Transcript Future Research - มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย วิทยาเขตอีสาน

FUTURE
RESEARCH
รศ. ดร. วิโรจน์ สารรัตนะ
หลักสูตรศึกษาศาสตรดุษฎีบณั ฑิต สาขาวิชาการบริหารการศึกษา
มหาวิทยาลัยมหามกุฎราชวิทยาลัย 2556
นักอนาคตนิยม....
นักอนาคตนิยมมีความเชือ่ ว่า อนาคตเป็ นเรือ่ งที่
สามารถทาการศึกษาได้อย่างเป็ นระบบ เขาเชือ่ ว่า
ความเชือ่ ของมนุษย์จะมีอทิ ธิพลต่อพฤติกรรมและ
การตัดสินใจของมนุษย์ เขาเชือ่ ว่ามนุษย์สามารถจะ
ควบคุมอนาคตได้ นัน่ คือเชือ่ ว่ามนุษย์สามารถทีจ่ ะ
สร้างอนาคตได้ นี่เป็ นความเชือ่ พื้นฐานทีเ่ ป็ นต้น
กาเนิดของอนาคตนิยม และก็เป็ นต้นกาเนิดของการ
คิดระเบียบวิธีวจิ ยั อนาคตทัง้ หมด เพราะฉะนัน้ จุดนี้
เป็ นจุดทีส่ าคัญมากซึง่ อาจจะเป็ นจุดเริม่ ต้นทีอ่ าจจะ
แตกต่างจากความเชือ่ พื้นฐานของการวิจยั แบบอืน่ ๆ
ประโยชน์….
 ช่วยในกระบวนการตัดสินใจ
่ ีการ
 ช่วยเตรียมคนสาหรับอนาคตทีม
เปลี่ยนแปลง
 ส่งเสริมให้เกิดความปรองดองและร่วมมือ
 ช่วยในการสร้างสรรค์
 เป็ นเทคนิคด้านการศึกษา
 ช่วยในการสร้างปรัชญาแห่งชีวต
ิ
 .....
ลักษณะการทานายอนาคต... 1
การทานายเชิงสารวจ (exploratory forecasting) เป็ นการมองไป
ข้างหน้า (outward bound) อาศัยปรากฏการณ์ในอดีตและปั จจุบนั มาเป็ น
แนวโน้มทีจ่ ะบอกถึงอนาคตทีเ่ ป็ นไปได้ โดยให้ความสนใจไปทีป่ ั ญหาและโอกาสทีเ่ ป็ นไป
ได้ในอนาคตนัน้
2
ลักษณะการทานายอนาคต...
การทานายเชิงปทัสถาน (normative forecasting) เริม่ จากการ
กาหนดอนาคตทีพ่ ึงปรารถนา (desirable future) ไว้กอ่ น แล้วจึงย้อนกลับ
มา (backwards) พิจารณาสภาพในปั จจุบนั ว่า จะไปสูอ่ นาคตทีพ่ ึงปรารถนานัน้
ได้อย่างไร (how) มีอะไรทีจ่ ะทาให้สาเร็จ มีอะไรทีค่ วรหลีกเลี่ยง มีอะไรทีเ่ ป็ น
อุปสรรคปั ญหา
MORE ABOUT…. EXPLORATORY OR NORMATIVE
On this picture you
see the whole field
for future studies
Ranging from the past where you can get resources
to a multitude of futures. How can you endeavor the
cone of possibilities? Use exploratory and normative
research methods.
Source: http://adventurefuture.wordpress.com/tag/trend-impact/
MORE ABOUT…. EXPLORATORY OR NORMATIVE


The first choice in general are
exploratory methods, methods which
forecast foreward into the future.
Exploratory procedures are the ones
emanating from an existing situation,
and which prolong things under
certain assumptions into the future.
Scenarios that result from it are
therefore extensions of the present
into the future.
No wonder then that exploratory
methods are foremost quantitative
approaches, therefore things ideally
adapted to calculations, producing
countless numbers, like projections,
trend calculations, probability
analysis.
MORE ABOUT…. EXPLORATORY OR NORMATIVE


You can add other methods such as trend impact analysis
and cross impact analysis, which describe what new trends
would change in this steady way forward, and how
different parts of the future influence each other.
Exploratory methods start with the present, with the preconditions, beliefs and social or technological possibilities
which already exist. The same in your private field. If you
think about a savings plan for retirement or about
planning your career, you are normally following an
exploratory approach.
MORE ABOUT…. EXPLORATORY OR NORMATIVE


Normative methods start with a
desirable future. Here you design
exciting futures on the drawing board.
Especially in normative scenarios we
find creative, adventurous and
revolutionary possibilities. Here the
future is open.
If exploratory methods are usually
quantitative, normative scenarios show
as qualitative. You are not forecasting,
but backcasting, you postulate the
future and then see how you could get
there. You are not restricted by what
exists and the allegedly possible. You
start with the vision, with the new
world, and then find a way to adapt
the existing fact.
MORE ABOUT…. EXPLORATORY OR NORMATIVE
Ideally, you combine the two approaches as you can see in the picture.
With normative, creative approaches you produce an abundance of
desirable future scenarios, reflecting the abundance of the universe.
You look back by backcasting, what has to happen on the way to each
of these scenarios to make them come true. Then start today with
explorative forecasting methods. Evaluate the points at which
changes, inventions, trends are likely and how that affects the way
into the future. See where the paths into the future and from the
future meet and what this means for future decisions and actions.
เทคนิค...ศึกษาอนาคต
เช่น ......












Trend Exploratory
Delphi
Scenario
Matrix
Relevance Tree
Contextual Map
Simulation
Monte Carlo Analysis
Force Analysis
Alternative Futures
Marcov Chain
Precursor
เป็ นต้น
เทคนิคต่างๆ เหล่านัน้ มีเนื้อหารายละเอียดทีห่ ากจะศึกษากัน
อย่างลึกซึ้ง คงต้องเปิ ดหลักสูตรสอนเป็ นสาขาวิชาอนาคตศึกษา
(Future Study) ขึ้นมา แต่ในทีน่ ้ ีมีจดุ มุง่ หมายเพื่อ
นาเสนอทางเลือกหนึ่งเพื่อการวิจยั อนาคต (Future
Research) เท่านัน้ เห็นว่า มีเทคนิคหนึ่งทีม่ ีการใช้กนั ใน
บริบททางการศึกษา คือ เทคนิคการวิจยั อนาคตแบบ
EDFR (Ethnographic Delphi
Future Research) พัฒนาขึ้นโดย จุมพล พูลภัทร
ชีวนิ คณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
EDFR
(ETHNOGRAPHIC DELPHI FUTURE RESEARCH)
EDFR ดูจาก “Ethnographic” และ
“Delphi” แสดงว่า เป็ นเทคนิคการวิจยั อนาคตเชิง
ปทัสถาน (normative forecasting) เริม่
จากการกาหนดอนาคตทีพ่ ึงปรารถนา (desirable
future) ไว้ก่อน แล้วจึงย้อนกลับมา (backwards)
พิจารณาสภาพในปั จจุบนั ว่า จะไปสูอ่ นาคตทีพ่ ึงปรารถนานัน้ ได้
อย่างไร (how) มีอะไรทีจ่ ะทาให้สาเร็จ มีอะไรทีค่ วร
หลีกเลี่ยง มีอะไรทีเ่ ป็ นอุปสรรคปัญหา เก็บข้อมูลเชิงคุณภาพ
(qualitative data) จากผูเ้ ชีย่ วชาญ
(experts)
EDFR
(ETHNOGRAPHIC DELPHI FUTURE RESEARCH)

จุมพล พูลภัทรชีวนิ .....จุดมุง่ หมายหลักของการวิจยั อนาคต มิใช่การ
ทานายทีถ่ ูกต้อง แต่ตอ้ งการสารวจเพื่อศึกษาแนวโน้มทีเ่ ป็ นไปได้ ทัง้ ที่
พึงประสงค์และไม่พึงประสงค์ให้มากทีส่ ุดเท่าทีจ่ ะมากได้ เพื่อทีจ่ ะหาทาง
ทาให้แนวโน้มทีพ่ ึงประสงค์เกิดขึ้นและป้ องกันหรือแนวโน้มทีไ่ ม่พึง
ประสงค์ให้หมดไป หรือถ้าทราบว่าไม่สามารถจะขจัดให้หมดไปได้ ทา
อย่างไรจึงจะ “เผชิญหน้า” ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ถ้าหากว่าแนวโน้มที่
ไม่พึงประสงค์นนั้ เกิดขึ้นจริง ๆ จุดมุง่ หมายหลักนี้ยา้ ความเชือ่ พื้นฐาน
ทีว่ า่ เราเน้นทีก่ ารควบคุมและจัดการอนาคต และเน้นทีว่ า่ เราสามารถที่
จะสร้างอนาคตได้ตงั้ แต่ปัจจุบนั ดังคากล่าวทีว่ า่ “the future is
now” อนาคตคือปั จจุบนั เพราะฉะนัน้ ข้อมูลทีเ่ ราได้จากการวิจยั
อนาคตนี้ จึงมีประโยชน์โดยตรงต่อการกาหนดนโยบาย การวางแผน
การตัดสินใจ ตลอดไปจนถึงวิธีการปฏิบตั ทิ จ่ี ะนาไปสูก่ ารสร้างอนาคตที่
พึงประสงค์ นี่เป็ นจุดมุง่ หมายหลักของการวิจยั อนาคตเท่าทีพ่ อสรุปให้ได้
ตามความเข้าใจและตามประสบการณ์ทมี่ ี
ศึกษา
รายละเอียด
ของ
EDFR
เพิ่มเติม
กรณีศึกษา
ทิศทางของมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย
(มมร.) ในทศวรรษหน้า (พ.ศ. 2555 –
2564)
The Tendency of Mahamakut
Buddhist University in the Next
Decade (2012-2021)
ดร. พระมหาสาคร ภักดีนอก
ข้อสังเกต... มมร. ไม่ได้อยูใ่ นสุญญากาศ แต่มีสภาพทีพ่ ึงประสงค์และยุทธศาสตร์เพื่อการปฏิบตั อิ ยูก่ ่อนหน้า
งานวิจยั นี้จงึ ศึกษาทิศทางในอนาคตจากสภาพทีพ่ ึงประสงค์และยุทธศาสตร์เพื่อการปฏิบตั ทิ มี่ ีอยูก่ ่อนหน้านัน้
เป็ นข้อมูลพื้นฐาน
กรณีศึกษา... วัตถุประสงค์การวิจยั
เพื่อศึกษาความเห็นของผูเ้ ชีย่ วชาญต่อทิศทางของมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัยใน
ทศวรรษหน้า (พ.ศ. 2555-2564) ในประเด็นต่าง ๆ ดังนี้
1)
2)
3)
4)
5)
ปัจจัยภายนอกและปัจจัยภายในทีจ่ ะมีอทิ ธิพลต่อการกาหนดทิศทางของมหาวิทยาลัยมหามกุฏราช
วิทยาลัยในทศวรรษหน้า
ความเหมาะสม/ไม่เหมาะสมและข้อเสนอแนะการปรับปรุงแก้ไขในปรัชญา ปณิธาน วิสยั ทัศน์ และ
พันธกิจของมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย
ข้อเสนอแนะการปรับปรุงแก้ไขและยุทธศาสตร์เพิ่มเติมในแต่ละพันธกิจ คือ ด้านการผลิตบัณฑิต
ด้านการบริการวิชาการพระพุทธศาสนาแก่สงั คม ด้านการวิจยั และด้านการทานุบารุ ง
ศิลปวัฒนธรรม
ข้อเสนอแนะการปรับปรุงแก้ไขและข้อเสนอแนะยุทธศาสตร์เพิ่มเติมในด้านการบริหารจัดการ
ข้อเสนอแนะยุทธศาสตร์ทคี่ วรทาและไม่ควรทาในทศวรรษหน้า
กรณีศึกษา....วิธีดาเนินการวิจยั
EDFR 4 ขัน้ ตอน คือ
ขัน้ ตอนที่ 1 การกาหนดผูเ้ ชีย่ วชาญ 17 ราย จาแนกเป็ น 4 กลุม่ คือ กลุม่ ผูบ้ ริหารสถาบันอุดมศึกษา
กลุม่ ผูบ้ ริหารของมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย กลุม่ นักวิชาการ และกลุม่ นักวิชาการทางศาสนา
ขัน้ ตอนที่ 2 การสัมภาษณ์ผเู ้ ชีย่ วชาญ (รอบที่ 1) โดยใช้แบบสัมภาษณ์กึ่งมีโครงสร้างทีผ่ วู ้ จิ ยั สร้างขึ้น
ประกอบด้วยประเด็นการสัมภาษณ์เกี่ยวกับปั จจัยภายนอกและภายในทีจ่ ะมีอทิ ธิพลต่อการกาหนดทิศทาง
ของมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย การปรับปรุงเปลี่ยนแปลงในด้านปรัชญา ปณิธาน วิสยั ทัศน์
พันธกิจ 4 ด้าน และด้านการบริหาร รวมทัง้ ยุทธศาสตร์ทค่ี วรทาและไม่ควรทา
ขัน้ ตอนที่ 3 การสอบถามความเห็นของผูเ้ ชีย่ วชาญ (รอบที่ 2) โดยใช้แบบสอบถามแบบมาตราประมาณค่า
5 ระดับ ทีผ่ วู ้ จิ ยั สร้างขึ้นจากผลการสัมภาษณ์ผเู ้ ชีย่ วชาญในรอบที่ 1
ขัน้ ตอนที่ 4 การเขียนอนาคตภาพ ในประเด็นต่างๆ ทีว่ จิ ยั คือ ปรัชญา ปณิธาน วิสยั ทัศน์ พันธกิจ และ
ยุทธศาสตร์เพื่อการพัฒนาในแต่ละพันธกิจ โดยใช้เกณฑ์การพิจารณาถึงแนวโน้มของอนาคตภาพนัน้ จาก
ค่ามัธยฐาน (median) ทีม่ ีคา่ เท่ากับหรือมากกว่า 3.5 ขึ้นไป และมีคา่ พิสยั ควอไทล์เท่ากับหรือ
ตา่ กว่า 1.50 ลงมา
การนาเสนอผลการวิจยั ....
ควรศึกษารายละเอียดเพิ่มเติมจากงานวิจยั
ฉบับสมบูรณ์ ถึงการนาเสนอผลการ
วิเคราะห์ขอ้ มูลในบทที่ 4 ทีเ่ ชือ่ มโยงกับ
การนาเสนอผลการรวบรวมข้อมูลในรอบที่
1 และรอบที่ 2 ในภาคผนวก รวมทัง้ การ
สรุป อภิปรายผล และการให้ขอ้ เสนอแนะ
ในบทที่ 5 ดูใน
http://www.mbuisc.ac.th/phd
/thesis/Sakorn.pdf
หากตัดสินใจ...
ทาวิจยั เชิงอนาคต ผูว้ จิ ยั ควรเริม่ review
หลักการ แนวคิด และทฤษฎีทเ่ี กี่ยวข้องกับเรือ่ งทีว่ จิ ยั เช่น
ต้องการศึกษา “รูปแบบการเรียนการสอนในอนาคต” ผูว้ จิ ยั
ควรต้องศึกษา “รูปแบบการเรียนการสอนในอนาคต” จากตารา
อินเตอร์เน็ต งานวิจยั เพื่อเป็ นข้อมูลทางวิชาการ ซึง่ จะไม่
เกี่ยวกับผลการวิจยั เพราะผลการวิจยั จะเป็ นผลจากการ
สัมภาษณ์ผเู ้ ชียวชาญ
 “รูปแบบการเรียนการสอนในอนาคต” ที่ review ในบทที่
2 จะทาให้ผวู ้ จิ ยั มีความไวเชิงทฤษฎี เป็ นแนวในการสร้างกรอบ
การวิจยั และเครือ่ งมือการวิจยั รวมทัง้ เพื่อนาไปอ้างอิงเชิง
เปรียบเทียบกับ “ผลการวิจยั ” ทีไ่ ด้จาก “ผูเ้ ชีย่ วชาญ” ใน
ขัน้ ตอนการ “อภิปรายผล”
 หากตัดสินใจ.....
การทาวิจยั เชิงอนาคต....ผูว้ จิ ยั
เป็ นนักอนาคต (futurist)
 เป็ นนักวางแผน (planner)
 เป็ นนักยุทธศาสตร์ (strategist)
 เป็ นผูน้ าเชิงวิสยั ทัศน์ (visionary leader)
 เป็ นผูน้ าการตัดสินใจ (decision maker)
 เป็ นผูน้ าเชิงสร้างสรรค์ (creative leader)
 เป็ นผูน้ าเชิงรุก (proactive leader)
 เป็ นผูน้ าเพื่อเปลี่ยนแปลง (change leader)
 ……..
