Transcript سیستم های پشتیبانی تصمیم گیری (DSS)

‫سيستم های پشتيبانی تصميم گيری‬
‫‪DSS‬‬
‫مقدمه‬
‫مديران ‪ ،‬فرماندهان و سياستمداران ‪ ،‬استراتژي را رويكردي مي شناسند كه پيروزي آنان در‬
‫صحنه هاي رقابتي را رقم مي زند‪ .‬بسياري از آنان در ذهن خود اين سوال را دارند كه تكنولوژي‬
‫كامپيوتري ‪ ،‬تا چه حد مي تواند در اين امر مهم ياري دهنده باشد؟ امروز بسياري از امور به‬
‫كمك كامپيوتر‪ ،‬سريعتر‪ ،‬بهتر و اثربخش تر انجام مي شود‪ ،‬ولي هنوز كاربرد كامپيوتر در امور‬
‫مهم مديريتي ‪ ،‬ازجمله استراتژي ‪ ،‬محدود و جنبي مانده است !‬
‫مساله از اين واقعيت ناش ي مي شود كه استراتژي اثربخش رويكردي بي ساختار است و‬
‫درونمايه اصلي آن از قابليت هاي ذهني "و به خصوص ادراك وخالقيت " جان مي گيرد‪،‬درحالي‬
‫كه تكنولوژي كامپيوتر "كه ماهيتا فرايندمحور بوده و قدرتمندي خود را بيشتر درامور‬
‫ساختاريافته نمايان ساخته است " در زمينه هاي ادراكي ‪ ،‬توانمنديهاي محدودي راداراست ‪ .‬در‬
‫دهه هاي اخير با پيشرفتهاي حاصل در زمينه هايي همچون هوش مصنوعي وسيستم هاي خبره ‪،‬‬
‫پيوند آن با سيستم هاي پشتيباني تصميم گيری ‪ dss‬اميدواريهايي براي بكارگيري كامپيوتر‬
‫در طراحي استراتژي ايجاد شده است ‪ ،‬ولي در اينجا نيز مشابه تمام زمينه هاي درحال تكامل‬
‫ديگر‪ ،‬با آميزه اي از بيم واميد‪ ،‬واقعيت وآرمان ‪ ،‬ومرزبنديهاي امروز و فردا روبرو هستيم ‪ .‬اين‬
‫مقاله با نگاهي جستجوگر به مطالعه در اين زمينه پرداخته است و تالش مي كند تا ابعاد مهم‬
‫موضوع را طرح و مورد بررس ي قرار دهد‪.‬‬
‫دالیل نیاز به سیستم های مکانیزه حمایت از تصمیم گیری‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫محدودیتهای فکری بشر در پردازش وذخیره سازی‬
‫محدودیتهای دانش‬
‫کاهش هزینه‬
‫حمایت فنی‬
‫حمایت از کیفیت‬
‫حاشیه رقابت_مهندسی مجدد فرایندها واختیارات‬
‫تعریف سیستم پشتیبان تصمیم‬
‫‪ ‬یک سیستم اطالعاتی تصميم گيري به كمك كامپيوتر است که یک مدیر یا گروه کوچکی از‬
‫مدیران را در حل یک مشکل نیمه ساختار یافته با فراهم کردن اطالعات یا دادن پیشنهاد یاری‬
‫می کند و امکان ارتباط آسان بين کاربر و سیستم را فراهم می کند‪.‬‬
‫‪ ‬بعبارتی سيستمهاي پشتيباني تصميم‪ ،‬سيستمهايي هستند كه منابع فكري افراد را با‬
‫قابليتهاي كامپيوتر‪ ،‬جهت بهبود كيفيت تصميمات به كار ميگيرند‪.‬‬
‫سيستمهاي پشتيباني تصميم‪ ،‬سيستمهاي تعاملي مبتني بر كامپيوتر مي باشند كه‬
‫تصميمگيران را ياري ميكنند تا با بهكارگيري دادهها و مدلها‪ ،‬مسائل نيمهساختيافته را حل‬
‫نمايند ‪.‬‬
‫اجزاء ‪DSS‬‬
‫‪.1‬پايگاه داده(‪)DataBase‬‬
‫‪ .2‬پايگاه مدل(‪)Model Base‬‬
‫‪.3‬نرم افزار ‪DSS‬‬
‫پايگاه داده‬
‫مجموعه اي از داده هاي يكپارچه است كه ‪ DSS‬بعنوان ورودي از‬
‫آنها استفاده مي كند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دروني (‪)Internal Database‬‬
‫بيروني (‪)External Database‬‬
‫تعريف مدل و مدلسازي‬
‫‪‬مدل‪ ،‬تصویر ساده شده و انتزاعی از یک واقعیت یا ذهنیت است مدلها‪ ،‬ساده‬
‫شده واقعیت ها هستند‪ ،‬و از آنجایی که واقعیت ها در مسائل سازمانی بسیار‬
‫پیچیده تر از آن هستند که دقیقا نسخه برداری شوند و یا بسیاری از پیچیدگی‬
‫های آن بی ارتباط با مسئله خاص مورد نظر هستند‪ ،‬از مدل و مدل سازی‬
‫استفاده می نماییم‪.‬‬
‫‪‬از طریق مدل سازی می توان شرایط و موقعیت های خاص را به صورت مجازی‬
‫ایجاد و آن را مورد آزمون قرار داده و تحلیلی کرد‪ .‬این امر بسیار سهل تر و کاراتر‬
‫از تحلیل شرایط واقعی می باشد‪.‬‬
‫مزایای استفاده از مدل در تصمیم گيری‬
‫‪‬هزینه آزمون مجازی مدل‪ ،‬بسیار کمتر از هزینه اجرای آن در شرایط واقعی است‪.‬‬
‫‪ ‬مدل‪ ،‬امکان شبیه سازی و فشرده سازی زمان را میسر می نماید عملیات سالهای متمادی در تولید‬
‫و یا فروش را می توان در چند ثانیه در کامپیوتر شبیه سازی کرد‪.‬‬
‫‪ ‬اجرای مدل از طریق تغیير متغيرهای تاثير گذار بسیار آسان تر از اجرای واقعی سیستم است‪.‬‬
‫بنابراین به راحتی می توان آزمون های مختلف را بااستفاده از مدل به اجرا درآورد‪.‬‬
‫‪ ‬شرایط محیطی امروزسازمانها‪ ،‬با عدم قطعیت قابل توجهی همراه است‪ .‬مدل این امکان را برای‬
‫مدیران فراهم می آورد که عدم اطمینان را از طریق طرح سوال های " چه می شود اگر " در مدل‬
‫آزمون وازنتایج و ریسک موقعیتها آگاه شود‪.‬‬
‫پايگاه مدل‬
‫‪‬‬
‫مدل‪ :‬نمايش خالصه اي است كه اجزاء و روابط بين آنها را در يك پديده نمايش مي‬
‫دهد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫انواع مدل‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫مدل پژوهش عملياتي‬
‫مدل دانش مديريت‬
‫مدل رفتاري‬
‫پايگاه مدل‬
‫مدل پژوهش عملياتي‪:‬‬
‫بكارگيري فرمولهاي رياض ي براي رسيدن به راه حلهاي مطلوب و بهينه‬
‫‪ ‬برنامه ريزي خطي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تحليل ‪ABC‬‬
‫برنامه ريزي تكنيك هاي رياض ي‬
‫پايگاه مدل‬
‫مدل رفتاري‪:‬‬
‫روابط رفتاري ميان متغيرها را نشان مي دهد‪.‬‬
‫پيش بيني‬
‫‪‬‬
‫تحليل گرايش‬
‫‪‬‬
‫پيوستگي و رگرسيون‬
‫‪‬‬
‫پايگاه مدل‬
‫مدل دانش مديريت‪:‬‬
‫مبتني بر اصول مديريت روشهاي آماري و حسابداري مديريت مي باشد‪.‬‬
‫سيستمهاي بودجه‬
‫‪‬‬
‫محاسبه هزينه‬
‫‪‬‬
‫مديريت بودجه اي‬
‫‪‬‬
‫ساختار ‪DSS‬‬
‫‪‬ساختار عمومی یک سیستم پشتیبانی تصمیم گيری از عناصر زیر تشکیل میشود‪:‬‬
‫‪ -1‬سیستم مدیریت مدل‪:‬‬
‫‪‬این سیستم بخش اصلی ‪ DSS‬را تشکیل می دهد که مدلهای مورد نیاز سیستم در آن قرار دارد و‬
‫از دوجزء اساس ی تشکیل میشود‪:‬‬
‫• پایگاه مدل‬
‫• برنامه مدیریت پایگاه مدل‬
‫‪ -2‬سیستم مدیریت داده‪:‬‬
‫‪‬این سیستم داده های مورد نیاز سیستم را شامل میشود که از طریق منابع داخل و خارج از سازمان‬
‫تامين می شود و بر دو جز مشتمل است‪.‬‬
‫•‬
‫پایگاه داده‬
‫برنامه پایگاه داده‬
‫ساختار ‪DSS‬‬
‫‪ ‬مديريت رابط كاربر‪:‬‬
‫‪‬این بخش وظیفه تعامل کاربر با سیستم را عهده دار است و ازطریق آن ‪ ،‬کاربر اطالعات و دانش‬
‫مورد نیاز سیستم را به آن وارد می نماید و نتایج حاصل از کار سیستم را دریافت می دارد‪.‬‬
‫مدلي از يك ‪DSS‬‬
‫پايگاه مدل‬
‫پايگاه داده‬
‫مديريت پايگاه مدل‬
‫مديريت پايگاه داده‬
‫رابط كاربر‬
‫كاربر‬
‫ساختار يك ‪ DSS‬كاربردي‬
‫داده های‬
‫‪DSS‬‬
‫‪‬مدل ها‪ -‬داده ها ‪ -‬درخواستها‬
‫كاربر‬
‫مدل های ‪DSS‬‬
‫داده های‬
‫‪MIS‬‬
‫برنامه ‪DSS‬‬
‫‪‬پاسخ ها‬
‫داده های ‪TPS‬‬
‫كزارشات‬
‫نمودار‬
‫داده های‬
‫خارجي‬
) Simon’s 4 Phase(‫ فاز‬4‫در‬DSS ‫معماري‬
‫مدل سايمون‪ -‬فاز هوشمندی‬
‫‪ ‬فاز هوشمندي (‪)Intelligence‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫آزمايش وضعيت جاري و تشخيص مسأله‬
‫پيمايش محيط به صورت پيوسته يا متناوب‬
‫‪‬‬
‫تشخيص مساله‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تصميمگيری‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫آيا مسأله قابل حل هست يا خير؟‬
‫تعريف مسأله‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫جمعآوري دادهها و تخمين دادههاي آتي‬
‫دسته بندي مساله‬
‫• درك مساله با هدف قرار دادن آن در يك دسته از مسائل تعريف شده‬
‫• عرضه راه حل استاندارد براي آن‬
‫• معيار مهم دسته بندي‪ :‬ميزان ساخت يافتگي‬
‫مدل مسأله تعريف شده‬
‫برنامه ريزي شده (ساخت يافته)‬
‫برنامه ريزي نشده (ساخت نايافته)‬
‫مدل سايمون‪ -‬فاز هوشمندی‬
‫‪ ‬در ‪DSS‬‬
‫‪‬‬
‫تبديل يک مسأله بزرگ (پيچيده) و بدون ساختار به يکسری مسائل کوچک و با ساختار‬
‫‪‬‬
‫انجام اين کار در فاز هوشمندی‬
‫‪ ‬توسط ‪ Decomposition‬انجام ميشود‪.‬‬
‫‪ ‬خروجی فاز هوشمندی مسأله تعريف شده است‪.‬‬
‫‪18‬‬
‫مدل سايمون‪ -‬فاز طراحی‬
‫‪ ‬فاز طراحي (‪)Planning‬‬
‫‪‬‬
‫مدل ها در فاز طراحی ساخته ميشود‬
‫‪ ‬مدلسازی يعنی مفهومي ساختن مسأله و مجردسازي آن به شكل كيفي يا كمي‬
‫‪‬‬
‫ساخت مدل‬
‫• گزينههاي مختلف تصميمگيري‬
‫• رويدادهاي غير قابل كنترل‬
‫• معيارها‬
‫• رابطه سمبوليك يا عددي بين متغيرهاي فوق‬
‫‪‬‬
‫بهترين راه حلها بر اساس پارامترهای ارزيابی برای حل مساله انتخاب ميشود‬
‫مدل سايمون‪ -‬فاز طراحی‬
‫‪ ‬نمايش سيستم ها يا مسايل توسط مدل ها‪ ،‬می تواند در سطوح مختلفی از تجرد انجام شود‪.‬‬
‫‪ ‬مدل ها بر اساس درجه تجردشان در سه گروه طبقه بندی می شوند‪:‬‬
‫‪ ‬مدل تجسمی (‪ )Iconic‬که يک نسخه فيزيکی از سيستم است‪.‬‬
‫‪ ‬مدل قياس ی (‪)Analog‬‬
‫‪ ‬که از نظر رفتاری مشابه سيستم‪ ،‬اما از نظر فيزيکی در مقياس کوچکتری است‪.‬‬
‫‪ ‬نسبت به مدل ‪ Iconic‬مجردتر است‪.‬‬
‫‪ ‬مدل رياض ی (‪)Mathematical‬‬
‫‪ ‬پيچيدددگی روابددط در بسددياری از سيسددتم هددای سددازمانی را نمددی تددوان بددا دو مدددل قبلددی نشددان‬
‫داد‪.‬‬
‫‪ ‬مدل رياض ی از هر دو مدل قبلی مجردتر است‪.‬‬
‫‪ ‬بيشتر تحليل های ‪ DSS‬توسط اين مدل انجام می شود‪.‬‬
‫‪20‬‬
‫مدل سايمون‪ -‬فاز طراحی‬
‫‪ ‬مدل رياض ی در ‪ 4‬قدم تشکيل ميگردد‪:‬‬
‫‪ ‬شناخت متغيرها (اجزاء مدل)‬
‫‪ ‬ايجاد رابطه بين متغيرها بوسيله عبارات رياض ی و جبری‪ ،‬معادالت و نامعادالت‬
‫‪ ‬ساده سازی ازطريق ارائه مفروضات درمورد متغيرها و روابط بين آنها‬
‫‪ ‬تطابق مدل ساخته شده با موقعيتهای مختلف (ارزيابی مدل)‬
‫‪21‬‬
‫مدل سايمون‪ -‬فاز طراحی‬
‫‪ ‬پارامترهای ارزيابی برای انتخاب بهترين راه حلها ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫زمان‬
‫ميزان سادگی ساخت (يادگيری ‪ +‬زمان ‪ +‬هزينه)‬
‫هزينه اجرا‬
‫ميزان ريسک‬
‫وضعيت ‪ Learning‬مدل‬
‫ميزان استفاده از ابزارهای گرافيکی‬
‫‪ ‬بمنظور مقايسه و ارزيابی گزينه ها‪ ،‬پيش بينی خروجی هريک از گزينه های پيشنهادی ضروری است ‪.‬‬
‫‪22‬‬
‫مدل سايمون‪ -‬فاز انتخاب‬
‫‪ ‬دراين فاز يکی از گزينه های موجود براساس اصول‪ ،‬معيارها و اهداف تعريف شده در فاز‬
‫مدلسازی بعنوان راه حل مسأله انتخاب می شود‬
‫‪ ‬اين فاز شامل جستجو‪ ،‬ارزيابي و پيشنهاد يك راه حل مناسب برای مدل است‬
‫‪ ‬در اين فاز برای انتخاب گزينه مناسب حل مسأله از ‪ Search‬استفاده می شود ‪.‬‬
‫مدل سايمون‪ -‬فاز اجرا‬
‫‪ ‬فاز اجرا (‪)Implementation‬‬
‫‪ ‬سنجش تحليلها و پيشنهادات‬
‫‪ ‬ارزشگذاري نتايج و اطمينان از تصميم اتخاذ شده‬
‫‪ ‬ايجاد طرح اجرايي‬
‫‪ ‬تامين منابع‬
‫‪ ‬اجراي راه حل‬
‫‪ ‬بازبيني‬
‫‪24‬‬
‫‪‬برخي ويژگيهاي يك سيستم ‪ DSS‬مطلوب‬
‫‪ ‬پشتيباني از تصميم گيرندگان را در تمام سطوح مديريتي بصورت فردی یا گروهی وبطورخاص در‬
‫تصمیمات شبه ساختاری و ساخت نایافته بعهده دارد‪.‬‬
‫‪ ‬در کلیه سطوح به تصمیم گيرنده کمک می کند ‪ ،‬اما در سطوح تاکتیکی و استراتژیک کارایی بیشتری‬
‫دارد‪.‬‬
‫‪ ‬مدلهای همه منظوره ‪ ،‬امکانات شبیه سازی و ابزارهای تحلیلی دیگری را در اختیار تصمیم گيرنده‬
‫قرار می دهد‪.‬‬
‫‪‬به آسانی با نیازهای اطالعاتی محیط تصمیم گيری سازگار می شود‪.‬‬
‫‪ ‬مکانیسم هایی ارائه می دهدکه سریعا نیازهای اطالعاتی تصمیم گيرنده را تامين میکند‪.‬‬
‫‪‬قابلیت آن را دارد که با یک پایگاه داده ای جامع ارتباط برقرار کند‪.‬‬
‫‪‬قابلیت انعطاف کافی دارد تا با سبکهای مختلف مدیریت هماهنگ شود‪.‬‬
‫عوامل موفقيت و شكست ‪DSS‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ميزان مهارت و تعامل كاربر‬
‫ميزان تجربه كاربر‬
‫پشتيباني مديريت عالي‬
‫زمان استفاده‬
‫تازگي برنامه‬
‫برگشت در سرمايه گذاري‬
‫مقايسه ‪ MIS‬و ‪DSS‬‬
‫‪ ‬توجه به موضوعات ساخت يافته‬
‫‪‬‬
‫توجه به موضوعات نيمه ساخت يافته‬
‫‪ ‬شناسايي و تشخيص اطالعات موردنياز‬
‫‪‬‬
‫شناسايي ابزارالزم جهت تصميم گيري‬
‫‪ ‬تاكيد بر ذخيره سازي داده ها‬
‫‪‬‬
‫تأكيد بر دستكاري داده ها‬
‫‪ ‬امكان دسترس ي غيرمستقيم به داده ها‬
‫‪‬‬
‫امكان دسترس ي مستقيم به داده ها‬
‫‪ ‬ممكن است مدير ‪ MIS‬ماهيت تصميم را‬
‫بطور كامل درك نكند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫مدير ‪ DSS‬ماهيت تصميم را بطور كامل‬
‫درك مي كند‪.‬‬
‫‪ ‬متكي بر تخصص كامپيوتر‬
‫‪‬‬
‫متكي بر قضاوتهاي مديريتي‬
‫‪ ‬تأكيد بر كارايي‬
‫‪‬‬
‫تأكيد بر اثربخش ي‬
‫‪‬امكانات ‪DSS‬‬
‫‪ ‬هر سیستم پشتیبانی تصمیمات ‪ ،‬دارای یک سری ابزارهای پشتیبانی است‪ .‬این ابزارها را می توان‬
‫به دو گروه ابزارهای نرم افزاری و سخت افزاری طبقه بندی نمود‪.‬ترکیب این ابزارها ی همه منظوره‬
‫به مدیران کمک می کند تا در زمینه های کاربردی خاص (مانند آموزش و بهبود منابع انسانی ‪ ،‬ادغام‬
‫در شرکتهای دیگر و غيره ) تصمیم گيری نمایند ‪.‬‬
‫نرم افزار ‪DSS‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ايجاد تعامل بين كاربر و ‪DSS‬‬
‫ايجاد ذخيره و بازيابي مدلها و يكپارچه نمودن آنها با داده هاي پايگاه داده‬
‫داراي يك قابليت گرافيكي آسان و انعطاف پذير است كه سبب تقويت رابطه كاربر با‬
‫‪ DSS‬مي شود‪.‬‬
‫‪‬ابزارهاي نرم افزاري ‪DSS‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬غالب ابزارهای نرم افزاری ‪ DSS‬در یکی از گروههای زیر قرار دارند ‪:‬‬
‫• ابزارتهیه برنامه کاربردی‬
‫• ابزارمدیریت داده ها‬
‫• مدل سازی‬
‫• روش تجزیه وتحلیل آماری‬
‫• طرح ریزی‬
‫• پرس وجو‬
‫• نمودار‬
‫• ادغام وترکیب اطالعات‬
‫• قابلیت های خاص‪DSS‬‬
‫‪‬امكانات نرم افزاري ‪DSS‬‬
‫‪ -1‬ابزار تهیه برنامه کاربردی‬
‫‪‬برخی سیستم های ‪ DSS‬امکاناتی را در اختیار مدیران قرار می دهند تا بتوانند برنامه های رایانه ای‬
‫تهیه کنند که در فرایند تصمیم گيری به آنها کمک نماید ‪ .‬این برنامه ها میتوانند به وارد نمودن داده‬
‫ها‪ ،‬پردازش و ذخيره سازی داده هاو سپس تهیه اطالعات خروجی بپردازند‪.‬مدیران هنگام تهیه برنامه‬
‫های کاربردی در محیط ‪ DSS‬با استفاده از یک سری منوی مخصوص و گزینه های آن میتوانند‬
‫برای خود صفحه مخصوص ورود داده ها ‪ ،‬صفحه مخصوص ارائه گزارشات خروجی تهیه نمایند و‬
‫حتی می توانند یک رابط که با منو کار میکند تهیه کنند که ارتباط کاربربا سیستم را فراهم میکند ‪.‬‬
‫امكانات نرم افزاري ‪DSS‬‬
‫‪ -2‬ابزار مدیریت دادها‬
‫هر‪ DSS‬روش خاص ی برای مدیریت پایگاه دادها دارد ‪ ،‬یعنی مکانیسم های نرم افزاری برای ذخيره سازی‬
‫‪،‬نگهداری و بازیابی داده ها منحصر به فرد میباشد ‪ .‬لذا ‪ DSS‬باید این قابلیت را داشته باشد که هماهنگی و‬
‫سازگاری الزم را بين پایگاه داده های سیستم و ابزار های نرم افزاری آن فراهم نماید ‪ .‬برنامه های کاربردی‬
‫‪ DSS‬نوعا برنامه های دائمی نیستند لذا برای هر برنامه کاریردی یک پایگاه داده ها تهیه می شود ‪.‬‬
‫داده های یک برنامه ‪ DSS‬از سه منبع فراهم میشود‪:‬‬
‫الف‪ -‬داده های موجود در پایگاه داده های خارجی‪.‬‬
‫ب‪ -‬وارد نمودن داده های جدید مثال از طریق صفحه کلید به پایگاه داده های ‪. DSS‬‬
‫ج‪ -‬فایل ها و پایگاه های داده های رایانه ای و جامع در سازمان ‪.‬‬
‫همچنين سیستم مدیریت داده های ‪ DSS‬این قابلیت را ارائه می کند که بتوان داده هایی ازفایلها و پایگاه‬
‫داده ها ی موجود استخراج کرد ‪.‬‬
‫‪‬امكانات نرم افزاري ‪DSS‬‬
‫‪ -3‬مدل سازی‬
‫‪‬سیستم های ‪ DSS‬این امکان را در اختیارمدیران قرار می دهد که با استفاده از روشهای ریاض ی مدل سازی ‪ ،‬ابعاد‬
‫عملیاتی یک سیستم را در محیط و زبان کامپیوتر پیاده نمایند ‪.‬‬
‫‪‬برای این منظورانواع ابزارهای مدل سازی وجود دارد تا کاربران بتوانند انواع مختلف سیستم ها را مدل سازی نمایند ‪.‬‬
‫مثال مدیران اجرایی در یک شرکت تولیدی می توانند با یک ابزار‪ DSS‬که از برنامه ریزی خطی استفاده می کند ‪ ،‬مدلی‬
‫را تهیه کنند که شبکه توزیع محصوالت شرکت را نشان دهد ‪ .‬سپس با استفاده از مدل تعداد مطلوب انبارها و محل‬
‫استقرار انها را مشخص کنند‪.‬برای این کار ترکیب های مختلفی از محل انبار ها را در مدل قرار می دهند تا اثر بخش ی نتایج‬
‫حاصل را با هم مقایسه نمایند‪ .‬روشهای دیگر مدلسازی عبارتند از روش مسيربحرانی )‪ (CPM‬یا روش ارزیابی و‬
‫بررس ی پروژه و شبیه سازی )‪(PERT‬‬
‫‪‬امكانات نرم افزاري ‪DSS‬‬
‫‪ -4‬روش تجزیه و تحلیل آماری‬
‫‪‬در روش تجزیه و تحلیل آماری که قابلیت دیگر‪ DSS‬میباشد ‪ ،‬مدیران داده ها را مورد بررس ی‬
‫قرار داده‪ ،‬با استفاده ازآمار (میانگين‪ ،‬میانه ‪،‬انحراف معیار و غيره ) و روشهای تجزیه و تحلیل (مانند‬
‫تحلیل رگرسیون و غيره) و روشهای پیچیده دیگر در برنامه های کاربردی خود تصمیم گيری می کنند ‪.‬‬
‫‪ ‬مثال مدیر فروش با استفاده از نرم افزار ‪ DSS‬به محاسبه انحراف معیار فروش هفتگی هر یک از‬
‫فروشندگان خود می پردازند تا مشخص شود فروش کدام فروشنده از فروش هفتگی معمول شرکت‬
‫تفاوت قابل توجهی دارد‪.‬ابزار های آماری دیگر در محیط ‪ DSS‬عبارتند از ‪:‬تجزیه و تحلیل ریسک و‬
‫تجزیه و تحلیل روند‪.‬‬
‫‪‬امكانات نرم افزاري ‪DSS‬‬
‫‪ -5‬طرح ریزی‬
‫‪‬مدیران سطوح تاکتیکی و استراتژیک همواره تصمیماتی می گيرند که مدیران برای اتخاذ چنين تصمیماتی متکی به قابلیتهای‬
‫طرح ریزی در محیط ‪ DSS‬می باشند تا یک نگاه اجمالی به آینده داشته باشند‪ .‬ابزارهایی که برای طرح ریزی وجود دارد و با نرم‬
‫افزارهای ‪ DSS‬پشتیبانی می شوند عبارتند از ‪ :‬مدلهای پیش بینی تجزیه و تحلیل ‪ What – if‬و ‪GOAL SEEKING‬مثال مدیران با‬
‫استفاده از نرم افزار مدیریت پروژه میتوانند به پیش بینی شرایط کار برای پروژه های پیچیده پرداخته و نيز یک پروژه را طرح‬
‫ریزی و زمان بندی نمایند‪.‬‬
‫‪ ‬مهمترین گام در فرایند طرح ریزی آن است که یک یا چند هدف را برای خود مشخص نمائیم ‪ ،‬مثال بگوییم "باید اولين‬
‫فروشنده پوشاک مردانه در شهر سمنان باشیم " قدم بعدی تعیين اهدافی است که قابلیت اندازه گيری داشته باشند مثال‬
‫بگوییم ‪":‬در شش ماه آینده باید ‪ 50‬میلیون تومان فروش داشته باشیم ‪.”،‬‬
‫‪ ‬هنگام استفاده ازنرم افزار " ارزیابی هدف " در‪ DSS‬مدیر باید بررس ی نماید که متغير های خاص چقدر باید تغیير کنند تا‬
‫هدف مورد نظر تحقق یابد‪ .‬در مثال فوق ‪ ،‬مدیرباید سوال زیر را مطرح نماید ‪:‬‬
‫" چند فروشنده دیگر باید اضافه شود و چه مبلغی باید هزینه شود تا به هدف فروش یعنی ‪ 50‬میلیون تومان برسیم “‬
‫امكانات نرم افزاري ‪DSS‬‬
‫‪-6‬پرس و جو‬‫مدیرن با کمک نرم افزار ‪ DSS‬می توانند با سواالتی که شبیه جمالت فارس ی (یا انگلیس ی) است پرس وجوهای مستقیم‬
‫‪ Online‬از پایگاه داده های ‪ DSS‬به عمل اورند ‪.‬‬
‫مثال ‪:‬‬
‫" نام ‪ ،‬شماره اتاق و محل کار کارکنانی نمایش داده شود که بیش از ‪ 25‬سال سابقه خدمت دارند " ‪.‬‬
‫نام خانوادگی و نام‬
‫احمدی‬
‫برهانی‬
‫جهرمی‬
‫غالمی‬
‫حسن‬
‫محمد‬
‫مریم‬
‫رضا‬
‫شماره اتاق‬
‫تلفن داخلی‬
‫محل کار‬
‫‪21‬‬
‫‪36‬‬
‫‪12‬‬
‫‪18‬‬
‫‪2514‬‬
‫‪4916‬‬
‫‪3116‬‬
‫‪3128‬‬
‫حسابداری‬
‫اداره فروش‬
‫کارگزینی‬
‫اداره رفاه‬
‫امكانات نرم افزاري ‪DSS‬‬
‫‪ -7‬نمودار‬
‫استفاده از نرم افزارهای نموداری روزبه روز بیشتر می شود ‪ .‬با نرم افزار نموداری ‪ DSS‬مدیران می توانند برای‬
‫داده های موجود در پایگاه داده ها نمودارهای مختلفی چون نمودار میله ای ‪،‬نمودار دایره ای و نمودار خط و‬
‫روند تهیه کنند‪.‬برای تصمیم گيری ‪ ،‬نمایش نموداری داده ها ابزار موثری است و برای یافتن روندها و نکات‬
‫عمده تجزیه و تحلیل ‪،‬نمودار آسانتر می باشد تا داده هایی که به صورت جدول ارائه می شوند‪.‬امروزه با کمک‬
‫‪ DSS‬می توان ظرف چند ثانیه نمودارهای دقیق و جامع تهیه کرد‪.‬‬
‫امكانات نرم افزاري ‪DSS‬‬
‫‪-8‬ادغام و ترکیب اطالعات‬
‫امکان ترکیب داده ها ی منابع مختلف به صورت دستی برای مدیران بسیار وقت گير‬
‫است‪ ،‬در حالیکه این امر یکی از فعالیت های عادی مدیران می باشد‪.‬یکی از‬
‫متداولترین کاربردهای ادغام اطالعات ‪ ،‬ادغام صورتهای مالی شرکتهای فرعی یک‬
‫شرکت بزرگ و تهیه صورتهای مالی جامع می باشد‪ .‬کاربرد دیگر این نرم افزار ‪،‬ادغام‬
‫اطالعات بودجه پروژه های مختلف یک شرکت و تهیه یک بودجه جامع می باشد ‪،‬‬
‫کاربرد دیگر این نرم افزار ادغام عملکرد فروش فروشندگان مختلف و تهیه خالصه ای‬
‫از فروش مناطق مختلف و سپس تهیه خالصه ای از فروش کل شرکت می باشد‪.‬‬
‫سيستمهاي پشتيباني تصميم گيري هوشمند‬
‫‪‬بسیاری از مسائل ساخت یافته و شبه ساختاری آنچنان پیچیده اند که مستلزم بهره گيری از‬
‫تجربیات برای ادامه راه حل است چنين تجربیاتی را می توان در سیستم پایگاه دانش قرار داد‪ .‬امروزه‬
‫سیستمهای پشتیبانی تصمیمات پیشرفته به این سیستم مجهز می شوند تا از این طریق بتوان‬
‫پشتیبانی از تصمیمات را برای مدیران باکیفیت بیشتر انجام داد‪ .‬این بخش به منظور ارائه تجربیات‬
‫مورد نیاز برای حل بخش ی از مسائل و با هدف ارتقا ی سطح کارایی سیستم به کار گرفته می شود‪.‬‬
‫بخش دانشی در این سیستم شامل یک یا چند سیستم دانشی است که می تواند از پایگاه‬
‫دانش سازمان دریافت شود‪.‬به چنین سیستمی که دارای بخش دانشی باشد ‪ ،‬سیستم‬
‫پشتیبانی تصمیم گیری هوشمند ‪ KBDSS‬اطالق می شود‪.‬‬
‫زمينه هاي كاربرد ‪DSS‬‬
‫‪‬کاربرد ‪ DSS‬امروزه از گستردگی ویژه ای برخوردار است و در فعالیتهای سازمانی که نیاز به تحلیل‬
‫شرایط پیچیده و ضرورت پاسخگویی سریع وجود داشته باشد‪ ،‬می توان از آن استفاده کرد‪ .‬و در‬
‫برخی از سازمانها وجود ‪ DSS‬یک ضرورت حیاتی و اجتناب پذیر است مانند‪:‬‬
‫• شرکتهای بیمه ای از ‪ DSS‬جهت تحلیل ریسک انواع خدمات استفاده می کنند ‪.‬‬
‫• شرکتهای حمل ونقل ریلی جهت برنامه ریزی سفرها وتحلیل تخصیص منابع خود‬
‫‪ ‬وکاهش خطرات سفرها‬
‫‪ ‬امروزه ‪ CRM‬بخش ی مهم از استراتژی موسسات موفق است و ‪ DSS‬بخش مهمی از ‪CRM‬‬
‫است‪.‬‬
‫‪DSS‬برخي از خصوصيات‬
‫روشهاي مختلف‬
‫تصميمگيري را حمایت‬
‫می کند‬
‫یکپارچه است و قابلیت اتصال‬
‫‪41‬دارد‬
‫‪ web‬را‬
‫‪‬‬
‫به‬
‫را پردازش كند‪.‬‬
‫سازگاری وانعطاف‬
‫دارد‬
‫برمبناي مدل است‬
‫براي فرد و گروه قابلیت‬
‫استفاده دارد‬
‫بايد بتواند داده هاي‬
‫نيم ساخت يافته‬
‫‪DSS‬‬
‫تعاملی و‬
‫‪interactive‬‬
‫براي مديريت سطوح‬
‫مختلف مورد استفاده‬
‫قرار مي گيرد‬
‫استفاده ازان ساده‬
‫باشد‪.‬‬
‫تاکید بر اثربخش ی‬
‫دارد نه کارایی‬
‫قابلیت یادگيری داشته‬
‫باشد‬
‫در كنترل كاربر باشد‬
‫سيستم پشتيباني تصميم گروهي‪GDSS‬‬
‫مزايا‪:‬‬
‫‪‬‬
‫مورد استفاده جهت تصميم گيري هاي گروهي‬
‫توجه دقيتر به مسائل و مشكالت موردنظر‬
‫درك گروهي بهتر از مشكالت و منطق تصميم گيري‬
‫الزام گروه هاي بزرگ به تصميم گيري‬
‫‪‬‬
‫بهبود ارتباط با مجريان جهت انجام بهتر كارها‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫اجزاء ‪GDSS‬‬
‫‪.1‬سخت افزار‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دستگاه هاي ورودي و خروجي‬
‫ابزار سمعي و بصري‬
‫صفحات نمايش الكترونيكي‬
‫تجهيزات كامپيوتري‬
‫تجهيزات اوليه جهت كنفرانس‬
‫ساختار شبكه اي برحسب نحوه ارتباط كاربران با يكديگر‬
‫(…‪)LAN,WAN,Web Based,‬‬
‫‪ .2‬نرم افزار‬
‫‪‬‬
‫پايگاه داده و ‪DBMS‬‬
‫قابليت هاي طراحي‬
‫‪‬‬
‫مديريت گفتگو براي دسترس ي به چند كاربر برنامه هاي كامپيوتري مبتني بر شبكه‬
‫‪‬‬
‫‪ .3‬افراد و روش كار‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫اساتید مجرب‬
‫شركاي فرایند تصمیم گیري‬
‫ستاد پشتیباني‬
‫روال و روش كار مشخص و تبیین شده‬
‫پنج مورد از خصوصيات سيستمهاي ‪DSS‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪-1‬یك سیستم پشتیبان تصمیم ‪ ،‬با كنار هم قرار دادن افكار انساني و‬
‫اطالعات رایانهاي‪ ،‬از تصمیمگیرندگان حمایت و پشتیباني ميكند‪.‬‬
‫‪ -2‬این سیستمها براي پشتیباني سطوح گوناگون مدیریت‪ ،‬از مدیران ارشد‬
‫تا عملیاتي ارائه مي شود‪.‬‬
‫‪-3‬انعطاف پذیر است‪.‬‬
‫‪ -4‬قدرت ریسك را باال مي برد‪.‬‬
‫‪ -5‬سبب بهبود بخشیدن دقت‪ ،‬كیفیت‪ ،‬بروز بودن تصمیمات در تصمیم‬
‫گیري مي شود‪.‬‬
‫فناوريهای اصلی پشتیبانی از تصمیم‪:‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫سیستم حمایت از تصمیم (‪)DSS‬‬
‫سیستم حمایت از تصمیم گروهی(‪)GDSS‬‬
‫سیستمهای اطالعات مدیریت عالی(‪)EIS‬‬
‫سیستمهای خبره(‪)ES‬‬
‫شبکه های عصبی مصنوعی(‪)ANN‬‬
‫سیستمهای حمایت ترکیبی(‪)MSS‬‬
‫بطور کلی دالیل استفاده از سیستم ‪:DSS‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫محاسبه سریع‬
‫غلبه بر محدودیتهای انسانی محاسبات و ذخیره سازی‬
‫محدودیتهاي انساني‬
‫كاهش هزینه‬
‫پشتیباني فني‬
‫پشتیباني كیفیت‬
‫رقابت‬
‫نتیجه گيری کلی ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫یک ‪ DSS‬یک سیستم بسیار ضروری برای تمامی سازمانها ‪ ،‬به ویژه مدیریت سازمان می باشد‬
‫‪.‬‬
‫در حال حاضر کامل ترین سیستم برای یک سازمان ‪DSS ،‬می باشد ‪.‬‬
‫‪DSS‬بطور مستقیم با مدیران در ارتباط است وبا پردازش انبوهی از داده ها ‪ ،‬گزینه های یک‬
‫تصمیم را در اختیار او قرار می دهد ‪.‬‬
‫‪DSS‬در بستر ‪IS‬تعریف و پیاده سازی می شود‪.‬‬
‫منابع ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطالعات و ارتباطات – دکتر احمدی‬
‫اصول و مفاهیم فناوری اطالعات – دکتر محمود برزگر‬
‫سیستمهای خبره – کیس دارلینگتون – مترجم ‪ :‬مهندس موئمنی ‪.‬‬
‫آشنایی با سیستم های اطالعاتی مدیریت تالیف دکتر علی اصغر انواری‬
‫رستمی‬
‫سیستم های اطالعات مدیریت دابلیو اس – جوادکار ترجمه احمد سرداری‬
‫سیستمهای اطالعات مدیریت ‪ -‬دکتر اصغر صرافی زاده‬
‫چند نمونه سوال در زمینه ‪:DSS‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تعریف مدل و مدلسازی چیست؟‬
‫نعریف ستیستم پشتیبان تصمیم چیست؟‬
‫ساختار ‪ DSS‬از چه عناصری تشکیل شده است؟‬
‫ویژگیهای یک ‪ DSS‬مطلوب را نام ببرید؟‬
‫ابزارهای نرم افزاری ‪ DSS‬را نام ببرید و یکی را توضیح دهید؟‬
‫سیستم پشتیبانی هوشمند را توضیح دهید؟‬
‫با تشکر‬
‫احسان‬
‫سلیمانی‬