Transcript روشهای اکسیژن درمانی

‫روشهای اکسیژن درمانی‬
‫هیپو کسمی و هیپوکسی‬
‫هایپوکسمی عبارت است از کاهش میزان اکسیژن خون شریانی و زمانی که این کاهش اکسیژن در سطح سلولی منجر به کاهش اکسیژناسیون بافتی گردد ‪،‬‬
‫ً‬
‫اصطالحا به آن هایپوکس ی گفته می شود‪.‬‬
‫میزان طبیعی اکسیژن خون شریانی ‪ 100-80‬میلیمتر جیوه است ‪.‬بدن نسبت به هایپوکسمی به وسیله افزایش تعداد و عمق تنفس واکنش نشان می‬
‫دهددر نتیجه عالئم تنگی نفس به صورت استفاده ازعضالت کمکی تنفس ‪ ،‬تعریق و سیانوز ظاهر می گردد ‪ .‬با افزایش تالش و تقالی تنفس ی ‪ ،‬میزان‬
‫ً‬
‫مصرف اکسیژن نیز بیشتر شده منجر به ایجاد یک سیکل معیوب می شود که نتیجه آن خستگی و احتماال ایست تنفس ی است ‪.‬نشانه های بالینی‬
‫هایپوکسمی شامل تغییر در وضعیت ذهنی ( نظیر اختالل در قضاوت‪ ،‬بیقراری ‪ ،‬بی توجهی به محیط ‪ ،‬تیرگی شعور ‪ ،‬خواب آلودگی شدید و کما ) تنگی‬
‫نفس ‪ ،‬افزایش خون ‪،‬تغییر در ضربان قلب ‪ ،‬آریتمی ‪ ،‬سیانوز ( از نشانه های دیر رس ) تعریق شدید و سردی انتهاهاست ‪.‬‬
‫ً‬
‫هاپوکسمی معموال به هایپوکس ی منتهی می شود ( کاهش تحویل اکسیزن به بافتها ) نشانه ها وعالئم هایپوکس ی بستگی به سرعت بروز هایپوکسمی‬
‫دارد ‪ .‬هایپوکسمی ناگهانی با تغییر در عملکرد سیستم عصبی مرکزی همراه است زیرا مراکز عصبی بیشتر از سایر بافتها نسبت به کاهش اکسیژن‬
‫حساسیت دارند ‪ .‬بدین ترتیب بیمار دچار ناهماهنگی حرکات و اختالل در قضاوت می شود ‪ .‬تابلوی بالینی بیمار مشابه یک فرد مست است ‪.‬‬
‫هایپوکسمی مزمن موجب خستگی و خواب آلودگی ‪ ،‬بی تفاوتی ‪ ،‬بی توجهی و تأخیر در رفلکس ها می شود ‪.‬‬
‫نیاز به تجویز اکسیژن ‪ ،‬با آزمایش خون شریانی و ارزیابی بالینی مورد بررس ی قرار می گیرد ‪.‬‬
‫انواع هایپوکسی‬
‫هایپوکس ی هایپوکسمیک ‪Hypoxemic H‬‬
‫زمانی که به هر دلیل درصد اکسیژن هوای دمی کاهش یابد ‪ ،‬هایپوکس ی هایپوکسمیک ایجاد می شود ‪ .‬تنفس در ارتفاعات و کاهش‬
‫اکسیژن تنفس ی به هر دلیل می تواند عامل ایجاد این نوع هایپوکس ی باشد ‪ .‬این حالت با افزایش تهویه آلوئولی و ‪.‬تجویز اکسیژن‬
‫برطرف می شود‬
‫هایپوکس ی رکودی ‪Stagnatic H‬‬
‫این نوع هایپوکس ی به دنبال رکود خون و یا کند شدن جریان خون در بیماریهایی نظیر آرتریواسکلروز ‪ ، MI ،CHF ،‬ترومبوز ‪،‬‬
‫آترواسکلروز‪ ،‬ایست قلبی – ریوی و انواع شوک ها ایجاد می شود ‪ .‬این نوع هایپوکس ی توسط اقداماتی نظیر اصالح حجم مایعات ‪،‬‬
‫تجویز داروهای محرک قلب و تنگ کننده عروق و احیای قلبی‪-‬ریوی قابل درمان است ‪.‬‬
‫هایپوکس ی آنمیک ‪Anemic H‬‬
‫این نوع هایپوکس ی به دلیل کاهش غلظت هموگلوبین و یا در نتیجه کاهش ظرفیت حمل اکسیژن توسط هموگلوبین به بافت ها ایجاد‬
‫می شود ‪ .‬انواع آنمی ها ‪ ،‬مسمومیت با گاز منوکسید کربن و مت هموگلوبینمی از عوامل بروز آن هستند ‪ .‬این نوع هایپوکس ی توسط‬
‫ترانسفوزیون خون و تجویز اکسیژن با فشار باال قابل درمان است ‪.‬‬
‫هایپوکس ی سمی ‪Histotoxic H‬‬
‫در این نوع هایپوکس ی ‪ ،‬اختالل در سطح سلولی و به صورت اشکال در انتقال اکسیژن به داخل سلول ها است ‪ .‬شایع ترین علت آن‬
‫مسمومیت با سیانور و اورمی است ‪ .‬در مسمومیت با سیانور ‪ ،‬درمان شامل تجویز تیوسولفات سدیم و در اورمی ‪ ،‬شامل دیالیز‬
‫است ‪.‬‬
‫هایپوکس ی ناش ی از کاهش ‪P50‬‬
‫منجر به شیفت منحنی شکست اکس ی هموگلوبین به سمت چپ و بروز آلکالوز می گردد و آلکالوز از مواردی است که سبب قوی تر‬
‫شدن میل ترکیبی اکسیژن به هموگلوبین می شود ‪ .‬بنابراین زمانی که اکسیژن خود را رها نمی کند و این مسأله منجر به بروز‬
‫هایپوکس ی در سطح بافتی می گردد ‪ .‬درمان شامل تصحیح آلکالوز است ‪.‬‬
‫هایپوکس ی ناش ی از افزایش نیاز متابولیک‬
‫این نوع هایپوکس ی به دنبال وضعیت هایی که منجر به افزایش نیازهای متابولیک در بدن می شود به وجود‬
‫‪.‬می آید ‪ .‬شایع ترین علت آن سوختگی شدید و تیروکسیکوز است ‪ .‬درمان عبارت از رفع علت اولیه است‬
‫اکسیژن تراپی‬
‫در اکسیژن تراپی ‪ ،‬گاز اکسیژن را با فشار بیش از آنچه در اتمسفر محیطی وجود دارد به بیمار می‬
‫رسانند ( بیش از ‪ ) %21‬با تجویز اکسیژن و درمان هایپوکسمی ‪ ،‬میتوان از هایپوکس ی بافتی جلوگیری‬
‫کرد ‪ .‬هدف از اکسیژن تراپی ‪ ،‬شامل کاهش کار تنفس و برداشتن فشار از روی میوکارد است ‪.‬‬
‫انتقال اکسیژن به بافتهای بدن به عواملی نظیر برون ده قلبی ‪ ،‬اکسیژن موجود در خون شریانی‬
‫‪،‬غلظت هموگلوبین و نیازهای متابولیکی بستگی دارد که در هنگام تجویزاکسیژن باید تمام عوامل‬
‫مذکور را در نظر داشت ‪ .‬میزان کاهش اکسیژن خون از طریق آزمایش گازهای خون شریانی ‪،‬‬
‫اکسیمتری نبض و عالئم بالینی مشخص می شود ‪.‬‬
‫مالحظات بالینی در اکسیژن تراپی‬
‫تجویز اکسیژن باید با رعایت احتیاط انجام شده ‪ ،‬اثرات آن بر روی بدن مورد ارزیابی قرار گیرد اکسیژن نوعی‬
‫داروست و مانند هر داروی دیگری اگربه موقع و به نحو صحیح تجویز شود مفید خواهد بود ‪ .‬در غیر این‬
‫صورت می تواند عوارضی را به دنبال داشته باشد ‪ .‬در مبتالیان به بیماری های ریوی ‪ ،‬اکسیژن درمانی با‬
‫هدف رساندن غلظت اکسیژن شریانی به میزان ‪ 80-60‬میلیمتر جیوه است ‪ .‬در این محدوده ‪90-80 ،‬‬
‫درصد از هموگلوبین اکسیژن اشباع می شود ( با افزایش تجویز اکسیژن نمی توان درصد اشباع هموگلوبین‬
‫را چندان افزایش داد )‬
‫هنگام تجویز اکسیژن الزمست بیمار را از نظر نیاز به اکسیژن بررسی کنیم ‪ .‬عالئم مورد نظر شامل‬
‫اختالل در سطح هوشیاری ‪ ،‬رنگ غیر طبیعی پوست و مخاط ها ‪ ،‬تعریق شدید ‪ ،‬تغییر در فشار خون ‪،‬‬
‫تاکیکاردی و تاکی پنه است ‪.‬‬
‫به دلیل قابلیت احتراق اکسیژن ‪ ،‬هنگام استفاده همیشه باید خطر آتش سوزی را مد نظر گرفت و از استعمال‬
‫دخانیات در محیط اجتناب کرد ‪.‬‬
‫عوارض اکسیژن تراپی‬
‫‪1‬‬
‫‪ .‬هیپونتیالسیون ناشی از تجویز اکسیژن‬
‫مهار مراکز تنفس ی به طور طبیعی در اثر افزایش غلظت دی اکسید کربن خون صورت می گیرد ‪.‬‬
‫مراکز حساس به فشار اکسیژن خون شریانی موجود در آئورت و کاروتید ‪ ،‬بوسیله کاهش غلظت‬
‫اکسیژن شریانی فعال می شود (که کمتر از ‪ 60‬میلیمتر جیوه است) ‪ .‬در بیمارانی که دچار اختالالت‬
‫مزمن ریوی همراه با احتباس دی اکسید کربن هستند ‪ ،‬تدریجا حساسیت مراکز تنفس ی به افزایش‬
‫غلظت دی اکسید کربن از بین رفته ‪،‬تحریک تنفس تنها به واسطه تغییر در سطح غلظت اکسیژن‬
‫شریانی صورت می گیرد ‪ .‬در چنین افرادی ‪ ،‬تجویز زیاد اکسیژن با مقدار کنترل نشده موجب‬
‫افزایس غلظت اکسیژن شریانی و متعاقبا کاهش تهویه آلوئولی می گردد و به دنبال آن بیمار دچار‬
‫احتباس دی اکسید کربن و سپس مسمومیت با آن و آپنه می شود ‪.‬‬
‫کنترل پی در پی و منظم گازهای خون شریانی پرستار را از افزایش غلظت دی اکسید کربن خون آگاه‬
‫می کند‪.‬‬
‫عوارض اکسیژن تراپی‬
‫‪ .2‬مسمومیت اکسیژن‬
‫در صورت مصرف اکسیژن با غلضت بیش از ‪ %60‬این عارضه بروز می کند ‪.‬‬
‫تغییرات پاتولوژیک ریه ها ‪ 24‬تا ‪ 48‬ساعت پس از دادن اکسیژن با فشار باال رخ‬
‫میدهد‪ .‬تجویز اکسیژن موجب کاهش فعالیت مژکهای مخاطی شده منجر به تجمع‬
‫ترشحات در راه های هوایی و نهایتا پنومونی غیر عفونی می شود‪ .‬نشانه های اولیه‬
‫مسمومیت با اکسیژن شامل التهاب خفیف تراشه و برونش همراه با احساس درد‬
‫در پشت جناغ سینه‪،‬احتقان بینی و درد در هنگام دم و سرفه است که تدریجا‬
‫سرفه ها شدیدتر و در پشت جناغ بیشتر شده ‪ ،‬تنگی نفس بروز پیدا می کند‪.‬‬
‫مسمومیت اکسیژن در نهایت به تخریب غشاء تنفس ی و کاهش تولید سورفاکتانت‬
‫‪ ،‬آتالکتازی و سفت شدن و فیبروز ریه‬
‫می انجامد‪.‬‬
‫عوارض اکسیژن تراپی‬
‫‪ .3‬صدمات چشمی‬
‫صدمات شبکیه در بالغینی که در معرض اکسیژن ‪ %100‬قرار می گیرند اتفاق‬
‫می افتد ‪ .‬مددجویانی که مبتال به بعض ی از بیماریهای شبکیه نظیر دکوملان‬
‫می باشند مستعدتر هستند ‪ .‬اشک ریزش ‪ ،‬ادم و اختالل بینایی نتیجه عوارض سمی‬
‫اکسیژن با غلظت باال روی قرنیه و عدس ی در بالغین است ‪.‬‬
‫تجویز مقادیر زیاد اکسیژن در نوزادان نارس ممکن است موجب انقباض عروق خونی‬
‫نارس شبکیه ‪ ،‬آسیب به سلول های اندوتلیال ‪ ،‬دکوملان شبکیه و بروز کوری شود‪.‬‬
‫میزان صدمه بستگی به میزان فیبرو پالزی رترولنتال وغلظت اکسیژن شریانی دارد‬
‫بنابراین توصیه شده است که در نوزادان میزان غلظت اکسیژن شریانی در سطح ‪60‬‬
‫میلیمتر جیوه حفظ شود ‪.‬‬
‫عوارض اکسیژن تراپی‬
‫‪ .4‬آتلکتازی جذبی ‪Absorption Atelectasis‬‬
‫این عارضه ممکن است به علت خارج کردن نیتروژن از آلوئول ها توسط اکسیژن ایجاد شود ‪ .‬به‬
‫طور طبیعی هوای استنشاقی حاوی حدود ‪ 79‬درصد نیتروژن و ‪ 21‬درصد اکسیژن است ‪ .‬نیتروژن در‬
‫حالت نرمال حجم باقیمانده را که موجب باز نگهداشتن آلوئول ها میشود حفظ میکند ‪ ،‬زیرا‬
‫جذب نیتروژن از غشاء آلوئولی بسیار ضعیف است ‪ .‬زمانی که به دنبال تجویز مقادیر باالی اکسیژن‬
‫( که به راحتی از غشاء تنفس ی قابل جذب است ) این گاز جایگزین نیتروژن گردد ‪ ،‬حجم باقیمانده‬
‫کاهش یافته ‪ ،‬کالپس آلوئولی ایجاد می شود ‪ .‬این وضعیت به خصوص در زمانی که بیمار حجم‬
‫جاری کم ویا حجم طبیعی بدون آه دریافت می دارد ویا دچار آمفیزم است و همراه با آن ‪ ،‬اکسیژن‬
‫با غلظت های باال دریافت می کند ‪ ،‬ایجاد می شود ‪.‬‬
‫عوارض اکسیژن تراپی‬
‫‪ .5‬مسمومیت با اکسیژن‬
‫ریه ها می توانند به طوور طبیعی ‪ %21‬اکسیژن را تحمل کنند ‪ .‬اگرچه هنوز دقیقا مشخص نیست‬
‫که چه درصدی از اکسیژن می تواند موجب مسمومیت شود ‪ ،‬اما احتماال کسر اکسیژنی باالی‬
‫‪ %50‬برای مدت بیشتر از ‪ 24‬ساعت خطر مسمومیت را افزایش می دهد ‪ .‬احتماال عوامل ایجاد‬
‫مسمومیت با اکسیژن ‪ ،‬محصوالت نهایی اکسیژن هستند که در طی واکنش های بیوشیمیایی‬
‫تشکیل می شوند ‪ .‬این محصوالت نهایی که رادیکال های آزاد اکسیژن خوانده می شوند شامل‬
‫پراکسید هیدروژن و رادیکال هیدروکسیل هستند ‪ .‬شناسایی عالئم مسمومیت با اکسیژن ممکن‬
‫است مشکل باشد ‪ ،‬زیرا عالئم آن درست مشابه عالئم بیماریهای وخیم تنفس ی است که نیاز به‬
‫تجویز اکسیژن دارند ‪ .‬سرفه‪ ،‬دیسپنه در استراحت ‪ ،‬درد پشت جناغ ‪ ،‬تهوع واستفراغ ‪،‬‬
‫هیپوتانسیون وضعیتی ‪ ،‬سردرد ‪ ،‬بی اشتهایی و پاراستزی از عالئم شایع آن هستند ‪.‬‬
‫عالئم کلینیکی بعد از ‪ 6‬ساعت از تجویز اکسیژن ‪ ، %100‬شامل درد تیز قفسه سینه و سرفه خشک‬
‫‪ ،‬بعد از ‪ 18‬ساعت کاهش عملکرد ریه و بعد از ‪ 48-24‬ساعت بروز عالئم زجر تنفس ی است ‪.‬‬
‫تعیین گازهای خون شریانی بهترین منبع اطالعاتی برای جلوگیری از مسمومیت با اکسیژن است ‪.‬‬
‫هدف این است که اکسیژن خون شریانی بین‬
‫‪ 60 -90‬میلی متر جیوه حفظ شود ‪ .‬در صورتی که اکسیژن خون شریانی بیمار حدود ‪90‬‬
‫میلی متر جیوه وکسراکسیژنی زیر ‪ %40‬باشد‬
‫بیمار کمتر در معرض خطر مسمومیت با اکسیژن قرار دارد‪.‬‬
‫جهت جلوگیری از بروز مسمومیت با اکسیژن ‪ ،‬رعایت موارد زیر کمک‬
‫کننده است ‪:‬‬
‫محدود کردن دوره مصرف اکسیژن ‪ %100‬به مدت های کوتاه (حدود ‪6-12‬‬
‫ساعت)‬
‫کاهش جریان اکسیژن به پایین ترین مقدار آن در اولین فرصت ممکن ‪،‬‬
‫با حفظ غلظت اکسیژن شریانی بیش از ‪ 60‬میلیمتر جیوه ‪.‬‬
‫استفاده از اکسیژن باالی ‪ %70‬ممکن است برای ‪ 24‬ساعت بی خطر باشد ‪.‬‬
‫اکسیژن باالی ‪ %50‬ممکن است برای مدت ‪ 2‬روز بی خطر باشد ‪.‬‬
‫جریان اکسیژن باالی ‪ %40‬بعد از ‪ 2‬روز بالقوه سمی خواهد بود‪.‬‬
‫استفاده از جریان اکسیژن زیر ‪ %40‬ندرتا منجر به مسمومیت با اکسیژن خواهد شد ‪.‬‬
‫به طور کلی ‪ ،‬استفاده از اکسیژن با غلظت باالی ‪ %60‬برای مدت بیش از ‪ 36‬ساعت و اکسیژن ‪%100‬‬
‫برای مدت بیش از ‪ 6‬ساعت منجر به بروز میکروآتلکتازی وکالپس آلوئولی می گردد ‪.‬‬
‫تنفس اکسیژن با غلظت ‪ %80-100‬برای مدت ‪ 24‬ساعت یابیشتر منجر به پیشرفت زجر تنفس ی خواهد شد‪.‬‬
‫روشهای تجویز اکسیژن‬
‫اکسیژن معموالازطریق سیلندرویا به صورت سانترال جهت تجویزدراختیارقرار می گیرد‬
‫‪.‬‬
‫ابزارهای الزم برای اکسیژن درمانی به دو گروه عمده تقسیم میشود ‪:‬‬
‫سیستم های با جریان کم اکسیژن و سیستم های با جریان زیاد اکسیژن‬
‫‪ -1‬در سیستم های با جریان کم اکسیژن بیمار هوای اتاق را همراه با اکسیژن تنفس می کند ‪ .‬برای استفاده از این نوع‬
‫سیستم ها ‪ ،‬بیمار باید حجم جاری طبیعی و الگوی تنفس ی منظم داشته باشد ‪ .‬از انواع این نوع سیستم می توان از کانوالی‬
‫بینی‪ ،‬ماسک ساده اکسیژن‪ ،‬ماسک با استنشاق مجدد هوای بازدمی با کیسه ذخیره کننده و ماسک های بدون استنشاق‬
‫مجدد هوای بازدمی با کیسه ذخیره کننده نام برد ‪.‬‬
‫‪ -2‬سیستم های با جریان زیاد اکسیژن ‪ ،‬معموال درصد اکسیژن مشخص و ثابتی را ایجاد می کنند که با تغییر در الگوی تنفس‬
‫بیمار ‪ ،‬در آنها تغییری ایجاد نمی شود ‪ .‬شایعترین و متداولترین مثال آن‪ ،‬ماسک ونچوری است‪.‬‬
‫سیستم های باجریان کم اکسیژن‬
‫‪LOW FLOW SYSTEM‬‬
‫این دستگاه اکسیژن را با غلظت های متفاوتی از ‪21-90‬درصد به بیمار تحویل می‬
‫دهند‪ .‬در این سیستم ها متغییر هایی که روی درصد اکسیژن هوای دمی تاثیر می‬
‫گذارند عبارتند از ‪:‬‬
‫ظرفیت ذخیره ای آناتومیکی دستگاه تنفس(حجم حلق ‪ ،‬بینی‪،‬حلق دهانی و ‪)...‬‬
‫نوع سیستم تجویزاکسیژن (سوند یا کوناالی بینی ‪ ،‬ماسک ‪ ،‬کیسه ذخیره ساز) میزان‬
‫جریان اکسیژن(لیتر در دقیقه) ‪ ،‬الگوی تهویه بیمار (در بیمارانی که تنفس عمیق دارند‬
‫درصد اکسیژن کمتری به بیمار می رسد زیرا مقدار زیادتری از هوای اتمسفر که دارای‬
‫درصد اکسیژن هوای دمی برابر ‪%2‬است با اکسیژن تجویز شده مخلوط می گردد و‬
‫درصد اکسیژن هوای دمی را پایین می آورد ‪).‬‬
‫‪NASAL CONNULA OR CATHETER‬‬
‫کانوالی بینی یا سوند بینی‬
‫این وسیله متداولترین ابزار برای تجویز اکسیژن است و به وسیله آنها با تجویز ‪ 1-6‬لیتر در دقیقه می توان درصد اکسیژن به میزان‬
‫‪ 24-44‬درصد به بیمار رساند ‪ .‬هنگام استفاده ار این ابزار باید سوراخ بینی باز و تنفس از طریق بینی امکان پذیر باشد‪.‬‬
‫مزایا ‪ :‬استفاده آسان ‪ ،‬تحمل خوب توسط بیمار ‪ ،‬تحرک بیشتر ‪ ،‬عدم قطع اکسیژن حین فعالیتهایی چون سرفه ‪ ،‬صحبت‬
‫کردن ‪ ،‬غذا خورن ‪ ،‬خوردن دارو‪....‬‬
‫معایب ‪:‬‬
‫غلظت اکسیژن داده شده را نمی توان دقیقا کنترل کرد و بستگی به حجم جاری وریت تنفس دارد‪ .‬میزان جریان اکسیژن‬
‫تجویز شده نباید از ‪ 6‬لیتر در دقیقه تجاوز کند زیرا موجب تحریک‪ ،‬خشکی و آزردگی مخاط بینی می شود ‪ .‬مقدار زیادی از‬
‫اکسیژن از طریق بینی و دهان خارج می شود‪ .‬کاتترهای بینی ندرتا برای تجویز اکسیژن به مدت طوالنی استفاده می شود زیرا‬
‫با این روش ممکن است مخاط حلق دهانی دچار تحریک و آزردگی شود‪ .‬هنگام استفاده از کاتتر بینی‪ ،‬درصد اکسیژنی که به‬
‫ریه ها می رسد به عمق و سرعت تنفس بستگی دارد ‪.‬‬
‫‪SIMPLE MASK‬ماسک ساده صورت‬
‫برای غلظتهای پایین تا متوسط از این وسیله استفاده می شود‪ .‬با تجویز اکسیژن با سرعت ‪ 6-10‬لیتر در دقیقه می توان به میزان‬
‫اکسیژن ‪ 40-60‬درصد ایجاد کرد ‪ .‬در بیمارانی که با دهان تنفس می کنند‪ ،‬تجویز اکسیژن با این روش مؤثرتراز کانوالی بینی‬
‫است ‪.‬‬
‫این ماسکهاباید کامال با بینی و دهان مماس شود‪ ،‬لیکن نباید به صورت فشار وارد آورد و باعث قطع جریان خون شود ‪.‬‬
‫جریان اکسیژن معموال باید به میزان ‪ 5‬لیتر در دقیقه یا بیشتر تنظیم شود تا از تجمع هوای بازدمی در زیر ماسک و استنشاق‬
‫مجدد آن‪،‬که حاوی دی اکسید کربن باالست اجتناب گردد‬
‫مزایا ‪ :‬تجویز میزان اکسیژن بیشتر‬
‫معایب ‪ :‬غالبا توسط بیماران تحمل نمی شود (به خصوص در افرادی که دچار دیسپنه شدید صدمه و سوختگی در صورت‬
‫هستند‪ ).‬در هنگام بعض ی فعالیت ها نظیرخوردن‪ ،‬سرفه‪ ،‬خروج خلط و‪....‬جریان اکسیژن قطع می شود‬
‫ماسک ذخیره کننده اکسیژن‬
‫مانند ماسک ساده صورت هستند که یک کیسه ذخیره اکسیژن دارند ‪.‬‬
‫دو نوع ماسک ذخیره کننده وجود دارد‪:‬‬
‫‪ -1‬ماسک بااستنشاق مجدد بخش ی از هوای بازدمی ‪:‬‬
‫این ماسکها با تجویز اکسیژن به میزان ‪ 6-10‬لیتر در دقیقه‪ ،‬اکسیژن درحدود ‪ 60-80‬درصد را ایجاد‬
‫میکنند ‪ .‬این نوع ماسک دارای کیسه ذخیره ساز بوده ‪ ،‬ذخیره مصنوعی اکسیژن را افزایش میدهدو‬
‫در نتیجه اکسیژن بیشتری به بیمار می رساند ‪ .‬تقریبا ‪ 1/3‬از هوای باز دمی نیز به کیسه ذخیره ساز بر‬
‫می گردد که در واقع حجم برگشتی از فضای مرده آناتومیک است که هنوز غنی از اکسیژن بوده‪،‬‬
‫گرم و مرطوب است و حاوی مقدرکمی دی اکسید کربن است ‪ .‬جهت اطمینان از اینکه بیمار حجم‬
‫زیادی از هوای بازدمی را مجددا تنفس نمی کند‪،‬باید جریان اکسیژن حداقل ‪ 6‬دردقیقه باشد‪ .‬به‬
‫نحوی که با هردم بیش از ‪ 1/3‬از حجم کیسه ذخیره ساز کاسته شود‪.‬در غیر این صورت دی اکسید‬
‫کربن نیز می تواند در کیسه ذخیره ساز تجمع یابد و موجب افت درصد اکسیژن داخل کیسه می‬
‫گردد‪.‬‬
‫ماسک ذخیره کننده اکسیژن‬
‫‪ -2‬ماسک های بدون استنشاق مجدد بازدمی‪:‬‬
‫این ماسک ها دارای کیسه ذخیره ساز با دریچه یک طرفه هستند که‬
‫اجازه ورود هوای بازدمی به کیسه ذخیره ساز را نمی دهد‪.‬به وسیله این‬
‫ماسک ها با تجویز ‪ 6-15‬لیتر اکسیژن در دقیقه می توان اکسیژن به‬
‫میزان ‪ 100‬تا ‪ 95‬درصد ایجاد کرد‪.‬‬
‫در این نوع ماسک باید کیسه را در مدت دم مورد مشاهده قرار داد ‪،‬‬
‫کیسه نباید با هر بار تنفس بیش از ‪ 1/3‬از گنجایش خود جمع شود‪.‬‬
‫اگر سرعت جریان اکسیژن ‪ 6-15‬لیتر در دقیقه باشد‪ ،‬می توان مطمئن‬
‫بود که کیسه ذخیره پر باقی می ماند‪.‬‬
‫‪FACE TENT‬چادر صورت‬
‫چادر صورت روش دیگری جهت تجویز اکسیژن در سیستم با جریان‬
‫آهسته اکسیژن است‪.‬‬
‫مزیت مهم این دستگاه آن است که می توان رطوبت زیادی راهمراه با‬
‫آن به مددجو رساند‪.‬‬
‫از معایب آن نیز این است که نمی توان اکسیژن را دقیقا کنترل کرد‬
‫با این وسیله ‪ ،‬توسط تجویز ‪ 4-8‬لیتر در دقیقه اکسیژن ‪ ،‬غلظت‬
‫اکسیژن درحدود ‪ % 40‬فراهم می گردد‪.‬‬
‫‪OXYGEN TENT‬چادر اکسیژن‬
‫این وسیله بیشتردراطفال که قادربه تحمل ماسک وکانوالی بینی نیستند استفاده می شود‪.‬‬
‫شرایط استفاده از چادر اکسیژن عبارتست از ‪:‬‬
‫‪-1‬کنترل درجه حرارت چادر(در صورتی که اکسیژن گرم تجویز شود‪،‬درجه حرارت چادر آنقدر باال‬
‫می رود که موجب تعریق‬
‫می گردد به این ترتیب مصرف اکسیژن باال می رود)‪.‬‬
‫‪-2‬کنترل رطوبت چادر‬
‫‪- 3‬کنترل از نظر افزایش دی اکسید کربن زیر چادر (چادر باید تهویه داشته باشد)‪.‬‬
‫‪-4‬استریلیتی چادر (چادر باید بعد از هر بار مصرف ضد عفونی شود)‪.‬‬
‫‪T-PIECE‬یا ‪T.TUBE‬‬
‫این وسیله روی لوله قرار می گیرد و از طریق آن اکسیژن با فشار باال به‬
‫بیمار داده می شود‪ .‬این ابزار می تواند عالوه بر تجویز اکسیژن‪ ،‬توسط‬
‫مقاومتی که در سر راه بازدم ایجاد می کند‪ ،‬سبب تولید حدود ‪5‬‬
‫سانتیمتر آب پیپ شود و از افزایش دی اکسید کربن در خون جلوگیری‬
‫نماید ‪ .‬میزان جریان مخلوط هوا و اکسیژن درون تی پیس باید ‪2/5‬‬
‫برابر حجم دقیقه ای میباشد‪.‬‬
‫تجویز اکسیژن از طریق ترانس تراکیال‬
‫در این روش از طریق جراحی یک کاتتر کوچک از محل غشاء کریکوتیروئید به داخل‬
‫تراشه وارد و مستقیما جریان اکسیژن به داخل تراشه برقرار می گردد ‪ .‬استفاده از‬
‫این روش موجب موجب کاهش مصرف اکسیژن به خصوص در مواردی می شود‬
‫که به طور مزمن نیاز به اکسیژن تراپی در منزل با کپسول یا به صورت پرتابل‬
‫وجود داشته باشد‪ .‬با این روش می توان اکسیژن را به میزان ‪ 30‬تا ‪ 50‬درصد‬
‫افزایش داد‪ .‬بایستی به بیمار و خانواده در نحوه مراقبت از تراکئوستومی و چگونگی‬
‫تعویض کاتتر آموزش داده شود ‪.‬‬
‫‪HIGH FLOW SYSTEM‬سیستم های با جریان باالی اکسیژن‬
‫‪Venturi Mask‬ماسک و نچوری‬
‫‪ ‬ماسکهای ونچوری جهت تجویز اکسیژن با جریان باال استفاده می شود این ماسک ها‬
‫قابل اعتماد ترین و دقیق ترین روش برای تجویز غلظت صحیح و کنترل شده اکسیژن‬
‫هستند‪ .‬این وسایل طوری طراحی شده اند که هوای اتاق با جریان ثابتی از اکسیژن‬
‫مخلوط کرده‪ ،‬سپس به ریه ها می فرستند‪ .‬به علت سرعت باالی جریان گاز در این‬
‫سیستم‪ ،‬همواره میزان ثابتی از اکسیژن در سیستم جریان داشته‪ ،‬هوای اضافی همراه با‬
‫دی اکسید کربن به وسیله این جریان سریع از زیر ماسک خارج می شود‪.‬‬
‫در این نوع ماسک‪ ،‬آداپتورهای قابل تعویض ی وجود دارد که مقدار ثابتی از اکسیژن را‬
‫با حجم ثابتی ازهوا مخلوط کرده به بیمار می رساند‪.‬‬
‫مهمترین مورد مصرف ماسک ونچوری در بیماریهای مزمن انسدادی ریه ‪COPD‬‬
‫است ‪.‬‬