Risku dhe menaxhimi i tij

Mr.Sc. Mirjeta Domniku

Identifikimi dhe matja e riskut

Risku përkufizohet si shansi për të humbur Risku është mundësia që rrjedha aktuale e parasë (kthimi) do të ndryshojë nga rrjedha e planifikuar.

Risku lidhet me pasigurinë e kthimit të mjeteve të tjera të investuara.

Pikësynimi themelor i menaxhimit të riskut në firma është të identifikojë faktorët e riskut të tregut dhe efektet e këtyre faktorëve

Efektet e riskut është më rëndësi të merren parasysh edhe gjatë planifikimit dhe buxhetimit, më mënyrë që të vlerësohet realisht fitimi ose humbja e firmës.

Ekzistojnë dallime esenciale ndërmjet organizatave financiare dhe atyre jofinanciare sa i përket ballafaqimit me riskun.

Burimet e riskut

Risku është një koncept i rëndësishëm në analizat financiare, veçanërisht sa i përket efekteve të tij në stabilitetin e çmimeve dhe normën e kthimit.

Risku i investimeve është i kushtëzuar me besueshmërinë ( probabilitetin) e kthimit në të ardhshmen.

Risku konsiderohet në dy aspekte:

si risk i një mjeti,

i llogaritur mbi bazën individuale

si risk i portfolios

të mjeteve.

, ku rrjedha e parasë përfaqëson kombinim të një numri më të madh Në treg ka subjekte të cilat praktikojnë që paratë e tyre ti përdorin në forma të ndryshme; të investojnë apo të kursejnë.

Sa më e gjatë të jetë koha e kthimit të pritshëm aq më i lartë do të jetë risku nga investimi.

Matja e riskut

Bëhet në bazë të distribuimit të probabilitetit, kthimit të pritur, deviacionit standard dhe koeficientit të variacionit.

Distribumi i probabilitetit

Tregon shansin e ndodhjes së qdo rasti apo rezultati të veçantë.

Probabiliteti mund të përcaktohet në dy forma:

objektivisht

dhe

subjektivisht

Kthimi i pritur

Supozojmë se një investitor dëshiron ta bëjë një investim në vlerë prej 100.000 € në aksione në teknologjinë informative (TI) ose në një biznes të shërbimeve publike ( NSHP) Investitori pret të marrë pagesën e dividendit plus rritjen e çmimit të aksionit.

Norma e kthimit të pritshëm llogarit kthimin për një njësi të investuar. Ajo është e barabartë Shuma e pranuar – shuma e investuar Norma e kthimit = shuma e investuar

Devijimi standard si matës i riskut

Investitorët përherë i përcjell pasiguria, jo vetëm e kthimit të investimeve, por edhe pasiguria, që fitimi i realizuar të mos jetë i barabartë me fitimin e pritur.

Intervale të ndryshimit të çmimit apo të ndryshimit të vlerave shërbejnë si matës të riskut, (çmimet e aksioneve kanë rënë apo janë ngritur mbi vlerën e tyre).

Devijimi standard është matës statistikor i dispersionit të vlerave të pritura. Ai definohet si rrënjë katrore e rezultateve të pritur.

Koeficienti i variacionit (CV)

Është matës standard i riskut për një njësi të kthimit. Llogaritet duke pjesëtuar deviacionin standard me kthimin e pritshëm.

Investitorët duhet të bëjnë zgjidhje ndërmjet dy investimeve të cilat kanë kthim të njejtë të pritur, ndërsa deviacion të ndryshëm standard.

Për të zgjidhur këtë problem përdoret koeficienti i variacionit.

Relacioni ndërmjet riskut dhe kthimit

Varësia ndërmjet riskut dhe kthimit është element kyç për vendimmarrje efektive financiare Relacioni ndërmjet kthimit të pritshëm dhe riskut mund të shprehet si vijon:

Kthimi i pritshëm = kthimi pa risk+ premia mbi riskun

Kthimi pa risk nënkupton investimet mbi të cilat nuk ka risk të mosplotësimit.

Norma e kthimit pa risk është e barabartë me shumën e normës reale të kthimit dhe një premie të pritur të inflacionit ( interesi i premtuar dhe principali janë të garantuara të paguhen)

rf= norma reale e kthimit+ premia e pritur e inflacion

Norma reale e kthimit

është kthimi që investitorët e kërkojnë nga letrat me vlerë pa rrezik të kthimit në një periudhë në të cilën nuk pritet inflacion.

Përcaktohet nga marrëdhëniet ndërmjet ofertës dhe kërkeses të siguruara nga kursimtarët dhe kërkesës për këto fonde nga ana e investitorëve.

Premia e inflacionit

investitorëve sa i përket ndryshimit të fuqisë blerëse të parasë.

–

është e barabartë me pritjet e

Premia mbi riskun

dhe atij të realizuar.

–

është shpërblimit të cilin e pret një investitor kur ai bën një investim me risk.

Ekziston dallim sasior dhe cilësor midis fitimit të pritur

Fitimi i pritur

aksioneve) për investitorin është shuma e parave e cila mund të rezultojë nga investimi(fitimi nga interesi bankar)dhe shuma e parave e cila mund të fitohet si rezultat i rivlerësimit të kapitalit ( rritja e vlerës së

Fitimi i realizuar

përfaqëson fluksin e parasë të cilën e realizon investitori. Dallimi midis fitimit të pritur dhe atij të realizuar varet nga kohëzgjatja e investimit

Klasifikimi i riskut

Varet nga faktorët e jashtëm dhe të brendshëm organizativë

a. Risku i biznesit dhe risku financiar

të firmës gjatë një kohe të caktuar.

- i referohet ndryshimeve në të ardhurat operative Risku financiar iu referohet ndryshimeve shtesë në të ardhurat e fituara nga kompania, si rezultat i aksioneve mbi të cilat realizohen të ardhurat fikse .

b

.

Risku sistematik dhe risku josistematik-

riskun financiar ë. Poashtu varet nga firma.

Risku i një mjeti dhe risku i portfolios-

i referohet riskut që ndikohet nga faktorët e jashtëm (risku i tregut) Risku josistematik( i diversifikueshëm) kushtëzohet nga faktorët e brendshëm dhe lidhet me riskun e biznesit dhe risku i një mjeti të vetëm lidhet me veprimet e veçanta, të cilat i ndërmerr një firmë, siç janë blerja e makinerisë dhe pajisjeve, shitja e produkteve apo shërbimeve me kredi blerëse.

Bankat , fondet pensionale dhe institucionet financiare mjetet e tyre i mbajnë si portfolio të diversifikueshme.

Vlerësohet se metoda e

probabilitetit

është mënyra më e saktë e këtij vlerësimi.

Diversifikimi i investimeve dhe analiza e riskut të portfolios

Portfolio shpreh kolektivin e dy apo më shumë mjeteve.

Diversifikimi është proces i zvogëlimit të riskut përmes formimit të portfolios së fondeve me kthim të koreluar në formë imperfekte.

Portfolio aktive përbëhet nga: a). aktive të koreluara pozitivisht, b) aktive të koleruara negativisht dhe c) aktive të pakoleruara

Risku i portfolios

Një portfolio e shumëllojshme mund të përbëhet nga aksione dhe obligacione të emetuara nga një kompani telekomunikimi, një firme e shërbimit elektrik, etj.

Kthimi i pritshëm nga portfolio

Për n letra me vlerë apo mjete të tjera është i barabartë me shumën e pritur nga çdo letër me vlerë në proporcion me pjesëmarrjen në investimin e përgjithshëm.

Beta si matëse e riskut sistematik

Koeficienti beta mat formën normën e fitimit të portfolios të letrave me vlerë në lidhje me normën e fitimit të tregut. Sa më i madh të jetë koeficienti beta, aq më i madh do të jetë risku lidhur me aksionin individual.

Modeli i vlerësimit të aktiviteteve të kapitalit CAPM

Sipas këtij modeli norma e pritur e kthimit nga një projekt është e barabartë me normën e kthimit pa risk, riskun sistematik të investimit, dhe preminë e pritur të riskut nga portfolio e tregut për të gjitha letrat me vlerë me risk.