Transcript Studimet Gjinore - Portali Psiko Social

Perqasje teorike mbi Studimet
Gjinore, Perkatesine gjinore dhe
zhvillimin
Teorite
•
•
•
•
Teoria e Zhvillimit Kognitiv
Teoria e Skemava Gjinore
Teoria Biologjike
Teoria Sociologjike
• .
Identiteti
seksual-
Identiteti
gjinor
term
biologjik
term
psikologjik
dhe kulturor
anatomia
vlersimi i
sjelljes nga
shoqeria
Steriotipat gjinor
• Pergjithesime te forta per menyren se si
‘meshkujt’ dhe ‘femrat’ duhet te sillen ne
nje shoqeri te caktuar
Teoria e Zhvillimit Kognitiv
• Femijet zhvillojne skema stereotipike mbi gjinine duke u
mbeshtetur ne informacionin qe degjojne dhe shikojne
rreth konceptit te gjinise
Gjinia
konsiderohet e
pakthyeshme-
vleresojne
pozitivisht
identitetin e tyre
manifestojne
sjellje te cilat jane
ne perputhje me
skema te tilla
Sjellja
Mendimet
Identiteti
gjinor
Kohlberg - Gjinizimi :
• Konkluzioni qe arrin nje individ mbi faktin se
seksi i tij eshte nje atribut (karakteristike)
e perhershme,permanente dhe nuk varet
nga karakteristika siperfaqesore si gjatesia
e flokut, stili i te veshurit, ose lojrat dhe
aktivitetet e tjera qe kryen ky individ
1. identiteti
gjinor,
NIVELET E
GJINIZIMIT
3.
konsistenca
2.stabiliteti
KRITIKAT E KOHLBERGUT
1. nuk perqendrohet mbi mekanizmat nepermjet te
cilave formohen keta koncepte dhe si manifestohen
ne sjelljet perkatese.
2. teori nuk specifikojne mekanizmat e motivacionit
qe bejne mendimet te korrespondojne me sjelljet
perkatese
Teoria e Skemave Gjinore
1. mbeshtetet me teper ne arritjen
(masterizimin) e identitetit gjinor
2. ne aftesine e femijeve te konsiderojne
veten e tyre dhe te tjeret si meshkuj
ose si femra
Cfare perfshin skema
1
• njohuri mbi aktivitete dhe
interesa
2
• karakteristika sociale dhe
personale
3
• modele te aktiviteteve
karakteristike per gjinite.
• Cilat jane strukturat ose konceptet te
cilat cojne ne formimin e skemave gjinore
?
etiketimin gjinor
forca motivuese e
cila influencon
femijet te sillen ne
menyra tipike
sipas gjinise se
tyre-
kukullat jane
etiketuar
"per vajza
kukullat jane
per mua".
une jam nje
vajze"
KRITIKE
nuk eshte e qarte nese lidhja ndermjet etiketimit gjinor
dhe preferencave per gjinine perkatese eshte lidhje e
natyres shkak-pasoje apo rezultat i influencave
shoqerore dhe aftesive kognitive
etiketimi dhe preferenca gjinore mund te jene produkte
te influencave te prinderve
Preferencat e femijeve per aktivitete karakteristike te
dy gjinive formohen para se femijet te kuptojne lidhjen
ndermjet gjinise dhe ketyre aktiviteteve.
• Nje skeme gjinore perfaqeson nje
strukture te pergjithshme kognitive mbi
maskulinitetin dhe feminilitetin.
Disavantazh
• Femijet nuk sillen ne perputhje me skemat
gjinore ne menyra standarte ne situata
dhe aktivitete te ndryshme.
une jam
nje djale
une jam
nje vajze
• Shumica e studimeve nuk ka gjetur
diferenca ne njohurite stereotipike te
djemve dhe vajzave
Teorite Biologjike
• Fenomen I cili eshte programuar permes
trashegimise se brezave
Origjina e trashegimise se diferencave ne rolet gjinore
preferencav
e per ciftim,
investimi I
prinderve
tek brezat
pasardhes,
strategjive
riprodhuese
,
natyres
agresive te
meshkujve
Diferenca
1.
2.
3.
4.
Kontribuan me pak per te
siguruar mbijetesen e
pasardhesve te tyre
me teper te interesuar per te
patur disa partnere njekohesisht
me pak selektive per partnerin qe
zgjidhnin per t'u ciftuar
pasiguria mbi atesine e tyre
1. Duhet te mbajne fetusin dhe te
kudesen per pasardhesit e tyre
2. U adaptuan me rolin dhe risqet qe
sjell riprodhimi dhe te qenurit prind
3. Preferuar me pak partnere
seksuale
4. Favorizojn partnere te cilet ofrojne
mundesi afatgjata per to dhe per
pasardhesit e tyre.
1. Maksimizojn potencialin e
tyre per t'u bere prind
nepermjet riprodhimit
2. Me shume femra te reja
dhe atraktive ne paraqitjefertilitet
3. Avantazheve = force dhe
madhesi- dominance
agresive ndaj femrave
1. femrat jane me teper te
prediaspozuara te
investojne ne role
prinderore sesa
meshkujt
Evolucionistet me orientim
psikologjik
trashegimise
rolin e
natyres
evolucionistet
me orientim
biologjik
.
partnere
produktive
dominues social
agresore
kritkat
• Nuk shpjegojne dot sesi grate e koheve te sotme ndryshojne shume
ne preferencat, atributet, rolet e tyre sociale dhe okupacionale nga
femrat ne koherat e lashta
• Nivelet e riprodhimit jane me teper te
udhehequra
normat
social kulturore
statusi
socioekonomik
bindjet
fetare
Teorite Sociologjike
• Burimet e diferencimit gjinor - praktikat
sociale dhe institucionale
"gjinizimi"
-
konstrukt
social
• Stereotipet gjinore modelojne perceptimet,
vleresimet, dhe trajtimet qe u behen meshkujve
dhe femrave ne rruge gjinore selektive te cilat
perputhen me sjelljet qe konfirmojne keto
stereotipe.
kritikat
• meshkujt - me te predispozuar per te qene
dominante ne veprime
• femrat me dominante ne komunikim dhe
me ekspresive me ndjenjat e tyre
• Ndryshimet ne status socio-ekonomik
strukture sociale qe karakterizohet nga
norma sociale, burime familjare,
komunitare dhe edukative te ngjashme
Teoria Social-Kognitive
• Rolin e faktoreve zhvillues ne adaptimin
njerezor dhe ndryshimet qe kane ndodhur
ne kohe
• Modelimi eshte nje nder menyrat me te
shpeshta dhe influencese ne transferimin
e vlerave, qendrimeve, dhe menyrave te
mendimit dhe sjelljeve
• Diferencimi I roleve gjinore eshte nje
fenomen sociostrukuror dhe ndodh ne nje
kontekst influencash sociale dhe jo ne nje
vakum njohurish sociale
• Influeca e prinderve- kategorizimi
• Lojrat
• Veshja