Transcript Kelime Türleri - WordPress.com

KELİME TÜRLERİ
1
İSİM(AD)
SIFAT(ÖNAD)
ZARF(BELİRTEÇ)
ZAMİR(ADIL)
EDAT
BAĞLAÇ
ÜNLEM
FİİL(EYLEM)
2
İSİM(AD)
Canlı,cansız bütün varlıkları ve
mefhumları tek tek veya cins
cins karşılayan,varlıkların ve
mefhumların adları olan
kelimelerdir.(M.Ergin)
•Orhan
•Yıldız
•İstanbul
•Karadeniz
•zora hiç gelmez.
3
Adlar tek başlarına
bir kavramı
karşılayabilir.
Yani zihnimizde bir
tasarım oluşturur.
Adlar başka sözcüklerin yerini
tutmaz ve başka sözcükleri nitelemez.
4
VARLIKLARA VERİLİŞLERİNE GÖRE
ADLAR
A) CİNS ADLAR
-Aynı türden varlıklar için ortak kullanılan
adlardır.
Kulak
Elma
Dayı
Kedi
B)ÖZEL ADLAR
-Tek olan,eşi benzeri olmayan varlıklar
için kullanılan addır.
Ahmet,Türk Dil Kurumu,Atatürk
Lisesi,Batman,Tunceli...
5
VARLIKLARIN SAYISINA GÖRE ADLAR
a)TEKİL ADLAR:Varlıkların, kavramların
tek olduğunu anlatan sözcüklerdir.
Ağaç,ev...
b)ÇOĞUL ADLAR:Aynı türden birden çok
varlığı veya kavramı anlatır.lAr ekini alır.
Ağaçlar,evler...
c)TOPLULUK ADLARI:Çoğul ekleri
almadan birden fazla kavramı ifade eden
adlardır.
Orman,takım,sürü...
6
VARLIKLARIN OLUŞUMUNA GÖRE
ADLAR
a)Somut Adlar:Duyu organlarımızla algılayabildiğimiz varlık ve
durumları tanıtan adlardır.
Tatlı,renk,sis...
b)Soyut Adlar:Duyu organlarımızla
algılayamadığımız,zihnimizde tasarladığımız kavramları tanıtan
adlardır.
Dostluk,korku,saygı...
7
SIFAT(ÖNAD)
Adları belirten ya da niteleyen
sözcüklerdir.
- Adam zor işleri ona yükledi.
8
SIFAT TÜRLERİ
1-NİTELEME SIFATLARI:Varlıkların özelliklerini anlatan
sözcüklerdir.
Ada sorulan nasıl sorusuna cevap verir.
Kırmızı elbise (nasıl elbise)
Yakın arkadaş (nasıl arkadaş)
9
2-BELİRTME SIFATLARI
a) İşaret Sıfatları:varlıkları işaret ederek belirten
sıfatlardır.İsme hangi sorusu yöneltilir.
O adamı ben de tanıyordum.
O tabak öteki dolaba konacak.
10
b)Belgisiz Sıfat:Belirttiği adın nitel veya
nicel özelliği hakkında kesin bilgi
vermeyen sıfatlardır.İsme hangi sorusu
yöneltilir;fakat verilen cevapta belirsizlik
vardır.
Bütün işlerde başarılı oldu.
11
c)Sayı Sıfatları:Varlıkların ve kavramların nicel
özelliklerini belirten
Sözcüklerdir.İsme kaç sorusu sorulur.
İki kitap aldım.
12
d)Soru Sıfatı:Varlıkların,kavramların nicel ve nitel
özellikleri hakkında
Bilgi edinmek için kullandığımız sözcüklerdir.
Nasıl bir yer burası?
13
3-ÜNVAN SIFATLARI
Rütbe,makam,akrabalık,meslek v.b
özellikleri anlatan sözcüklerdir.Adın
önünde ya da arkasında kullanılabilir.
Kasap Kemal’i herkes tanır.
Zeynep Hanım geldi.
14
ZAMİR (ADIL)
Varlıkların,kavramların ve cümlelerin
yerini tutan sözcüklerdir.
Ona bunları anlattım.
15
ZAMİR TÜRLERİ
1-Sözcük Durumundaki Zamirler
a)Kişi Zamirleri:Kişi adlarının yerini
tutan zamirlerdir.
Ben günlerdir seni soruyorum.
b)İşaret Zamirleri:işaret ettiği varlığın
yerini tutan zamirlerdir.
Diğerini şuna ver.
16
c)Belgisiz Zamirler:belirsiz kişilerin,
varlıkların,kavramların yerini tutan zamirlerdir.
Yaşamı kimisi oyun sanıyor.
d)Soru Zamirleri:Adların yerini tutan soru anlamlı
sözcüklerdir.
Hangisini daha çok sevdin?
17
2-Ek Durmundaki Zamirler
a)İyelik Zamirleri:Varlığın ait olduğu kişinin yerini tutan
eklerdir.
Araba-m bozuldu.
İş-leri yolundaydı.
b)İlgi Zamirleri:Daha önce bahsedilen varlık ya da
kavramın yerine geçen
‘’ ki ‘’ ekidir.
Mutfağın-ki yanmıyor (ışık)
Seninkiyle yazalım (kalem)
18
ZARF (BELİRTEÇ)
Eylemleri,eylemsileri,sıfatları ve kendi
türündeki sözcükleri niteleyen;cümleye
zaman,sebep,durum,ölçü v.b anlamlar katan
sözcüklerdir.
Çocuk hızlı yürüyor.
İki gün sonra okullar tatil oluyor.
19
ZARF TÜRLERİ
1. Niteleme (durum) Zarfları
2. Zaman Zarfları
3. Ölçü Zarfları
4. Yer-Yön Zarfları
5. İşaret Zarfları
6. Soru Zarfları
20
1-Niteleme Zarfları
Eylemin gerçekleşme biçimini anlatan
zarflardır.Eylem ya da eylemsiye
Sorulan nasıl sorusuna yaıt verir.
Sen de hızlı yazmalısın.
Yumurtaları dikkatli yerleştirin.
21
2-Zaman Zarfları
Yargıyı zaman bakımından tamamlayan sözlerdir.Yargıya
ne zaman
Ne zamana kadar,ne zamandan beri soruları sorularak
bulunur.
Çiçekleri az önce suladım.
Seninle sonra konuşuruz.
22
3-Azlık-Çokluk (ölçü) Zarfları
Eylemlerin,eylemsilerin,sıfatın veya zarfın
ölçüsünü gösteren sözcüklerdir.Bu
sözcükler eylem,eylemsi,sıfat ve zarfa
sorulan ne kadar sorusuna yanıt verir.
Dün çok üzdük seni.
23
4-Yer-yön Zarfları
Eylemin yöneldiği yeri ve yönü bildiren
sözcüklerdir.Başlıcaları
şunlardır:beri,ileri,geri,içeri,dışarı...
Herkes dışarı çıksın.
Çocuklar aşağı insin.
24
5-İşaret Zarfı
Eylem ve eylemsiyi işaret eden işte
sözcüğüdür.
İşte kazandık maçı.
İşte anladım.
İşte tembelliğin sonu.
25
6-Soru Zarfları
Eylem ve eylemsileri soru yoluyla belirten
sözcüklerdir.Soru zarfına verilen yanıt
cümlede zarf tümleci görevindedir.
Çocuk eve nasıl geldi?
Sana ne zaman söyledi?
26
EDAT(İLGEÇ)
Sözcük arasında değişik anlam
ilgisi kuran sözcük türleridir.
Gibi
Pamuk gibi ellerin var.
Göre
Burası her yere göre daha sakin.
İçin
Her yeri karıştırmak için buraya
geldi.
27
Kadar
Dünya kadar sorun var.
İle
Karşıya vapur ile geçtik.
Üzere,karşın,rağmen,dolay
ı,ötürü,beri,diye gibi
edatlar da vardır.
28
BAĞLAÇ
Eş görevli öğeleri ya da anlamca ilgili
cümleleri birbirine bağlayan
sözcüklerdir.Bağlaçlar da edatlar gibi tek
başına anlamlı değildir,cümle içinde anlam
kazanır.
29
Bağlaçlar farklı görevlerde kullanılır.
1. Sıfatları birbirine bağlar.
- Şirin fakat tembel bir oğlum var.
2.Özneleri birbirine bağlar.
-Ahmet ya da Zeliha sana yardımcı olur.
3.Nesneleri birbirine bağlar.
-Hem televizyonu hem radyoyu açmışsın.
4.Cümleleri birbirine bağlar.
-Eşyaları taşıdık;ama biz henüz evde
kalmıyoruz.
30
ÜNLEM
Kızma, sevinç,üzülme vb. duyguları
anlatan;seslenme bildiren
sözcüklerdir.(ah,vah,tüh,hey...)
Aa ,sen de mi geldin?
Hey ,yolcu dur.
Ey Türk Gençliği!
Eyvah , yemek yandı.
31
FİİL
(EYLEM)
İş , oluş, hareket
bildiren sözcüklerdir.
Okula gitti.
İşten döndü.
32
1- Bildirdikleri Anlama Göre Eylemler
a)Kılış Eylemleri:İş ve hareket bildiren
eylemlerdir.Bu eylemlerde öznenin
yaptığı işten bir nesne etkilenir.
-Annem tabakları güzelce dizdi.
-Defterimi ablam kaplamış.
33
b) Durum Eylemleri:Özenin içinde bulunduğu
durumu gösterir. Bu eylemlerde doğrudan
etkilenen
Bir nesne bulunmaz.
-Annem uyuyor.
-Çocuk sürekli ağlıyor.
34
c) Oluş Eylemleri: Bir durumdan başka
bir duruma geçişi alatır. Bu eylemler
nesne almaz.
-otlar sararmış.
-makarna pişti .
35
2-Çekimli eylem: Eylem kök veya
gövdelerine zaman ve kişi ekleri getirilerek
yapılır.
Yaptım
: yap-tı-m
Okumuşsun : oku-muş-sun
36
EYLEMLERDE KİP ve KİŞİ
Eylemi gerçekleştiren kişiyi,zaman ve
istek kavramlarını gösteren dil
birimleridir.
37
a) Haber (Bildirme) Kipleri





Şimdiki Zaman (-yor,-mekte,-makta)
Görülen Geçmiş Zaman (- di’ li)
Duyulan Geçmiş Zaman (- miş’li)
Gelecek Zaman (-ecek,-acak)
Geniş Zaman (-r)
38
b) Dilek (tasarlama) Kipleri
•İstek Kipi (-a,-e)
•Dilek Koşul Kipi (-se,-sa)
•Gereklilik Kipi (-meli,-malı)
•Emir Kipi (-)
39
HAZIRLAYANLAR
GÖKÇE KALAY
(04080034008)
ZEHRA HERDEM
(04080034012)
[email protected]
40