Transcript جلسه ۶

‫برنامه کالسی‪:‬‬
‫نظریه و فرضیه‬
‫‪ -1‬طراحی چیست‬
‫‪-2‬تعریف طراحی‬
‫‪-3‬روند حرفه ای شدن طراحی در طول زمان‬
‫‪-4‬مسیرو مراحل فرایند طراحی‬
‫‪-5‬مولدهای مساله طراحی کدامند(کارفرما‪-‬طراحان‪ -‬استفاده کنندگان‪-‬قانون گذاران)‬
‫‪-6‬اجزای مساله طراحی کدامند‬
‫‪-7‬اندازه گیری معیار و داوری در طراحی‬
‫‪-8‬محدودیت های درونی و بیرونی در طراحی‬
‫‪-9‬ماهیت مساله ها راه حل ها و فرایند طراحی‬
‫‪-10‬نظریه های اندیشیدن‬
‫‪-11‬خالقیت و معماری‬
‫‪-12‬راهبردهای طراحی‬
‫‪-13‬فوت و فن های طراحی‬
‫‪-14‬دام های طراحی‬
‫‪-15‬روش های تولید انگاره و ایده‬
‫‪-16‬نقش اسکیس ها ی اولیه در طراحی‬
‫‪-17‬دنیای مجازی و فرایند طراحی‬
‫‪-18‬نقد فرایند طراحی معماران پیشرو‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫شناسایی عوامل مؤثر بر فرآیند و روشهای طراحی‪( .‬معمار‪ ،‬موضوع‪ ،‬بستر طرح)‬
‫شناخت تأثیر ماهیت موضوع در فرایند طراحی‪.‬‬
‫شناخت تأثیر ماهیت بستر در فرایند طراحی‪( .‬بستر جغرافیایی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬تاریخی)‬
‫شخصیت شناسی معمار از منظر روانشناسی‪.‬‬
‫شخصیت شناسی معماری‪( .‬نگرش شخصیت شناسانه به آثار معماری)‬
‫کانسپت (طرحمایه‪ ،‬ساختمایه‪ ،‬جانمایه)‬
‫ارزیابی کالسی‪:‬‬
‫‪ ‬مشارکت کالسی‬
‫‪ ‬ارزیابی پایان ترم‬
‫‪ ‬مقاله موضوع انتخابی‬
‫‪ ‬نقد روش و فرایند طراحی معمار منتخب در قالب مقاله وانجام تمرینات کالسی‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫و ارائه ‪power point‬‬
:‫ منابع و ماخذ‬
‫ طراحان چگونه می اندیشند ابهام زدایی از فرآیند طراحی‬
‫ بوطیقای معماری‬
Bryan Lawson-Design in mind
Bryan Lawson-What Designers Know
Vinod Goel-Sketches of Thought
Bryan Lawson, Kees Dorst-Design Expertise
Kees Dorst-Understanding design
Bryan Lawson-Language of Space






‫آیا آموزش مکتوب می تواند راه به جایی ببرد‪.‬‬
‫ذات مهارت های بسیار پیشرفته چیست؟‬
‫‪ ‬آیا طراحی مفهومی نو ظهور است؟‬
‫‪ ‬در آموزش معماری تمرکز بر روی فرایند است یا فراورده؟‬
‫‪ ‬معماری بومی و مدرن در شیوه ساخت چه تفاوت هایی‬
‫دارند؟‬
‫هدف از آشنایی با روش ها و فرایند طراحی معماری چیست؟‬
‫واژه طراحی هم اسم است و هم فعل‪.‬‬
‫واژه طراحی هم محصول نهایی است و هم فرایند و پروسه‬
‫‪ ‬تفاوت ها و تشابهات فرایند کار مهندسی با طراحی داخلی طراحی مد و‬
‫لباس و طراحی معماری ؟‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫منظم مکانیکی نظامدار دقیق‬
‫فرایند کار مهندسی‬
‫تخیلی پیش بینی ناپذیر خود جوش‬
‫فرایند کار معماری‬
‫سود مندی و سه بعدی‬
‫طراحی داخلی‬
‫معماری از میانه ترین عرصه ها در طیف طراحی است‪.‬‬
‫تعریفی از طراحی‪:‬‬
‫‪ ‬راه حل بهینه برای مجموعه ای از نیاز های واقعی در موقعیتی خاص‬
‫تعریف طراحی از نگاه کریس جونز‪:‬ایجاد تغییر در ساخته های بشر‬
‫آیا فرایند طراحی برای همه کاربری ها یکسان‬
‫است؟(پاالیشگاه نفت‪-‬کلیسا و‪)...‬‬
‫فرایند طراحی از کجا شروع می شود جزییات یا کلیات؟‬
‫اصلی داریم که می گوید بعضی اوقات دم سگ است که آنرا می جنباند‪.‬‬
‫طراح ضرورتا از جزء به کل حرکت نمی کند بلکه اغلب در همان ابتدا برای روشن شدن ذهن خود به جزئیات می پردازد‪.‬‬
‫آیا شیوه های مشرتکی برای اندیشیدن در روند طراحی معماری وجود‬
‫دارد؟‬
‫‪ ‬ذاتی است یا آموزشی و اکتسابی ؟‬
‫فرایند طراحی ‪:‬‬
‫‪ ‬اندیشه مشترک در همه انها یک سلسله فعالیت های روشن و قابل تشخیص‬
‫است که به ترتیب منطقی پیش بینی پذیر است‪.‬‬
‫علل بوجود آورنده طراحی معماری چیست؟‬
‫مسیر فرآیند طراحی ‪:‬‬
‫‪ ‬نمودار هایی از فرآیند طراحی ‪:‬‬
‫‪.1‬‬
‫موسسه سلطنتی معماران بریتانیا (‪)1965‬‬
‫ارائه‬
‫گسترش‬
‫‪.1‬جذب ‪:‬گرد آوری و تنظیم اطالعات‬
‫‪ .2‬بررس ی کلی ‪ :‬جست و جوی ماهیت و راه حل ها‬
‫‪.3‬گسترش ‪ :‬توسعه یا پاالیش یک یا چند راه حل آزمایش ی حاصل از مرحله ‪2‬‬
‫‪.4‬ارائه ‪ :‬ارائه راه حل‬
‫بررسی‬
‫کلی‬
‫جذب‬
‫‪ ‬این مراحل ضرورتا پی در پی نیست‬
‫‪ ‬ارائه گزارش های مدون و مکتوب کلی و زمان بر یا بد توضیح دادن‬
‫مساله موجب بازگشت از مرحله های بعدی به قبلی می شود‪.‬‬
‫‪ ‬ایجاد جهش‬
‫مسیر فرآیند طراحی ‪:‬‬
‫‪.2‬نمودار ‪ Markus‬و ‪Maver‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪.‬‬
‫تحلیل ‪ :‬نظم دادن و ساختار بخشیدن به مسئله‬
‫ترکیب ‪ :‬تالش برای خلق پاسخ مسئله‬
‫ارزیابی ‪ :‬سنجش منتقدانه راه حل های پیشنهادی‬
‫تصمیم گیری‬
‫ارزیابی‬
‫ترکیب‬
‫تحلیل‬
‫تحلیل‪:‬‬
‫دسته بندی اهداف‪-‬کشف رابطه ها‪-‬جستجوی منظم در اطالعات‪-‬نظم دادن به مساله‬
‫ترکیب‪(:‬اقدام(‬
‫تالش برای خلق پاسخ به مساله‪-‬تولید راه حل‬
‫ارزیابی‪:‬‬
‫نقد راه حل های پیشنهادی درمسیر اهداف‬
‫مرحله تحلیل‪:‬‬
‫هدف نهایی(برنده شدن)‬
‫استراتژی ‪:‬حمله یا دفاع‬
‫مرحله ترکیب‪:‬‬
‫پیشنهاد یک حرکت(نیازمند ارزیابی قبل از انجام است)‬
‫ایده کلی یا جزئی‬
‫اگر حرکت اولیه درست نبود ؟(ترکیب)‬
‫اگر برداشت اولیه از مساله و اهداف درست نبود ؟(تحلیل)‬
‫لزوم حلقه های بازگشت‬
‫‪ ‬نکات عمده طرح ها(کل) به طرح تفصیلی(جزء) مورد‬
‫نظر تام مارکوس است‪.‬‬
‫رابرت ونتوری ‪:‬‬
‫ً‬
‫فرد ضرورتا از کل به جز حرکت نمی کند ‪،‬بلکه در همان ابتدا برای‬
‫روشن شدن ذهن خود به جزییات می پردازد‪.‬‬
‫مسیر فرآیند طراحی ‪:‬‬
‫ممکن است از معماری به معمار دیگر طراحی متفاوت باشد‪.‬‬
‫یا از پروژه ای به پروژه ای دیگر‬
‫هیچ مسیر روشنی را در فرآیند طراحی نشان نمی دهد‪.‬‬
‫دانستن ان که طراحی مشتمل بر مراحل تحلیل ‪،‬ترکیب و‬
‫ارزیابی است که در چرخه تبادلی به هم مربوط اند‪ ،‬بیشتر‬
‫از آنچه آگاهی از حرکت های شنای پروانه ممکن است مانع‬
‫غرق شدن در استخر شود ‪،‬فرد را قادر به طراحی نمی کند‪.‬‬
‫آیا تنها خود طراح است که باید فرایند را‬
‫برای خود تالیف کند‪.‬‬
‫‪ ‬آیا طراحان بیشتر به نوع طراحی خود فکر می کنند یا شیوه خط‬
‫کشیدنشان؟‬
‫‪ ‬شاید فهم روند و شیوه طراحی طراحان خوب جالب تر است تا روش‬
‫شناسی طراحی‬
‫مسیر فرآیند طراحی ‪:‬‬
‫‪.3‬الگوی ‪( Darke‬مولد اولیه )‬
‫ابتدا مشخص می کنی به نظر توچه‬
‫چیزی ممکن است جنبه مهم مسئله باشد‪.‬‬
‫( ایده های اولیه )‬
‫بر اساس آن طرحی ابتدایی به وجود می آوری‬
‫و سپس آن را آزمایش می کنی تا ببینی چه‬
‫چیز های دیگری می توانی درباره مسئله‬
‫کشف کنی‪.‬‬
‫نمیتوان از برنامه شروع کرد و بعد به طراحی پرداخت ‪،‬باید‬
‫طراحی و برنامه ریزی را همزمان شروع کرد‪.‬‬
‫تحلیل‬
‫حدس‬
‫مولد‬
‫مسیر فرآیند طراحی ‪:‬‬
‫طراحی فرآیندی است که در آن مسئله و راه حل به همراه یکدیگر شکل می گیرند‪.‬‬
‫نمودار هیچ گونه نقطه شروع و پایان و یا جهت‬
‫حرکت از فعالیتی به فعالیت دیگر را نشان‬
‫نمی دهد‪.‬‬
‫فرآیند طراحی به مثابه تعامل میان مسئله و راه‬
‫حل از طریق فعالیت های سه گانه تحلیل ‪،‬‬
‫ترکیب و ارزیابی است‪.‬‬
‫تعامل میان مسئله و را حل ‪.‬هر یک قرینه دیگری است‬
‫بخش دوم ‪ :‬مسئله ها و راه حل ها‬
‫عمل طراحی همچون پزشکی ‪،‬تنها زمانی مورد نیاز است که شرایط موجود رضایت بخش نیست‪،‬اما کدام روش‬
‫بهتر است ‪ ،‬برطرف کردن عوارض بیماری یا جستجوی علل؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟‬
‫عرصه های طراحی سه بعدی‪:‬‬
‫کدام رشته پیچیده تر و دشوار تر است‪.‬‬
‫‪-1‬میزان دشواری‬
‫امری ذهنی است‬
‫طراحی شهری بزرگ تر از معماری‬
‫‪-2‬مقیاس‬
‫‪-3‬سطح پرداختن به جزئیات‬
‫آنچه برای معماران جزء به نظر می رسد برای رشته های دیگر ممکن است پیچیده تر و مهم تر باشد ‪.‬‬
‫هیچ پایان طبیعی برای فرآیند طراحی وجود ندارد‪.‬‬
‫‪ ‬حال نهایت مساله طراحی کجاست؟‬
‫‪ ‬وقت تمام می شود‪.‬‬
‫‪ ‬ارزش نداشتن ادامه کار‬
‫‪ ‬و‪...‬‬
‫جلسه چهارم ‪:‬اندازه گریی و داوری در طراحی‬
‫راه حل های طراحی تا چه اندازه پاسخ گوی مساله پیچیده اش است؟‬
‫چگونه می توان بین راه حل های گوناگون دست به انتخاب زد؟‬
‫توجه به ‪:‬‬
‫کارکرد اصلی و محوری هر عملکرد در طراحی‬
‫مثال کارکرد اصلی در گلخانه جذب و حفظ حرارت آفتاب است‪.‬‬
‫‪ ‬در آموزشی چیست؟و‪...‬‬
‫در میان متغیر های فراوان برای هر کاربری‬
‫‪-1‬اولویت بندی‪:‬معیارهای گوناگون ارزیابی اهمیت یکسانی ندارند‬
‫‪-2‬ذهنی و کیفی بودن بسیاری از معیارها‬
‫‪-3‬هر یک از داوری ها و سنجش ها در ارزیابی همه جانبه و کلی چه نقش یا رابطه ای‬
‫دارند‪.‬‬
‫داوری در فرایند طراحی‬
‫ارزیابی شامل‬
‫کمیت ها و‬
‫کیفیت ها‬
‫است‪.‬‬
‫آئین نامه نویسی برای کمیت ها آسان و برای کیفیت ها در معماری دشوار است‪.‬‬
‫مثال رعایت حریم‬
‫خلوت‬
‫چشم انداز‬
‫برای بررسی فرایند طراحی از چه روشی استفاده می شود؟‬
‫متغیر کدام است؟‬
‫از چه مقیاسی ؟‬
‫انواع مقیاس ها‬
‫‪-1‬نسبی‬
‫هم فاصله و هم میزان را مشخص می کند‪.‬‬
‫سن – طول‬
‫‪-2‬بازه ای یا فاصله ای‬
‫میزان توانمندی در طراحی نما توسط معماران‬
‫اختیاری بودن بودن نقطه صفر ‪-‬ارزیابی ذهنی‬
‫دما‬
‫‪c 20 10‬‬
‫‪F 68‬‬
‫‪50‬‬
‫‪-3‬ترتیبی ‪ :‬تنها ترتیب مهم است فاصله هایش مساوی نیست و صفر ندارد‪.‬‬
‫میزان رضایت‪-‬شامل عوامل بسیار در ارزشیابی است‪.‬‬
‫‪-4‬اسمی‬
‫نمایه ای برای تشخیص شی ای که از دیگری آنرا متفاوت و متمایز می کند‪.‬‬
‫نوع مصالح –سبک معماری‬
‫در داوری باید از وسوسه رتبه بندی ترتیبی طرح ها مبارزه کرد‪.‬‬
‫‪ ‬در داوری باید از وسوسه رتبه بندی ترتیبی طرح ها مبارزه کرد‬
‫‪ ‬تکلیف سنجش فرایند طراحی معماری چیست؟‬
‫‪ ‬نگاهی به ارزیابی طرح های معماری‪-‬حمید ندیمی‬
‫انواع روش های طراحی‬
‫‪ ‬الکساندر‬
‫‪ ‬آرچر‬
‫‪ ‬جونز‬
‫‪ ‬آزیمو‬
‫‪ ‬گلدشیت‬
‫‪ ‬رزوفسکی‬
‫‪ ‬پوپر‬
‫‪ ‬و دیگر معماران‬
‫روش ارزیابی ‪ARCHER 1960‬‬
‫نه فاصله ای و نه ترتیبی است‪.‬‬
‫فقط امتیاز دهی از ‪ 0‬تا ‪(100‬مقیاس نسبتی)‬
‫و داده ها همچون یک مقیاس نسبتی حقیقی می شود‪.‬‬
‫البته شرط او‬
‫انتخاب درست داوران‬
‫شرایط کنترل ثابت ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟‬
‫توجه به میزان امهیت و بزرگی یک فاکتور در روند طراحی معماری‪:‬‬
‫میزان اهمیت نورگیری در کالس درس چه میزان است؟‬
‫حواس پرتی‬
‫آئین نامه های‬
‫سرو صدا و دید به بیرون‬
‫نامعقول‬
‫تابش زننده نور خورشید‬
‫کوران هوا‬
‫اتالف دمای زیاد‬
‫نتایج نامطلوب آیین نامه های جز‪ .‬نگر‬
‫آیین نامه های نا معقول معماری و شهر سازی ما کدامند؟‬
‫روش طراحی کریستوفر الکساندر‪:‬‬
‫فهرست بندی خواسته ها‬
‫فهرست شروط یک مساله طراحی‬
‫بررسی رابطه متقابل بین شروط‬
‫ایجاد خوشه هایی که عوامل همبستگی شدید مثبت با هم دارند و با دیگران به نسبت بی ارتباطند‪(.‬داده‬
‫کامپیوتری )‬
‫نوع همبستگی بین شروط‬
‫مثال در طراحی یک قوری‪:‬‬
‫مصالح کمتر‬
‫‪-1‬سادگی‬
‫هر کارکرد قوری مصالح خودش را داشته باشد‬
‫‪-2‬عملکرد‬
‫مصالح کمتر اتصاالت ساده تر‬
‫‪-3‬اتصاالت‬
‫ارزان ترین مصالح مناسب‬
‫‪-4‬صرفه اقتصادی‬
‫‪1‬و‪ 3‬همبستگی ‪1 / +‬و‪ 2‬همبستگی –‪ /‬و ‪2‬و‪ 3‬همبستگی – ‪/‬‬
‫نقد روش الکساندر‪:‬‬
‫‪-1 ‬عمال فهرست بندی به دلیل آنکه امکان ایجاد راه حل نوینی در آینده‬
‫وجود دارد درست نیست‪.‬‬
‫‪-2 ‬همه خواسته ها ارزش یکسانی ندارند‬
‫‪ -3 ‬ارتباط بین خواسته ها یک اندازه قوی نیست‪(.‬عدم وجود اولویت‬
‫بندی بین خواسته ها)‬
‫مثال ارزش مقابله با ورود حشرات با طراحی پارکینگ ها حتما یکسان‬
‫نیست‪.‬‬
‫معیار سنجش عمومی‬
‫در جامعه برای برون رفت از مشکالت داوری طرح ها‬
‫بر سود و زیان حاصل از آن‬
‫تحلیل هزینه –فایده‬
‫این روش به ظاهر ساده ولی واقعا بحث برانگیز است‪.‬‬
‫آالیش محیطی‬
‫حفظ حیات وحش(کیفی)‬
‫سود حاصل از ترابری و احداث بناهای تجاری کمی است ولی سود‬
‫ناشی از آسایش کیفی است‪.‬‬
‫لذا طراحی نوعی کار آشفته است که مستلزم داوری های‬
‫ارزشی‬
‫میان گزینه های است که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند‪.‬‬
‫الگویی از مساله های طراحی(جستجوی مولدهای مسائل طراحی)‬
‫کارفرما‬
‫استفاده کنندگان‬
‫طراح‬
‫قانونگذاران‬
‫‪ ‬آیا مساله طراحی از کارفرمایان نشات می گیرد؟‬
‫‪ ‬ممکن است طراحان بدون کارفرما چیزهایی را کشف کنند و بسیاری کارهای جالب دقیقا در‬
‫شرایط بدون کارفرما انجام می شود‪.‬‬
‫‪ ‬تمایز بین کارفرما و استفاده کنندگان‬
‫‪ ‬قانون گذاران‬
‫مسایلی را مطرح می کنند که ممکن است با منافع کارفرما در تضاد باشد‬
‫‪ ‬ضوابط برنامه ریزی شهری‬
‫‪ ‬از زیاده روی های عموم مردم حراست می کنند‬
‫‪ ‬اما اینکه چقدر قوانین و ضوابط سودمند است یا نه خود باید بررسی شود؟؟؟‬
‫کارفرما‬
‫مسایل طراحی اغلب از ذهن کارفرما برمی خیزد نه طراح‬
‫در واقع کسی که نیاز و خواسته ای دارد ولی بدون کمک قادر به حل‬
‫مساله نیست‬
‫انواع کارفرماها‪:‬‬
‫شخصی‬
‫سازمانی‬
‫(کارفرما و استفاده کنندگان یکی می باشند‬
‫کارفرما برای سود کار کند)‬
‫آیا در ورای هر اثر و بنای شاخص کارفرمای شاخصی است؟(تحقیق)‬
‫که این افراد معموال با جسارت هستند‬
‫خطر می کنند‬
‫در بحران های ناگریز بر اعصابشان مسلط هستند‬
‫کارفرما ها بعنوان منبع برنامه یا شریک خالق فرایند کار‬
‫استفاده کنندگان‬
‫در برخی پروژه ها بمانند مجتمع های مسکونی بیمارستان مدارس و‪...‬‬
‫کارفرما ها رابطه ای با استفاده کنندگان ندارد‪.‬‬
‫جایگاه مسئوالن اداری و سیاسی‬
‫نقش رابط بین طراح و مردم را بازی می کنند‪.‬‬
‫برای درک واقعی نیازهای استفاده کنندگان طراحان به علوم دیگری چون علوم انسانی و اجتماعی‬
‫دست می آویزند‪.‬‬
‫اما علوم اجتماعی عمدتا توصیفی و علوم طراحی از جنس الزاما تجویزی است‪.‬‬
‫اصوال دسترسی به استفاده کنندگان نسبت به کارفرمایان در طراحی کمتر اتفاق می افتد‪.‬‬
‫فرق هنرمند و طراح در چیست؟‬
‫در آزادی عمل در پاسخ گویی به مساله‬
‫طراحان نمی توانند خود را صرف مواردی کنند که تنها برای خودشان جذاب است‪.‬‬
‫طراح تا چه اندازه مجاز به ارضای عالیق هنری اش است؟‬
‫تابعی از مساله طراحی و ماهیت آن‬
‫و رابطه بین کارفرما و طراح دارد‪.‬‬
‫در انتخاب طراح مناسب گواهی کارهای پیشین اهمیت می یابد‪.‬‬
‫ثابت‬
‫عموما در دسترس‬
‫‪ ‬خواسته های قانون گذار‬
‫‪ ‬خواسته های استفاده کنندگان‬
‫نیستند‬
‫در جریان پیشرفت طرح اولویت هایی‬
‫‪ ‬خواسته های کارفرما‬
‫را مطرح می کنند‬
‫قیود تازه ای‬
‫‪ ‬خواسته های طراح‬
‫طرح می کنند‬
‫نقش متفاوت مولد های محدود کننده ‪:‬‬
‫هر یک از مولدهای مسئله طراحی محدودیت‬
‫هایی را البته به درجاتی متفاوت از انعطا ف‬
‫پذیری بر راه حل طراحی تحمیل می کنند‪.‬‬
‫قلمرو حمدودیت های طراحی‬
‫محدودیت های درونی‬
‫محدودیت های بیرونی‬
‫محدودیت های درونی ‪ :‬باید ها و نبایدها‬
‫بخش اعظم برنامه طرح‬
‫شامل تعداد و ابعاد فضاها ‪،‬در انواع و کیفیت های‬
‫گوناگون‪-‬رابطه مطلوب بین فضاها‪-‬نمودارهای حبابی شکل(‪(bubble diagram‬‬
‫محدودیت های بیرونی ‪ :‬چنین عواملی در اختیار‬
‫طراح نیست‪ ،‬آن ها وجود دارند و طراح مجبور‬
‫است با آنها کار کندکه شامل عواملی نظیر بستر‬
‫موقعیت یا زمینه خاص ی که قرار است طرح در آن‬
‫اجرا شود‪،‬شرایط زمین ‪،‬کیفیت خاک و‪........‬‬
‫در طراحی تئاتر نه نمایش نامه و نه صحنه در دسترس طراح است‪.‬‬
‫ولی ترکیب خاص ی از ایندو می تواند الهام بخش مجموعه ای منحصر‬
‫بفرد می باشد‪.‬‬
‫در پل سازی طول دهنه ‪ .‬نوع خاک و‪...‬‬
‫ساخت پل در کنار یک کلیسای تاریخی‬
‫محدودیت های بیرونی الهام بخش هستند‪.‬‬
‫در اختیار طراح نیستند –وجود دارند و طراح مجبور است با آنها کار‬
‫کند‪.‬‬
‫جنبش مدرن در پی کاهش این عوامل بود در جهت راه حل های عمومی‬
‫تر و جهانی‬
‫نقش محدودیت های درونی و بیرونی‬
‫اهمیت اساس ی قلمرو محدودیت ها در آزادی‬
‫طراح نهفته است‪.‬‬
‫محدودیت های درونی آزادی بیشتری به طراح‬
‫ً‬
‫می دهد زیرا این قیود عموما در اختیار طراح است‪.‬‬
‫معمار با تجربه در طراحی سعی می کند به محدودیت های بیرونی و‬
‫بستر بپردازد‪.‬‬
‫و معمار بی تجربه در محدودیت های درونی و برنامه غوطه ور است‪.‬‬
‫کارکرد محدودیت های طراحی‬
‫هدف محدودیت ها تضمین اینکه نظام یا ش ی طراحی شده عملکردهای خواسته شده را‬
‫حداملقدور تامین کند‪.‬‬
‫برای رسیدن به الگویی عمومی در جهت رسیدن به این هدف چهار کارکرد را در نظر می گیریم ‪:‬‬
‫کارکرد های بنیادین ‪:‬‬‫‪Radical‬محدودیت های ریشه ای و بنیادین‬
‫قیودی که با مقاصد اولیه ش ی یا سیستمی که طراحی می شود سر و کار دارد‪.‬‬
‫مثال در مدرسه قیودی که به نظام آموزش ی آن مدرسه مربوط است‪.‬‬
‫این محدودیت ها دارای دامنه وسیعی است‪.‬‬
‫اما تفسیر از این محدودیت ها برای مولد های مختلف متفاوت است‬
‫مثال در بیمارستان آنچه برای بیماران خوب است برای کارکنان پزشکی ممکن است ناراحت‬
‫کننده باشد‪.‬‬
‫کاکرد های شکلی ‪ :‬قیودی که به سامان بصری شکل مربوط است‪.‬‬
‫سبک های مدوالر‬
‫رنگ‬
‫شکل‬
‫تناسبات‬
‫سبک های کالسیک‬
‫کارکرد های نمادین ‪ :‬نقش نمادگرایی در فرآیند طراحی دربرابر نقش آن در نقد‬
‫طراحی مدرن کمتر و پست مدرن بیشتر؟؟؟‬
‫چه میزان به معماری نمادگرا نیاز است‬
‫کارکرد های عملی ‪ :‬جنبه هایی از مسئله طراحی است که با واقعیت تولید‪،‬‬
‫ساختن و بنا کردن طرح ارتباط دارد‪.‬‬
‫تالیف و تنظیم همه ی این محدودیت ها به عهده ی طراح است‪.‬‬
‫دام های طراحی‬
‫‪-1‬دام مقوله‬
‫تشخیص مسئله با رایج ترین راه حل دم دست‬
‫انتقال راه حل های قبلی به جدید‬
‫عدم توجه به تفاوت ها‬
‫ایجاد سبک های مجله های مسحور معماری خاص ی شدن‬
‫توجه شکلی و بصری به موضوعی‬
‫دام های طراحی‬
‫‪ -2‬دام معما‬
‫ً‬
‫مسئله های طراحی معما نیست اما غالبا‬
‫اجزایی شبیه معما دارد‪.‬‬
‫ گاه یافتن راه حل آنچنان ما را خشنود می کند که نقطه ای‬‫محوری از طرح می شود و مانع ظهور سایر ایده های مهم‬
‫می شود‪.‬‬
‫لذت بردن از جدول کلمات متقاطع‬
‫برنامه خود می تواند مانند معما عمل کند‪.‬در حالیکه طراحی معما نیست بلکه اجزا شبیه معما دارد‪.‬‬
‫برنامه‬
‫گاهی می تواند شبیه جورچین عمل کند‪.‬‬
‫ثابت نگهداشتن تعداد معدودی قیود یا ثابت نگهداشتن دور ظاهری پالن‬
‫دام های طراحی‬
‫‪ -3‬دام عدد و هندسه‬
‫ضوابط و مقررات ساختمانی‬
‫‪-4‬دام عرف ابزار قدرتمندی چون دست نگاره خود می تواند دامی برای طراحان باشد‪.‬‬
‫طراح تدریجا به ظاهر نقشه عالقه مند میشود تا چیزی که می خواهد نشان دهد‪.‬‬
‫اسکیس ها و طرحواره های آمادگی برای امتحانات‬
‫دید پرنده‬
‫و‪....‬‬
‫‪ -5‬دام انگاره‬
‫طراح همواره انگاره ای از طرح نهایی را در ذهن خود دارد‪.‬‬
‫رسیدن از ایده تا واقعیت نیاز به هنرمندی و تجربه دارد‪.‬‬
‫فاصله حرف تا عمل در طراحی معماری‬
‫تفکر خالق‬
‫خالقیت ‪ -‬خالقیت ‪ :H‬خالقیتی که منجر به ایده های بدیع و‬
‫ً‬
‫اساساجدید در تاریخ جهان می شود‪.‬‬
‫ خالقیت ‪ : P‬ایده ای که در اصل برای ذهن فرد بدیع‬‫ً‬
‫است حتی اگر برای دنیا لزوما جدید نباشد‪.‬‬
‫الگوی فرآیند خالقه ‪:‬‬
‫پنج مرحله را می توان در فرآیند خالقیت تشخیص داد‬
‫”دریافت اولیه“ ‪” ،‬تدارک“‪” ،‬نهفتگی“ ‪“،‬روشنگری ” ‪،‬‬
‫”نفی وثبات ”‬
‫‪ ‬هرمان هرتز برگر ‪:‬‬
‫‪ ‬برای من خالقیت عبارت از یافتن راه حل هایی برای همه این‬
‫چیزهایی است که معارض هم اند و نوعی غلط خالقیت آن است که‬
‫فراموش کنی گاهی باران می آید‪،‬فراموش کنی آدم های زیادی آنجا‬
‫هستند و صرفا بر اساس ایده هایی که در سر داری پلکانی زیبا‬
‫بسازی ‪.‬این خالقیت نیست‪،.‬خالقیت قالبی است‪.‬‬
‫بوطیقای معماری‬
‫(آفرینش در معماری)‬
‫راهبردهای نامحسوس‬
‫به سوی خالقیت معماری‬
‫پیش شرط های خالقیت معمارانه‬
‫‪ ‬تصور‬
‫‪ ‬تخیل‬
‫‪ ‬برای ایجاد طرحی متفاوت وشگفت انگیز‪ ،‬یک معمار به هردو عرصه تخیل وتصور نیاز دارد‪.‬‬
‫تخیل‬
‫ّ‬
‫‪ ‬تخیل توانایی ذهنی ایجاد تصاویر اشیاء ویا موقعیت هایی است که قبال وجود نداشته‬
‫اند‪،‬برای مثال‪،‬رویت فردی که بر روی آب راه می رود نوعی تخیل است‪.‬‬
‫‪ ‬تخیل تنها در ذهن وجود دارد ونمی تواند واقعی باشد ‪.‬‬
‫‪ ‬رویاها وخیالها اجزای تخیل اند وبخش ی از کنش خیال پردازی به شمار می آیند‪.‬‬
‫[مکتب بیان گرایی برگرفته از خیال انسان که ریشه در مکتب فکری روانکاوی دارد‪،‬همانند‬
‫کارهای آنتونی گائودی]‬
‫[مفهومی به نام خلسه یا معماری خلسه آور که به تازگی توسط جنکز مطرح شده ‪ ،‬ریشه در‬
‫تخیل دارد‪].‬‬
‫تصور‬
‫‪ ‬توانایی ذهن برای دیدن چیز هایی که وجود دارند‪.‬‬
‫‪ ‬تصور با واقعیت مرتبط است وبازآفرینی وتکرار آنچه که وجود دارد‪ ،‬است‪.‬‬
‫‪ ‬تصور داللتی ضمنی و عملگرا دارد‪.‬‬
‫[به عنوان مثال وقتی آدرس ی را به کس ی می دهید ‪ ،‬او نشانه های آن را در ذهن تصور‬
‫ً‬
‫میکند‪ ،‬مثال ‪ 50‬قدم بعد از دومین چراغ راهنمایی‪ ،‬دست چپ بعد از پمپ بنزین ]‬
‫ارتباط بین تصور و تخیل‬
‫‪ ‬تصور با واقعیت مرتبط است و تخیل به عرصه غیر واقعیت‪.‬‬
‫‪ ‬تصور سازنده چیزهایی است که می توانند باشند یا اتفاق بیفتند [تصور کاشتن یک درخت‬
‫و بارور شدن آن ]‬
‫‪ ‬تخیل سازنده چیزهایی است که وجود ندارند و هرگز نبوده اند‪ [ .‬قالیچه پرنده ]‬
‫‪ ‬تخیل عامل تسریع کننده تصور است و تصور به عنوان نوعی صافی که تخیل برای پیوستن‬
‫به واقعیت باید از آن بگذرد‪ [ .‬رویاها و تصوراتی ک در ذهن شکل می گیرند ‪ ،‬ابتدا باید‬
‫تصور شوند تا بتوانند نماد عینی و کالبدی پیدا کنند‪ .‬مانند تخیل قالیچه پرنده و تصور‬
‫ساختن هواپیما ]‬
‫‪ ‬تخیل و تصور ‪ ،‬توأ مان به خلق آثار جدید کمک کرده و باعث ارتقای واقعیت می شوند‪.‬‬
‫‪ ‬معمار می تواند اثر معماری را محصول قوه تصور خویش بداند‪.‬‬
‫هدف از تخیل وتصور‬
‫‪ ‬خالقیت به عنوان هدف غایی فرایند تصور است‪.‬‬
‫‪ ‬تصور به حیطه اندیشه تعلق دارد در صورتیکه خالقیت در عرصه ساختن معنا‬
‫می یابد‪.‬‬
‫‪ ‬ارسطو این موضوع را در ماوراءالطبیعه چنین بیان می کند‪:‬‬
‫« یک مرحله از فرایند تولید تفکر ومرحله دیگر ساختن نامیده می شود‪ :‬آنچه از نقطه‬
‫آغازین و فرم شروع ودنبال می شود تفکر است وآنچه از انتهای تفکر ادامه می یابد‬
‫‪ ،‬ساختن است‪».‬‬
‫[ همانند یک ایده و مفهومی که در ذهن معمار تصور و سپس در یک کالبد متبلور‬
‫شده و یک بنای خالقانه ‪ ،‬ساخته می شود‪].‬‬
‫تعریف خالقیت‬
‫‪ ‬خالقیت فرایندی است که به واسطه آن قوه تصور در جهان شکل می گیرد‪ [ .‬از بدو‬
‫تصور کردن چیزی تا به وقوع پیوستن و ساختن آن ‪ ،‬فرایند خالقیت در حال تکامل‬
‫است و این تفکر خالقانه می باشد که ایده را به کالبد تبدیل می کند‪].‬‬
‫‪ ‬خالقیت به عنوان نوعی فرایند ‪ ،‬شکل دهنده انجام و نهایت چیزها و واقعیت هاست‪.‬‬
‫‪ ‬خالقیت مفهوم غایی واالترین کلیت است که بر پایه واقعیت شکل می گیرد‪ [ .‬در یک‬
‫اثر معماری خالقانه ‪ ،‬مفهوم خالقیت ‪ ،‬در یک کلیت ساختمانی قابل درک است ‪].‬‬
‫[ تفکر خالق را میتوان در آثار کاالتراوا مشاهده کرد که از اسکلت بدن انسان و حیوانات‬
‫در طراحی سازه ‪ ،‬الهام می گیرد‪].‬‬
‫خالقیت در معماری‬
‫‪ ‬معماری‪ ،‬نوعی هنر وحرفه و بیانی از ذهنیت ‪.‬‬
‫[ هنر می باشد چون با ترکیب بندی و زیباشناس ی ‪ ،‬رنگ ‪ ،‬نور ‪ ،‬بافت و‪ ...‬سرو کار دارد‪.‬‬
‫حرفه می باشد چون باید ساخت شود و نیاز به انواع تخصص ها می باشد‪.‬‬
‫بیانی از ذهنیت است چون ابتدا به صورت یک ایده در ذهن تصور شده و سپس ساخته‬
‫می شود‪] .‬‬
‫‪ ‬معماری حتی در معنوی ترین شکل خود هنری کاربردی است ‪ .‬زیرا هدف از معماری‪،‬‬
‫خدمت آن به بشریت است ‪.‬‬
‫‪ ‬خالقیت معماران باید از خالل نوشته هایشان و نیز کوشش های ایشان در جهت توسعه‬
‫و تکامل پروژه هایشان ‪ ،‬استخراج شود‪.‬‬
‫‪ ‬فرانک لوید رایت ‪ ،‬تصور خالق را نور انسانی در نوع بشر خوانده و موجودات خالق را‬
‫منتسب به خدایان دانسته است‪.‬‬
‫اصل بازی و جدیت‬
‫‪ ‬به گفته افالطون هنرهایی چون موسیقی‪،‬تئاتر و نقاش ی به اصل بازی بسیار وابسته اند ‪ ،‬در‬
‫ً‬
‫صورتی که هنر معماری مجموعا بر پایه اصل جدیت استوار است‪ ( .‬او آثار معماری را به‬
‫عنوان آفریده های یک نیاز جدی و عادت بسیار مهم بشر ‪ ،‬مورد مطالعه قرار می دهد‪).‬‬
‫‪ ‬معماری خوب وخالقانه از توازن بین «فارغ بالی » (رهایی ‪،‬شوخی یا طنز) و«بازی» از یک‬
‫طرف واز طرف دیگر اصل «جدیت »حاصل می شود‪.‬‬