Transcript Metody badań naukowych

Metody badań naukowych
• Wiedza naukowa – istota, znaczenie, tworzenie
• Nauki ekonomiczne – obszar wydzielony w
ramach nauk społecznych
• Nadrzędne cechy wiedzy naukowej
• Proces badań naukowych
• Metodyka badań naukowych
• Pisanie tekstów naukowych
• Recenzje prac i dyskusje naukowe
Prof. dr hab. Henryk Mruk
h. [email protected]
Wiedza naukowa
- zadania badaczy
• Nauka – zadanie podstawowe – odkrywanie praw
• Prawa – ( zasady, reguły) – stwierdzenia ogólne
• Prawa ilościowe i jakościowe (tabela z danymi to nie
prawo) – prawa a twierdzenia naukowe
• Odkrycia naukowe – dostarczanie podstaw do trafnego
przewidywania
• Wiedza naukowa jako efekt poznania naukowego i
wykorzystania metod naukowych
• Metoda – reguła, porządkowanie
• Metoda a metoda naukowa (Cyganka, przepowiednia)
• Wiedza naukowa jako efekt trafności doboru metod do
celów i warunków badań
• Wiedza naukowa a potrzeby doraźne – kryminalistyka,
medycyna, polityka, ekspertyzy, sondaże, raporty rezultaty nie służą nauce a metody są podobne
Wiedza naukowa
- zadania badaczy
• Odróżnianie wiedzy naukowej od nienaukowej
• Wykrywanie i formułowanie problemów gospodarczych
wymagających badań naukowych
• Rozwiązywanie problemów za pomocą metod uznanych
w danej dziedzinie, dyscyplinie nauk
• Umiejętność redagowania tekstów naukowych
• Zdanie metodologów – dwa rodzaje zadań badaczy :
• Tworzenie wiedzy
• Redagowanie tekstów
• Metodologia – jak tworzą się metody badań?
• Metodyka – metody prowadzenia badań w dziedzinie
Wiedza naukowa - wynik procesu poznawczego
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Postrzeganie
Wyobrażanie
Tworzenie pojęć
Myślenie
Zapamiętywanie
Poznanie zmysłowe
Poznanie abstrakcyjne
Wyobrażenia - rzeczy konkretne
Pojęcia - nieobrazowe
Poddawanie własnych poglądów próbom własnej
krytyki
Wiedza naukowa
• Cechy wiedzy naukowej:
prawdziwość - cecha nadrzędna
uzasadnienie
obiektywizm
ogólność
oryginalność
ścisłość
uporządkowanie
użyteczność
• Badania z zakresu danego obszaru w pracy awansowej
powinny posiadać wymienione cechy
Wiedza naukowa - twierdzenia
• Uzasadnianie
bezpośrednie
pośrednie czyli logiczne
wnioskowanie
dowodzenie
sprawdzanie
• Powoływanie się na fakty a nie autorytety
• Wolność – warunek oryginalności uzyskiwanej wiedzy
naukowej
• Prawda i fałsz – rozróżnienie, uzasadnienie
• Wiedza teoretyczna – rozumienie istoty rzeczy i zjawisk
Wiedza naukowa - błędy naukowe
•
•
•
•
Mogą się zdarzyć - źródła błędów
Obiektywne – tkwią na zewnątrz
Subiektywne - tkwią w badaczu
Myślenie uproszczone - złudzenia , uczucia,
ideologie
• Pułapki myślowe – zasada zakotwiczenia,
dowody potwierdzające własne tezy, pułapka
kosztów utopionych, sposób sformułowania
problemu, pułapka zbytniej pewności siebie,
pułapka asekuranctwa
Wiedza naukowa - użyteczności, funkcje
•
•
•
•
•
•
•
Wyjaśniająca
Diagnostyczna
Prognostyczna
Praktyczna
Jak jest? - obserwacja rzeczywistości
Dlaczego tak jest? - model, zależności
Jak może być inaczej? - prognoza
Wiedza naukowa - poznanie naukowe
• Metodyczne i podporządkowane celowi
• Odbywa się w warunkach sprzyjających
otrzymywaniu wiedzy ścisłej i pewnej
• Zmierza do wykrywania ukrytych i zarazem
istotnych zjawisk i cech rzeczy
• Jest instrumentalne
• Jest dokonywane za pomocą precyzyjnych
pojęć
• Jego wyniki są utrwalone w formie pisemnej
Nauki ekonomiczne – obszar w naukach społecznych
• Nauka – nauki społeczne – wyodrębniony obszar badań
• Nauki ekonomiczne – kontrowersje klasyfikacyjne
• Podział nauk ekonomicznych (dziedzina wiedzy) na trzy
dyscypliny
ekonomia
nauki o zarządzaniu
towaroznawstwo
• Czy ten podział można uznać za wystarczający?
• Czy nauki ekonomiczne nie dojrzały do wydzielenia
innych dyscyplin – np. finansów, rachunkowości,
logistyki, marketingu?
• Jakie są granice podziału między dyscyplinami?
• Praca doktorska jako awansowa należy do dyscypliny
Cechy nauk ekonomicznych
•
•
•
•
•
•
•
Złożoność badanych zjawisk
Ograniczone stosowanie metod ścisłych
Używanie potocznego języka
Niepełna obiektywność
Wiedza potoczna dość powszechna
Związki z innymi naukami i dziedzinami
Silnie związane ze sferą praktyczną
Nauki ekonomiczne – quo vadis?
• Kryteria wyodrębniania nauki
wyodrębnienie przedmiotu poznania
ustalenie zakresów
wyodrębnienie metod badawczych
właściwych dla danej dyscypliny
wydzielenie języka charakterystycznego dla danej
dyscypliny
• Współcześnie dyscypliny się przenikają, współzależą od
siebie
• Interdyscyplinarność badań zmienia dotychczasowe
paradygmaty
• Ekonomia tradycyjna a behawioralna
Teoria marketingu – analiza krytyczna
• Przesłanki wyodrębniania nowych dyscyplin:
specjalizacja badawcza
ograniczoność umysłu człowieka
przedmiot wykładany w uczelni
• Skąd można wywieść marketing jako naukę? – jedną z
możliwości jest teoria wymiany
• Ekwiwalentna wymiana – spojrzenie przez pryzmat
efektywności oraz skuteczności dla sprzedającego i
kupującego
• Marketing obejmuje badanie prawidłowości
występujących w sferze wymiany – wspólna płaszczyzna
przedsiębiorcy i konsumenta
Teoria marketingu – analiza krytyczna (2)
• Marketing – „proces planowania i realizacji pomysłów,
ustalania cen, promocji i dystrybucji idei, towarów i
usług do kreowania wymiany, która realizuje cele
jednostki i przedsiębiorstw”
• Definicja Amerykańskiego Stowarzyszenia Marketingu
akcentuje sferę praktyczną
• Podejście naukowe – badanie związków i zależności
występujących między podmiotami uczestniczącymi w
wymianie dóbr
• Nauka – praktyka
• To alternatywa czy koniunkcja?
• Myślenie i aktywność naukowa różni się od działalności
praktycznej
Teoria marketingu – analiza krytyczna (3)
• Marketing wyrósł z praktyki – czy i na ile jest to
prawidłowość w przechodzeniu od praktyki do teorii?
• Teoria – możliwe są różne podejścia
uogólnienie rzeczywistości
kształtowanie rzeczywistości na bazie tworzonego
modelu
• „Teoria marketingu jest solidna, ale jego praktyka
pozostawia wiele do życzenia” – jedyne użycie słowa
„teoria” w pracach Ph. Kotlera
Teoria marketingu – analiza krytyczna (4)
• Podejście do badań i do nauki jest inne w Stanach
Zjednoczonych oraz inne w Europie
• Nauki ekonomiczne korzystają z języka potocznego, co
wpływa na mniejszą precyzję publikowanych wyników
• Obszar marketingu obejmuje w miarę istotną część
zasobów siły roboczej oraz znaczącą wartość rynku
(reklama, promocja, wydarzenia)
Praca awansowa – zakres i układ
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Cel ogólny, zasadniczy
Cele szczegółowe
Hipotezy badawcze
Zakresy badań – przedmiotowy, podmiotowy, czasowy,
przestrzenny
Źródła informacji
Metody badań
Ocena literatury przedmiotu
Układ rozważań
Rozprawy, dysertacje promocyjne
Znaczenie promotora - konsultacje
Praca awansowa – zasady tworzenia
•
•
•
•
•
•
•
•
Umiejętność obserwowania faktów
Znajdowanie związków miedzy nimi
Porządkowanie myśli
Praca doktorska to praca wykonana prawie
samodzielnie
Ustawowa definicja pracy doktorskiej
Oryginalne rozwiązanie problemu naukowego
Wykazanie się znajomością ogólnej wiedzy
teoretycznej w danej dyscyplinie naukowej
Umiejętność samodzielnego prowadzenia pracy
naukowej - własny warsztat naukowy
Metody badań naukowych
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Metody logiczne
Metody heurystyczne
Metody statystyczne
Metody ekonometryczne
Metody badań marketingowych
Metody doboru próby do badań
Klasyfikowanie rzeczy i zjawisk
Skale pomiaru
Metody obserwacji
Metody eksperymentów
Metody dokumentacyjne
Metody badań naukowych - 2
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Metody kwestionariuszowe
Metody projekcyjne
Metody wywiadów ilościowych i jakościowych
Metody przetwarzania informacji
Metody analiz i porównania
Metody projektowania
Metody twórczego myślenia
Metody rozumowań naukowych
Metody komparatywne
Metody tendencji rozwojowej
Metody pomiarów medycznych
Techniki myślenia kreatywnego
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Myślowe kapelusze de Bono
Pro - Kontra
Tablice elementów
Bodźce losowe
Disruption
Burza mózgów – różne jej rodzaje
Odrzucenie
Skutki i Następstwa
Metod Walta Disneya
Rozważ Wszystkie Czynniki
Zalety, Wady, Interesujące
Praca naukowa - cechy badacza
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Intelekt
Niezależność w myśleniu
Szerokie zainteresowania
Wyobraźnia
Nieuleganie presji czasu
Wytrwałość
Akceptacja nowości, zmian - ciągła „młodość”
Doświadczenia - trauma
Kolejność narodzin
Poczucie humoru
Samoświadomość
Praca naukowa - organizacja czasu
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Wybór własnej ścieżki - kamienie milowe
Praca nad poznaniem zasad, warsztatu
Pisanie recenzji publikowanych tekstów
Prezentowanie koncepcji na forum zespołu
Rozpatrywanie uwag
Systematyczne studia literaturowe
Notatki
Dobór metod badawczych i źródeł
Bliskość z problemem w każdych warunkach
Wykorzystanie czasu - narzucone terminy
„map minding” jako sposób pracy nad koncepcją
Praca naukowa - pisanie tekstów
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Wyrobienie w sobie nawyku pisania
Praca naukowa to pisanie
Pisanie dla siebie i jako inspiracja dla innych
Pisanie równoległe zamiast czekania na publikację
Opinie recenzentów podstawą rozwoju
Praca nad językiem – publikacje w języku angielskim
Odwołanie do źródeł
Wstęp, rozwiniecie , zakończenie
Instrukcje wydawców
Poprawianie – stosownie do zaleceń – krytyczna ocena
Typy utworów naukowych
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Prace badawcze
Podręczniki akademickie
Dzieła popularno- naukowe
Opracowania pomocnicze
Prace społecznościowe - Wikipedia, podręczniki
Teksty publicystyczne
Referaty
Artykuły
Doniesienia naukowe
Recenzje prac awansowych
Literatura
•
Ariely D., Potęga irracjonalności, Wyd. Dolnośląskie, Wrocław 2009
•
Lindstrom M., Zakupologia, Znak, Kraków 2009
•
Zweig J., Twój mózg, twoje pieniądze, MT Biznes, Warszawa 2008
•
Anderson Ch., Długi ogon, Media Rodzina, Poznań 2009
•
Gladwell M., Poza schematem, Książka i Wiedza, Warszawa 2009
•
Underhill P., Dlaczego kupujemy?
•
Stachak St., Podstawy metodologiczne nauk ekonomicznych, Książka i Wiedza,
Warszawa 2003
•
Czerwiński Z., Dylematy ekonomiczne, PWE, Warszawa 1992
•
Zakrzewski Zb., O pracy doktorskiej w naukach ekonomicznych, AE, Poznań 1976
•
Szreder M., Metody i techniki sondażowych badań opinii, PWE, Warszawa 2009
•
Podstawy metodologiczne prac doktorskich w naukach ekonomicznych, prac zbiorowa
pod red. M. Sławińskiej i H. Witczaka, PWE, Warszawa 2008
•
Kołakowski L., Mini wykłady o maxi sprawach
•
Kapuściński R., Podróże z Herodotem