Transcript Universiteti i Prishtinës Fakulteti Ekonomik Studimet pasdiplomike / Master Lënda: Mikroekonomi e avancuar Tema (01) : Preferencat e konsumatorit dhe koncepti i dobisë.

Universiteti i Prishtinës
Fakulteti Ekonomik
Studimet pasdiplomike / Master
Lënda: Mikroekonomi e avancuar
Tema (01) : Preferencat e konsumatorit
dhe koncepti i dobisë
Përshkrimi i preferencave


Preferencat e konsumatorit na tregojnë
se si konsumatori mund t’i rendisë dy
shporta konsumi sipas pëlqyeshmërisë që
ka për ato shporta (duke supozuar se kjo
shpërndarje është e disponueshme pa
kosto)
Shporta e konsumit paraqet një grup
(një listë të plotë) të të mirave dhe
shërbimeve që konsumatori mund t’i
konsumojë.
Shembull preferencash: Për të ilustruar idenë e shportës së
konsumit, supozojmë se konsumatori blen vetëm dy të mira:
ushqim dhe veshje. Kombinimet janë si vijon: A (60, 30); B (60,
10); C (60, 0); D (40, 20); E (20, 30), F(20, 10) dhe G (0, 30).
Njësi të veshjes
F
30
G
C
B
20
A
D
10
E
0
20
40
60
Njësi të ushqimit
Renditja ordinale dhe kardinale :
Sh.1. Konsumatori preferon shportën e konsumit C dy herë
më shumë se shportën e konsumit A.
Sh.2. Konsumatori preferon shportën e konsumit C ndaj
shportës B, sepse “më shumë produkte është më mirë”
FUNKSIONI I DOBISË
Funksioni i dobisë U(x) paraqet
raportin e preferencave si vijon:
A
B - preferon fort
p
A
p

B - preferon dobët
A~ B
- indiferent
Supozime rreth preferencave (Aksioma të
teorisë konsumatore)
Plotësia:
Preferencat janë të plota nëse konsumatori mund t’i
rendit (krahason) çdo dy shporta të të mirave (A
preferohet ndaj B; B preferohet ndaj A; ose është
indiferent mes A dhe B).
Preferencat janë kalimtare nëse konsumatori i cili
Kalueshmëria preferon shportën A ndaj shportës B dhe shportën B ndaj
shportës C, gjithashtu preferon shportën A ndaj
shportës C.
A  B dhe
Pasqyrimi
(më shumë është
më mirë)
B C→A C
Preferencat janë monotonike nëse një shport e të
mirave me të paktën po atë sasi të të dy të mirave dhe
me më shumë prej njërës prej tyre preferohet ndaj
shportës fillestare.
Çfarë mund të themi për :
A B
B C
Preferenca jokalimtare
CA
Preferencat me një të mirë
Y-numri i hamburgerëve, U(y)- kënaqësia që konsumatori përfiton nga konsumi
i të mirës y
Tab. 1. Dobia totale dhe dobia marxhinale për një të mirë
Sasia konsumuar (y)
Dobia totale
U(Y)=10√y
1
2
3
4
5
6
10.00
14.14
17.32
20.00
22.36
24.49
Dobia margjinale
MU(y)= 5/√y
5.oo
3.54
2.89
2.50
2.24
2.04
U(y)
U(y) = 10√y
22.36
C
20.00
Ligji i dobisë
margjinale rënëse
B
10.00
A
1
MU(y)
4
5
y
A’
5.00
MUy= U/y
B’
2.50
C’
MU(y)= 5/√y
2.24
1
4
5
y
Dobia margjinale
MUy= U (y+ y)- U(y) / y
MUy= U/y
Shembull:
Sipas të dhënave në tabelë y=4, U(4)=10√4=20
MUy=2.5.
Nëse y ndryshon në 4.01, U(4.01)=10√4.01=20.025
Sa do të jetë MUy nëse y ndryshon në y=4.01?
A ndryshon dobia margjinale për vlera të vogla të
ndryshimit të y?
a) y=4, U(4)=10√4=20
MUy=2.5
b) y=4.01, U(4)=10√4=20.025
MUy=2.5
c) Δy=0.01, ΔU=0.025
MUy= U/y =0.025/0.01= 2.5
MU nuk ndryshon me një ndryshim të vogël në konsumin e
një të mire.


Dobia totale dhe dobia margjinale nuk mund të
paraqiten grafikisht në një grafik të vetëm.
Pjerrësia e funksionit të dobisë në grafikun (a)
është norma margjinale në grafikun (b).
Çështje për diskutim:


A është gjithmonë “më shumë është më mirë”?
Nëse dobia margjinale (në shembullin e
hamburgerëve) në njësinë e gjashtë është
pozitive, në njësinë e shtatë është zero, çfarë
është dobia margjinale në njësinë e tetë?
Preferencat me më shumë të mira
Preferencat me shumë të mira
Nëse funksioni i dobisë është U=√xy, atëherë dobia për
shportën e konsumit (2,8) do të jetë: U(2,8)=√(2)(8)=4 …
Kurbat e indiferencës
Punë në grupe:
a) Të paraqitet grafikisht funksioni i dobisë U=√xy në
grafikun dy-dimensional.
b) Nëse ndryshon x dhe y (x dhe y) a ka ndryshim
tërësor në dobinë totale (U=?)
c) Të llogaritet MRS.
a) Kurba e indiferencës
- Dobia e njejtë për çdo
shport konsumi A, B, dhe C
veshje
A
B
C
U=4
ushqim
15
b) Dobia margjinale


MUx = U/x
(y - konstant)
MUx= U(x + x) - U(x,y) / x
U = MUx x
MUy = U/y
(x - konstant)
MUy= U(y + y) - U(x,y) / 
U = MUy y
MUx x + MUy y = U = 0
MUx x + MUy y = U = 0
MUy y = - MUx x
y/ x = - MUx/ MUy
y/ x = - MUx/ MUy= MRSxy
c) MU dhe MRS: Shembull
Në pikën A:
y
MRS  
x
y
Prej pikës A në pikën B:
y
MRS  
x
A
8
B
6
MRS(1,8) = - 8/1 = -8
MRS(6,6) = - 6/6 = -1.
U = 36
1
6
U=8
x
Harta e indiferencës:
Veshje
Drejtimi i preferencave
U=8
U=6
U=4
19
Ushqim
Kur janë preferencat normale?
Monotonike
(më shumë produkte është më mirë)
Preferencat
normale
Konvekse
(mesataret më të preferuara se ekstremet)
y
Monotonia:
“më shumë produkte është më mirë”
Të preferuara
ndaj A
•
A
Më pak të
preferuara
ndaj A
U1
x
21
Konvekse: “Mesataret më të preferuara se
ekstremet”
Veshje
A
•
(0.5A, 0.5B)
•
U2
•B
U1
Ushqim
22
Preferenca jo-monotonike : Pika e ngopjes
Y
•B
C
•
•
A
U3
U2
U1
(Vetëm preferenca të plota dhe kalimtare)
23
X
Çështje për diskutim:


Teoria e sjelljes konsumatore supozon se
harta e indiferencës për konsumator
mbetet e pandryshuar gjatë analizës. Ne
dimë se preferencat mund të ndryshojnë.
Ato ndryshojnë me moshë, edukim dhe
përvojë.
A mund të ndikohet në ndryshimin e
preferencave dhe si mund të ndikohet?

Cilat janë vetitë e kurbave të indiferencës?
Kurbat e indiferencës kanë pjerrësi negative
Veshje
Më shumë të
preferuara se A
Kurbat e indiferencës
duhet të kalojnë në këto
hapësira: kanë pjerrësi
negative
Më pak
të preferuara
se A
Ushqim
Kurbat e indiferencës nuk mund të
ndërpriten
veshje
•
B
•
A
C
U2
U1
ushqim
Veshje
Kurbat e indiferencës nuk mund të jenë
të “plota”
Shporta A dhe shporta B nuk
mund të jenë në kurbë të njejtë
të indiferencës
•
•
B
A
Ushqim
Norma marxhinale e zëvendësimit
(MRS)
y
Pjerrësia A=-5
A
MRS zbritëse
B
C
Pjerrësia C=-2
x
A është gjithmonë MRS zbritëse?
MRS rritëse
y
Drejtimi i preferencave konkave
G
•
Po MRS konstante?
• H
U1
0
U2
x
Funksione dobie të veçanta

Preferencat Cobb-Douglas

Zëvendësuesit e plotë

Bashkëplotësuesit e plotë

Preferencat pothuajse lineare
Zëvendësuesit e plotë
y
Normë të pandryshueshme
Funksioni i dobisë është U=ax+by
Pjerrësia = -1 MRS konstante
Po nëse funksioni i
dobisë është
U=x+2y, sa është
pjerrësia?
x
0
Bashkëplotësuesit e plotë
raport të pandryshueshëm
Funksioni i dobisë: U = A min (x, y)
A është konstant pozitive.
M
U = 10 min (x, y)
3
G
H
• •
2
1
0
U3
U2
U1
1
2
3
U1=10, U2=20, U3=30
Sa është dobia në
pikën H dhe G?
D
MRSx,y është 0 apo infinit apo i padefinuar (këndi)
Preferencat pothuajse lineare
Funksioni i dobisë U = v(x) + Ay
A është konstant pozitive.
y
Linear për y, por jo linear për x
Efekti i të ardhurave zero
Pjerrësi e njëjtë
•
•
0
x
Funksioni i dobisë Cobb-Douglas
U = A x  y
ku:  +  = 1;
A, ,  janë konstante pozitive
(preferencat e konsumatorëve)
 Ax-1 y
MUY =  Ax y-1
MUX =
MU(x) dhe MU(y)
janë pozitive
MRS x, y =(y) /(x)
A plotësohet
kushti “më shumë
është më mirë”?
Çfarë pjerrësie
kanë ?
Çfarë është MRS ?
Të diskutohen shembuj të tjerë të preferencave të
veçanta (mallrat e padëshiruar, të mirat
asnjëanëse, etj.)
A plotësohen tri aksiomat e teorisë konsumatore
për këto lloj preferencash?


David Besanko, Ronald R. Braeutigam,
“Microeconomics, An Integrated Approach”, John
Wiley & Sons, Inc., New York, 2002, kapitulli i tretë
Hal R. Varian, “Mikroekonomia”, përkthim i botimit të
tretë, Onrufi, Tiranë, 2000, kapitulli I tretë dhe i
katërt .