Transcript دريافت فايل
MIS-H-4 75-131 1392 1 2 چگونه سازمان ها بر سيستم های اطالعاتی تاثير ميگذارند • • • • • 3 پيشرفت هاي تكنولوژيكي قدرت محاسبه و پردازش داده ها را بسيارگسترده تر نموده و آن را در سرتاسر سازمانها قابل دسترسي نموده است امروزه مديران تصميمات مرتبط با سرويس هاي فناوری را همراه با تصميمات كليدي خود اتخاذ مي كنند بخش سيستم هاي اطالعاتي) . ( ISكه يك بخش ستادي در سازمان ميباشد ٬مسئول عملكرد سيستم هاي اطالعاتي آن سازمان است و در بيشترسازمانها مسئول اين بخش را با عنوان “ مسئول ارشد اطالعات “ CIOيا ( ) Chief Information Officerميشناسند. متخصصان سيستم هاي اطالعاتي ٬برنامه نويسان ٬تحليل گران سيستمي ٬مديران پروژه مديران سيستم هاي اطالعاتي هستند كاربران نهايي كه نقش مهمي در طراحي و پيشرفت سيستم هاي اطالعاتي ايفا مي كنند ٬ نماينده ي كساني هستند كه كاربردها براي آنها در حال توسعه مي باشد . 1 چگونه سازمان ها بر سيستم های اطالعاتی تاثير ميگذارند • پيچيدگي سيستم هاي كامپيوتري در سازمان بستگي به نحوهء تصميم گيري مديران دارد • بهينه سازي در امر تصميم .خدمت به مشتريان بيشتر ٬سرويس دهي در موارد مورد انتظار مشتري ٬هماهنگ سازي گروه هاي متفرق در يك سازمان ٬تطبيق با آئين نامه هاي دولتي ٬ ايجاد كنترل دقيق بر روي پرسنل و هزينه ها همگي داليل روشني براي ايجاد يك سيستم اطالعاتي مي باشند • فاكتورهاي محيطي يا خارجی همچون افزايش ميزان تالش ٬عملكردهاي رقابتي سازمانهاي ديگر و تغييرات مربوط به آئين نامه هاي دولتي فاكتورهاي مهمي هستند كه در پذيرش و طراحي سيستم هاي اطالعاتي مؤثرند . 4 1 چگونه سازمان ها بر سيستم های اطالعاتی تاثير ميگذارند • • • • 5 مدل اقتصادي مايكرو يك شركت به تكنولوژي اطالعات به عنوان يك فاكتور توليد كه مي تواند به رايگان جانشين عمليات حساس و مشكل شود ٬نگاه مي كند زيرا تكنولوژي سيستم هاي اطالعاتي پروسهء توليد را خودكار نموده و عمليات و كوشش كمتري براي يك خروجي مشخص طلب مي كند. تئوري هزينه هاي معامله مي گويد كه سازمانها بايد به اندازه كافي توسعه و پيشرفت نمايند چرا كه آنان مي توانند توليدات و خدمات معيني را به صورت داخلي با هزينه كمتر نسبت به استفاده از كارخانه هاي خارجي در جايگاه بازار به دست آورد همچنين با كم كردن هزينه هاي مشاركت در بازار ( هزينه معامله ) تكنولوژي اطالعات به شركت ها اجازه به دست آوردن ابزارها و سرويس ها از منابع خارجي با قيمت كمتر نسبت به ابزارها ي داخلي را مي دهد 1 چگونه سازمان ها بر سيستم های اطالعاتی تاثير ميگذارند تكنولوژي اطالعات نيز مي تواند در كاهش هزينه هاي واسطه گري و هزينه هاي هماهنگ سازي تعداد زيادي از افراد و فعاليت ها ٬مؤثر واقع شود بنا براين هر مديري مي تواند به راحتي بر تعداد زيادي از افراد و كارمندان نظارت داشته باشد سرويس هاي وب جهاني ,وا ينترنت همچنين مي توانند سازمانها را در كاهش هزينه هاي معامله و واسطه گري ياري نمايند و به مديران اختيارات جديدي براي كارهاي سازماني و استراتژي توسعه اطالعات دهند بعضي از تئوري هاي رفتاري روي اين مسئله تاكيد دارند كه سيستم هاي اطالعاتي سلسله مراتب تصميم گيري يا ساختار سازماني را با انتشار تئوري هاي رفتاري ديگر و نقش فرهنگ وسياست را در شكل دهي سيستم اطالعاتي مهم قلمداد مي كنند,تغيير ميدهد تكنولوژي اطالعات بايد متناسب با فرهنگ سازمان باشد تا توسط آن سازمان پذيرفته شو د ,بنابراين مي تواند فرهنگ،سازمان را تهديد يا آن را پشتيباني نمايد . فاكتورهاي سازماني شامل ارزش ها ٬هنجارها ٬عالقه ها و منافع حياتي و كليدي ٬فاكتورهاي داخلي هستند كه در طراحي و پذيرش يك سيستم اطالعاتي تاثير مي گذارند . • • • • 6 1 سيستم هاي اطالعاتي • • • • • سيستم هاي اطالعاتي درگردونه يك رقابت مشترك جهاني ٬به تبع ازتغييراتي كه تكنولوژي در محيط هاي كاري ايجاد نموده ٬نقش حياتي پيدا كرده اند اين سيستم ها ٬كشورهاي صنعتي را ٬در تامين اطالالت اقتصادي ومفيد ٬راهنمائی مي كند 60%دانش و اطالعات كاري اكنون تامين كننده و پشتيبان نيازمنديهاي توليدات مهم كشورهاي بزرگ بوده و نزديك به % ٥۰نيروي كاري آنها را به شكل مفيدي سرويس مي دهد. كشورهاي صنعتي كه محورتوسعه آنها براساس دانش و اطالعات پايه ريزي شده به سرويس هاي اقتصادي مبتني بر اطالعات و سيستم هاي ارتباطي براي انجام مسئوليت هاي صنعتي خود ٬ نياز جدي دارند يكي از فوريت هاي اقتصادي عمومي ٬دسترسي از راه دور به سيستم هاي اطالعاتي براي اداره كردن مشاغل درمقياس بين المللي مي با شد. سيستم هاي اطالعاتي امكاناتي را پايه ريزي مي كنند كه با كمك سخت افزار و نرم افزار كامپيوتر بتوان وظيفه خطيرجمع اوري ذخيره سازي ٬پردازش و توزيع اطالعات را به نحوخوبي به انجام رسانيد . 7 1 سيستم هاي اطالعاتي • • • 8 بازخوردهاي يك سيستم اطالعاتي خروجي هايي كه قسمتهاي مختلف سازمان را براي خالص كردن و تصحيح نمودن ورودي ها مورد بررسي و تحقيق قرار مي دهند. ازديدگاه كاري يك سيستم اطالعاتي يك راه حل مديريتي /سازماني براي رفع مشكالالت كاري و انجام بهتر امور است كه بر پايه تكنولوژي اطالعات بنا شده است .كاركنان بخش جمع آوري اطالعات يعني مهندسين و طراحان سيستم ٬دانش جديد را در خدمت سازمانها و كارمندان عادي آن قرار مي دهند و براي نيروهاي اجرائي سطح پايين چون منشي ها و كارمندان دفتري كه كارهاي عملياتي و نوشتاري دارند ٬ابزار الزم را فراهم مي آورند 1 سيستم هاي اطالعاتي • • • • 9 سيستم هاي اطالعاتي در واقع براي كمك به تصميم گيري و كنترل ونظارت بر فعاليت هاي سازمان بكار مي روند همچنين مي توانند در تجزيه و تحليل مشكالت و ارائه راه حل هاي مناسب استفاده شوند ورود ٬پردازش و خروج اطالعات ٬سه فرآيند در يك سيستم اطالعاتي هستند كه اطالعات مورد نياز يك سازمان را ايجاد مي كنند سطوح مختلف و مديريت يك سازمان ٬احتياجات و نيازمنديهاي گوناگون و متفاوتي دارند . 1 چرا سيستم هاي اطالعاتي • • • 10 مديران سطح باالي سازمان( سطح كالن)به اطالعات تحليلي ويژه اي براي تصميمات مهم و استراتژيكي خود نياز دارند .مديران سطح مياني به اطالعاتي نياز دارند كه مي توانند طرح ها و برنامه هاي كالن سطح باال را خرد نموده و به شكل برنامه هاي اجرائي قابل تحليلي توسط مديران عملياتي و سرپرستان در آورند .مديران عملياتي براي نمايش فعاليت روزانهء ثابت سازمانها به اطالعات روزمره جزئي تري نياز دارند . 1 نماي سيستمهاي اطالعاتي سيستم هاي اطالعاتي سازمان 11 1 نقش جديد سيستم اطالعات در سازمان • • • 12 سيستم هاي اطالعاتي بطور مستمر نقشي استراتژيكي در زندگي روزمره سازمانها دارند چرا كه مي توانند تاثير مستقيمي بر چگونگي تصميم گيري مديران ٬برنامه ريزي مديران ارشد سازمان و اينكه چه محصوالت و خدماتي توليد شوند ٬داشته باشند .نيروي رو به رشد تكنولوژي اطالعاتي با استفاده از نرم افزارهاي كاربردي ساده ٬امكان دسترسي به اطالعات را به شكل باورنكردني افزايش داده اند . ايجاد تحول در تكنولوژي اطالعات ٬باعث ايجاد ارتباطات قدرتمندي بين شبكه ها شده است كه سازمانها در سراسر دنيا مي توانند از آنها براي دسترسي به ذخاير اطالعاتي و متعادل كردن فعاليت هاي خود استفاده كنند 1 نقش جديد سيستم اطالعات در سازمان اينترنت عمومي ترين و بزرگترين شبكه قابل استفاده در جهان اينترنت است • اينترنت يك شبكه بين المللي شامل شبكه هاي تجاري و شبكه هاي خصوصي مشترك است . يكي از قابليت هاي بسيار مهم وب گسترده جهاني( )WWWذخيره كردن و نمايش اطالعات به صورت صفحات فوق متني است كه مي تواند شامل متن ٬گرافيك ٬صدا و ويديو باشد .با استفاده از اين قابليت ميتوان انواع جديدي از محصوالت ٬خدمات و سيستم هاي اطالعاتي راتوسط اينترنت ارائه داد . سازمانها با سطح مديريتي كمتر و كارمندان سطح پايين تري به صورت يكپارچه فعاليت مي كنند تكنولوژي مدرن ارتباطات ٬مسئله فاصله را كه به عنوان يك فاكتور ٬انجام بسياري از فعاليت ها رامشكل مينود ٬از بين برده است . • • • • • 13 1 نقش جديد سيستم اطالعات در سازمان اينترنت • • • • 14 سازمانها با استفاده از سيستم هاي شبكه اي اطالعات مي توانند بر مشكل موقعيت جغرافيايي غلبه نمايند و به صورت يك شركت مجازي يكپارچه در يك ناحيه خاص ظاهر شوند ٬كه در اين صورت به آنها ٬سازمانهاي شبكه اي مي گويند . سيستم هاي اطالعاتي ٬سازمانهاي كوچك و بزرگ را قادر مي سازد تا بر محدوديت هاي ناشي از اندازه غلبه نمايند .سيستم هاي داخلي سازمان ٬آن را با مشتريان ٬توزيع كننده ها و يا توليد كنندگان در راستاي فعاليت هاي سازماني پيوند مي دهد سيستم هايي كه خريداران و فروشندگان را به هم مي پيوندند ٬مي توانند يك بازار الكترونيكي ايجاد نمايند 1 نقش جديد سيستم اطالعات در سازمان اينترنت • • • • اينترنت و فعاليتهای تجاری اينترنت ٬ساختار جديدي براي بازار الكترونيكي و فعاليت هاي تجاري ديگر ايجاد مي نمايد و فعاليت هاي تجاري بين خريداران و فروشندگان و تهيه كنندگان را انجام مي دهد . پروسه خريد و فروش با استفاده از اينترنت و از شركت به شركت ديگرECommerce ناميده مي شود . سيستم هاي اطالعاتي به صورت تصاعدي جايگزين روش هاي دستي شده اند و تكنولوژي اطالعات پروسه مديريت را بازسازي نموده و قابليت هاي جديدي براي كمك به مديران در طرح ريزي ٬سازماندهي ٬رهبري و كنترل فعاليت ها در بردارد . • • 15 1 نقش جديد سيستم اطالعات در سازمان برخی از مورخين انقالب صنعتی را شامل سه تغيير ساختاری می دانند: .1دوره قدرت مهندسی: .2دوره ماشينی شدن :اين دوره از اواخر قرن نوزدهم آغاز گرديد،زمانی که نيروی ماشين جايگزين نيروی انسانی گرديد. .3دوره خودکار شدن :دوره اتوماسيون حدود سال 1950شروع شد و به طور عمده بر اساس توسعه فناوری اطالعات و حافظه رايانه قرار داشت. • • • 16 سطوح استراتژيكي سيستم ها ی اطالعاتی به عملياتي بودن ٬دانش ومديريت اين سيستم ها ٬ مربوط مي شودکه براي رويارويي با سطح وسيعي از نيازهاي گوناگون اطالعاتي طراحي شده اند سطوح كنترل مديريت سازمانها ٬براي كنترل اطالع رساني ٬تصميم گيري و فعاليت هاي اداري مديران سطوح متوسط طراحي شده اند. سطوح عملياتي اين سيستم ها ٬از نيازهاي عملياتي مديران براي انجام كارها به صورت دقيق تر و صحيح تر و دسترسي آسان به اطالعات اصلي كه براي ادامه فعاليتهاي مقدماتي و انجام كارها در سازمان به كار مي روند ٬پشتيباني مي نمايد 1 سیستم هاي اطالعاتی بر حسب سطوح سازمانی سيستمهاي اطالعاتی وظيفه اي سيستمهاي اطالعاتی سطح سازمانی سيستمهاي اطالعاتی بين سازمانی Information systems task information systems Enterprise-wide information systems Inter-organizational 17 1 انواع سيستمهاي اطالعاتي بر اساس سطوح سازماني • – سطوح مختلف مديريت در سازمان • مديران ارشد ) (Senior Managersتصميمات استراتژيک و بلند مدتي پيرامون اينکه اساسا ً چه محصوالت و خدماتي بايد ارائه گردند اتخاذ مي کنند. • مديران رده مياني ) (Middle Managersبرنامه هاي تهيه شده توسط مديران ارشد را به اجرا در مي آورند. • مديران عملياتي ) (Operational Managersمسئول نظارت بر فعاليتهاي روزانة سازمان مي باشند. 18 1 • انواع سيستمهاي اطالعاتي بر اساس سطوح مديريت – مديريت ارشد Operational Level Systems مديريت مياني Managerial Level Systems مديريت عملياتي Strategic Level Systems 19 برنامه ريزي تصميم گيري استراتژيك بلند مدت ساختارنيافته و غير تكراري تاك تيكي ميان مدت نيمه ساخت يافته كوتاه مدت روزمره و روتين ساختاريافته و تكراري 1 كنترل عملكرد كالن سازمان(اهداف) عملكرد واحد تحت سرپرستي(فرايندها) عمليات روتين(ايستگاههاي كاري) • انواع سيستمهاي اطالعاتي بر اساس سطوح سازماني 20 1 • انواع سيستمهاي اطالعاتي بر اساس سطوح سازماني 21 1 انواع اصلي سيستم هاي اطالعاتي • – سيستمهاي پردازش تراکنش Transaction Processing Systems (TPS) – سيستمهاي اداري Office Automation Systems (OAS) – سيستمهاي مبتني بر دانش Knowledge Work Systems (KWS) – سيستمهاي اطالعات مديريت Management Information Systems (MIS) – سيستمهاي پشتيبان تصميم گيري Decision-Support Systems (DSS) – سيستمهاي پشتيبان مديران ارشد Executive-Support Systems (ESS) 1 22 انواع اصلي سيستمهاي اطالعاتي • – رابطه بين سيستمهاي اطالعاتي ESS MIS DSS KWS TPS 23 OAS 1 انواع اصلي سيستمهاي اطالعاتي TPS - – سيستمهاي پردازش تراکنش (Transaction Processing Systems)TPS • سيستمي کامپيوتري است که عمليات م ّهم روزانۀ سازمان را اجرا و ثبت مي کند. • سيستمهاي پايه اي است که سطح عملياتي سازمان را پشتيباني مي کنند. • عملياتي كه قبال به صورت دستي انجام مي شده اند به منظور افزايش كارايي، • كاهش زمان ،كاهش خطاي انجام عمليات ،كاهش هزينه هاي عملياتي و ... • مكانيزه مي شوند كه به آنها TPSگويند. سيتم های پردازش عمليات( ،) TPSداده های مربوط به عمليات سازمان ها را به طور مشروح جمع آوری و نگهداری نموده و ازاين داده ها برای تصميمات سطوح عملياتی استفاده می نمايند. 24 1 انواع اصلي سيستمهاي اطالعاتي TPS- • سيکل پردازش عمليات .1ورود داده ها :ابتدا داده های عملياتی برای پردازش بايد وارد سيستم شود. .2تائيد داده ها:اين مرحله صحت داده ها را به وسيله مقايسه داده های واقعی با استانداردهای از قبل تعيين شده بررسی می کند. .3پردازش عمليات:به طور کلی دو شيوه پردازش وجود دارد: الف) سيستم پردازش به هنگام :با پردازش به هنگام هر عملياتی فورا پردازش می شود. ب) سيتم پردازش دسته ای :با پردازش دسته ای اطالعات مربوط به عمليات افراد جمع آوری و ذخيره می شوند اما فورا پردازش نمی شوند. .4نگه داری و بروز نگه داشتن پايگاه داده ها .5ايجاد سيستم نگه داری مدارک و گزارشات .6گزارش دهی :گزارشات و خروجی ها ممکن است از قبل تعيين شوند و به طور اتوماتيک تهيه گردند. • اطالعات ورودي :عمليات ،رويدادها • پردازش :مرتب سازي ،ليست کردن ،ادغام ،به روز رساني • اطالعات خروجي :گزارشات تفضيلي ،ليستها ،خالصه ها • کاربران :کارکنان عملياتي ،سرپرستان 25 1 • انواع اصلي سيستمهاي اطالعاتي – سيستمهاي پردازش تراکنش ()TPS ) 5 4 3 2 ( 1 ------------------- ------ ---- ------ 4684 5000 400 140 4460 ) نمونه اي از يک TPSحقوق و دستمزد 26 1 ( سيستم اداری خودکار()OAS تعريف: سيستمهايي هستند كه امور اداري و روزمره سازمان را پشتيباني مي كنند و كاربران آن منشي ها و اپراتورها هستند. خودکارسازی اداری عبارت است از کاربرد وسائل الکتريکی در فعاليت های دفتری به منظور افزايش کارايی. کلمه اصلی که خودکارسازی اداری را از سيستم پردازش عمليات ،سيستم اطالعات مديريت و سيستم پشتيبانی تصميم متمايز می سازد ارتباطات است. مزايای سيستم اداری خودکار مزايای مستقيم: اين مزايا عبارت اند از افزايش محصول يا بازده و صرفه جويی در وقت يا نيروی کار. الف) کنترل بهتر بر کار به خاطر تقسيم کمتر نيروی کار. ب) فعاليت های غير مولد مانند بايگانی ،نگهداری سوابق و به هنگام رسانی کمتر می شود. 27 1 سیستم اداری خودکار()OAS مزايای غير مستقيم: اين مزايا غيرکمی هستند و ممکن است از طريق سود آوری و رشد در بلند مدت متجلی شوند. الف) وابستگی کمتر به ادارات ديگر برای تهيه کپی ،چاپ و امور مشابه. ب) نياز کمتر به امور تشريفاتی و کنترلی جهت نظارت بر جريان کار بين ادارات. و........ معايب سيستم های اداری خودکار ايجاد تغييرات در محيط انسانی ،ناديده گرفته شدن برخی از روابط اجتماعی و انسانی در کارها و ماشينی شدن فعاليت ها و افزايش پيچيدگی. 28 1 MIS )تالش های اخير در زمينه( * سيستمی مبتنی بر کامپيوتر که اطالعات را بر اساس خواسته های کاربران در اختيارشان قرار ميدهد. کاربران پيش زمينه به وجود آمدن يک سازماندهی رسمی هستندآنچه را که در گذشته اتفاق افتاده است ،توضيح دهددر اواسط دهه MIS1960در زمينه تجارت فراگير گشت تنها پانچ کارت ها وماشين های کی داريور برای پردازش داده ها استفاده شد• . تنها افراد کمی در شرکت ها سواد کامپيوتر داشتند • * اولين کامپيوترها مشابه همان روش به کار گرفته شد • * * مديران از پردازش وتوان کامپيوتر آگاه شدند • اطالعات گذشته ،حال ،آينده گزارش های دوره ای ،گزارش های ويژه وشبيه سازی* نياز های مشابه سطح مديريتی حوزه وظيفه ایمديران و غير مديران 9-29 سيستم اطالعات مديريت (ManagementInformationSystem)MIS MISتقريبا شکل توسعه سيستم پردازش عمليات )(TPSاست و به دنبال آن قرار می گيرد. سيستم اطالعات مديريت سيستمی يکپارچه بری فراهم آوردن اطالعات به منظور پشتيبانی از برنامه ريزی و کنترل عمليات يک سازمان است.اين سيستم با فراهم آوردن اطالعات مربوط به گذشته ، حال و آينده سازمان به تصميم گيری مديران کمک می کند. سيستم اطالعات مديريت به دو طريق به حل مسئله کمک می کند :اوال يک منبع اطالعاتی در پهنه سازمان فراهم می نمايد .ثانيا به شناسايی و درک مسئله کمک می کند. سيستم های اطالعات مديريت چهار نوع گزارش توليد می کند: .1گزارش های تفصيلی: اين گزارش ها ارائه کننده اطالعات با همه جزئيات و با کمترين حذفيات و محدوديت هاست. مثال :گزارش های حساب مشتری – هزينه های سرمايه ای 30 1 سيستم اطالعات مديريت (ManagementInformationSystem)MIS . 2گزارش های تاريخی: اين گزارش ها مشابه گزارش های مفصل است ولی دارای اهداف متفاوتی می باشند. مثال :ثبت سفارشهای روزانه. .3گزارش های خالصه: اين گزارش ها اطالعات را برای مديرانی که مايل به دانستن جزئيات نيستند طبقه بندی شده است. مثال :گزارش فروش توسط بازار. .4گزارش های استثنايی: اين نوع گزارش ها داده ها را قبل از ارائه به مدير از صافی می گذرانند و فقط موارد خارج از استانداردها و شرايط تعيين شده گزارش می شود. مثال :گزارش سفارش های برگشتی. • ضعف عمده سيستم اطالعات مديريت : • .1نميتواندنيازهاي خاص هرفرد را برطرف کند. • .2نمی تواند مساله رابرآورد سازد. • .3اغلب اوقات سيستم اطالعات مديريت اطالعات دقيق موردنياز رافراهم نمی کند 31 1 • انواع اصلي سيستمهاي اطالعاتي – سيستمهاي اطالعات مديريت ()MIS • كاربرد در سطح مديريت • تهيه گزارشهاي خالصه براي مديريت • MISمبتني بر اطالعات داخل سازمان است. • معموال داده هاي خود را از سيستمهاي TPSدريافت مي كند. • معموال گزارشها به صورت هفتگي يا ماهانه است. • مبتني بر داده هاي گذشته و حال حاضر است. • مرتبط با تصميمات ساختيافته و نيمه ساختيافته است. • جنس گزارشها از نوع كنترلي است. 32 1 انواع اصلي سيستمهاي اطالعاتي • – سيستمهاي اطالعات مديريت ()MIS • • • • • وظايف برنامه ريزي ،کنترل ،و تصميم گيري در سطح مديران مياني را از طريق تأمين گزارشات از عملکرد جاري و گذشته سازمان پشتيباني مي کند. اطالعات ورودي :داده هاي خالصه عمليات ،داده حجيم، مدلهاي ساده پردازش :گزارشات ثابت ،مدلهاي ساده ،تحليلهاي ساده اطالعات خروجي :گزارشات خالصه و موارد خاص کاربران :مديران رده مياني 33 1 سيستم های مديريت دانش ()KMS سيستم های مديريت دانش شامل بکارگيری فناوری اطالعات جهت کمک به ايجاد ،جمع آوری ،مرتب کردن ،ذخيره سازی و به اشتراک گذاشتن دانش و اطالعات در داخل يک سازمان می باشد. سيستم های مديريت دانش عبارت است از شناسايی ،در اختيار گرفتن ،سازماندهی و پردازش اطالعات با هدف خلق دانش می باشد. هدف اين سيستم تبديل دانش ضمنی به دانش آشکار و انتشار موثر آن است. 34 1 انواع اصلي سيستمهاي اطالعاتي • – سيستمهاي مبتني بر دانش ()KWS – Knowledge Work Systems • • • • • سيستمهاي KWSسيستمهاي TPSهستند كه فعاليتهاي مهندسي و تخصصي را پشتيباني مي كنند و كاربران آنها داراي تحصيالت و دانش موردنظر كه معموال به صورت دانشگاهي است هستند. اطالعات ورودي :مشخصات طراحي پردازش :مدلسازي اطالعات خروجي :طرح و برنامه ،نمودار و گراف و ... کاربران :كارشناسان و متخصصين ،مشاورين 35 1 انواع اصلي سيستمهاي اطالعاتي • – سيستمهاي اطالعات مديريت ()MIS MIS 5 4 3 2 ------------------- 1 MIS چگونگي دريافت داده هاي MISاز TPSهاي سازمان 36 1 • انواع اصلي سيستمهاي اطالعاتي – سيستمهاي پشتيبان تصميم ()DSS • اين سيستمها با استفاده از داده ها و ابزارهاي تحليلي به مديران براي تصميم گيري هاي غير ساخت يافته کمک مي کنند. • اطالعات ورودي :داده هاي خالصه شده و يا تفضيلي و ابزارهاي تحليلي • پردازش :تعاملي ،شبيه سازي ،تجزيه و تحليل هاي آماري • اطالعات خروجي :گزارشات خاص ،تحليل تصميمها، پاسخ به پرس و جو متخصصين ،مديران سطوح مياني •37کاربران: 1 انواع اصلي سيستمهاي اطالعاتي • – سيستمهاي پشتيبان تصميم (Decision-Support Systems )DSS • عالوه بر داده ها و اطالعات داخل ( MISو )TPSممكن است از خارج سازمان نيز اطالعاتي را مورد استفاده قرار دهد. • در اين سيستمها از مدلهاي كمي و كيفي تصميم گيري و تحليل استفاده مي شود. • در اين سيستمها ارتباط متقابلي با كاربر برقرار است به نحوي كه كاربر مي تواند اطالعات و فرضيات تصميم گيري را تغيير دهد ،سواالت جديد بپرسد و يا داده هاي 1 38جديدي وارد نمايد. انواع اصلي سيستمهاي اطالعاتي • – سيستمهاي پشتيبان تصميم ()DSS • مثال :سيستم پشتيبان تصميم سفرهاي دريايي PC ( ) ` ------ ---- ------ 39 1 سيستم پشتيبانی تصميم گيری )DecisionSupportSystem(DSS نحوه پشتيبانی سيستم های پشتيبانی تصميم از سه مرحله کليدی فرآيند تصميم گيری به صورت زير است: .1پشتيبانی تصميم در مرحله تشخيص .2پشتيبانی تصميم در مرحله طراحی راه حل ها .3پشتيبانی تصميم در مرحله انتخاب مزايايDSS • • -1کيفيت باالتر تصميم گيري • -2بهبود ارتباطات • -3کاهشهزينه • 4 -افزايش بهره روي • -5صرفه جوئی در زمان • -6بهبود رضايت مشتري وکارمند. خصوصيات و قابليت های سيستم پشتيبانی تصميم گيری .1پشتيبانی برای سطوح مختلف مديريتی از سطوح راهبردی گرفته تا مديران عملياتی فراهم می شود. .2پشتيبانی برای تصميم گيری فردی و گروهی وجود دارد. .3از قدرت قضاوت و بينش مديريتی پشتيبانی می کند. 40ها و مدل ها را به صورت مجموعه ای يکپارچه با 1 هم تلفيق می کند. .4داده سيستم پشتيبانی تصميم گيری )DecisionSupportSystem(DSS سيستم پشتيبانی تصميم درمقابل سيستم اطالعات مديريت .1فرد را حمايت ميکند .2حمايت مستقيم ايجاد می کند .3تمام مراحل حل مساله راحمايت مينمايد .4مسائل نيمه ساختاري راحمايت می کند .5برپشتيبانی تصميم تاکيد دارد سيستم های پشتيبانی تصميمات گروهی((GDSS GroupDecisionSupportSystem سيستم پشتيبانی تصميمات گروهی ،سيتم های رايانه ای هستند که حل مسائل نيمه ساختار يافته را به وسيله تعدادی از تصميم گيرندگان که به صورت گروهی کار می کنند ،تسهيل می کند. دو نوع سيستم پشتيبانی تصميمات گروهی وجود دارد: اطاق های تصميم به هم ملحق شده :اين نوع به تسهيالت ويدئو کنفرانس وابسته است. شبکه تصميم متحرک :اين نوع افراد از جاهای مختلف به يکديگر مرتبط می نمايند بدون اينکه نيازی به يک اطاق تصميم با آرايش خاص باشد. مزايای سيستم پشتيبانی تصميمات گروهی: 41 1 نمايش -توفان مغزی الکترونيک -تفسير موضوع -تحليل مسائل و ... مقايسه سيستم های پشتيبانی تصميم و سيستم اطالعات مديريت 42 معيار MIS DSS تمرکز پشتيبانی سازمان افراد نوع پشتيبانی غير مستقيم مستقيم پشتيبانی مراحل حل مسئله شناسايی،درک و پيگيری مسئله تمام مراحل حل مسئله مسائل پشتيبانی شده انواع مسائل کمتر ساختاريافته تأکيد اطالعات تصميم 1 سيستم های پشتيبانی مديران ارشد((ESS ExecutiveSupportSystem سيستم پشتيبانی مديران ارشد يک سيتم اطالعات رايانه ای است که به منظور کمک به مديران ارشد در اجرای وظايف مديريتی ايشان طراحی شده است. کار سيستم های پشتيبانی مديران ارشد تسهيل تصميم گيری راهبردی در باالترين سطح مديريت می باشد. در واقع اين سيستم ترکيبی از سيستم های اطالعاتی مديريت و سيستم های پشتيبانی تصميم می باشند. قابليت های سيستم های پشتيبانی مديران ارشد: .1ارائه ديدگاه جامع از سازمان .2پشتيبانی از برنامه ريزی راهبردی .3پشتيبانی از سازماندهی و تاميين نيروی انسانی در بلند مدت .4پشتيبانی از کنترل راهبردی .5حمايت از مديران در شرايط بحرانی .6صرفه جويی در وقت مديران ارشد 43 1 انواع اصلي سيستمهاي اطالعاتي • – سيستمهاي پشتيبان مديران ارشد ()ESS • • • • • • براي کمک به تصميم گيري هاي غير ساخت يافته و استراتژيک مديران ارشد ،بکار مي رود. از قابليتهاي گرافيکي و ارتباطي استفاده مي کنند. اطالعات ورودي :انبوهي از داده هاي داخلي و خارجي پردازش :ترسيم ،شبيه سازي ،تعامل اطالعات خروجي :طرح ها ،پاسخ به پرس و جو کاربران :مديران ارشد 44 1 • انواع اصلي سيستمهاي اطالعاتي – سيستمهاي پشتيبان مديران ارشد ()ESS Executive-Support Systems • ESSسطوح استراتژيك سازمان را پشتيباني مي كند. • در ESSاطالعات داخل و خارج سازمان يكپارچه شده و مورد استفاده قرار مي گيرد. • در آنها اطالعات كلي سازمان و محيط خارجي ،خالصه شده و در موارد بحراني پيگيري مي شوند. • در اين سيستمها معموال نرم افزارهاي گرافيكي و تحليلي استفاده مي شود و اطالعات پيش بيني براي چند سال استراتژيك سازمان تهيه مي شود. 45آينده جهت تصميمات 1 • انواع اصلي سيستمهاي اطالعاتي – سيستمهاي پشتيبان مديران ارشد ()ESS • ويژگي هاي يك ESS – جهت اخذ تصميمات ساختار نيافته به كار مي رود. – طراحي آن براي هر سازمان منحصر به فرد است. – مديريت ارشد را به سطوح سازمان مرتبط و مسلط مي سازد. – طراحي ،پياده سازي و نگهداري آن بسيار گران است. – نياز به پشتيباني گسترده تخصصي و كارشناسي دارد. • ESSمعموال مي تواند به سواالت زير پاسخ دهد: 46 – رقبا به چه سمتي مي روند؟ – نيازهاي آينده بازار چيست؟ 1 صنعت چيست؟ – تكنولوژي پيشرفته انواع اصلي سيستمهاي اطالعاتي • – سيستمهاي پشتيبان مديران ارشد ()ESS ESS · · ESS ESS · · · · · · · · · TPS/MIS · · مدلي از يک سيستم پشتيبان مديران ارشد 47 1 ESS محصوالت جديد انواع سيستم هاي اطالعاتي وپشتيباني از تصميمات نوع تصميم KMS طراحی محصول DSS تعيين مكان • ساختارنيافته MIS تهيه بودجه • نيمه ساختاريافته • OAS زمانبندی پروژه TPS حساب های دريافتنی سطوح سازمانی راهبرد 48 مديريت دانش 1 عملياتی ساختاريافته • سيستم اطالعات مديريت عالی (EIS): ExelenceSupportSystem • • • • • • • 49 براي اهداف زير بوجود آمده اند: ايجاد ديدگاهی سازمانی از عمليات سازمان ايجاد يک واسطه نزديک به کاربر در انواع سبکهاي تصميم فردي تهيه کنترلهاي کارا وبه موقع دسترسی سريع به اطالعات دقيق متمايز ،فشرده ودنبال کردن داده ها واطالعات حساس تعيين مسائل 1 سيستم های هوش مصنوعی( )AIو سيستم خبره()ES سيستم های هوش مصنوعی( )AIو سيستم خبره()ES ArtificialIntelligence&ExpertSystem هوش مصنوعی علمی است که در آن نحوه ساخت ماشين هايی مطرح می گردد که بر مبنای تفکر انسان و هوش طبيعی عمل می کند. به طور کلی چهار هدف اصلی هوش مصنوعی به صورت زير می باشد: .1انسانی فکر کردن .2انسان گونه عمل کردن .3منطقی فکر کردن .4منطقی عمل کردن دو طبقه کلی هوش مصنوعی عبارتند از :هوش ماشين – سيستم های خبره هوش ماشين :در بسيارس از کاربردهای ربات امروزه از وسيله ای استفاده می شود که به آن هوش ماشين گفته می شود.هوش زمانی معنی پيدا می کند که ربات قادر باشد به شرايط محيطی با استفاده از دانش پاسخ دهد. سيستم های خبره :شامل بکارگيری هوش مصنوعی جهت تقليد از فکر افراد خبره جهت پرداختن به مسائل قضاوتی مشکل و مبهم می باشد. 50 1 سيستم های هوش مصنوعی( )AIو سيستم خبره()ES ويژگی های سيستم خبره: روش حل مسئله در سيستم خبره بر خالف ساير برنامه ها روش مرحله به مرحله برای رسيدن به جواب نيست بلکه از روش ابتکار – سعی و خطا استفاده می کند. نظام های خبره برخالف برنامه های ديگر به پردازش دانش می پردازد نه پردازش اطالعات.ويژگی ديگر آن توانايی يادگيری است. مزايا و معايب سيستم های خبره مزايا :دوام و پايداری – تخصص چندگانه – پاسخ سريع معايب :حل کننده مشکالت کلی و عمومی نيستند – حدود تخصصی آنها معلوم نيست – برای مسئله خيلی پيچيده و مشکل مناسب نيستند. سيستم هاي خبره ،دومحدوديت عمده دارند: • • 51 اول اينکه آنها ،علم متناقض رانمی توانند کنترل نمايند دوم اينکه سيستم هاي خبره ،نمی توانند مهارتهاي غيراستداللی رابه عنوان مشخصه شخص حل کننده بکارببرند 1 ساختار سيستم خبره Knowledge Base Knowledge Acquisition User Inference Explanation Inference Engine 1 52 عناصر تشکيلدهنده يک سيستم خبره: 53 .1پايگاه دانش: مجموعهای از دانش ،اطالعات و خبرگی فرد خبره است که بايد از او اخذ شده و به زبان ديگری بازنمايی گردد که استنتاجات روی آن انجام میشود. دو روش بازنمايی: مبتنی بر قاعده شيئ گرا .2موتور استنتاجی: فرايندی است که طی آن، براساس قواعدی خاص که در سيستم تعبيه شده است ،اطالعات موجود در پايگاه دانش پردازش میشود، و نهايتا ً پاسخی برای سؤال مورد نظر ارائه میشود. .3ارتباط با کاربر: بخشی از سيستم است که در آن، سيستم سؤاالتی را مطرح میکند، کاربر بايد پاسخ مناسب را وارد نمايد، سيستم با توجه به پاسخهای داده شده ،)Facts(1کار استنتاج را انجام داده و جواب مسأله را بيان میکند. ديدگاههاي شناخت • • 54 ديد گاه ساخت يافته – از باال به پايين – تجزيه سيستم به زير سيستم ها و تحليل آنها ديدگاه شي گرا – از پايين به باال – شناخت اشياء و روابط فيمابين آنها 1 سيستم های هوش مصنوعی( )AIو سيستم خبره()ES • • • • • • • هوش مصنوعی /سيستم هاي خبره وتأثيرآن برسيستم هاي پشتيبانی تصميم هوش مصنوعی فعاليت ايجاد توانايی درماشين هايی چون رايانه ها جهت به نمايش گذاردن رفتار هوشمندانه است که درانسانها مشاهده می شود . هوش مصنوعی نشاندهنده پيشرفته ترين کاربرد رايانه تابه امروز بود که تالش می کند تابعضی انواع منطق انسانی راتقليد کند . نطفه هاي هوش مصنوعی فقط دوسال پس از استقرار اولين رايانه براي استفاده دربازرگانی گذارده شد. تحقيق هوش مصنوعی ادامه يافت امابه هدفهاي محدودتر کاربردهاي رايانه ،چون سيستم اطالعات مديريت وسيستم پشتيبانی تصميم منجر شد . ليکن درطی زمان پژوهش مداوم ادامه يافت تا مرزهاي استفاده ازرايانه براي اموري که عمدتا ً هوش انسان راطلب می کند ،گسترش يابد. . 55 1 سيستم های هوش مصنوعی( )AIو سيستم خبره()ES • • • • 56 زير مجموعه اصلی هوش مصنوعی ،سيستم هاي خبره هستند. سيستم خبره يک برنامه رايانه اي است که به صورت يک انسان خبره عمل نموده و كاربر را درنحوه حل يک مساله راهنمايی ميکند. عمل استفاده ازيک سيستم خبره را مشورت می نامند که استفاده کننده باسيستم خبره براي راهنمايی مشورت می کند. مفهوم سيستمهاي خبره براين فرض استوار است که دانش متخصصين درحافظه رايانه ضبط ودردسترس کسانی که به کاربرد آن دانش نياز دارند قرارگيرد 1 سيستم های هوش مصنوعی( )AIو سيستم خبره()ES 57 هوش مصنوعی تا کنون دستاوردهای مهم و چشم گيری داشته است. هوش مصنوعی در شاخه های زير کاربرد پيدا کرده است: Robotics رباتيک Pattern Recognition تشخيص طرح Vision بينايی Speech مکالمه پردازش زبان طبيعی Natural Language Processing Neural Network شبکه های عصبی Expert Systems سيستم های خبره 1 سيستم های هوش مصنوعی( )AIو سيستم خبره()ES زبان طبيعی تشخيص طرح ربات ها سيستم های خبره کاربردهای هوش مصنوعی شبکه های عصبی 58 1 سيستم های بينايی سيستمهاي عصبی • سيستمهاي عصبی ) ( Neural Network • از موارد تاريخی حتی با اطالعاتی مبهم و ناقص می آموزد؛در فناوريهاي قبلی از اطالعات ودانش موجود در کامپيوتر که از افراد متخصص گرفته ميشود استفاده می کرديم ولی چون دسترسی به اطالعات به سادگی امکان پذير نيست تصميم گيرندگان بايد از تجربه هاي خود در شرايط گوناگون گذشته استفاده کنند .در اين سيستم کامپيوتري امکان يادگيري از تجربه هاي گذشته وجود دارد وبه اين طريق مسايل حل ميشود. 59 1