Transcript ADLAR(İSİMLER) - Antakya Ata Koleji

ADLAR(İSİMLER)
ADLAR(İSİMLER)
Anlamlarına Göre Adlar
Yapılarına Göre Adlar
Varlıklara Verilişlerine Göre Adlar
Cins (Tür) Ad
Özel Ad
Varlıkların Oluşlarına Göre Adlar
Madde Adı(Somut Ad)
Mana Adı (Soyut Ad)
Varlıkların Sayılarına Göre Adlar
Tekil Ad
Çoğul Ad
Topluluk Adı
Basit Adlar
Türemiş Adlar
Birleşik Adlar
ANLAMLARINA GÖRE
ADLAR
Varlıklara Verilişlerine Göre Adlar
1.Özel Adlar
Melisa ile İlker bugün derslerini tam
yapmışlar.
Rabia yazın tatilde Ankara’ya
dayısının yanına Doğukan,İstanbul’a
amcasının yanına gideceklermiş.
Bedirhan yarıyıl tatilinde Kızılırmak’ta
balık avlayacakmış.

Özel Adlar
Yukarıdaki örneklerde kırmızı yazılı
kelimeler birçok benzeri arasında sadece
bir varlığı karşılamaktadır.Bu şekilde bir
tek varlığı veya kavramı karşılayan adlara
özel ad( özel isim) diyoruz.
 Özel harflerin baş harfleri her yerde büyük
yazılır ve çekim ekleri aldıklarında,aldıkları
ek adlardan kesme işaretiyle (‘) ayrılır.

ÖRNEKLER
• Burcu Erzurum’a gitti.
• Yunusemre Ağrı Dağı’nı yakından gördü.
• Emirhan Konya Ovası’nın büyüklüğü
karşısında heyecanlandı.
• Zeynep,Van Gölü’nün suyunun sodalı
olduğunu söyledi.
• Eren takdir alırsa Karaçukur Köyü’ne
gidecekmiş.
DİKKAT!
• Özel adların sonuna gelen “-ler,-lar,-lı,-li,lu,-lü,-ca,-ce “gibi ekler kesme işaretiyle
ayrılmaz.
Örnekler:
• Dilşatlar,Ankaralılarla komşu olmuşlar.
• Mehmet Alilerin Antalyalı bir aile dostları
varmış.
• Okanlar,Bozyazılı komşularıyla Silifkeli
arkadaşlarına gitmiş.
CİNS (TÜR)ADLAR
 Ebru
çocukluğunda lunaparka
gitmiş.Burada Semra ve Gaye ile
karşılaşmışlar.Birlikte dönme
dolaba,atlı karıncaya binmişler.Onlar
eğlenirken anneleri,babaları onları
seyretmişler.Sonra bir dondurmacıya
uğramışlar.Birer külah dondurma
alıp,bir banka oturmuşlar,etraflarını
seyre dalmışlar.
CİNS (TÜR)ADLAR
Yukarıdaki metinde kırmızı yazılmış
kelimelere dikkat ettiniz mi?
Bu kelimeler aynı cinsten olan
varlıkların adlarıdır.
Bu şekilde birden çok varlığın ismi
olan kelimelere cins (tür) ad
diyoruz.Yoksa siz başka bir şey mi
diyorsunuz?
CİNS (TÜR)ADLAR
Cins adlar cümle başında büyük
harfle başlar,cümle içinde küçük
harfle yazılır.
Örnekler:
Kitaplar,insanlar için en iyi arkadaştır.
Çoban kaval çalarak koyunları otlatırdı.
Çantanın içinde kalem,defter,silgi,
kalemtraş, kitap,cetvel,pergel, gönye
var.

VARLIKLARIN OLUŞLARINA
GÖRE ADLAR
1.Somut Adlar (Madde Adı)
Elma,armut,çilek,karpuz,sıra,,deniz,
oyuncak,göz,el,kulak…
Örneklerde görüldüğü gibi beş duyu
organımızdan bir yada bir kaçıyla
hissettiğimiz varlıkların adlarına somut
ad diyoruz.
Soyut Adlar (Mana Adı)
 Selami’nin içinden parklardaki,kırlardaki güzelim çiçekleri
seyredip gönlündeki sıkıntıyı onlar sayesinde atmak
geldi.
 Yavaş yavaş hazırlandı,aklında hep çiçekler vardı.
 Yukarıdaki kırmızı yazılmış olan gönül,sıkıntı,akıl
kelimeleri duyu organlarımızla algılanamaz.Çünkü onlar
madde hâlinde değillerdir.Biz onların varlıklarını
zihnimizde tasarlarız.
 İşte varlıkların duyu organlarımızla algılanmayan,sadece
zihnimizde tasarlanan adlarına soyut ad(mana adı)denir.
Varlıkların Sayılarına Göre
Adlar
1.Tekil Ad:
“Bahçemizdeki elma ağacı bu yıl da çiçek açtı.Bu
sene de dalı yüzlerce elmanın ağırlığından
sarkacak,belki de kırılacak.
Yukarıdaki cümlelerdeki kırmızı renkli
kelimelere dikkat ediniz.Her biri bir varlığı
belirtiyor.
İşte tek bir varlığı karşılamak için kullandığımız
kelimelere tekil ad diyoruz.
ÇOĞUL AD
“Bütün çiçeklerine severdi;ama onun
gözdesi farklı renklerdeki menekşelerdi.Bu
yüzden de onlar için ayrı ayrı,farklı
şekillerde ve boylarda saksılar almıştı.”
Örneklerde görüldüğü gibi,aynı
varlıklardan birden çoğunu bildiren adlara
çoğul ad diyoruz.
Çoğul adlar kelimelerin sonuna -ler,-lar eki
getirilerek yapılır.
TOPLULUK ADI
Mert’in bir sürü kalemi olmasına
rağmen,bugün yine bir düzine boya kalemi
almış.
Ayşenur çarşıda bir grupla karşılaştı,
Tuncay,ailesiyle birlikte ormana mantar
toplamaya gitti.
Yukarıdaki cümlelerde olduğu gibi çoğul
eki almadıkları halde birden çok varlığı
anlatan adlara topluluk adı denir.
YAPILARINA GÖRE ADLAR
1.Basit Adlar:
Bir elin nesi var,iki elin sesi var.
El elden üstündür.
İp inceldiği yerden kopar.
Yukarıdaki renkli yazılmış kelimeler
herhangi bir yapım eki
almamışlardır.Herhangi bir başka
kelimeyle birleşmemişlerdir.
Basit Adlar:
İşte,bir yapım eki almamış ya da başka bir
kelimeyle birleşmemiş adlara basit adlar
diyoruz.
 Basit adlar durum ekleri ve çekim ekleri
alabilirler.
Örnek:kalemler,silgisi, evi,eve,evde,
evden…gibi

TÜREMİŞ ADLAR
 Dermansız dert olmaz.
 Gençlikte çalışmayan ihtiyarlıkta rahat
edemez.
 Kömürcü ile dost olanın eline kara
bulaşır.
Yukarıdaki renkli yazılmış adlar yapım
ekleri alarak anlamları ve yapıları
değişmiştir.
İşte, yapım ekleri alarak oluşmuş yeni
adlara türemiş adlar diyoruz.
Siz de öyle deyin. Olmaz mı?
BİRLEŞİK ADLAR
Sinem yazın sivrisinekten çok çekti.
Hayrünisalara yazın Eskişehir’den
akrabaları geldi.
Güneş’in annesi çok güzel karnıyarık
yaparmış.
Esra Pazartesi doktora gitti.
Alihan babaannesini ve anneannesini
ziyaret etti.
BİRLEŞİK ADLAR







Yukarıdaki renkli yazılmış olan
kelimeler iki addan oluşmuştur.
sivri+sinek=sivrisinek
eski+şehir=Eskişehir
karın+yarık=karnıyarık
Ali+han=Alihan
anne+anne=anneanne
baba+anne=babaanne
BİRLEŞİK ADLAR
İki veya daha çok kelimenin
birleşmesiyle oluşan adlara birleşik
ad diyoruz.
Örnekler:hanımeli,aslanağzı,Kırkpınar,
Karapınar,Akhisar,Diyarbakır,Sivrihisar
,Emirhan,Doğukan,Sarayönü,Bahçe
saray…
ADIN DURUMLARI (İSMİN
HÂLLERİ)
O gün Alihan hasta olmuştu.Bu
yüzden de birkaç gün okula
gidemedi.Evde kaldığı sürece canı
çok sıkılmadı.Çünkü biraz iyileşince
arkadaşlarından ödevlerini
öğrendi.Ödevlerini yaptıktan sonra
bol bol kitap okudu.Daha çabuk
iyileşmek için de doktorun verdiği
ilaçları kullandı ve tavsiyelerine
uydu.Çünkü okulu çok özlemişti.
ADIN DURUMLARI (İSMİN
HÂLLERİ)
• Yukarıdaki metinde bazı kelimeler renkli
yazılmıştır.Bu kelimeler cümle içinde diğer
kelimelerle çeşitli anlam ilişkileri
kurabilmek için çeşitli ekler alarak değişik
durumlara girmişlerdir.Adların girdiği bu
durumlara adın durumları (ismin
hâlleri)diyoruz
ADIN DURUMLARI
1.Yalın durumu
2. –e (yönelme)durumu
3. –i(belirtme)durumu
4. –de(bulunma) durumu
5. –den (ayrılma)durumu
eriklerden erik topladı
Elif resim yapıyor.
Kedi ağaca çıkıyor.
Ece defteri yazacak.
Seda evde oturuyor.
Bilge Kağan bahçedeki
YALIN DURUM
Harun yazın çok incir yedi.
 Reyhan evlerinin önünde bir köpek
gördü.
 Çağrıcan kitap okumayı çok sever.
Yukarıdaki cümlelerde görülen
kırmızı yazılmış adlar hiçbir durum
eki almamıştır.
Durum eki almamış adlar yalın
durumdadır.

ADIN –e
(Yönelme)DURUMU
•
•
•
•
•
Gazihan akşam eve geç gitmiş.
Abdulkadir kuşlara yem vermeyi unutmuş.
Aybala ile kardeşi çarşıya çıkmışlar.
Bize her zaman gelebilirsiniz.
Örnek cümlelerde renkli yazılmış kelimeler
yüklemin bildirdiği iş,hareket ve oluşun yönünü
belirtmektedir.
•
İşte adın bu durumlarına adın –e
(yönelme)durumu denir.
• Adın –e durumu,-a/-e eki getirilerek yapılır.
ADIN –İ (BELİRTME )DURUMU
Güneş’i aradım.
Zeynep dersi çok güzel anlatır.
Sınıfı maviye boyadık.
Burcu kalemi kırmış.
Ödevi Esra Atalay getirecek.
Örnek cümlelerimizde görüldüğü gibi iş,oluş ve
hareketten etkilenen varlıkları belirtmek için adın
girdiği durumlara adın –i (belirtme) durumu
denir.
Adın –i durumu,adların sonuna –i (-ı,-u,-ü) eki
getirilerek yapılır.

ADIN –de (BULUNMA)DURUMU
Bugün çarşıda tören vardı.
Yol kenarında sıra sıra ağaçlar vardı.
Hayırdır,başında kavak yelleri esiyor.
Çağrıcan matematik defterini evde unutmuş.
Yukarıda görüldüğü gibi,eylemin yapıldığı yeri,şahsı belirten
adın hâline adın –de durumu denir.
Bu hâl, adların sonuna –de (-da,-te,-ta) eki getirilerek
yapılır.
Bu durumu bulmak için yükleme
“kimde,nede,nerede,kimlerde,nelerde,nerelerde”sorularınd
an birini sorarız.
ADIN –DEN
(AYRILMA)DURUMU
Valimiz yarın buradan ayrılacakmış.
 Melisa okuldan erken geldi.
 İlker minibüsten indi.
 Gaye 3.yazılıda matematikten yüksek not alacak.
Yukarıda örneklerde olduğu gibi eylemin nereden
çıktığını veya ayrıldığını belirten ad durumlarıdır.
Durum, adların sonuna getirilen –den (-dan,-tan,
-ten) ekleriyle yapılır.
Bu durumu bulmak için yükleme
“kimden,neden,nereden”sorularını sorarız.
- Nereden ayrılacakmış? -Okuldan.
