Transcript استراتژی مدیریت اطلاعات جهانی

‫زیرساختها و استراتژیهای مدیریت اطالعات‬
‫جهانی و تاثیر آن بر دموکراسی در جوامع امروز‬
‫استاد درس‪:‬‬
‫آقای دکتر آکوچکیان‬
‫ارائه دهندگان‪:‬‬
‫امیر همتی‬
‫لیال بارانچی‬
‫پروژه درس تفکر استراتژیک‬
‫بخش اول‬
‫زیرساختها و استراتژیهای مدیریت اطالعات‬
‫در این بخش به لزوم بکارگیری استراتژی‬
‫مدیریت اطالعات و همچنین به نقش جهانی‬
‫سازی و تغییراتی که پیامد آنست پرداخته‬
‫شده و سیر تکامل استراتژیهای شرکتهای‬
‫مختلف تحلیل شده است‪.‬با معرفی نقش‬
‫استراتژیهای کنترلی در شرکتها‪ ،‬افق بهتری از‬
‫جهانی سازی پیش روی ماست و در ادامه نیز‬
‫سیستمهای اطالعات جهانی و معرفی‬
‫استراتژیهایی که ماحصل آن است‪ ،‬تحلیل شده‬
‫اند‪.‬‬
‫مقدمه‬
‫جهانی شدن رقابت‪ ،‬در تعیین استراتژی برای شرکتها یک اصل محسوب می شود‪ .‬برای ایجاد رقابت‬
‫موثر‪ ،‬شرکتها باید فعالیتهای خود را بر پایه جهانی شدن هماهنگ نموده و برنامه ریزی نمایند‪.‬‬
‫با وجود اینکه بسیاری از شرکتها استراتژی گسترش فعالیتهای خود را در سطح جهانی در دستور کار‬
‫دارند اما تعداد شرکتهایی که استراتژی معینی را برای مدیریت تکنولوژی اطالعات در سطح بین‬
‫المللی دارند‪ ،‬بسیار کم است‪.‬‬
‫بدالیل ذیل استراتژی مدیریت اطالعات در سطح جهانی مورد نیاز شرکتهاست‪:‬‬
‫جهانی شدن صنایع‪ :‬رشد جهانی شدن صنایع و تکیه اغلب آنها بر تکنولوژی اطالعات به عنوان‬
‫هماهنگ کننده و بازوی عملیاتی؛‬
‫شرایط رقابت بین ملیتها‪ :‬وضعیتی که در آن تقابل فرهنگ های گوناگون و تقابل صنایع در عین‬
‫کنار هم بودن باید مدنظر قرار گرفته شود‪.‬‬
‫مقدمه‬
‫گرایش به جهانی سازی نیازمند داشتن ارزیابی از مهارتهای موجود در بازار سهام است‪ .‬سازمانها برای مشارکت‬
‫موثر در تغییرات بوجود آمده در بازار به این مهارتها وابسته هستند‪ .‬پورتر هماهنگی بین شبکه های پیچیده از‬
‫فعالیتهای مختلف در سطح جهان را که در حال افزایش است‪ ،‬منبع اولیه برای ایجاد مزیت رقابتی می داند‪ .‬او‬
‫معتقد است که استراتژیهای جامع اغلب شامل هماهنگی با ائتالف بین شرکا است همانطور که این هماهنگی‬
‫باید در بین صاحبان سهام شرکت نیز وجود داشته باشد‪.‬‬
‫چرا شرکتها به استراتژی مدیریت اطالعات نیاز دارند؟‬
‫سود حاصله از جهانی سازی صنایع به رویه کشورها و میزان تالش آنها گره‬
‫نخورده بلکه بیشتر متاثر از چگونگی فعالیتهای رنجیره ارزش صنعت است که‬
‫خود را با سیستم جهانی وفق داده است‪ .‬پیاده سازی چنین سیستمی شامل‬
‫مشارکتهایی با نهادهای مستقلی است که فرآیند های مدیریت اطالعات را در‬
‫چارچوب مرزهای قانونی سازمان انجام داده و در ضمن از تبادل اطالعات در بین‬
‫ملیتهای مختلف نیز بهره می برند‪ .‬برای شرکتهایی در سطح جهانی تمرکز بر‬
‫هماهنگی فعالیتهای زنجیره ارزش‪ ،‬شامل تحلیل چگونگی انجام فعالیتهای‬
‫مشابه در کشورهای مختلف است‪ .‬این هماهنگی‪ ،‬مدیریت تبادل اطالعات‪ ،‬کاال‪،‬‬
‫تخصص‪ ،‬فناوری و تبادالت مالی را در بر می گیرد عالوه بر آن شامل استفاده از‬
‫ابزارهای مختلف برای به اشتراک گذاری و استفاده از اطالعات موجود در‬
‫فعالیتهای زنجیره ارزش یک شرکت می باشد‪.‬‬
‫چرا شرکتها به استراتژی مدیریت اطالعات نیاز دارند؟‬
‫در صنایع جهانی وجود چنین مهارتهایی برای ایجاد هماهنگی‪ ،‬اجازه می دهد تا‪:‬‬
‫‪(1‬‬
‫انعطاف الزم برای پاسخگویی به رقبا و بازارهای مختلف وجود داشته باشد؛‬
‫‪(2‬‬
‫توانایی پاسخگویی به نیازی در یک منطقه یا کشور‪،‬جهت ایجاد تغییر در بازار دیگر وجود داشته باشد؛‬
‫‪(3‬‬
‫بازار در سطح جهانی قابل پایش باشد؛‬
‫‪(4‬‬
‫فراهم ساختن امکان تبادل دانش بین بخشهای مختلف در سراسر دنیا؛‬
‫‪(5‬‬
‫هزینه ها کاهش یابد؛‬
‫‪(6‬‬
‫کارایی افزایش یابد؛‬
‫‪(7‬‬
‫متنوع ساختن دو مقوله محصوالت و مکانهای تولید‪.‬‬
‫خالقیتی که در دو دهه گذشته در سیستمهای اطالعاتی وجود داشته است بشدت هزینه ها را در‬
‫ابعاد زمانی و مکانی کاهش داده است‪ .‬بر این اساس شرکتها باید تکامل تدریجی معماری جهانی سازی مدیریت‬
‫اطالعات خود را شروع نموده تا زیرساخت های الزم برای نیازهای موجود در یک تیم هماهنگ کننده مدیریت جهانی‬
‫را‪ ،‬سازماندهی کنند‪.‬‬
‫جهانی سازی و تغییرات در محیط های کسب و کار‬
‫بعد ازجنگ جهانی دوم بسیاری از فاکتورهای رقابتی در جامعه کسب و کار تغییر کرد‪.‬‬
‫زیرساختها‪ ،‬کانالهای توزیع و رویکردهای بازار در حال تغییر بوده و همگی جریانهای سرمایه ای بین‬
‫کشورهای مختلف ایجاد نمودند‪ .‬عالوه بر این کاهش موانع سیاسی و تعرفه ای موجب رشد‬
‫همکاریهای اقتصادی و منطقه ای شده و اثرات انقالب صنعتی و فناوری گسترده تر شد‪.‬‬
‫گسترش جهانی سازی در بسیاری از صنایع از جمله صنعت نرم افزار‪ ،‬ارتباطات و خدمات‬
‫به وضوح مشخص بود‪ .‬در دهه ‪ 90‬تغییرات سیاسی در شوروی سابق و کشورهای شرق اروپا و‬
‫تکامل تدریجی جامعه اروپا به سمت یک جامعه واحد اقتصادی منجر به رشد رقابت بین المللی شد‪.‬‬
‫تحقیقات نشان می دهد که تغییر استراتژیها از دهه ‪ 80‬میالدی شروع شد‪ .‬محققین بر این باورند‬
‫که کلید استراتژی شرکتها‪ ،‬ساختار زنجیره ارزش آنهاست که با نیازهای محیطی آنان که عملکرد‬
‫اقتصادیشان را مشخص می کند‪ ،‬هماهنگ است‪ .‬در شرکتهای جهانی موفق‪ ،‬ساختار سازمانی و‬
‫استراتژی‪ ،‬نیازهای مربوط به فرآیندهای اطالعاتی را با کمترین هزینه و بیشترین کارآیی به سازمان‬
‫ارایه می نماید‪ .‬این به بدین معناست که استراتژی و ساختار سازمانی در یک شرکت باید با‬
‫فرآیندهای پردازش اطالعات در یک راستا قرار گیرند‪.‬‬
‫تکامل تدریجی استراتژیهای شرکتهای جهانی‬
‫پورتر استراتژی جهانی را اینگونه تعریف می کند‪« :‬استراتژیی که در آن شرکت‬
‫یا سازمان از حضور خود از طریق فعالیتهای گسترده یا متمرکز در صحنه جهانی مزیت‬
‫رقابتی ایجاد می کند‪ ».‬به دلیل اینکه هر شرکت با تعداد زیادی از انتخابها برای شکل‬
‫دادن و هماهنگ کردن فعالیتها در زنجیره ارزش شرکت خود روبروست‪ ،‬یک استراتژی‬
‫واحد وجود ندارد؛ بلکه با استراتژی های گوناگونی می توان شرکتها را حرکت داد‪ .‬این‬
‫موضوع باعث می شود که یک الگوی رقابتی بین المللی واحد وجود نداشته و بطبع آن‬
‫استراتژی های گوناگونی بوجود بیاید‪ .‬بارتلت معتقد است دو نیروی محیطی در زنجیره‬
‫ارزش یک شرکت جهانی وجود دارد‪:‬‬
‫‪ (1‬تفاوتهای ملیتی‪ :‬تنوع در بازار داخل کشورها؛‬
‫‪ (2‬یکپارچگی جهانی‪ :‬هماهنگی فعالیتها در کشورهای مختلف‪.‬‬
‫میزان این دو نیرو در شرکتهای جهانی می تواند به استراتژی آنها بسیار وابسته باشد‪.‬‬
‫استراتژی چند ملیتی‬
‫تحت یک استراتژی چند ملیتی یک شرکت باید محصوالت خود را برای پاسخگویی‬
‫به عالیق مختلف‪ ،‬تنوع ببخشد‪ .‬در چنین رویکردی شرکت باید بسیاری از عملیاتهای‬
‫خود را به صورت مستقل انجام داده و به بخشهای خارجی خود آزادی انتخاب‬
‫استراتژی دهد‪ .‬تصمیمات استراتژیک در این شرکتها غیر متمرکز است و مدیریت‬
‫ارشد در پایش نتایج بخشهای خارجی مشارکت دارد‪.‬‬
‫جریان گزارشات‬
‫مالی‬
‫استراتژی جهانی متمرکز‬
‫تحت یک استراتژی جهانی متمرکز‪ ،‬شرکت مزیت رقابتی را از طریق سرمایه گذاری روی طراحی‬
‫محصوالت استاندارد و کنترل متمرکز عملیات در سطح جهان بدست می آورد‪ .‬بخشهای کلیدی‬
‫فعالیتهای زنجیره ارزش این شرکتها‪ ،‬در یک منطقه جغرافیایی خاص قرار دارند‪ ،‬که می توانند متمرکز‬
‫باشند یا به صورت متمرکز کنترل شوند‪ .‬تنها یک مسیر جریان حرکت کار و اطالعات و منابع از دفتر‬
‫مرکزی‪ ،‬به بخشهای مختلف وجود دارد‪ .‬تصمیمات استراتژیک کلیدی برای عملیات در سطح جهانی‬
‫در همان دفتر مرکزی گرفته می شود‪.‬‬
‫جریان یکطرفه‬
‫کاال‪ ،‬اطالعات‪،‬‬
‫منابع‬
‫استراتژی بین المللی‬
‫تحت استراتژی بین المللی‪ ،‬شرکتها دانش و تجارب خود را به محیط هایی که از لحاظ فناوری و‬
‫بازار پیشرفته نیستند‪ ،‬منتقل می کنند‪ .‬واحدهای محلی اغلب مجازند که محصوالت‪ ،‬استراتژیها‪،‬‬
‫فرآیندها و ایده های جدیدی را برای تطابق با محل فعالیت خود ارائه دهند‪ .‬در چنین ساختار‬
‫فدراسیونی هماهنگ شده ای واحد های وابسته به سازمان مادر برای فرآیندها و ایده های جدید‪،‬‬
‫نیاز به کنترل و هماهنگی خیلی بیشتری دارند‪ .‬در چنین سیستمهایی شرکت مادر کنترل و اختیار‬
‫بیشتری اعمال کرده و سیستمهای رسمی با واحدها بیشتر پیاده می شود‪.‬‬
‫داراییهای مستقل‬
‫و مسئولیت غیر‬
‫متمرکز‬
‫سیستم کنترل‬
‫رسمی‬
‫استراتژی فرا ملی‬
‫تحت استراتژی فرا ملی‪ ،‬یک شرکت تعدادی عملیات فراملی را هماهنگ می کند‬
‫در حالیکه توانایی خود را برای پاسخگویی به عالیق و فرآیندهای ملی حفظ می‬
‫کند‪ .‬واحد های فرا ملی به عنوان ابزار استراتژی متمرکز در نظر گرفته نمی شوند‬
‫بلکه‪ ،‬هریک به شکل منبعی از ایده ها‪ ،‬توانایی ها و دانش دیده می شوند که‬
‫قادرند به شرکت سود رسانی کنند‪ .‬غیر معمول نیست که شرکتها‪ ،‬گسترش‬
‫محصول‪ ،‬رویکرد بازاریابی و استراتژی رقابتی اصلی خود را با واحد های وابسته بهم‬
‫هماهنگ کنند‪ .‬در چنین ساختار سازمانی‪ ،‬با شبکه یکپارچه مدیران ارشد برای‬
‫موارد زیر مسئول هستند‪:‬‬
‫هماهنگی برای گسترش اهداف استراتژیک و رویه های عملیاتی؛‬
‫هماهنگی پشتیبانی بین واحد های عملیاتی؛‬
‫هماهنگی ایجاد جریان اطالعاتی بین واحدها‪.‬‬
‫استراتژی فرا ملی‬
‫جریان سنگین مواد‬
‫اولیه‪ ،‬نیروی انسانی‪،‬‬
‫اطالعات‪ ،‬فناوری‬
‫تواناییها‪ ،‬منابع‬
‫و تصمیم‬
‫سازی توزیع‬
‫شده‬
‫استراتژی بین سازمانی‬
‫وضعیت خاص دیگری به نام استراتژی بین سازمانی وجود دارد که شامل دو یا‬
‫چند سازمان است که برای هماهنگی و همکاری از طریق ترکیب نیروها برای غلبه‬
‫بر نقاط ضعف هریک‪ ،‬ایجاد می شود‪ .‬در این مدل دو حالت مدنظر است‪:‬‬
‫‪ .A‬همکاری برابر‪ :‬در شرکتهای ادغام شده یا از طریق قرارداد فرانشیزی؛‬
‫‪ .B‬همکاری نا برابر‪ :‬در ارایه گواهینامه یا تولید محصول تحت لیسانس و‬
‫توافقهایی در زمینه های بازاریابی و توزیع‬
‫تکامل تدریجی استراتژیهای کنترلی شرکتهای جهانی‬
‫کنترل استراتژیک‪ ،‬عنصر کلیدی یکپارچگی فعالیتهای زنجیره ارزش یک شرکت تلقی می‬
‫شود و عبارت است از‪« :‬توسعه مدیریت اصلی بر تصمیمات واحدهای زیر مجموعه خود‪ ،‬که روی‬
‫استراتژی واحد ها موثر خواهد بود»‪ .‬تحقیقات پیشین نشان داده است زمانی که منابعی چون‬
‫سرمایه‪ ،‬فناوری و مدیریت به واحدهای زیر مجموعه محول شده اند‪ ،‬مدیریت ارشد نمی تواند به‬
‫کنترل خود روی این منابع‪ ،‬به مثابه کنترل استراتژی واحدهای زیر مجموعه خود‪ ،‬تکیه کند‪ .‬ذات این‬
‫کنترل در طول مدت زمان تغییر یافته است و در شرکتهای جدید مکانیسمهای کنترلی جدیدی مانند‬
‫استراتژی های مدیریت پیشرفته اطالعات پیشنهاد می گردد‪.‬‬
‫در مطالعه نه شرکت جهانی و مصاحبه با ‪ 236‬مدیریی که در دفتر مرکزی یا در واحد‬
‫های زیر مجموعه در تمام کشورها پراکنده بودند‪ ،‬بارتلت و قوشال دریافتند بسیاری از شرکتها تا‬
‫سال ‪ 1980‬به بحران هماهنگی رسیدند‪ .‬فشار رقابتی جدید باعث شده بود که شرکتها توانایی‬
‫داشتن استراتژی های گوناگون را در خود ایجاد کنند و حتی محیط باعث تغییر ساختار سازمانی آنها‬
‫می شد‪ .‬بسیاری از ساختار های شناخته شده پیشین برای چالش بوجود آمده ناکافی بودند‪.‬‬
‫مطالعه بیشتر نشان داد که شرکتهای اروپایی متوجه قدرت و سادگی هماهنگی متمرکز واحدها‬
‫شدند‪.‬‬
‫تکامل تدریجی استراتژیهای کنترلی شرکتهای جهانی‬
‫کنترل استراتژیک‪ ،‬عنصر کلیدی یکپارچگی فعالیتهای زنجیره ارزش یک شرکت تلقی می‬
‫شود و عبارت است از‪« :‬توسعه مدیریت اصلی بر تصمیمات واحدهای زیر مجموعه خود‪ ،‬که روی‬
‫استراتژی واحد ها موثر خواهد بود»‪ .‬تحقیقات پیشین نشان داده است زمانی که منابعی چون‬
‫سرمایه‪ ،‬فناوری و مدیریت به واحدهای زیر مجموعه محول شده اند‪ ،‬مدیریت ارشد نمی تواند به‬
‫کنترل خود روی این منابع‪ ،‬به مثابه کنترل استراتژی واحدهای زیر مجموعه خود‪ ،‬تکیه کند‪ .‬ذات این‬
‫کنترل در طول مدت زمان تغییر یافته است و در شرکتهای جدید مکانیسمهای کنترلی جدیدی مانند‬
‫استراتژی های مدیریت پیشرفته اطالعات پیشنهاد می گردد‪.‬‬
‫در مطالعه ‪ 9‬شرکت جهانی و مصاحبه با ‪ 236‬مدیریی که در دفتر مرکزی یا در واحد‬
‫های زیر مجموعه در تمام کشورها پراکنده بودند‪ ،‬بارتلت و قوشال دریافتند بسیاری از شرکتها تا‬
‫سال ‪ 1980‬به بحران هماهنگی رسیدند‪ .‬فشار رقابتی جدید باعث شده بود که شرکتها توانایی‬
‫داشتن استراتژی های گوناگون را در خود ایجاد کنند و حتی محیط باعث تغییر ساختار سازمانی آنها‬
‫می شد‪ .‬بسیاری از ساختار های شناخته شده پیشین برای چالش بوجود آمده ناکافی بودند‪.‬‬
‫مطالعه بیشتر نشان داد که شرکتهای اروپایی متوجه قدرت و سادگی هماهنگی متمرکز واحدها‬
‫شدند‪.‬‬
‫تکامل تدریجی استراتژیهای کنترلی شرکتهای جهانی‬
‫ژاپنی ها سیستم های رسمی را به واحدهای خود اعطا کردند و آمریکاییها سعی در‬
‫شکل دادن به سیستمهای غیر رسمی اییکه در شرکتهایشان وجود داشت نمودند‪ .‬مطالعات‬
‫همچنین نشان داد که چالش بسیاری از شرکتها یافتن ساختار سازمانی متناسب با استراتژی های‬
‫جهانی نبود‪ ،‬بلکه ایجاد و مدیریت فرآیند تصمیم سازی ای بود‪ ،‬که بتواند به نیازهای در حال تغییر‬
‫محیطی پاسخ دهد‪ .‬عالوه بر این بدلیل تغییر نوع استراتژیهای جهانی‪ ،‬دیگر تصمیم سازی در مراکز‬
‫شرکت متمرکز نبود‪.‬‬
‫شرکای امروزی می بایست قادر به رسیدگی به اطالعات پیچیده ای که از مکانهای‬
‫مختلف دنیا دریافت می کنند باشند‪ .‬در دنیای امروز باید ساختار شرکتها طوری باشد که با افزایش‬
‫پیچیدگی و گسترش سازمان متناسب باشند و ساختارهای سنتی مثل عملیاتی‪ ،‬چند بخشی و‬
‫شکل ماتریسی برای شرکتهای امروز مناسب نیستند‪.‬‬
‫تکامل تدریجی استراتژیهای کنترلی شرکتهای جهانی‬
‫در پاسخ به این نیاز‪ ،‬دو دیدگاه وجود دارد‪:‬‬
‫‪ (a‬تغییر از استراتژی چند ملیتی با ساختار غیر متمرکز به استراتژی فرا ملیتی در شبکه یکپارچه‬
‫جهانی؛‬
‫‪ (b‬افزایش سریع طرحهای استراتژی بین سازمانی و ایجاد واحد های سازمانی با ساختار و گروه‬
‫های کسب و کار مستقل‪.‬‬
‫به طور خالصه موفقیت در رقابت جهانی‪ ،‬به صورت گسترده ای به عوامل ذیل بستگی دارد‪:‬‬
‫‪(1‬‬
‫انتخاب استراتژی کسب و کار سازمانی متناسب با ساختار سازمانی آن؛‬
‫‪(2‬‬
‫توانایی سازمان برای تطبیق خود با شرایط محیطی و تفاوتهای ملیتی و ایجاد یکپارچگی در‬
‫فعالیتهای زنجیره ارزش سازمان؛‬
‫‪(3‬‬
‫چگونگی کنترل و هماهنگی فعالیتهای زنجیره ارزش سازمان‪.‬‬
‫سیستمهای اطالعات جهانی« ‪»GISs‬‬
‫به دلیل رواج گسترده مهارتهای ‪ IT‬در سازمانها‪ ،‬ابزارهای ‪ IT‬به صورت گسترده در شرکتهای‬
‫تولید کننده و خدماتی مورد استفاده قرار می گیرند‪ .‬بطور همزمان الگوهای اقتصادی توسعه ‪ IT‬در حال تغییر‬
‫است‪ .‬گسترش شبکه های عمومی اطالعاتی تقریبا در همه کشورها باعث رشد سریع در صنایع خدمات‬
‫اطالعاتی مانند پردازش اطالعات‪ ،‬نرم افزار‪ ،‬ذخیره سازی اطالعات‪ ،‬تحلیل اطالعات و ارتباطات راه دور شده‬
‫است‪ .‬امروزه شرکتهای جهانی نه تنها به ‪ IT‬و صنایع خدمات اطالعاتی برای افزایش سرعت تبادل اطالعات‬
‫نیازمندند‪ ،‬بلکه سعی دارند مدیریت بر سیستم های خود را از طریق بکارگیری عوامل ذیل افزایش دهند‪:‬‬
‫گسترش عملیات مدیریتی مثل کنترلهای مالی‪ ،‬طراحی استراتژی و کنترل موجودی انبار؛‬
‫تغییر در بکار گیری اطالعات در تولید محصول‪.‬‬
‫بنابراین شرکتهای جهانی بیش از پیش برای کنترل‪ ،‬هماهنگی‪ ،‬طراحی و گزارش دهی وابسته‬
‫به سیستمهای اطالعاتی شده اند‪ .‬سیستم اطالعاتی جهانی یک سیستم پردازش اطالعاتی توزیع شده‬
‫است که مرزهای ملی را درنوردیده است‪ .‬تفاوتهای زیادی بین ‪ GIS‬ها و سیستمهای توزیع شده اطالعاتی‬
‫داخل یک کشور‪ ،‬وجود دارد‪ GIS .‬ها در محیطهای مختلف کسب و کار‪ ،‬دارای تنوع هستند و دسترسی به‬
‫منابع در آنها بسیار بیشتر بوده و از لحاظ تکنولوژیکی و قوانین بسیار پیچیده تر هستند‪.‬‬
‫سیستمهای اطالعات جهانی« ‪»GISs‬‬
‫عمده موضوع مهمی که در مشارکت یک کشور در‬
‫‪GIS‬ها هست‪ ،‬وجود زیرساختهاست‪ .‬در بعضی از‬
‫کشورها به دلیل ناکافی بودن زیرساختها عمال کار کردن با شبکه جهانی سخت تر است‪ .‬در دسترس بودن منابعی چون‬
‫سرویسهای جهانی‪ ،‬باال بودن ریسک عملیاتی در یک کشور از لحاظ سرمایه گذاری یا کار‪ ،‬وجود شبکه محلی‪ ،‬وجود‬
‫مایکرویو اختصاصی‪ ،‬فیبر نوری‪ ،‬ایستگاه های زمینی ماهواره و سخت افزار ارتباطی مورد نیاز‪ ،‬کشورها را در موقعیتهای‬
‫متفاوتی از لحاظ استفاده از شبکه جهانی قرار می دهد‪.‬‬
‫تغییر در دولت‪ ،‬اقتصاد و رویه های اجتماعی می تواند تغییرات حیاتی در وضعیت ارتباطات بوجود آورد؛ که آن نیز‬
‫به طور جدی بر عملکرد ‪GIS‬ها موثر است‪ .‬قیمت و محدودیت های دسترسی و میزان جریان یافتن اطالعات از یک کشور به‬
‫کشور دیگر‪ ،‬بسیار متفاوت می باشد‪ .‬در مواردی محدودیتهای قانونی برای استفاده از خطوط اجاره ای و یا سخت افزارها و‬
‫نرم افزارهای مورد نیاز ‪ GIS‬ها وجود دارد‪ .‬حتی شرکتهایی بوده اند که ناچار به تاسیس شرکتهای مخابراتی اختصاصی برای‬
‫کاهش این محدودیتها شده اند‪ .‬رویه های واردات نرم افزار و سخت افزار نیز می تواند مشکالت اقتصادی در پردازش اطالعاتی‬
‫در بعضی کشورها ایجاد نماید‪ .‬به عنوان مثال کانادا و برزیل هر دو تعرفه های سنگین و قوانین دست و پا گیر بر واردات سخت‬
‫افزار دارند؛ همانطور که این محدودیتها برای واردات نرم افزار در برخی کشورها از قبیل فرانسه‪ ،‬اسراییل و عربستان سعودی‬
‫در نظر گرفته شده است‪.‬‬
‫استانداردهای صنعتی‪ ،‬ملی و بین المللی‬
‫این استانداردها نقش کلیدی در توسعه سرمایه گذاری های شرکتهای جهانی دارند‪.‬‬
‫استانداردهایی مثل‪:‬‬
‫)‪IDN(integrated digital network‬‬
‫‪ISDN(integrated services digital network‬‬
‫(‪SNA(system network architecture‬‬
‫)‪SWIFT(society for worldwide international funds transfer‬‬
‫و ‪ ...‬جهت تسهیل ارتباطات اطالعاتی برای شرکتهایی که در سطح جهانی فعالیت می‬
‫کنند به وجود آمده اند‪.‬‬
‫استراتژی مدیریت اطالعات جهانی‬
‫جدول صفحه بعد‪ ،‬انتخابهای مختلف استراتژی و ساختار مدیریت سیستم های اطالعاتی‬
‫را نشان می دهد‪ .‬فناوری های جدید اطالعات‪ ،‬یکپارچگی بیشتری را بویژه از طریق‬
‫گسترش بازارهای الکترونیکی در زنجیره ارزش شرکتها ایجاد می کند‪ .‬مدیران از طریق‬
‫استفاده از یک استراتژی مدیریت سیستم اطالعاتی مناسب می توانند فرصتهای بهتری‬
‫را برای تاثیر بیشتر بر روابط خود با کارکنان با زمانبندیهای مناسب تر ایجاد نمایند‪ .‬حجم‬
‫عظیم اطالعاتی بدون بکارگیری سیستمهای اطالعاتی ممکن نخواهد بود‪.‬‬
‫استراتژی مدیریت اطالعات جهانی‬
‫استراتژی سیست‬
‫اطالعاتی‬
‫غیر متمرکز‪-‬بانک اطالعاتی‬
‫مکانیس‬
‫کنترل هماهنگی‬
‫طبقه بندی شده‬
‫استراتژی کنترل هماهنگی‬
‫استراتژی کسب و کار‬
‫اجتماعی‬
‫جند ملیتی غیر متمرکز‬
‫مستقل در هر بخش‬
‫بانک اطالعاتی متمرکز‬
‫بانک اطالعاتی مرتبط‬
‫معماری اطالعاتی یکپارچه‬
‫نیروی بازار‬
‫متمرکز‬
‫جهانی متمرکز‬
‫رسمی‬
‫بین المللی‪-‬بین سازمانی‬
‫مشارکتی‬
‫فرا ملیتی‬
‫و بانک اطالعاتی اشتراکی‬
‫استراتژی باید شامل رویه هایی برای مدیران میانی در معماری سیستم اطالعاتی باشد‬
‫که به آن ‪ (information system architecture) ISA‬اتالق می گردد‪ .‬اما خصوصیات ‪ISA‬ها‬
‫عبارتند از ‪:‬‬
‫راهنمایی برای توسعه سیستم ایجاد می کنند؛‬
‫یکچارچگی و به اشتراک گذاری اطالعاتی را بین کاربران تسهیل می کنند؛‬
‫دسترسی به اطالعات را بر اساس یک بانک اطالعاتی یکپارچه تامین می کنند‪.‬‬
‫استراتژی مدیریت اطالعات جهانی‬
‫‪ ISA‬یک نقشه سطح باال از اطالعات و فناوری مورد نیاز یک شرکت ارائه‬
‫می دهد‪ .‬در یک محیط بین المللی‪ ،‬معماری شبکه و اطالعات عموما کلید بکارگیری‬
‫تکنولوژی در نظر گرفته می شوند زیرا شاهراهی هستند که ترافیک وسیعی را از‬
‫خود عبور می دهند‪ .‬یک استراتژی جدید مدیریت ‪ ،GIS‬باید موضوعات مربوط به فرم‬
‫دهی و هماهنگی فعالیت های زنجیره ارزش را از طریق طراحی ‪ ISA‬مناسب به‬
‫ساختار سازمانی مرتبط سازد‪.‬‬
‫اجزای کلیدی استراتژی مدیریت ‪ GIS‬عبارتند از‪:‬‬
‫‪ (a‬یک استراتژی کسب و کار‪/‬فناوری محور بر اساس استانداردها و معماری تبادل اطالعات؛‬
‫‪ (b‬یک استراتژی مدیریت اطالعات برای بانک اطالعات سازمان؛‬
‫‪ (c‬همراهی و هماهنگی کسب و کار جهانی و استراتژی مدیریت ‪.GIS‬‬
‫بخش دوم‬
‫چارچوب دموکراسی و‬
‫دموکراسی الکترونیک‬
‫در این بخش به تعریفی از‬
‫دموکراسی‪ ،‬خواص آن و نقشی‬
‫که ‪ ICT‬می تواند دربرپاسازی‬
‫آنداشته باشد اشاره شده است‪.‬‬
‫تعریف دموکراسی‬
‫دموکراسی شکلی از دولت است که در آن همه افراد قادرند از طریق شرکت در انتخابات برای مسائل‬
‫عمومی و انتخاب کسانی که نماینده آنها باشند مشارکت نمایند‪ .‬همچنین شامل حق به چالش کشیدن دولت‬
‫موجود برای اعمالی که اعتماد عمومی را مخدوش می کند‪ ،‬می باشد‪ .‬خواسته های دموکراسی پیچیده است که‬
‫عمدتا" شامل رای دادن و حفاظت از نتایج انتخابات‪ ،‬آزادی‪ ،‬نام های قانونی و ضمانت برای بحثهای آزاد و توزیع‬
‫آزادانه اخبار و اطالعات منصفانه است‪.‬‬
‫خواص اصلی دموکراسی عبارتند از‪:‬‬
‫‪(1‬‬
‫رقابت عمومی میان احزاب و افراد برای تمام مقامهای دولتی؛‬
‫‪(2‬‬
‫خاصیت مشارکتی ای که اجازه می دهد شهروندان فرصتهای برابر در انتخاب احزاب و نمایندگان خود در‬
‫انتخابات آزاد‪ ،‬منصفانه و منظم داشته باشند؛‬
‫‪(3‬‬
‫آزادی سیاسی و مدنی اییکه اجازه می دهد بیان‪ ،‬انتشار‪ ،‬جمع آوری و ساماندهی اطالعات برای‬
‫اطمینان از مشارکت و رقابت موثر وجود داشته باشد‪.‬‬
‫این خاصیتها عمدتا" بر حق رای‪ ،‬انتخابات آزاد و مکانیسم پاسخگو بودن دولت برای عملکردش تکیه‬
‫دارد‪ .‬بحث اصلی در دموکراسی آزادی بیان و دسترسی داشتن به اطالعات است (‪ .)Balkin 2004‬مطالعات اخیر‬
‫نشان می دهد که شهروندانی که به ‪ ICT‬دسترسی دارند بسیار بیشتر در فرآیندهای سیاسی مشارکت دارند‬
‫(‪ .)Weare 2002‬به هر حال‪ ،‬اطالعات دولت را وا می دارد تا شهروندانی را که در فرآیند سیاسی مشارکت می کنند‬
‫شناسایی نموده و این میتواند برای جوامعی که در آنها دموکراسی به بلوغ نرسیده یا وجود ندارد مشکل ساز شود‪.‬‬
‫‪ ICT‬و دموکراسی الکترونیکی‬
‫مطالعات زیادی‪ ،‬راههای متعددی را نشان می دهد که دولتها و جوامع ‪ICT‬ها را بکار می گیرند‬
‫تا دموکراسی را افزایش دهند (‪ICT .)Bimber 2001‬ها به عنوان راه انداز موج سوم دموکراسی سازی پیش‬
‫بینی شده اند (‪ .)Mudhi 2003‬انقالب دیجیتالی انواعی از آزادی بیان را ایجاد کرده که امکان گسترش‬
‫مشارکت فرهنگی و ارتباطات اجتماعی را فراهم می سازد‪.‬‬
‫مشارکت فرهنگی به معنای مشارکت شهروندان در تولید و در گسترش ایده ها و آنچه این ایده‬
‫ها را ایجاد می کند و همچنین به معنای ارتباط جوامع کوچکتر فرهنگی با یکدیگر می باشد(‪.(Balkin 2004‬‬
‫‪ICT‬ها مشارکت شهروندی را از طریق ایجاد دموکراسی الکترونیکی راه اندازی می کنند‪ .‬ابزار و خدمات ‪ICT‬‬
‫مثل اینترنت ‪ ،‬تلفن همراه و پیام کوتاه متنی نه تنها شهروندان را در فرآیند دموکراسی مشارکت داده است‬
‫بلکه آنها را تجهیز نموده است‪ .‬گسترش استفاده از اینترنت در ساماندهی و تجهیز شهروندان در سراسر‬
‫جهان به افراد کمک کرده است که بر سر موضوعات سیاسی زندگی شان مباحثه و مناظره کرده و مشارکت‬
‫مدنی و سیاسی خود را افزایش دهند‪.‬‬
‫‪ ICT‬و دموکراسی الکترونیکی‬
‫خدمات و ابزار ‪ ICT‬به عنوان منابع اطالعاتی و تجهیزاتی بطور گسترده در زندگی سیاسی مورد‬
‫استفاده قرار می گیرند‪ .‬برای مثال در انتخابات ‪ 2006‬تایلند بیش از ‪25‬میلیون پیام کوتاه برای تشویق مردم به‬
‫مشارکت در انتخابات ارسال شد یا در انتخابات سال ‪ 2008‬ایاالت متحده ‪%24‬از آمریکایی ها اطالعات مربوط‬
‫به کمپین انتخاباتی یکی از نامزدها را از طریق اینترنت دریافت می کردند‪ .‬در اسپانیا در حمله تروریستی‬
‫سال ‪ 2004‬پیام کوتاه نقش حیاتی در تجهیز مردم برای فشار به دولت برای بیان واقعیت داشت‪ .‬در انتخابات‬
‫سال ‪ 2005‬ایران استفاده گسترده از پیام کوتاه توسط شهروندان برای تحریم یا حمایت از کاندیدای دیگری ‪،‬‬
‫تندروهای سیاسی و کسانی را که انتخابات را پایش می کردند به مشکالتی دچار نمود‪ .‬این ابزار و تجهیزات‬
‫همچنین به عنوان وسیله ای برای پایش نتایج انتخابات نیز استفاده می شوند ‪ .‬مثال" در انتخابات سال ‪2008‬‬
‫سیرالئون‪ ،‬کشوری که زیر ساختهای کافی برای شبکه اینترنت در آن وجود ندارد‪ ،‬از پیام کوتاه برای انتقال‬
‫اطالعات مربوط به نتایج انتخابات بویژه در نقاط دور این کشور استفاده شد‪ .‬چنین سیستم پایشی برای نتایج‬
‫انتخابات از طریق پیام کوتاه‪ ،‬در سال ‪ 2008‬در کشور غنا و پس از خشونتهایی که در کنیا‪ ،‬زیمباوه و نیجریه‬
‫بوجود آمده بود نیز‪ ،‬استفاده شد ‪.‬‬
‫ابزار و خدمات ‪ ICT‬برای ساماندهی گروهها و افراد برای بیان ناراحتی یا اعتراض خود به‬
‫موضوعی اجتماعی‪ ،‬سیاسی و یا عمومی استفاده می شود‪ .‬دموکراسی الکترونیکی عبارتست از‬
‫ساختارها و فرآیندهایی که‪ ،‬همه ارتباطات الکترونیکی میان انتخاب شدگان یا نمایندگان مردم و شهروندان یا‬
‫انتخاب کنندگان را احاطه کرده است (‪.)Bukus 2001‬‬
‫‪ ICT‬و دموکراسی الکترونیکی‬
‫دموکراسی الکترونیکی استفاده از ‪ICT‬ها و استراتژیهایی با اجزای دموکراتیک است که در آن مفاهیم‬
‫فرآیندهای سیاسی از اجتماعات محلی تا جهانی وجود دارد (‪.)Clift2003‬‬
‫بسیاری از محققان بر این عقیده اند که دولت الکترونیک بسیار مسئوالنه تر به پاسخگویی پرداخته و در‬
‫ارتباط با شهروندان برای چالشهایی که در جامعه بوجود می آید بسیار پاسخگوتر می باشد‪ .‬بهرحال چالشهای‬
‫زیادی در ایجاد زیرساختهای مناسب برای مشارکت شهروندان وجود دارد ‪ .‬خیلی از محققان عقیده دارند که در‬
‫حالیکه تکنولوژی ارتباطات ترویج اسناد سیاسی را تسهیل کرده و فضای مجازی برای بحث و مشارکت‬
‫شهروندان بویژه در فرآیندهای سیاسی محلی بوجود می آورد اما لزوما" به معنای افزایش وسعت‬
‫مشارکت نیست ‪.‬‬
‫دولت انگلستان امیدوار است از طریق اینترنت و بویژه رای گیری الکترونیکی جوانان را که مشارکت‬
‫شان در رای دادن کاهش یافته به مشارکت بیشتر تشویق کند‪ .‬در بعضی جوامع مثل ایران و چین استفاده از تلفن‬
‫همراه و اینترنت بطور گسترده ای در دهه اخیر افزایش یافته اما این کشورها کنترل شدیدی را روی ‪ICT‬ها ایجاد‬
‫نموده اند‪ .‬عالوه بر اینکه مشکلی که در استفاده از اینترنت وجود دارد‪ ،‬استفاده از اینترنت به عنوان بخشی از پروژه‬
‫تروریسم و ایجاد نفرت و ترس است‪ .‬یک چالش برای محققان در محیط اینترنت این است که میزان اثراتی که‬
‫گروههای مختلف در اثر گسترش ‪ ICT‬در دهکده جهانی ایجاد می کنند را بفهمند و شناسایی کنند‪ .‬تا به امروز‬
‫مطالعات اثر ‪ ICT‬روی دموکراسی بر تجربیات جوامع محلی خاص تمرکز یافته است در حالیکه اثر ‪ ICT‬بر دموکراسی‪،‬‬
‫عمومیت داشته و مطالعات کاربردی سیستماتیک در این زمینه بسیار کمیاب است ‪.‬‬
‫اجزای دموکراسی الکترونیکی‬
‫مدل مفهومی دموکراسی الکترونیکی آنطور که ‪ Clift‬در سال ‪ 2003‬آنرا ترسیم کرده است به شکل زیر‬
‫است‪:‬‬
‫‪ICT‬‬
‫مدل مفهومی دموکراسی الکترونیکی‬
‫‪ ICT‬و دموکراسی الکترونیکی‬
‫اجزاء این مدل عبارتند از ‪،ICT :‬شهروند الکترونیک ‪،‬دولت ‪،‬جوامع مدنی و رسانه‪.‬‬
‫شهروند الکترونیک در این مدل به افرادی گفته می شود که در فرآیند دموکراتیزه کردن از ‪ICT‬ها‬
‫برای مشارکت استفاده میکنند‪ .‬این مشارکت می تواند اشکال گوناگونی داشته باشد‪ .‬شهروندان‬
‫الکترونیکی می توانند ‪ICT‬ها را برای ایجاد رابطه با گروههای اجتماعی‪ ،‬آژانس های دولتی‪ ،‬رسانه و بخش‬
‫های خصوصی بکارگیرند‪ .‬عالوه بر اینکه می توانند اطالعات را ایجاد و منتشر کرده و فعالیتهای اجتماعی‬
‫برای همایشهای الکترونیکی و رقابتهای اجتماعی ساماندهی نمایند‪ Morrisett .‬معتقد است که ‪ICT‬ها می‬
‫توانند برای افزایش فرآیندهای دموکراتیک در دولت الکترونیکی که شهروندان آن قادر به تصمیم سازی موثر‬
‫هستند‪ ،‬با وجود تفاوتهای مکانی‪ ،‬زمانی و سیاسی‪ ،‬بکار گرفته شوند‪.‬‬
‫هدف اصلی یک جامعه مدنی مثل ‪NGO‬ها‪ ،‬گروههای حمایت از زنان‪ ،‬اتحادیه های تجاری‪،‬‬
‫گروههای حقوق بشری و سازمانهای سیاسی استفاده از ‪ICT‬ها در پیگیری مطالبات از یک دولت خوب و‬
‫گسترش دموکراسی است‪ .‬دولت در این مدل نماینده پارادایم دولت الکترونیک است که در آن شهروندان‪،‬‬
‫جوامع مدنی‪ ،‬بخشهای خصوصی و رسانه ها بصورت گسترده و الکترونیکی به اطالعات دسترسی دارند تا‬
‫عملکرد دولت را بررسی نمایند‪.‬‬
‫نتیجه گیری‬
‫‪ICT‬ها شکل های جدید دولت الکترونیک را که بر پایه فرآیند رویه سازی است تسهیل می کنند و به‬
‫بخشی از عادات مهم و عملکردهای دموکراسی اعتبار می بخشند‪ .‬پتانسیل ارتباط مستقیم بین دموکراسی‬
‫الکترونیک با دولت الکترونیک در سطح محلی و ملی وجود دارد اما هنوز در مسیری مناسب قرار نگرفته است ‪.‬‬
‫رسانه جز دیگری از این مدل معرفی شده است‪ICT .‬ها کنترل تولید اطالعات و مسیردهی به آنها را از چنگ رسانه‬
‫های سنتی خارج کرده اند (‪ .)Bentivegna 2006‬افزایش وبالگها‪ ،‬ازدیاد پیام های متنی الکترونیکی‪ ،‬ارتباطات‬
‫ایمیلی‪ ،‬گروههای خبری‪ ،‬جلسات مجازی و ‪ ...‬به شهروندان الکترونیکی فضایی برای ایجاد و انتشار عقاید خود‪ ،‬ارتقا‬
‫برابری جنسیتی و دفاع از حقوق بشر اعطا کرده است‪.‬‬
‫اینترنت مردم را قادر ساخته است که عقاید عمومی را از مسیری جدای از رسانه های بزرگ سنتی‬
‫شکل بدهند‪ .‬سایتهایی مثل ‪YouTube ،My space ،Facebook‬و ‪Photo bucket‬مثالهای خوبی از قدرت اینترنت در‬
‫شبکه های اجتماعی هستند‪ .‬تعداد کاربران فیسبوک از مرز ‪700‬میلیون نفر نیز گذشته است‪ .‬هر دو سایت فیس‬
‫بوک و مای اسپیس در انتخابات سال ‪ 2008‬آمریکا مورد استفاده کاندیدای ریاست جمهوری قرار گرفتند‪ .‬آمار سال‬
‫‪ 2008‬در آمریکا نشان می دهد ‪%67‬جوانان بین ‪ 18‬تا ‪ 29‬سال در شبکه های اجتماعی اینترنتی فعالند و این‬
‫سایتها می توانند منابع مهمی از ارتباطات را در اختیار دولتها و افراد بگذارند‪.‬‬
‫نتیجه گیری‬
‫سازمانها در هر مسیری که حرکت می کنند و با هر فعالیتی که زنجیره ارزش آنها را تقویت می‬
‫کند باید‪:‬‬
‫‪‬‬
‫ساختار سازمانی متناسب با استراتژی های سازمان و استراتژی مدیریت سیستم اطالعاتی جهانی و‬
‫انعطاف پذیر در برابر تغییرات محیطی داشته باشند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫مدیریت پیشرفته سیستمهای اطالعاتی جهانی را همراستا با ساختار سازمانی و استراتژی های دیگر‬
‫سازمان به طور پیوسته مد نظر داشته‪ ،‬پایش نمایند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫مسایلی همچون زیرساختها‪ ،‬محدودیت های قانونی و فاصله با استانداردهای بین المللی را در یک‬
‫کشور یا منطقه زمینه ساز تهدید یا فرصتهای بهبود در موفقیت سازمان بدانند و در تفکر استراتژیک خود‬
‫لحاظ نمایند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫بسته به تغییرات محیطی‪ ،‬استراتژی های مختلف را با قابلیت اتصال به شبکه جهانی و بر اساس‬
‫الگوهای اقتصادی متنوع طراحی‪ ،‬پیاده سازی و بروزآوری نمایند‪.‬‬
‫منابع و ماخذ‬
1)
ICT expansion and the digital divide in democratic freedoms: An Analysis of the impact of ICT expansion, education
and ICT filtering on democracy Farid Shirazi , Ojelanki Ngwenyama , Olga Morawczynski.,2009
2)
The impact of information and communication technology (ICT), education and regulation on economic freedom in
Islamic Middle Eastern countries Farid Shirazi , Roya Gholami , Dolores Higo´n.,2009
3)
Rethinking determinants of ICT acceptance: Towards an integrated and comprehensive overview Pieter Verdegem ,
Lieven De Marez.,2008
4)
ICT Strategies of Democratic Intermediaries: A View on the Political System in the Digital Age ,Arthur Edwards
Erasmus ,University Rotterdam
5)
Digital speech and democratic culture, Balkin 2004
6)
Rethinking politics in the world of ICT, Bentivegna,2006
7)
E-government and democracy, Clift.S. ,2003
8)
Thechnologies of freedom?, Morrisett.L. ,2004
‫«از توجه شما سپاسگزاری »‬