Transcript Nauka i badania naukowe

Badania naukowe
Wykład I/2009
Definicja
• Działalność ludzi mająca na celu
obiektywne i adekwatne poznanie
rzeczywistości, a w szczególności praw
rządzących tą rzeczywistością.
• PRAWO PRZYRODY – stała (niezmiennie
powtarzalna) relacja między cechami
rzeczy lub między zdarzeniami.
Cechy poznania naukowego
• obiektywne
• racjonalnie uzasadnione
• usystematyzowane treściowo i formalnie
• dające się wyrazić w formie zrozumiałej
dla innych naukowców
• twórcze
Paradygmat
• Ogólnie uznana teoria naukowa, która
w pewnym okresie dostarcza
modelowych rozwiązań
w danej dziedzinie nauki.
• Np. teoria geocentryczna (Ptolomeusza) =>
teoria heliocentryczna (Kopernika)
• Zmiana paradygmatu – rewolucja naukowa
Postulat K. Poppera:
teoria naukowa
musi być falsyfikowalna,
tj. można dla niej wymyślić
eksperyment, który
dowiódłby jej niesłuszności.
Podział nauk wg metod badań
Nauki
Empiryczne
(indukcyjne)
Racjonalne
(dedukcyjne)
Podział nauk wg przedmiotu badań
Nauki
Przyrodnicze
Humanistyczne
(społeczne)
Techniczne
Podział badań naukowych
ze względu na ich cel
Badania
Podstawowe
Wdrożeniowe
Stosowane
Metody
nauki
Rozumowanie
Wyjaśnianie
Dowodzenie
Obserwacja
Wnioskowanie
Eksperyment
Sprawdzanie
Obserwacja naukowa
• Systematyczne, planowane spostrzeganie
przedmiotów i zjawisk, którego zadaniem
jest dostarczanie faktów.
„Fakty są niezbędne uczonemu
jak powietrze”
- I. Pavlov
• Obserwacja przebiega poza kontrolą
obserwatora.
Eksperyment
• Metoda badania związków przyczynowo skutkowych między czynnikami
wpływającymi na przebieg zjawiska
w warunkach ściśle kontrolowanych.
• Pytanie, jakie teoria (człowiek) zadaje
Naturze. – I. Kant
Masa ciała = f (wzrost)?
Y= f (X)?
Metody badań - rozumowanie
WNIOSKOWANIE
Zawodne
Niezawodne
dedukcyjne
sylogistyczne
indukcyjne
redukcyjne
przez analogię
Metoda indukcyjno-dedukcyjna
(Arystoteles => Caliński)
1. Zbieranie faktów uzyskiwanych z obserwacji natury
lub z eksperymentów
2. Formułowanie hipotez lub teorii wyjaśniających te
fakty w języku przyczyn i skutków
3. Dedukowanie z tych hipotez lub teorii pewnych
wniosków szczegółowych, dających się sprawdzić lub
testować empirycznie
4. Weryfikowanie tak wyciągniętych wniosków
poprzez nowe obserwacje i/lub eksperymenty
„Tylko naród naukowy może utrzymać się przy
życiu w naukowej przyszłości”
Thomas H. Huxley (1825-1895) - biolog i filozof angielski
„Nienaturalna
natura
nauki” (1996)
„Nauka nie jest zdroworozsądkowa”
L. Wolpert (1929- ) - biolog i filozof angielski