Transcript Toplumsal Yaşam Becerileri

SOSYAL BECERI ÖĞRETIMI

Sosyal beceriler Toplumsam Uyum becerileri
kapsamında yer alır.
Sosyal beceri;
 çocuğun doğal çevresinde ;
 evde, okulda, sokakta
 başkalarıyla etkileşimde bulunabilme yeteneğidir.

Diğerlerine karşı uygun davranışları başlatmak ve
sürdürmek
 Evde ,okulda ve iletişim gerektiren diğer
alanlarda akranlarına uyum gösterme ve
sürdürme
 Sosyal çevreye adapte olma ve başa çıkabilme


Sosyal beceriler; kelimeler, ses tonu, yüz ifadesi,
hareketler, beden duruşu gibi sözel olan ve
olmayan davranışları da içerir.

Sosyal beceri eğitimi, bireylere kişiler arası
etkileşimlerde nasıl davranmaları ya da nasıl
konuşmaları gerektiğini öğretme üzerinde
odaklaşmaktadır.
Sosyal beceri eğitimi;
 bağımsızlığı arttırmak,
 kendini yönlendirmek,
 sorumlu davranmak,
 bireyin başkaları tarafından kabul görecek
becerileri kazanmasını ve
 davranışın uygun ortamlarda pekişmesini
sağlayan bir eğitim türüdür.
SOSYAL BECERI EĞITIMINDE GENELLIKLE ELE
ALINAN TEMEL BECERILER AŞAĞIDA
BELIRTILMIŞTIR
 dikkat ederek dinleme
 konuşmayı başlatma, sürdürme, sonlandırma
 bir talepte bulunma ve bir talebi reddetme
 beğeni belirtme veya beğeniye tepki verme
 eleştirme veya eleştiriye tepki verme
 görüş belirtme
 kendinden söz etme
SOSYAL BECERI ÖĞRETIMINDE,

Uygulanan programların süresi uzun olmalısının
ve günlük yaşam etkinlikleri ile
desteklenmesinin, daha yararlı olduğu,
görülmüştür.
Dinleme Becerisi
 tekli yönergeleri dinleme ve yapma
 bir hareket bir araç gerektiren yönergeleri
dinleme ve yapma
 iki yönergeleri dinleme ve yapma
 karmaşık yönergeleri dinleme
 resimli kartlarla (kendi ile ilgili) dinleme-sıralama

başkasına ait resimli kartlarla (karşısındakinin)
dinleme ve sıralama
 5 dakika hikaye dinleme
 teypten aktarılan bir hikayeyi dinleme ve takip
etme
 hikaye / müzik dinleme

Konuşmayı başlatma
 Taklit edebilme (ayy, öff, pof, taşıt sesleri, hayvan
sesleri, melodik sesler)
 Yönergeleri taklit / emir cümleleri (aç, yak, kapa,
al, ver...)
 İki kelimelik yönergeleri taklit
 Ya da işaretle ifade etme

okuma bilenler için konuşma kartları
 Olay kartları
 Kuklalar

Konuşmayı sürdürme
 cümle tamamlama- tekrarlatma- taklit etmerol yapma- drama oyunları,
 Bir talepte bulunma / reddetme ,
 Tercih kullanma ,
 Mimiklerimizi kullanma

Çocuğun duygusunu isimlendirme;
 kendi gerçek yaşantısı yoluyla ,


kendisi ile ilgili fotolardan kendi duyguları

kendi yaşantıları ile ilgili aile bireylerinin duygu
kartları
SOSYAL BECERI ÖĞRETIMINDE İZLENECEK
AŞAMALAR
Sosyal Beceri Programında Yer Alacak
Becerileri ve Öğrencileri Belirleme
 Sosyal Beceri Performansını Belirleme
 Öncelikli Becerileri Belirleme
 Öğretim Sekline Karar Verme
 Öğretim Öncesi Hazırlıkları Tamamlama
 Öncelikli Beceriyi Öğretme
 Öğretimleri Değerlendirmek

1. ASAMA: SOSYAL BECERI
PROGRAMINDA YER ALACAK
BECERILERI VE ÖĞRENCILERI
BELIRLEME

Sınıf öğretmeni veya rehber öğretmen, her bir
becerinin öğretiminden en çok yarar sağlayacak
öğrencilerin kim veya kimler olduğunu ve
öğretim programında hangi sosyal beceriye yer
vereceklerini farklı ölçümlemeler kullanarak
belirlemelidirler.

Bunlar arasında, sosyal becerilerin ölçüldüğü
davranış dereceleme ölçekleri, kendini
değerlendirme teknikleri, sosyometrik teknikler,
görüşmeler ve doğal gözlemler yer almaktadır.
SOSYAL BECERI KONTROL LISTESI
Beceri var, uygun
kullanılıyor.
(+)
1.Selamlaşma
2.Sorulan sorulara yanıt
verme
3.Kurallara uyma
4.Sırasını bekleme
5.Yardım yada bilgi isteme
6.Eşyalarını paylaşma
7.Yardım etme
Beceri yok, uygun
kullanılamıyor.
(-)
Beceri var, uygun
kullanılıyor.
(+)
8. İşbirliği ile çalışma
9. Görevini yaparken sıraya
oturma
10. Sözel yönergelere uyma
11. Sınıfta boş zamanını
uygun kullanma
12.Dinleme
13.Dikkatini toplama
14.Devam eden bir etkinliğe
katılma
Beceri yok, uygun
kullanılamıyor.
(-)
2. ASAMA: SOSYAL BECERI PERFORMANSINI
BELIRLEME

sosyal beceri yetersizlikleri genel olarak iki
şekilde ortaya çıkmaktadır.Bazı bireyler çeşitli
sosyal becerileri öğrenememekte, bazıları da
var olan becerilerini uygun ortam ve
durumlarda kullanamamaktadırlar

1.Beceri yetersizliği: Sosyal beceri yetersizliği
öğrenme eksikliğidir.Bireyin beceri yetersizliğini
belirlemek için, daha önce kullanıp
kullanılmadığına bakılması gerekir.Örneğin bir
çocuk oyuna nasıl katılacağını bilmiyor yada
arkadaşlarını oyuna davet etmiyorsa bu
davranış çocuğun davranış repertuarında
yoktur.

Bu durumda öğretim yöntemleri; model olmayı,
davranışsal provayı ve performansa geri dönüt
vermeyi kapsar ve öğretimler, küçük gruplarda
uygulanır.

2.Performans yetersizliği: Bu tür bireyler bir
becerinin nasıl yapılacağını bilir, bu beceri
bireyin repertuarında vardır, ancak birey bu
beceriyi yeterli sıklıkta ve uygun ortamlarda
kullanamaz.
Performans yetersizliğini belirleyebilmek için
bireyi gözlemlemek gerekir.
 Eğer birey bir beceriyi bir ortamda sergiliyor
diğer ortamda ise sergilemiyorsa, yada beceri
önceden yapılmışsa performans yetersizliği
kabul edilir.


Örneğin bireyin sadece ailesinden özür dilemesi
akranlarından yada öğretmeninden özür
dilememesi beceriyi her ortamda
kullanmadığını gösterir. Bir öğrenci sınıfta
konuşmak için el kaldırması gerektiğini
anlamasına ve bunu gerçekleştirmesine
rağmen, bazen elini kaldırmadan ağzından
cümleleri kaçırabilir.

3. Akıcılık yetersizliği, uygun sosyal davranışlar
sergilendikten sonra o davranışların yeterli
pekiştirilmemesinden veya ustalaştırmaya
yönelik tutarsız ve az oranda sunum yapmaktan
kaynaklanmaktadır.

Örneğin, bir öğrenci zor bir davranışla
karşılaştığında ne söylemesi ve ne yapması
gerektiğini öğrenmiştir ancak, yanıtı yerince
güçlü ya da yeterli olmayabilir.

Akıcılık yetersizliği sergileyen öğrencilerin, daha
akıcı bir performans sergileyebilmelerini
sağlamak için davranış provaları yapılmalı ve
performansa geri dönüt verilmelidir.

4. Mücadeleci davranış ya da beceri
eksikliğinde ise iç ve dış etmenler, bir çocuğun
öğrenmiş olduğu beceriyi uygun biçimde
sergilemesini engellemektedir.

Örneğin, depresyon, saldırganlık,
kaygı,hiperaktivite ya da olumsuz motivasyon,
öğrenilse bile sosyal becerilerin uygun bir
biçimde sergilenmesini engellemektedir. Bu
eksiklik durumunda, öğrenilen becerinin
devamlılığı için davranışı destekleyici ödüllere
yer verilmelidir
3. ASAMA: ÖĞRENCININ GEREKSINIMI OLAN
ÖNCELIKLI BECERILERI BELIRLEME

Sosyal becerilerin belirlenmesinden sonra
öğrencinin birden fazla sosyal beceriye
gereksinim duyduğu ortaya çıkarsa, öğretmen
öğretime hangi sosyal beceriden başlayacağını
belirlemelidir.
4. ASAMA: ÖGRETIM SEKLINE KARAR VERME
Öğretimler, okula dayalı, sınıfa dayalı, gruba
dayalı ya da bireysel olarak düzenlenebilir.
 sosyal beceri öğretiminde önemli olan nokta,
becerilerin mümkün olduğunca doğal
ortamlarında öğretilmesidir.


Doğal ortamda öğretmek mümkün olmadığında
ise, fiziksel çevrenin doğal ortama benzemesi
için düzenlenmesi gerekmektedir.
5. ASAMA: ÖĞRETIM ÖNCESI HAZIRLIKLARI
TAMAMLAMA
Öğretim öncesi hazırlıklar;
a) öğretim ortamı ve zamanı belirlenerek,
b) öğretimde kullanılacak ödüller ve
c) materyaller hazırlanarak yapılmalıdır.
6. ASAMA: ÖNCELIKLI BECERIYI ÖĞRETME
Sosyal becerilerin öğretiminde, pek çok öğretim
yöntemlerinden yararlanılmaktadır. Bu
yöntemler arasında;
 a) doğrudan öğretim yöntemi
 b) bilişsel süreç yaklaşımı ve
 c) akran öğretimi en çok kullanılanlardandır.

Doğrudan öğretim yöntemi

Sosyal beceriler, doğrudan öğretim yöntemi
kullanılarak öğretilebilmektedir. Bu yaklaşımda,
öncelikli olarak beceri analizi yapılır daha sonra
sırasıyla; beceri için gereksinim sağlanır,
beceriye model olunur, rol oynanır ya da
davranış prova edilir ve öğrenci performansına
geri bildirim verilerek doğru yapılan davranışlar
pekiştirilir.

Beceri analizi yapılırken bireylerin gelişim
özellikleri ve kültürel özellikleri dikkate
alınmalıdır.

Gereksinim oluşturma, öğrenciye öğretilmesi
hedeflenen becerinin üzerinde neden
çalışıldığının açıklanmasıdır. Öğretimde,
öğrencilere başlangıçta öğretilecek hedef
beceri hakkında bilgi verilir.
Model olmada, kişilerin bir sosyal etkileşim ile
nasıl başa çıkabileceklerini gözlemlemeleri
sağlanır.
 Sembolik model
 Gerçek model

Davranışsal prova/ rol oynama tekniği
 Geri bildirim verme: bireyin ortaya koyduğu
becerinin başkası tarafından değerlendirilmesi
 Genelleme

ÖZÜR DILEME BECERISININ ÖĞRETIM PLANI
Özür dileme becerisinin öğretimine
başlamadan önce öğrenci belirli ön koşul
becerilere sahip olmalıdır.

Bunlar : iki yada üç kelimelik yönergeleri yerine
getirebilmeli, ortalama 20-25 dk boyunca
herhangi bir etkinlikle uğraşabilmeli, gösterilen
bir resimli karta yönelik sorulan sorulara cevap
verebilmeli ve bir gününü basit olarak
anlatabilmelidir.
AMAÇLAR
 Uzun Dönemli Amaç
 Öğrenci; arkadaşının eşyasına zarar verdiğinde,
arkadaşının eşyasını izinsiz aldığında,
arkadaşına fiziksel olarak zarar verdiğinde,
arkadaşından özür diler.

Kısa dönemli amaçlar
 1-Öğrenci, arkadaşının eşyasına zarar
verdiğinde, her defasında özür diler.
 2- Öğrenci, arkadaşının eşyasını izinsiz
aldığında, her defasında özür diler.
 3-Öğrenci, arkadaşına fiziksel olarak zarar
verdiğinde, her defasında özür diler.

ÖĞRETIM ORTAMI

Öğretim, kurumun grup eğitimi için olan
sınıfında yapılmıştır. Öğretmen öğrencilerin
kendisini rahatlıkla görebileceği şekilde bir
oturma düzeni oluşturmuştur.
UYGULAMADA KULLANILACAK ARAÇ VE
GEREÇLER
Gereksinim oluşturma kısmı için hikaye
 Model olma aşamasında kullanılacak kuklalar
 Rehberli uygulamalarda ipucunu verildiği ve
ipucunun geri çekildiği aşamada kullanılacak
hikâye.

1. Alt Amaç İçin Öğretim Ünitesi
 Derse Giriş
 Bugün sizinle özür dileme becerisi üzerinde
çalışacağız. Bu çalışma esnasında kuklalarımızı
kullanacağız ve ben size bazı hikâyeler
anlatacağım. Ders boyunca yerinde oturur,
söylediklerimi dinlerseniz ders sonunda,
göstereceğim kuklalar sizin olacak.


Arkadaşlarımızın eşyasına zarar verdiğimizde
özür dileriz. Ali Ayşe’nin beslenme kabını yere
düşürüp kırmış Ayşe bu duruma çok üzülmüş.
Burada Ali’nin sizce ne yapması gerekiyor?
MODEL OLMA AŞAMASI

Öğretmen iki kuklayı eline alır ve onları
öğrencilere tanıtır. Bir kukla diğerinin şapkasını
düşürür ve düşüren kukla diğerinden özür diler.
Öğretmen hem durumu anlatır hem de hikayeyi
tekrar eder. Öğretmen ‘bizde arkadaşımızın
eşyasına zarar verdiğimizde ondan özür
dilemeliyiz ‘ der.
DAVRANIŞSAL PROVA VE IPUCUNUN VERILMESI
Öğretmen “hikâyeyi çok güzel dinlediniz. Hadi
şimdi gelin sizinle bir oyun oynayalım” der.
 Öğretmen öğrencilerden ikisini sınıftaki
askılığın yanına getirir ve birinin arkadaşının
paltosunu düşürmesini ister. Öğretmen ‘bak,
Arkadaşının paltosunu yere düşürdün bu
yüzden ondan özür dilemelisin’ der.


öğrenci özür dilerim derse, öğretmen “aferin
çok güzel özür diledin” diyerek öğrenciyi
pekiştirir.
İPUCUNUN GERI ÇEKILMESI
Canlandırılacak hikaye:
 Kantinde sıra beklerken Ayşe Zeynep’in meyve
suyunu eline çarparak yere döker. Öğretmen
hikayeyi öğrencilerin canlandırmasını
sağladıktan sonra ‘ şimdi ne söylemen
gerekiyor’ diye sorar. Öğrenci özür dilerse
pekiştirilir dilemezse özür dileriz diyerek ipucu
verilir.

BILIŞSEL SÜREÇ YAKLAŞIMI

Bu yaklaşım ile, bireylerin olayları analiz etme
ve sıraya koyma becerilerinin gelişmesi
sağlanmaktadır.
AKRAN ÖĞRETİMİ
Çocuk olabildiğince çok oyun ortamlarına
götürülmeli ve diğer çocukları izlemesi için
fırsatlar yaratılmalıdır.
 Çocuğun dikkati diğer çocukların aktivitilerine
çekilmeli, ancak katılması için zorlanmamalıdır.

Oyun Arkadaşının Seçimi
 * Tek bir çocuk olmasına,
 * Yaşının biraz büyük olmasına,
• Sakin ve uyum gösterebilecek, olmasına dikkat
edilmeli


•
•
•
•
•
•
Kumdan kale yapma
Oyunu izlemeli
Evde kumdan kale yapılmalı
İsteklerini ifade etmesi için ipucu verilmeli,
model olunmalı
“Bana kürek ver”
“Bana yardım et”
“Hayır, istemiyorum”
Bu oyunu diğer çocukla oynaması için en uygun
zaman seçilmeli
 *Sakin bir oyun parkının, en sakin olduğu bir
zaman seçilmeli
 *Bu oyun için başlangıçta sadece 5 dakika
ayrılmalı


HEDEFLENEN OYUN İLE İLGİLİ
PROVA YAPILMASI
Oyuna katılacak çocuk sayısının,
 Araç sayısının,
 Oynanan sürenin,
 Oyun sayısının,
 ZAMANLA VE AŞAMALI olarak arttırılmasına
özen gösterilmelidir.

Çocuğun olabildiğince farklı sosyal ortamlarda
bulunulmasına özen gösterilmelidir.
 Arıca sosyal beceri öğretimine erken yaşta
başlanmalıdır.

7. ASAMA: ÖĞRETIMLERI DEĞERLENDIRMEK

Değerlendirme, iki aşamada yapılmalıdır.
Bunlardan birincisi,çocuğun beceriyi öğrenip
öğrenmediğinin değerlendirilmesi, ikincisi de
becerinin farklı ortamlarda kullanılıp
kullanılmadığının değerlendirilmesidir

Öğretmenin öğrencilerin performansını
değerlendirmesi sürecinde öğretmen, alt
becerilerin ve öğrenci isimlerinin yazılı olduğu
bir tabloyu kullanarak, her bir alt becerinin
gerçekleşme düzeylerine 3 (bağımsız yapar), 2
(a-Yardımla yapar) ve 1(yapamaz) puanlarını
vererek becerileri değerlendirebilir