Transcript Vleresimi i teksteve nga kendveshtrimi gjinor

EDUKIMI
DHE
INTEGRIMI GJINOR
NË TEKSTE TË NXËNËSIT
Objektivat:
Në përfundim të këtij moduli pjesëmarrësit do të jenë të
aftë:
• Të identifikojnë elementët didaktikë ku mund dhe duhet
•
•
•
të fokusohemi gjatë analizës së një teksti;
Të gjejnë në tekste dhe të trajtojnë
(komentojnë/analizojnë) konceptet bazë mbi të cilat
operon edukimi cilësor gjinor (diskriminimi gjinor,
stereotipitë, rolet gjinore, profesionet, socializimi gjinor);
Të identifikojnë "standardet" që duhet të përmbushë një
tekst nxënësi "OK" në këndvështrimin gjinor;
Të vlerësojnë konkretisht në tekste përmbushjen e këtyre
standardeve.
Elementët mbi të cilat ngrihet
veshtrimi kritik i teksteve:
• Kuadri ligjor
• Konceptet themelore
• Vendi i mbledhjes së të dhënave
gjinore në tekste
• Standardizimi indikatorëve të
vlerësimit në tekste të dimensionit
gjinor.
Kuadri ligjor (Legjislacioni)
• Angazhimi politik dhe ligjor i shtetit
shqiptar për një edukim të drejtë gjinor.
• Paketa ligjore për çështjet e barazisë dhe
drejtësisë.
Paketa ligjore
•
•
•
•
•
•
•
•
Kodi i punës, 1995
Ligji “për shëndetin riprodhues”, 2002
Kodi i Ri i Familjes, 2003
Ligji “Për një shoqëri me barazi gjinore”,
2004
Ligji për Dhunën në Familje, 2006
MSA, 2006
Strategjia për barazi gjinore dhe kundër
dhunës në familje (draft)
Strategjia për zhvillim dhe integrim
(draft)
Konceptet themelore
Përkatësia gjinore
• Skemë të menduari që përcakton se çfarë:
– pritet
– lejohet
– vlerësohet
te një grua apo burrë në një kontekst të caktuar.
• I referohet:
përcaktimit socio-kulturor të burrit dhe gruas;
mënyrës se si shoqëritë:
– bëjnë dallimin midis tyre
– u caktojnë role dhe përgjegjësi shoqërore
marrëdhënieve mes grave dhe burrave.
Seksi
• Shpreh dallimet biologjike midis meshkujve dhe
femrave.
Këto dallime:
• janë universale
• përcaktohen që në lindje
• nuk ndryshohen në mënyrë natyrale
• lidhen me ndryshimet në organet
seksuale dhe funksionet riprodhuese
midis meshkujve dhe femrave.
Identiteti gjinor
• Përkatësia gjinore, me të cilën një
njeri identifikon veten: të qenit burrë
ose grua.
• Identiteti gjinor ndikohet:
– mosha, raca, lidhjet familjare, etnia,
klasa, niveli ekonomik, besimet fetare,
bindjet politike, zona gjeografike, etj
Rolet gjinore
• I referohen përcaktimit të roleve,
përgjegjësive dhe detyrave të ndryshme të
burrave dhe grave.
• Lidhet me ndarjen gjinore të punës në
veprimtarinë:
– prodhuesen (prodhim mallrash dhe shërbime në tregun e
punës)
– riprodhuese (biologjike dhe shoqërore)
– komunitare (veprimtari që lidhen me menaxhimin dhe
organizimin e jetës komunitare)
Stereotipat gjinorë
• Janë skema të përgjithësuara e të ngurta
për cilësitë e personalitetit
• Mendohet se janë skema tipike për
meshkujt dhe femrat.
• Përfshijnë edhe rolet sociale dhe
profesionale, që konsiderohen si parësore
për meshkujt dhe femrat në një shoqëri të
caktuar.
Diskriminimi
• Trajtim i ndryshëm, jo i favorshëm, i
individëve, për shkak të një sjelljeje
të dukshme që ata prezantojnë.
• Trajtimi ndryshe bëhet në bazë:
• race
• seksi
• klase
• statusi kulturor, etj
Diskriminimi gjinor
• Çdo dallim, përjashtim ose kufizim
në bazë gjinie (seksi), që dëmton ose
zhvlerëson ushtrimin e të drejtave të
njeriut në fushat politike,
ekonomike, shoqërore, kulturore
dhe civile.
Diskriminimi pozitiv
• Veprim politik që favorizon grupet e
brishta të shoqërisë (p.sh: gratë),
me qëllim që të përshpejtojë arritjen
e barazisë midis këtyre grupeve dhe
grupeve të tjera.
Socializimi gjinor
• Proces i vijueshëm, përmes të cilit
individët:
• zhvillojnë potencialin e tyre
njerëzor
• Mësojnë e përvetësojnë: vlerat,
mënyrën e jetesës dhe kulturën.
Indoktrinimi gjinor/
gjinizimi
• Proces specifik socializimi, nga i cili
njerëzit mësojnë rolet gjinore.
• Ndodh përmes katër proceseve:
– Manipulimi: mënyra se si trajtohet një
fëmijë;
– Kanalizimi: drejtim i diferencuar i
vëmendjes së fëmijëve meshkuj dhe femra
ndaj objekteve apo aspekteve të tyre;
– Emërtimet gojore: shprehjet me të cilat
u drejtohemi fëmijëve;
– Ekspozimi: ndaj veprimtarive
tradicionale mashkollore dhe femërore
që në fëmijëri.
Fuqizimi
• Proces, përmes të cilit, gratë dhe
burrat që ndodhen në pozita të
pafavorshme, rrisin aksesin
kundrejt:
- informacionit
- burimeve
- pushtetit vendimmarrës
Dilemat gjinore
• Situata të sjella në tekste, ku është e
pamundur gjetja e një qëndrimi të
vetëm të drejtë.
• Situatat me dilema nxisin:
- fleksibilitetin dhe gjerësinë e të menduarit
- natyrshmërinë në diskutim
• reflektimin mbi vlerat personale
• aftësinë e të menduarit kritik e të pavarur të
nxënësit.
Deformimi gjinor në tekste
- 4 trajta
• Mungesa e përfaqësimit të gruas/
vajzës në tekste (mohimi i gruas)
• Kundërshtimi i sjelljes femërore
• Paraqitja e gruas/ vajzës në role
tradicionale
• Kanalizimi i të menduarit të
nxënësve.
Vlerësimi i teksteve
1. Vlerësimi i përmbajtjes së
mësimit (tekstit të shkruar për
njësi mësimore).
2. Vlerësimi i aparatit pedagogjik
3. Vlerësimi i ilustrimeve
Vlerësimi i përmbajtjes
•
•
•
•
•
Cili është imazhi i femrës në tekst?
A ka barazpeshë gjinore në tekst?
A ka trysni të stereotipave në tekst?
A ka diskriminim /diskriminim pozitiv në tekst?
A është përpjesëtimore paraqitja e burrave dhe e grave,
e djemve dhe e vajzave në rolet sociale?
• A shpreh autori qëndrimet e veta ndaj djemve dhe
vajzave?
• A i profilizon ai subjektivisht rolet gjinore femërore dhe
mashkullore?
• Si është raporti i emrave të përveçëm të femrave dhe të
meshkujve?
Aparati pedagogjik
• A ka njëanshmëri në drejtimin e pyetjeve: “Pyesni
•
•
•
•
•
•
shokun!”?
A janë stereotipike shprehitë e djemve dhe të vajzave në
pyetjet?
Cila është shpeshtësia e pyetjeve drejtuar meshkujve dhe
femrave?
Si pyeten nxënësit për rolet gjinore, a vërehet
njëanshmëri dhe stereotipizim?
Kujt i adresohen pyetjet dhe kë përjashtojnë ato?
A janë grupuar pyetje për djem dhe pyetje për vajza?
Si dalin në aparatin pedagogjik rolet gjinore dhe
profesionet?
Ilustrimet
• A paraqiten në mënyrë të skajshme femrat, si shumë të
•
•
•
•
fuqishme dhe të arrira deri në pamundësi?
Ku paraqiten më shumë femrat dhe meshkujt: brenda
apo jashtë shtëpisë?
A janë gratë në profesione vendimmarrëse, të pavarura?
A janë gratë më shumë në profesione të tilla, si:
shërbyese, mësuese, apo edhe në profesione udhëheqëse
e vendimmarrëse?
Me ç’ përmasa paraqiten femrat dhe cili është vendi që
ato zënë?
Instrumenti i mbledhjes së
fakteve gjinore në tekste
Mohimi i
gruas
Vendi
1
2
3
Përmbajtja
e mësimit
a. Stereotipat
gjinorë
b. Rolet
gjinore
c. Profesionet
Aparati
pedagogjik
a. Stereotipat
gjinorë
b. Rolet
gjinore
c. Profesionet
Ilustrimet
a. Stereotipat
gjinorë
b. Rolet
gjinore
c. Profesionet
Kundërshtimi
i gruas
Gruaja
në role
tradiciona
le
Kanalizimi
drejt të
menduarit të
deformuar
gjinor
Punë të mbarë!