekti
snob
snob
Efekti i pastër i çmimit
Eksternaliteti negativ: Efekti Snob
Sasia
Zgjedhja mes punës dhe kohës
së lirë
Shembulli 4:
Supozojmë se konsumatori punon L orë punë në
ditë. Të ardhurat ditore janë wL. E mira e
përbërë, y, ka çmimin py = $1.
Vija e buxhetit jep të gjitha kombinimet për y
dhe l (koha e lirë) që konsumatori i ofron.
Nëse l=24, y=0
Nëse l=0, y=120
Pjerrësia e vijës së buxhetit është -5$.
U= U(y,l)
Efekti i zëvendësimit shpie në më pak
kohë të lirë dhe në më shumë punë, kur w
rritet.
Kur w rritet, konsumatori ndjen se
ka më shumë të ardhura sespe do t’I
nevojiten më pak or punë për të
blerë njësi të y. Kjo krijon efektin e
të ardhurave.
Nëse koha e lirë është e mirë
normale, efekti i të ardhurave për
kohën e lirë është pozitiv.
Nga kjo rrjedh se efekti i të
ardhurave mbi punën është
negativ.
Kjo informatë mund të përdoret për të ndërtuar
funksionin e ofertës së punës së konsumatorit L:
Nëse efekti i të ardhurës tejkalon efektin e
zëvendësimit, kurba e ofertës së punës bëhet
e përkulur nga mbrapa.
Paga ($/në orë)
Oferta e punës e përkulur nga mbrapa
Oferta e punës
25
20
15
10
•
•
•
•
Δx/ Δy < 0
Δx/ Δy > 0
5
9 10 11
Koha e punës (orë nëditë)


Besanko & Braeutigam /
Microeconomics: An Integrated
Approach, Kapitulli 5 “Teoria e
kërkesës”.
Hal R. Varian “Mikroekonomia” –
”Variacioni i kompensimit dhe
variacioni ekuivalent”, fq.218-219.