Transcript Metody badań pedagogicznych

Metody badań pedagogicznych
Metody ilościowe
• Monografia
pedagogiczna
• Eksperyment
pedagogiczny
• Metoda
indywidualnych
przypadków
• Sondaż diagnostyczny
Metody jakościowe
Rodzaje badań:
• Badanie etnograficzne
• Studium przypadku
• Badanie
fenomenograficzne
• Badanie w działaniu
Wykorzystywane metody:
Otwarty wywiad pogłębiony
Dyskusja grupowa
Obserwacja uczestnicząca
Do systematycznej obserwacji musimy zaplanować:
systematycznaobserwacja
problematyka
ilośći jakośćzagadnień
którechcemy
obserwować
czas
cechii procesy
reakcje
postawy
-uwarunkowania,
-jakimpodlegajązmianom
wzalezności
odwarunków
-rolamotywacji
-zmienneje
wywołujace
-ilość
-jakość
-nasileniewskaźników
-rozmiarzagadnienia
-wielkoścobiektuobserwowanego
-rodzajfunkcjonowania
(święto,dzieńpowszedni)
sposóbgromadzeniamateriałów
niestandaryzowany
standaryzowany
-notatki
-opisy
-rejestracjadźwiękowa
-rejestracjafotograficzna
-arkuszobserwacji
-dziennikiobserwacji
Metoda (wg Kamińskiego)
to zespół teoretycznie uzasadnionych
zabiegów koncepcyjnych i
instrumentalnych obejmujących
najogólniej całość postępowania
badacza, zmierzającego do
rozwiązania określonego problemu
naukowego.
Jakościowe metody badań
Sposoby diagnozowania i zjawisk w ich
kontekście historyczno – społecznym i
podmiotowym, w odróżnieniu od metod
ilościowych sięgają do jednostkowych historii
życia (badania biograficzne) lub
subiektywnych przeżyć i sądów.
Ilościowe metody badań
Badacz zakłada istnienie obiektywnego świata
oraz możliwość obiektywnego poznania go za
pomocą precyzyjnie skonstruowanych
narzędzi. Bada więc tylko poddające się
pomiarowi obiekty i poszukuje między nimi
zależności przyczynowo – skutkowych.
Przedmiotem tak rozumianego badania mogą
być tylko fakty.
Obserwacja
Obserwacja
uczestnicząca
jawna
ukryta
poinformowanie grupy o roli badacza
grupa nie ma świadomości, jaką rolę spełnia badający
Technika badań – czynności praktyczne,
regulowane starannie wypracowanymi
dyrektywami, pozwalającymi na uzyskanie
optymalnie sprawdzalnych informacji,
opinii,
faktów.
Są
czynnościami
określonymi przez dobór odpowiedniej
metody i przez nią uwarunkowanymi.
Narzędzie badawcze – jest przedmiotem
służącym do realizacji wybranej techniki
badań.
Eksperyment Pedagogiczny
(wg Zaczyńskiego)
Eksperyment jest metodą naukowego
badania określonego wycinka
rzeczywistości (wychowawczej) polegającą
na wywoływaniu lub tylko zmienianiu
przebiegu procesów przez wprowadzenie
do nich jakiegoś nowego czynnika i
obserwowaniu zmian powstałych pod jego
wpływem.
Metoda indywidualnych przypadków
Jest to sposób badań polegający na analizie
jednostkowych losów ludzkich uwikłanych w
określone sytuacje wychowawcze lub na analizie
konkretnych zjawisk natury wychowawczej
poprzez pryzmat jednostkowych biografii
ludzkich z nastawieniem na opracowanie
diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia
działań terapeutycznych.
Monografia pedagogiczna
wg A. Kamińskiego
Metoda postępowania, która prowadzi do opisu
instytucji wychowawczych np. (szkoły).
Przedmiotem badania są instytucje wychowawcze
lub instytucjonalne formy działalności
wychowawczej. Prowadzi ono do gruntownego
rozpoznania struktury instytucji, zasad,
efektywności działań wychowawczych oraz
opracowania koncepcji ulepszeń i prognoz
rozwojowych.
Sondaż diagnostyczny
Jest sposobem gromadzenia wiedzy o atrybutach
strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice
zjawisk społecznych, opiniach, poglądach
wybranych zbiorowości, nasilaniu się i
kierunkach rozwoju określonych zjawisk i
wszelkich innych zjawiskach instytucjonalnie nie
zlokalizowanych-posiadających znaczenie
wychowawcze-w oparciu o specjalnie dobraną
grupę reprezentującą populację generalną, w
której badane zjawisko występuje.
Techniki badawcze
Obserwacja.
Wywiad
Ankieta
Badanie dokumentów
Inne, m.in.:

Pomiar środowiska wychowawczego

Techniki socjometryczne

Analiza treści
Wywiad
Ankieta
Jest to rozmowa badającego z
respondentem lub respondentami,
według opracowanych wcześniej
dyspozycji. Jest prowadzona w
sposób planowy i kierowany, w celu
uzyskania określonych informacji.
Jest to czynność dwustronna, oparta
na bezpośrednim kontakcie
respondenta z prowadzącym
wywiad.
To szczególny przypadek
wywiadu. Jest techniką
gromadzenia informacji
polegającą na wypełnianiu
samodzielnie przez badanego
specjalnych kwestionariuszy na
ogół o wysokim stopniu
standaryzacji w obecności lub
najczęściej bez obecności
ankietera. Jest ona zbiorem
specjalnie sformułowanych
pytań, na które osoba badana
powinna dać odpowiedź.
Typy wywiadów
nie skategoryzowany - daje możliwość swobody w formułowaniu pytań oraz
zmieniania ich kolejności, stawianie pytań dodatkowych
●
skategoryzowany - ogranicza kolejność i brzmienie stawianych pytań
●
jawny - badany poinformowany jest o celach i przedmiocie wywiadu, musi być on
skategoryzowany
●
ukryty - stosowany w przypadku gdy przedmiotem wywiadu są drażliwe
zagadnienia, badania postaw, motywacji i innych, badany nie jest poinformowany o
przedmiocie rozmowy
●
jawny nieformalny - to luźna rozmowa, podczas której badający usiłuje przez
stosowne jej ukierunkowanie uzyskać interesujące go dane
●
jawny formalny - gdy badany orientuje się o fakcie przeprowadzania z nim
wywiadu
●
indywidualny
●
zbiorowy - ma uzasadnienie gdy przedmiotem badań są opinie, fakty jednorodnej
grupy, wywiadom zbiorowym towarzyszą emocje dodatnie i ujemne, mogące mieć
znaczenie dla wiarygodności badań
●
Badanie dokumentów
Badanie dokumentów i materiałów jest
techniką badawczą służącą do gromadzenia
wstępnych, opisowych, a także ilościowych
informacji o badanej instytucji czy zjawisku
wychowawczym. Jest także techniką
poznawania biografii jednostek i opinii
wyrażonych w dokumentach.
Rodzaje dokumentów
To każdy przedmiot materialny, w którym jest
utrwalona myśl ludzka.
Dokumentacja może być osobista lub
instytucji.
Ze względu na formę dzieli się na:
•
graficzną
•
oglądową
•
słuchową
Techniki najczęściej wykorzystywane w
poszczególnych metodach
Monografia pedagogiczna
• Badanie dokumentacji
• Obserwacja
• Ankieta
• Wywiad
Sondaż diagnostyczny
• Ankieta
• Wywiad
• Analiza dokumentów
Eksperyment pedagogiczny
• Techniki eksperymentalne, tj.:
– Technika grup równoległych
– Technika rotacji
– Technika jednej grupy
Metoda indywidualnych
przypadków
• Wywiad
• Obserwacja
• Analiza dokumentów
Warunki poprawności:
monografia pedagogiczna
Zapobieganie niebezpieczeństwom typu:
• Subiektywizm - uleganie sugestii przyjętych w
obserwowanym środowisku poglądów, przekonań
i sposobów myślenia, co grozi wypaczeniem
rzeczywistego obrazu w opisie,
• Pseudo uogólnienie – ze względu na fakt, że
badania prowadzone są na jednostkowych
„przypadkach”,
• Opisowość – przerost opisu nad prognozą oraz
planem działania mającym zmodyfikować badaną
rzeczywistość społeczno-wychowawczą.
Warunki poprawności:
eksperyment pedagogiczny
• Uprzedni wgląd w dotychczasowy dorobek wiedzy
związanej z daną dziedziną,
• Zapobieganie niebezpieczeństwom typu:
– niedostateczna kontrola zmiennych w trakcie
przeprowadzanych badań,
– brak odpowiednich „układów odniesienia" celem
obiektywnego orzekania o wynikach eksperymentu,
– niewłaściwy dobór grup i klas eksperymentalnych i
kontrolnych oraz uczących w nich nauczycieli lub
opiekunów,
– niedostateczny czas trwania eksperymentu i zbyt mała
liczba grup (klas) porównawczych,
– przesadny rozgłos eksperymentu
Warunki poprawności:
metoda indywidualnych przypadków 1
• Ostrożne budowanie uogólnień,
• Wykazanie (udowodnienie)
rzetelności i trafności badań,
• Spełnienie następujących
kryteriów:
– wiarygodność wypowiedzi
osób badanych,
– powoływanie się w
interpretacji wyników
badań na możliwie wiele
wypowiedzi osób badanych,
a także ich wytwory
(wypracowania, pamiętniki)
i dane z obserwacji,
– bliskość kontaktów badacza
z osobami badanymi i brak
czynników zakłócających
proces badawczy w warunkach
naturalnych;
– prowadzenie badań w
sposób możliwie
systematyczny i w miarę
ciągły
• podmiotowe traktowanie osób
badanych,
• nawiązywanie bliskich i
serdecznych kontaktów z
osobami badanymi,
• okazywanie im postaw
autentyzmu, akceptacji i
rozumienia empatycznego.
Warunki poprawności:
metoda indywidualnych przypadków 2
• koncentrowanie się zwłaszcza na problemach, które trudno rozwiązać
pomocą badań ilościowych (statystycznych);
• formułowanie celów badawczych w sposób raczej ogólny niż
uszczegółowiony i wyłącznie w formie pytań otwartych, ale zawsze w
sposób precyzyjny i jednoznaczny;
• liczenie się z własnymi możliwościami nawiązywania głębszych
relacji z osobami badanymi;
• dokonywanie opisu i analizy badanego zjawiska w szerokim
kontekście sytuacyjnym;
• nastawienie na rozumienie badanych zmiennych a nie tylko na
poszukiwanie istniejących między nimi zależności przyczynowoskutkowych;
• odwoływanie się do swojej (badacza) wyobrażeń i intuicji,ale z pewną
dozą krytycyzmu i niedowierzania;
• wyjątkowo staranne dobieranie osób badanych, odpowiednio do celu
badań.
Warunki poprawności:
sondaż diagnostyczny 1
• Odpowiednie wybranie takiej
grupy do badań aby stanowiła
ona możliwie najwierniejsze
odbicie struktury, wszystkich
elementów i wszystkich cech
badanej populacji.
• Odpowiednia konstrukcja pytań
ze względu na formę i treść :
– muszą dotyczyć one
wyłącznie spraw istotnych z
punktu widzenia
podejmowanych
problemów badawczych,
– muszą być jednakowo
rozumiane przez wszystkie
osoby badane,
– nie mogą być zbyt trudne
do odpowiedzi,
– muszą być pozbawione
nadmiernej sugestii,
– muszą być wyrażone w
grzecznościowej formie.
• Kolejność i logiczność
zamieszczanych pytań:
– od prostych do
skomplikowanych
– od ogólnych do
szczegółowych
– od ogólnych do bardziej
osobistych
• Staranne sformułowanie
możliwych odpowiedzi na
zadawane pytania (kafeterii)
Warunki poprawności:
sondaż diagnostyczny 2
Błędnie postawione pytania:
• pytania alternatywne, pomimo że poprawna odpowiedź nie
ogranicza się tylko do jednej z podanych w nim
możliwości, np. „Czy wolisz spędzać czas wolny oglądając
telewizję czy czytając książkę?",
• pytania domagające się informacji w sprawach, o których
badani nie mają nic lub niewiele do powiedzenia,
• pytania o zdecydowane stanowisko w określonej sprawie,
gdy tymczasem osoba badana nie ma co do tej sprawy
wyrobionego zdania,
• pytania sformułowane w sposób nieprecyzyjny,
sugestywny lub zbyt trudne.