Transcript Universiteti i Prishtinës Fakulteti Ekonomik Studimet pasdiplomike / Master Lënda: Mikroekonomi e avancuar Tema (05): Kostot dhe minimizimi i kostove.

Universiteti i Prishtinës
Fakulteti Ekonomik
Studimet pasdiplomike / Master
Lënda: Mikroekonomi e avancuar
Tema (05): Kostot dhe minimizimi i
kostove
1. Koncepti i kostove për marrjen e vendimeve
2. Minimizimi i kostove në periudhë afatgjatë
• Statika krahasuese
• Funksioni i kërkesës për inpute
3. Minimizimi i kostove në periudhë afatshkurtër
Kostot oportune

Kostot e prodhimit të firmës përfshijnë të
gjitha kostot oportune për prodhimin e të
mirave dhe shërbimeve.

kostot eksplicite (të shprehura) dhe
implicite (të nënkuptuara).
Fitimi ekonomik dhe fitimi kontabël
Kontabilistët
Ekonomistët
Fitimi
ekonomik
Fitimi
kontabël
Të hyrat
Kosto
implicite
Të hyrat
Kosto totale
oportune
Kosto
eksplicite
Kosto
eksplicite
Minimizimi i kostove në periudhë afatgjatë
Supozojmë se pronari frimës dëshiron të minimizon
kostot.
Autputi i dëshiruar: Q0
Inputet: puna (L) dhe kapitali (K)
Çmimet e inputeve: (PL) dhe (PK)
Teknologjia: Q = f(L,K)
Problemi i minimizimit të kostove shprehet si vijon:
min C = PLL + PKK
në mënyrë që Q0 = f(L,K)
C = PL + PK
K = C/ PK – (PL / PK)L ( vija izokosto)
ndërprerja
vertikale
pjerrësia
Paraqitja grafike
Vija izokosto (barazkosto)
K
Drejtimi i rritjes së
kostove totale
C2/PK
C1/ PK
C0/ PK
Pjerrësia = - PL / PK
C0/ PL
C1/ PL
C2/ PL
L
Ndryshimi i izokostos
AB
C = 100€, PL = PK = 10 €
A’B’ C = 140 €, PL = PK = 10 €
A’’B’’
C = 80€, PL = PK = 10 €
AB* C = 100 €, w = 5 $, r = 10 €
Minimizimi i kostos
K
C2/PK
Kushti i tangjencialitetit:
MRTSL,K = -MPL/MPK = - PK / PL
C1/PK
C/PK
•
Izokuanta Q0
Pjerrësia MRTSL,K = -MPL/MPK
C0/ PL
C1/PL
C2/ PL
L
Minimizimi i kostos – optimumi kufi
K
Izokuanta Q0
Pjerrësia izokuantës = -MPL/MPK
Pjerrësia izokostos = -PL/PK
C
MPL/PL > MPK/PK
B
A
L
K=0
Kombinimi kosto-minimizues i inputeve
Shembull:
Supozojmë se kemi funksionin linear të prodhimit: Q = 10L + 2K.
Për këtë funksion të prodhimit MPL = 10 dhe MPK = 2. Çmimi i
punës është PL = 5 € dhe çmimi i kapitalit është PK = 2€. Të
gjendet kombinimi optimal i inputeve nëse firma dëshiron të
prodhon 200 njësi autpute (Q0 = 200).
MPL/MPK = - 10/2 =-5 > PL / PK = - 5/2 = - 2.
Produkti margjinal për dollar në punë: MPL/ PL = 10/5=2
Paraqitja grafike
tejkalon produktin margjinal për dollar në kapital: MPK/ PK = 2/2
, përkatësisht MPL/ PL > MPK/ PK që do të thotë se nuk
ekziston optimum i brendshëm, por ekziston optimumi
(zgjedhja) kufi K = 0; L = 20.
L dhe K zëvendësues të plotë
Minimizimi i kostos – optimumi kufi
K
Izokuanta Q = 200 (pjerrësia = -5)
Pjerrësia e izokostos = -2.5
•
L
Kombinimi kostominimizues i inputeve
Statikë krahasuese
 Një ndryshim në çmimet relative të
inputeve ndryshon pjerrësinë e vijës
izokosto.
 Nën kushtet tjera të pandryshuara, një
rritje në PL do të zvogëlon sasinë kostominimizuese të punës dhe do të rritë sasinë
kosto-minimizuese të kapitalit me MRTSL,K
zbritëse.
 Nën kushtet tjera të pandryshuara, një
rritje në PK do të zvogëlon sasinë kostominimizuese të kapitalit dhe do të rritë
sasinë kosto-minimizuese të punës.
Ndryshimi në çmimet relative të inputeve
Me rritjen e çmimit të inputit
punë (PL), izokosto bëhet më
e pjerrët dhe ndryshon
kombinimi kostominimizues i
inputeve.
K
Kombinimi kosto-minimizues i inputeve PL=2, PK=1
•
Kombinimi kosto-minimizues i inputeve , PL =1, PL =1
•
0
Izokuanta Q = Q0
L
Ndryshimi në çmimet relative të inputeve
Me rritjen e çmimit të inputit
punë (PL), nuk ndryshon
kombinimi kostominimizues i
inputeve.
K
Kombinimi kosto-minimizues i inputeve
•
Q = Q0
(PL =2, r=1)
0
(PL =1, r=1)
L
Disa definicione kyqe
• Linja që bashkon të gjitha kombinimet kostominimizuese, kur Q0 ndryshon, paraqet
shtegun e zgjerimit.
• Nëse me rritjen e autputit rriten edhe sasitë
kosto-minimizuese të punës dhe të kapitalit,
puna dhe kapitali janë inpute normale.
• Nëse me rritjen e autputit sasia kostominimizuese e njërit input zvogëlohet, ai input
quhet input inferior.
Statikë krahasuese –
Problemi kosto-minimizues : Inputet normale
K
Shtegu i zgjerimit
•
K2
L dhe K inpute normale
•
K1
0
L1
L2
L
Statikë krahasuese –
Problemi kosto-minimizues : Inputet inferiore
K
Shtegu i zgjerimit
•
L input inferior
•
0
L
Funksioni i kërkesës për inpute
Sasitë kosto-minimizuese të punës dhe të
kapitalit për nivele të ndryshme të Q, PL dhe PK
janë funksione të kërkesës për inpute.
L = L*(Q, PL, PK)
K = K*(Q, Q, PL, PK)
Kurba kërkesës për inpute
Kurba e
kërkesës
për punë
Elasticiteti i kërkesës lidhur çmimin për inpute
Elasticiteti i kërkesës lidhur me çmimin për punë është
përqindja e ndryshimit në sasinë kosto-minimizuese të punës
për 1 përqind të ndryshimit në çmimin e punës.
ΔL
EL,w =
X 100%
L
Δw
X 100%
w
EL ,w = ΔL/Δw x
w/L
Elasticiteti i kërkesës lidhur çmimin për inpute
Ngjashëm , elasticiteti i kërkesës lidhur me çmimin për
kapital është përqindja e ndryshimit në sasinë kostominimizuese të kapitalit për 1 përqind të ndryshimit në çmimin
e kapitalit.
ΔK
EK,r=
X 100%
K
Δr
X 100%
r
EK ,r = ΔK/Δr x
r/K
Minimizimi i kostove në periudhë afatshkurtër
Supozohet se njëri faktor (K) është i pandryshuar.
Definimi: Problemi i minimizimit të kostove në
periudhë afatshkurtër: të zgjedhen sasitë e
inputeve të ndryshueshme që minimizojnë
kostot toale për sasinë e autputit Q0 që firma
dëshiron ta prodhojë - nën kufizimin se sasitë e
faktorit fiks të mbesin të pandryshuara.
min C = PL L + PK K*
në mënyrë që Q0 = f(L,K*)
Minimizimi i kostos në periudhë afatshkurtër
me një input të ndryshueshëm
K
Kur kapitali i firmës është i pandryshuar
në K*, kombinimi kosto-minimizues i
inputeve në periudhë afatshkurtër është
në pikën F. Kjo nuk i përgjigjet kombinimit
A kur të dy inputet kishin me qenë të
ndryshueshme (kushti i tangjencialitetit).
•
K*
A
F
L
Statikë krahasuese: Kërkesa afatshkurtër për inpute
dhe kërkesa afatgjatë për inpute
K
Shtegu i zgjerimit
(p. afatgjatë)
K*
•
•
•
Shtegu i zgjerimit
(p. afatshkurtër)
L
Kurbat e kostove
1. Hyrje: HiSense
2. Kurba e kostove afatgjatë
3. Funksioni i kostos afatshkurtër
4. Raporti mes funksionit të kostos afatgjatë dhe
afatshkurtër
Kurba e kostove totale afatgjatë
K
TC = TC1
TC = TC0
K1
K0
0
2 milion TV në vit
1 milion TV në vit
L0 L1
L
TC ($/vit)
TC (Q)
C1=PLL1+PKK1
C0 =PLL0+PKK0
0
1 milion
2 milion
Q (TV në vit)
Zhvendosja e kurbës së kostove totale
me ndryshimin e çmimit të kapitalit
TC (€/vit)
TC(Q)
pas rritjes
së çmimit të
kapitalit
60 mil
TC(Q)
50 mil
para rritjes
së çmimit të
kapitalit
Q (njësi/vit)
Kurbat e kostos mesatare & marxhinale
AC, MC (€/vit)
Forma “tipike” e AC
MC
AC
•
AC në minimum kur AC(Q)=MC(Q)
0
Q (njësi/vit)
Çfarë raporti ekziston mes tyre?
Supozojmë se PL dhe PK nuk ndryshojnë:
kur kosto margjinale është më e vogël se
kosto mesatare, kosto mesatare zvogëlohet
me rritjen e sasisë.
Pra, nëse MC(Q) < AC(Q), AC(Q) zvogëlohet.
Kostot totale në periudhë afatshkurtër
Kostoja totale për prodhimin e sasisë së
dhënë të autputit është shuma e kostove fikse
dhe kostove variabile të prodhimit të sasisë së
autputit.
TC = TFC + TVC
Kurba e kostove totale nuk fillon nga zero.
Kurbat e kostove totale në periudhë afatshkurtë
TC
Kosto totale afatshkurtër , Kosto totale
e ndryshueshme, Kosto totale fikse.
STC(Q, K0)
TVC(Q, K0)
TFC
TFC
Q
Dy koncepte kyqe: Kostot margjinale dhe
Kostot mesatare
Kostot margjinale =
Ndryshimi në kosto totale
Ndryshimi në sasinë e prodhuar
MC = ΔTC/ ΔQ
Kostot marxhinale është shtesa absolute në koston
totale kur prodhimi rritet për një njësi.
(mund të llogariten edhe nga TVC)
Kosto mesatare
(kosto e prodhimit për njësi produkti)
Kostove totale mesatare (ATC) shpesh u referohemi si
kosto mesatare. Kostot mesatare janë kostot totale (TC)
pjestuar me sasinë e produktit të prodhuar.
ATC = TC/Q
(apo ATC=AFC+AVC)
Kostot fikse mesatare (AFC) janë kostot fikse totale (TFC)
pjestuar me sasinë e produktit të prodhuar.
AFC = TFC/Q
Kostot variabile mesatare (AVC) janë kostot variabile totale
(TVC) pjestuar me sasinë e produktit të prodhuar.
AVC = TVC/Q
Përmbledhje e kostove
$
Kosto fikse mesatare AFC
Pse AFC shënon rënje
(cili efekt vie në
shprehje)?
AFC
0
Q
Përmbledhje e kostove
Kosto e ndryshueshme
mesatare (AVC)
$
AVC
Pse AVC shënon rritje?
AFC
0
Q
Përmbledhje e kostove
$
SAC
Pse zvogëlohet
distanca mes
SAC dhe AVC?
AVC
Kosto totale
mesatare
afatshkurtër SAC=
TC/Q
AFC
0
Q
Përmbledhje e kostove
$
SMC
SAC
AVC
Kosto marxhinale
afatshkurtër SMC
Pse kurba MC
fillon të merr
pjerrësi
pozitive?
AFC
0
Q
Kurbat e kostove nuk janë statike. Në zhvendosjen e
tyre ndikojnë dy faktorë kryesor:
a) çmimet e inputeve.
b) teknologjia e prodhimit

Nëse rriten çmimet e inputeve fikse zhvendoset
vetëm AFC dhe ATC, kurse AVC dhe MC mbesin
të pandryshuara.
Nëse rriten çmimet e inputeve të ndryshueshme
atëherë zhvendoset AVC, ATC dhe MC, kurse
AFC mbesin të pandryshueshme.
b) Përmirësimi I teknologjisë rrit produktivitetin
mesatar të punëtorëve dhe AVC zhvendoset
poshtë.
Kur MC < ATC,
ATC është rënëse.
Kur MC > ATC,
ATC është rritëse.
MC ndërpret kurbën AVC dhe ATC në pikat minimale të tyre.
Kur MC < AVC,
AVC është rënëse.
Kur MC > AVC,
AVC është rritëse.
Kosto totale mesatare në periudhë afatshkurtë dhe
afatgjatë
LAC
ATC në periudhë
afatshkurtë
SAC
SAC
ATC
$12,000
10,000
0
ATC në periudhë afatgjatë
(kurbë mbështjellëse)
SAC
A
LAC
B
1,000 1,200
A, B, C – pikat minimale të SAC
C
Q
Copyright © 2004 South-Western

LAC- kurba e kostove mesatare për
periudhë afatgjatë apo kurba
mbështjellëse paraqet shpenzimet më
të vogla për njësi me të cilat mund të
prodhohet një sasi e dhënë produkti.
Shkalla minimale efiçente (MES)
AC
LAC
0
Q* = MES
Q
Raporti mes kostove mesatare aftashkurta & afatgjata
dhe kostove margjinale afatshkurta & afatgjata
LMC
$
SAC(Q,K3)
SAC(Q,K1)
LAC
SAC(Q,K2)
•
SMC
•
•
SMC
Në shkallën
minimale efiçente
(MES): LAC=LMC
dhe SAC2=SMC2
SMC
0
Q1
Q2
MES
Q3
Q


Literatura: David A. Besanko & Ronald
R. Braeutigam, “Microeconomics: An
Integrated Approach”, kapitulli 7 dhe 8
Hal Varian “Mikroekonomia”, kapitulli
19 dhe 20