Transcript ภาพนิ่ง 1

รายงานผลการศึ กษา
การประเมินผลการดาเนินงาน
ของ
โครงการพัฒนาศูนยเครื
่
์ อขาย
ปราชญชาวบ
าน
้
์
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
ปี งบประมาณ
พ.ศ. 2554
หลักการและ
กองนโยบายเทคโนโลยี
เ พื่อ การเกษตร
เหตุ
ผ
ล
แ ล ะ เ ก ษ ต ร ก ร ร ม ยั่ ง ยื น เ ป็ น ห น ว ย ง า น ที่
่
รับผิดชอบโครงการพัฒนาการเกษตรตามแนว
ทฤษฏีใหม่ โดยยึดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
( โ ค ร ง ก า ร พั ฒ น า ศู น ย ์ เ ค รื อ ข่ า ย ป ร า ช ญ ์
ชาวบ้ าน) ตั้ง แต่ปี งบประมาณ พ.ศ. 25502553 และต่อเนื่ อ งมาจนถึง ปั จ จุ บ น
ั
ดัง นั้ น
เ พื่ อ ใ ห้ ท ร า บ ถึ ง ผ ล ก า ร ด า เ นิ น ง า น ข อ ง
วต
ั ถุประสงค ์
วาบรรลุ
โครงการ ฯ ในแตละปี
่
่
เกิ ด ผลสั มฤทธิ ์ข องโครงการ ฯ หรื อ ไม่
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
วัตถุประสงค ์
1. เพือ่ ศึ กษาระดับความรู้
ความเขาใจ
การ
้
นาไปปฏิบต
ั ใิ ช้ตามแนวคิดและหลักปรัชญา
เศรษฐกิจพอเพียง ความพึงพอใจ ปัญหา
อุปสรรค และขอเสนอแนะของเกษตรกรที
่
้
เข้ารวมโครงการ
ฯ ในปี งบประมาณ พ.ศ.
่
2554
2. เพือ่ ศึ กษาผลการนาความรูตามแนวคิ
ดและ
้
หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไปปฏิบต
ั ใิ ช้
ปัญหา อุปสรรค และขอเสนอแนะของ
้
เกษตรกร (ปี 2550-2553) และเกษตรกร
อาสา (ปี 2551-2553) ทีเ่ ขาร
้ วมโครงการ
่
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
3.
เพือ
่ ศึ กษาถึงผลกระทบของการดาเนินงาน
มชน
โครงการ ฯ ทีม
่ ผ
ี ลตอเกษตรกรและชุ
่
ทางดานเศรษฐกิ
จ สั งคม สิ่ งแวดลอม
และ
้
้
ดานอื
น
่ ๆ ปัญหา อุปสรรค ข้อเสนอแนะ
้
ในการพัฒนาการดาเนินงานโครงการ ฯ
4.
เพือ
่ จัดทาขอเสนอแนะเชิ
งนโยบายในการ
้
ปรับปรุงคุณภาพการดาเนินงานโครงการ ฯ
สู่แนวทางการพัฒนาเพือ
่ ขยายผลการ
ดาเนินงานให้เกิดประสิ ทธิภาพ ประสิ ทธิผล
และเป็ นรูปธรรมในการดาเนินงานโครงการ
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
กลุม
่
ตัวอยา่
งและ
ประชา
กร
1. ศูนย ์
เครือขาย
่
ปราชญ ์
ชาวบาน
50
้
2.แห
ศูนง่ ย ์
เครือขาย
่
ปราชญ ์
ชาวบาน
้
40 แหง่
3. ศูนย ์
เครือขาย
่
ปราชญ ์
ชาวบาน
้
40 แหง่
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
การศึ กษาความรู้ ความเข้ าใจ
การนาไปปฏิบต
ั ิ ความพึงพอใจ ปัญหา
แ ล ะ อุ ป ส ร ร ค ข อ ง เ ก ษ ต ร ก ร ปี 54
จานวน 387 ราย (8 ราย/ศูนย์)
ก า ร ศึ ก ษ า ก า ร น า ค ว า ม รู้ ต า ม
แ น ว คิ ด แ ล ะ ห ลั ก ฯ ไ ป ป ฏิ บั ติ ใ ช้
ปั ญ ห า อุ ป ส ร ร ค ข้ อ เ ส น อ แ น ะ ข อ ง
เกษตรกร จานวน 778 ราย จาก :
- เกษตรกร ปี 50-53 จานวน 400
ราย (10 ราย/ศูนย์)
- เกษตรกรอาสา ปี 51-53 จานวน
ก ษ านผยล ก ร ะ ท บ ข อ ง ก า ร
378 ราย ก า(8ร ศึ
ราย/ศู
ด า เ นิ น ง า น โ ค ร ง ก า์ ร ฯ ที่ ม ี ผ ล ต่ อ
เกษตรกรและชุ ม ชนทางด้ านเศรษฐกิจ
สั ง ค ม สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม แ ล ะ ด้ า น อื่ น ๆ
จ านวน 920 ราย (20-25 ราย/ศูน ย์ )
จาก :
- เกษตรกรปี 50-53 จานวน 10-12
ราย
- เกษตรกรอาสาปี 51-53 จานวน
10-12 ราย
- ตัวแทนปราชญชาวบ
าน
1-2 ราย
์
้
ครอบคลุ
น
้ ที่
• ขอนแกน
มหาสารคาม
่ มพื
อุบลราชธานี
มุกดาหาร
ภาค
ด์ บุรรี มั ย์
ตะวันออกเฉี ยง 44ร้อยเอ็จั
ด งหวั
สุรน
ิ ทร
เหนือ(22 ศูนย ์
ในพืน
้ ที่ 15 จังหวัด)
ภาคเหนือ
(15 ศูนย ์ ในพืน
้ ที่
11 จังหวัด)
ภาคกลาง
(13 ศูนย ์ ในพืน
้ ที่
13 จังหวัด)
ภาคใต้
(8 ศูนย ์ ในพืน
้ ที่
5 จังหวัด)
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
กาฬสิ นธุ ์
เลย
นครพนม
ศรีสะเกษ
อานาจเจริญ
ยโสธร
• เชี
ยงใหม่ มา ลาพูสกลนคร
น
ลาปาง
นครราชสี
พะเยา
น่าน
แพร่
อุตรดิตถ ์
กาแพงเพชร
พิจต
ิ ร
สุโขทัย
พิษณุ โลกร ี
• กาญจนบุ
สุพรรณบุร ี
ชัยนาท
อางทอง
ระยอง
สิ งหบุ
่
์ รี
ราชบุร ี
สมุทรสาคร
สระแกว
้
จันทบุร ี นครนายก
ตราด
ปราจีนบุร ี
• นครศรีธรรมราช
กระบี่
ตรัง
สงขลา
พัทลุง
กรอบแนวความคิด
ปราชญ์ ชาวบ้ าน/ผู้นาชุ มชชน
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
เครือ
่ งมือทีใ่ ช้ในการ
1. แบบสอบถาม
เกษตรกร
็บขอมู
เก(Questionnaire)
ล
้
ปี 50-54
ประกอบดวย
ขอมู
้
้ ลทัว่ ไป
ความสามารถในการนา
ความรูที
บต
ั จ
ิ ริง
้ ไ่ ดรั
้ บไปประยุกตและปฏิ
์
2. แบบทดสอบ
(Test) โดยการใช้
และความพึ
งพอใจ
แบบทดสอบผลสั มฤทธิ ์
(Achievement Test) แบบถูกผิด (TrueFalse Item)
เกษตรกรปี 54 ประกอบดวย
้
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
3. การประชุมกลุม
่ (Focus Group
Discussion) ศูนย ์ ฯ ในประเด็น
ผลกระทบของการดาเนินงานโครงการ ฯ
ทีม
่ ผ
ี ลตอเกษตรกร
ชุมชน
่
4. แบบสั มภาษณ ์ (Interview) แบบกึง่
โครงสราง
(Semi Structured
้
selection Interview) ศูนย ์ ฯ ในประเด็น
ผลกระทบทีเ่ กิดขึน
้ จากการดาเนินงานโครงการ
ฯ ทีม
่ ผ
ี ลตอเกษตรกร
และชุมชน
่
5. แบบสั งเกต (Observation) แบบมีเค้าโครง
ลวงหน
่
้ า (Structure
Observation) ศูนย ์ ฯ ในประเด็น
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
ผลกระทบทีเ่ กิดขึน
้ อยางเป็ น
เครือ
่ งมือทีใ่ ช้ในการ
เก็บขอมู
ล
้
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
เกณฑคะแนนความรู
ความเข
าใจ
้
้
์
ของผูผ
2554
้ านการอบรมปี
่
ระดับ
วิชา
ควรปรับปรุง
ปานกลาง
ดี
แนวคิดและหลักปรัชญา
เศรษฐกิจพอเพียง
0.00 - 9.00
คะแนน
9.10 - 12.00
คะแนน
12.10 - 15.00
คะแนน
วิชาชีพเฉพาะ
0.00 - 6.00
คะแนน
6.10 – 8.00
คะแนน
8.01 – 10.00
คะแนน
(คะแนนเต็ม 15 คะแนน)
(คะแนนเต็ม 10 คะแนน)
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
เกณฑการประเมิ
นทัศนะคติของผู้ผาน
่
์
การฝึ กอบรม
ศึ กษาและรวบรวมขอมู
้ ลโดยใช้แบบสอบถาม
ประเมินความพึงพอใจ
ของกลุมตั
วอยางโดยใช
วิธก
ี ารวัดแบบเลือกตอบได้
่
่
้
ระดับความคิดเห็ น
ช่วงคะแนน การแปลผล
5 ระดับ
มากทีส
่ ุด
5
4.21-5.00 มากทีส
่ ุด
มาก
4
3.41-4.20
มาก
ปานกลาง
3
2.61-3.40
ปานกลาง
น้อย
น้อยทีส
่ ุด
2
1.81-2.60
1
1.00-1.80
น้อย
น้อยทีส
่ ุด
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
ผลการศึ กษา
ผ ล ก า ร ป ร ะ เ มิ น แ ล ะ ศึ ก ษ า ข อ ง
เกษตรกรและเกษตรกรอาสาทีผ
่ านการ
่
ฝึ กอบรมจากศู น ย ์เครื อ ข่ ายปราชญ ์
ชาวบ้าน ประจาปี งบประมาณ พ.ศ.
2550-2554 จานวน 1,230 ราย
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
ตอนที่ 1
ผลการประเมิ น และศึ กษาข้ อมู ล
พื้ น ฐ า น ทั่ ว ไ ป ข อ ง เ ก ษ ต ร ก ร แ ล ะ
เกษตรกรอาสาทีผ
่ านการฝึ
กอบรมจาก
่
ศู น ย ์ เ ค รื อ ข่ า ย ป ร า ช ญ ์ ช า ว บ้ า น
ป ร ะ จ า ปี ง บ ป ร ะ ม า ณ
- เกษตรกร ปี จานวน
54
พ.ศ. 2550-2554
1,230 ราย
จานวน
421 ราย
- เกษตรกร ปี 50-53
จานวน
427 ราย
- เกษตรกรอาสา ปี 51-53
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
จานวน
382 ราย
เกษตรกรส่วนใหญเป็
่ นเพศหญิง (ร้อยละ
59.19) มีอายุระหวาง
41-50 ปี (ร้อยละ 29.92)
่
และจบการศึ กษาระดับ ประถมศึ กษา (ร้ อยละ
54.69) มี พ ื้ น ที่ ท าการเกษตรต่ า กว่ า 10 ไร่
(ร้ อยละ 50.4) ท านาเป็ นอาชี พ หลัก (ร้ อยละ
59.64) และทาสวนเป็ นอาชีพรอง (ร้อยละ 28.55)
เกษตรกรส่ วนใหญ่เข้าร่วมโครงการและ
รับ การฝึ กอบรมเพราะต้ องการความรู้เพิ่ม เพือ
่
นาไปปฏิบต
ั ิ ช่วยเหลือสั งคม และศรัทธาใน
ตัวปราชญชาวบ
้าน (ร้อยละ 30.09) รองลงมา
์
ต้ อ ง ก า ร ค ว า ม รู้ เ พิ่ ม แ ล ะ น า ไ ป ป ฏิ บ ั ต ิ ใ น
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
ตอนที
่
2
ผลการประเมิ น และศึ กษาระดั บ
ค ว า ม รู้ ค ว า ม เ ข้ า ใ จ ก า ร น า ไ ป
ปฏิบต
ั ใิ ช้ตามแนวคิดและหลักปรัชญา
เศรษฐกิจพอเพียง และความพึงพอใจ
ของเกษตรกรทีผ
่ ่านการฝึ กอบรมจาก
ศู น ย ์ เ ค รื อ ข่ า ย ป ร า ช ญ ์ ช า ว บ้ า น
ประจาปี งบประมาณ พ.ศ. 2554
เกษตรกร ปี 54
จานวน
421 ราย
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
เกษ ตร กร ส่ ว นใ หญ่ ไม่ เค ยเ ข้ า รั บ กา ร
ฝึ กอบรมด้านเศรษฐกิจพอเพีย งกับ หน่วยงาน
อื่ น ก่ อ น เ ข้ า รั บ ก า ร อ บ ร ม ที่ ศู น ย ์ เ ค รื อ ข่ า ย
ป ร า ช ญ ์ ช า ว บ้ า น ( ร้ อ ย ล ะ 78.86) แ ล ะ
เกษตรกรมี ค วามคาดหวั ง ก่ อนเข้ ารั บ การ
ฝึ กอบรมว่าจะได้รับ ความรู้ เพิ่ม เติม เพื่อ น าไป
ปฏิบ ัต ิใ นครัว เรื อ นและสามารถลดรายจ่ าย
สร้างรายไดเสริ
้ มได้ (ร้อยละ 44.67)
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
เกษตรส่ วนใหญ่มีค วามรู้ ความเข้ าใจด้าน
แนวคิด และหลัก ปรัช ญาเศรษฐกิจ พอเพี ย งใน
ระดับดี (ร้อยละ 47.27) และเกษตรกรนาความรูเรื
่ ง
้ อ
แนวคิด และหลัก ปรัช ญาเศรษฐกิจ พอเพี ย งไป
ประยุกตและปฏิ
บต
ั ใิ ช้เพิม
่ เติม (ร้อยละ 67.39)
์
เกษตรกรส่วนใหญมี
่ ความรู้ ความเข้าใจใน
วิชาการทาบัญชีครัวเรือนในระดับดีสูงทีส
่ ุด (ร้อย
ละ 87.82)
ระดับคะแนน
อันดับที่ 1
อันดับที่ 2
อันดับที่ 3
สูง
บัญชีครัวเรือน
เกษตรทฤษฎีใหม่
การทาน้ายา
เอนกประสงค ์
ตา่
การฝึ กทาเชือ
้ เห็ด
การเลีย
้ งปลาดุก
ในบอซี
่ เมนต ์
ผูน
้ าทางดาน
้
การเกษตร
34 วิชา
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
เกษตรกรผู้ ผ่ านการฝึ กอบรม ปี 54 มี
ความคิด เห็ นว่าสามารถนาความรู้ตามแนวคิด
และหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไปปฏิบต
ั ิไ ด ้
ในระดับงาย
(เฉลีย
่ 3.74 คะแนน)
่
นอกจากนั้น เกษตรกรมีค วามพึง พอใจใน
ภาพรวมต่อการจัดฝึ กอบรมของศูนยเครื
์ อข่าย
ปราชญชาวบ
่ ุด (เฉลีย่ 4.23
้านในระดับมากทีส
์
คะแนน) โดยเกษตรกรมี ค วามพึ ง พอใจต่ อ
ความรู้และประสบการณ ของปราชญ
ชาวบ
้าน
์
์
และคณะวิทยากรในระดับสูงทีส
่ ุด (เฉลีย่ 4.41
คะแนน)
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
เกษตรกรส่ วนใหญ่ได้ ถ่ายทอดความรู้ ที่
ได้ รับ จากการฝึ กอบรมให้ กับ เพื่อ นบ้ านและ
ครอบครัว (ร้ อยละ 40.85) และได้ แนะน าให้
ครอบครัว เพือ
่ นบานหรื
อบุคคลอืน
่ เข้ารับการ
้
ฝึ กอบรมกับ ศู น ย เครื
อ ข่ ายปราชญ ชาวบ
้ าน
์
์
(ร้อยละ 99.76) เพราะต้ องการให้ ได้รับ ความรู้
ประสบการณ ์ และทัก ษะเพื่ อ น าไปประยุ ก ต ์
ปฏิบต
ั ใิ ช้ (ร้อยละ 35.28)
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
ตอนที่ 3
ผลการประเมิน และศึ กษาการน า
ความรู้ ตามแนวคิด และหลัก ปรัช ญา
เศรษฐกิ จ พอเพี ย งไปปฏิ บ ัต ิ ใ ช้ ของ
เ ก ษ ต ร ก ร ที่ ผ่ า น ก า ร ฝึ ก อ บ ร ม
ประจ าปี งบประมาณ พ.ศ. 25502553 และเกษตรกรอาสาที่ผ่ านการ
ฝึ กอบรม ประจาปี งบประมาณ พ.ศ.
- เกษตรกร ปี 50-53
2551-2553
จานวน จานวน
427 809
ราย ราย
- เกษตรกรอาสา ปี 51-53
จานวน
382 ราย
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
เ ก ษ ต ร ก ร ส่ ว น ใ ห ญ่ ไ ด้ น า ค ว า ม รู้ เ รื่ อ ง
แนวคิด และหลัก ปรัช ญาเศรษฐกิจ พอเพีย งที่
ได้ รั บ ไปปฏิ บ ัต ิ เ ป็ นบางกิ จ กรรมและได้ น า
ความรู้ไปประยุกตใช
่ เติม (ร้อยละ 32.18)
์ ้ เพิม
นอกจากนั้ น ยัง น าผลผลิต ที่ไ ด้ ไปใช้ เองและ
บางส่ วนแบ่งให้เพือ
่ นบ้านหรือชุ มชน (ร้อยละ
จากการปฏิบต
ั ก
ิ จ
ิ กรรมส่งผลให้เกษตรกรมี
52.98)
รายจายทางด
านการเกษตรลดลงเฉลี
ย
่ 10,713
่
้
วต
ิ ประจาวันลดลงเฉลีย
รายจายในชี
บาทตอปี
่
่
่
9,592 บาทตอปี
่
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
นอกจากนั้นเกษตรกรมีรายได้จากการท า
การเกษตรเพิ่ม ขึ้น เฉลี่ย 26,045 บาทต่อปี
มีร ายได้ ด้ านอื่น ๆ เพิ่ม ขึ้น เฉลี่ย 28,796
บาทต่ อปี และมีเ งิน ออมสะสมเพิ่ม ขึ้น เฉลี่ ย
16,485 บาทตอปี
่
จากการปฏิบต
ั ก
ิ จ
ิ กรรมตามแนวคิดและ
หลัก ฯ ส่งผลให้เกษตรกรมีเงินออมสะสม
เฉลีย
่ 16,485 บาทตอปี
หรือมีอต
ั ราเงิน
่
ออมตอรายได
เท
่
้ ากั
่ บ 0.22 ของรายไดที
้ ่
เพิม
่ ขึน
้ ของเกษตรกร
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
สิ่ งที่ภ าคภู ม ใ
ิ จหลัง เมื่อ ได้ รับ การคัด เลือ ก
เป็ นเกษตรกรอาสา พบว่า เกษตรกรอาสา
ปี 51-53
จานวน 382 ราย ส่วนใหญมี
่
ความคิ ด เห็ น ว่ ามี ค วามภาคภู ม ิใ จที่ ส ามารถ
ถ่ า ย ท อ ด ค ว า ม รู้ สู่ ค ร อ บ ค รั ว เ พื่ อ น บ้ า น
ชุ มชน และสั งคมได้ (ร้ อยละ 34.15) และ
เกษตรกรอาสา สามารถเป็ นต้นแบบ และเป็ น
วิท ยากรถ่ายทอดความรู้ และภู ม ิปั ญ ญาให้ แก่
คนในชุมชนหรือผู้ทีส
่ นใจ โดยใช้แปลงสาธิต
หรือแปลงเรียนรู้ทีม
่ อ
ี ยู่ และได้สร้างเครือขาย
่
ก า ร ด า เ นิ น ง า น ข อ ง ก ลุ่ ม ใ น ชุ ม ช น ร่ ว ม กั บ
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
จากการศึ กษาการปฏิ บ ั ต ิ ก ิ จ กรรมของ
เกษตรกรอาสา พบวา่ เกษตรกรอาสามีความ
คิด เห็ น ว่าการปฏิบ ต
ั ิก ิจ กรรมตามแนวคิด และ
หลัก ฯ ส่งผลให้ :
- ดิน มีคุ ณ ภาพดีขึ้น โดยมีล ก
ั ษณะเป็ นสี
น้ า ตาลไปจนถึง สี ด า ร่วน ซุ ย ฟู เนื้ อ ดิน
อุ้ มน้ า และถ่ายเทอากาศได้ ดี มีธ าตุ อ าหาร
เพิม
่ มากขึน
้ ซึ่งสั งเกตได้จากการปลูกพืชโดย
ไมต
่ ้องใส่ปุ๋ยเคมี
- แหล่งน้ ามีคุณ ภาพดีขน
ึ้
โดยน้ า มีค วาม
สะอาดและมีสัตวน
่ เหม็น
่ กลิน
์ ้ าอาศั ยมาก ไมมี
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
ของสารเคมี
ตอนที่ 4
การศึ กษาผลกระทบจากการดาเนินงาน
โ ค ร ง ก า ร พั ฒ น า ศู น ย ์ เ ค รื อ ข่ า ย ป ร า ช ญ ์
ชาวบ้ านที่ ม ี ผ ลต่ อเกษตรกร และชุ ม ชน
ทางด้านเศรษฐกิจ สั งคม และสิ่ งแวดล้อม
่ วข้อง จานวน
่ ส
ี ่ วนเกีย
ในชุมชน จากผู้ทีม
1,003 ราย ซึ่ ง ประกอบด้ วยเกษตรกร
จานวน 10-12 ราย/ ศูนย ์ เกษตรกรอาสา
จานวน 10-12 ราย/ ศูนย ์ ตัวแทนปราชญ ์
ชาวบ้ านและผู้ น าชุ ม ชน 2-3 ราย/ ศู น ย ์
รวมจ านวนผู้ ให้ ข้ อมู ล จ านวน 20-25
ราย/ ศู น ย ์ จ า กศู น ย ์ เ ครื อ ข่ ายปรา ชญ ์
ชาวบาน
40 แห่ง ดวยกระบวนการประชุ
ม
้
้
กลุ
ม
(Focus
Group
Discussion)
่
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
ศูนยเครื
ฯ ทีท
่ าการศึ กษามีพน
ื้ ที่
่
์ อขาย
เฉลีย
่ 25.75 ไรต
่ อศู
่ นย ์ มีรูปแบบ (Model)
ใ น ก า ร ด า เ นิ น กิ จ ก ร ร ม ที่ ค ล้ า ย ค ลึ ง กั น ใ น
ระหว่างภาคเหนื อ ภาคตะวัน ออกเฉี ย งเหนื อ
และภาคกลาง คือ การผลิต และแปรรู ป ข้ าว
อิ น ท รี ย ์ ผั ก ผ ล ไ ม้ ส มุ น ไ พ ร ป ศุ สั ต ว ์
ประมง และป่ า 3 อย่างประโยชน์ 4 อย่าง
ในขณะที่ ภ าคใต้ นั้ นมี รู ป แบบกิ จ กรรมบาง
กิ จ กรรมที่ แ ตกต่ างจากภู ม ิ ภ าคอื่ น ๆ คื อ
การผลิต และแปรรู ป ยางพารา ผัก ผลไม้
สมุนไพร ปศุสัตว ์ ประมง และป่า 3 อยาง
่
ประโยชน์ 4 อยาง
่
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
จากรู ป แบบกิ จ กรรมต่ าง ๆ ที่ ก ล่ าว
มาแล้วนั้นจะเห็ นได้ว่าการผลิต และแปรรู ป ผัก
ผลไม้ สมุ น ไพร ปศุสั ต ว ์ และประมง จะมี
ิ าค
บต
ั ใ
ิ ช้ ในทุ ก ภูม ภ
การน าไปประยุ ก ต และปฏิ
์
ของประเทศและจะมีร ายละเอียดในการปฏิบ ต
ั ิ
กิจกรรมทีแ
่ ตกตางกั
นไปตามสภาพภูมน
ิ ิเวศและ
่
ิ าค อย่างไรก็ ต ามจาก
ภู ม ส
ิ ั ง คมในแต่ละภู ม ภ
การปฏิบ ัต ิ ก ิจ กรรมตามแนวคิ ด และหลัก ฯ
ของผู้เข้ารวมประชุ
มกลุมนั
่
่ ้นได้ส่งผลกระทบตอ
่
มภ
ิ าค ดังนี้
าง
ๆ ในแตละภู
ดานต
่
่
้
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
สรุ ป ผลกระทบในภาพรวมจาก
การดาเนินงานโครงการพัฒนาศูนย ์
เครือ ข่ายปราชญ ชาวบ
้ านที่ม ีผ ลต่อ
์
เ ก ษ ต ร ก ร แ ล ะ ชุ ม ช น ท า ง ด้ า น
เศรษฐกิจ สั ง คม และสิ่ งแวดล้ อม
ในชุมชน
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
1. ผลกระทบดานเศรษฐกิ
จจากการปฏิบต
ั ต
ิ าม
้
ผู้ เขด
ม กลุ่ มได้ เรีจ
ยพอเพี
นรู้ การท
แนวคิ
และหลั
กปรัชญาเศรษฐกิ
ยง า
้ าร
่ วมการประชุ
บัญ ชีค รัว เรือ นจากศู น ย เครื
อ ข่าย ฯ และส่ วน
์
ใหญ่ ได้ น าความรู้ ในการท าบัญ ชี ค รัว เรื อ นไป
ประยุกตใช
์ ้ (ร้อยละ 79.99) และนาผลจากการทา
บัญชีครัวเรือนไปใช้เป็ นแนวทางในการวางแผน
ชี ว ิ ต ร่ วมกับ การใช้ ภู ม ิ ปั ญ ญาท้ องถิ่ น และองค ์
ความรู้ทีไ่ ดรั
ฯ
้ บจากศูนยเครื
์ อขาย
่
จากการปฏิ บ ัต ิ ก ิ จ กรรมส่ งผลให้ ผู้ เข้ าร่ วม
ประชุ มกลุมส
่ ่ วนใหญมี
่ รายจ่ายในครัวเรือนลดลง
มากกว่ าร้ อยละ 30 เมื่อ เทีย บกับ รายจ่ ายเดิม
กอนน
าแนวคิดและหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
่
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
ไปปฏิบต
ั ิ (รอยละ 62.69)
ซึง่ ความรูที
้ ไ่ ดรั
้ บจากศูนยเครื
่
์ อขาย
ปราชญชาวบ
านที
ผ
่ เข
มกลุม
้
ู้ าร
้ วมประชุ
่
่
์
บต
ั ม
ิ ากทีส
่ ุดตามลาดับ
นาไปประยุกตและปฏิ
์
ความสาคัญ ไดแก
้ ่
1) การผลิตปุ๋ยอินทรียชี
์ วภาพ
2) การผลิตและแปรรูปผัก ผลไม้
ปลอดสาร
3) การใช้ประโยชนจากพื
ชสมุนไพร
์
ดานอาหาร
ยา
น้ายา
้
เอนกประสงค ์ และสารป้องกันกาจัด
แมลง
4) การปลูกขาวอิ
นทรีย ์ หรือขาว
้
้
ปลอดสาร
5) การปลูกป่า 3 อยางประโยชน
่
์ 4
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
อยาง
ปรับเปลีย
่ นพฤติกรรมการใช้จาย
และการบริโภค
่
ในครัว เรือ นนั้น ได้ส่ งผลให้ ผู้ เข้ าร่วมประชุ ม กลุ่ม
รู้จักการออมสะสมเพือ
่ ไว้ใช้ในยามจาเป็ นโดยการ
ออมสะสมในลักษณะของเงินฝาก โดย
- ผู้เข้าร่วมประชุ มส่วนใหญ่มีการออมสะสม
ในรูปลักษณะของเงินฝากอยูในระหว
าง
20,000่
่
40,000 บาทตอปี
่ (ร้อยละ 34.29) รองลงมาน้อย
กวา่ 20,000 บาทตอปี
(ร้อยละ 27.86)
่
- ผู้เข้าร่วมประชุ มส่วนใหญ่มีการออมสะสม
ในลัก ษณะของการเลี้ ย งปศุ สั ตว ์ ได้ แก่ โค
กระบือ สุ ก ร และสั ตว ปี
์ ก (ร้ อยละ 34.00) เพื่อ
บ ริ โ ภ ค แ ล ะ จ า ห น่ า ย ใ น ย า ม จ า เ ป็ น แ ล ะ
นอกจากนั้นมีผู้เข้าร่วมประชุ มกลุมบางส
่
่ วนมีการ
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
ออมสะสมในลัก ษณะของการปลู ก ป่ า 3 อย่ าง
สรุป จากการศึ กษาดานต
้
้นทุน และ
มกลุมจะเห็
เข
รายไดของผู
นไดว
่
่
้ วมประชุ
้ าร
้
้ า่
ผู้เข้ารวมประชุ
มกลุมมี
่
่ รายจ่ายในครัวเรือน
ที่ ล ด ล ง มี ก า ร อ อ ม ส ะ ส ม ใ น ลั ก ษ ณ ะ
ทรั พ ย ์สิ นและสิ นทรั พ ย ์ และผู้ เข้ าร่ วม
ประชุ ม กลุ่มในแต่ละภู ม ิภ าคได้ น าวัต ถุ ด ิบ
และผลพลอยไดทางการเกษตรใช
้
้ประโยชน์
ใ น ก า ร ล ด ต้ น ทุ น ก า ร ผ ลิ ต โ ด ย ใ น ทุ ก
ภู ม ิ ภ า คมี ก า ร ใ ช้ มู ล สั ต ว ์ แ ล ะ เ ศ ษ พื ช ผั ก
ผลไม้ เพือ
่ ผลิตปุ๋ยอินทรียชี
่ ุด
์ วภาพมากทีส
ร อ ง ล ง ม า มี ก า ร ใ ช้ ป ร ะ โ ย ช น์ จ า ก พื ช
สมุนไพรโดยการบริโภคเพือ
่ เป็ นอาหารและ
ยารักษาโรค การผลิตเป็ นสารชีวภัณฑเพื
่
์ อ
ใช้ป้องกันกาจัดแมลงศั ตรูพช
ื
และการใช้
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
2. ผลกระทบด้ านสั งคมจากการปฏิบ ต
ั ิต าม
แนวคิดและหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
จากการศึ กษาผลกระทบด้ านสั งคมที่
เ กี่ ย ว ข้ อ ง กั บ ก า ร ถ่ า ย ท อ ด ค ว า ม รู้ ก า ร
ด าเนิ น กิจ กรรมกลุ่มและเครือ ข่ าย พบว่ า
ศูนยเครื
ฯ ทีท
่ าการศึ กษา จานวน
่
์ อขาย
40 แห่งนั้น ได้มีการติดตอประสานงาน
เพือ
่
่
เผยแพรความรู
บหน่วยงาน
่
้และข้อมูลขาวสารกั
่
หรือกลุมต
ๆ ผานช
่ าง
่
่
่ องทางการเป็ นวิทยากร
ของปราชญชาวบ
่ ุด (เฉลีย่ 51 ครัง้ ต่อ
้านมากทีส
์
ปี ) และรองลงมาเป็ นการถ่ายทอดองค ความรู
้
์
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
ผานรายการวิ
ทยุ (เฉลีย่ 29 ครัง้ ต่อปี )
่
เครือ ข่ายเกษตรกรผ่านช่องทางต่าง ๆ ของ
ศูนยเครื
ฯ นั้นเพือ
่ เป็ นการช่วยผลักดัน
่
์ อขาย
และสนับสนุ นกลุมเกษตรกรเครื
อข่ายของศูนย ์
่
เครือ ข่าย ฯ ที่ด าเนิ น กิจ กรรมให้ เกิด ความ
เข็ มแข็ งและสามารถเป็ นแหลงถ
่ ายทอดความรู
่
้
ของคนในชุมชนไดเป็
้ นอยางดี
่
แต่อย่างไรก็ ต ามความเข้ มแข็ ง ของกลุ่ม
เครือ ข่ายจะเกิด ขึน
้ ได้จ าเป็ นต้องอาศั ย ความมี
ส่ วนร่ วมของสมาชิ ก กลุ่ มในชุ ม ชนเป็ นหลัก
และจากการศึ กษา พบว่า ผู้ เข้ าร่วมประชุ ม
กลุมส
่ ่ วนใหญ่ (ร้อยละ 68.80) ได้มีส่วนรวมใน
่
การดาเนินกิจกรรมกลุมครบทุ
กขัน
้ ตอน โดยมี
่
การร่ วมคิ ด ร่ วมท า ร่ วมรับ ผลประโยชน์
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
จากการดาเนินงานของกลุมต
ๆ เพือ
่
่ าง
่
การเป็ นต้นแบบในการดาเนินกิจกรรมและการ
ขยายผลสู่ชุ มชน พบว่า กลุมของผู
่
้เข้าร่วม
ประชุ ม กลุ่ มส่ วนใหญ่ สามารถขยายผลการ
ปฏิบต
ั ก
ิ จ
ิ กรรมสู่ชุ มชนโดยมีคนเข้ามาศึ กษาดู
งา น ม า ก ก ว่ า 20 ร า ย ต่ อ เ ดื อ น ( ร้ อ ย ล ะ
56.54) กลุ่มของผู้ เข้ าร่วมประชุ ม กลุ่มบางส่ วน
สามารถขยายผลการปฏิบ ต
ั ิก จ
ิ กรรมสู่ ชุ ม ชน
โดยมีคนเข้ามาศึ กษาดูงาน 11-20 รายตอ
่
เดือน (ร้อยละ 23.70) และกลุ่มของผู้เข้าร่วม
ั ิ
ประชุ ม กลุ่มส่ วนสามารถขยายผลการปฏิบ ต
กิจ กรรมสู่ ชุ ม ชนโดยมีค นเข้ ามาศึ กษาดู ง าน
1-10 รายตอเดื
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
่ อนน้อย (ร้อยละ 19.76)
3. ผลกระทบด้านเศรษฐสั งคมจากการปฏิบต
ั ิ
ตามแนวคิ ด และหลัก ปรั ช ญาเศรษฐกิ จ
จากการศึ
กษาเครือขายการเรี
ยนรู้และการ
พอเพี
ยง
่
พัฒ นาของศู น ย ์เครื อ ข่ าย ที่ ส นั บ สนุ นการ
รวมกลุ่ มเกษตรกรเพื่ อ ปฏิ บ ั ต ิ ก ิ จ กรรมตาม
แนวคิด และหลัก ปรัช ญา ฯ ของผู้ เข้ าร่ วม
ประชุ มกลุมในลั
กษณะของกลุมวิ
่
่ สาหกิจชุ มชน
หรือ กลุ่มธุ ร กิจ ชุ ม ชน พบว่า ศูน ย เครื
์ อ ข่าย
ฯ ทัง้ หมดมีเครือขายการเรี
ยนรู้และพัฒนาใน
่
ระดับชุ มชน และจังหวัดมากทีส
่ ุ ด รองลงมา
เป็ นเครือ ข่ายระดับ ภู ม ิภ าค (31 ใน 40 ศู น ย์ )
และส่วนน้อยเป็ นเครือขายระดั
บนานาชาติ (3
่
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
ใน 40 ศูนย)
ซึ่งจากความเชื่อมโยงของเครือข่ายการ
เรีย นรู้ และการพัฒ นาดัง กล่าวส่ งผลให้ ศู น ย ์
เครือ ข่ าย ฯ มีก ลุ่มเครือ ข่ ายเกษตรกรใน
ชุ มชนทีส
่ อดคล้องกับแนวคิดและหลักปรัชญา
ฯ เฉลีย
่ 4 กลุมต
ฯ
่ อศู
่ นยเครื
่
์ อขาย
นอกจากนั้นยังพบเครือขายกลุ
มวิ
่
่ สาหกิจ
ชุ ม ชนหรือ กลุ่มธุ ร กิจ ชุ ม ชนเฉลีย
่ 2 กลุ่มต่อ
ศูนยเครื
่ กลุมละ
่
์ อข่าย ฯ และมีส มาชิกเฉลีย
131 ราย และกลุ่มวิส าหกิจ ชุ มชนหรือ กลุ่ม
ธุรกิจชุ มชนสามารถสร้างมูลค่าธุรกิจได้เฉลีย
่
515,720.50 บ า ท ต่ อ ก ลุ่ ม ต่ อ ปี ด้ ว ย ก า ร
ด า เ นิ น กิ จ ก ร ร ม ผ ลิ ต แ ป ร รู ป จ า ห น่ า ย
ผลผลิต ทางการเกษตร การรับ ฝากเงิน ของ
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
4. ผลกระทบด้ านทัศ นะคติ ข องผู้ เข้ าร่ วม
ประชุ มกลุ่ มต่ อการน าแนวคิ ด และหลั ก
ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไปปฏิบต
ั ิ
ผู้ เ ข้ า ร่ ว ม ป ร ะ ชุ ม ก ลุ่ ม ส่ ว น ใ ห ญ่ มี ค ว า ม
คิดเห็ นว่ามีความเชื่อมั่นในระดับมากต่อการนา
แนวคิด และหลัก ปรัช ญาเศรษฐกิจ พอเพีย งไป
ประยุกตใช
์ ้ แล้วสามารถส่งผลให้สามารถพึ่งพา
ตนเองในการดาเนินชีวต
ิ ไดเป็
้ นหลัก
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
ผู้ เ ข้ า ร่ ว ม ป ร ะ ชุ ม ก ลุ่ ม ส่ ว น ใ ห ญ่ มี ค ว า ม
คิด เห็ น ว่ าจากการปฏิบ ต
ั ิต ามแนวคิด และหลัก
ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงสามารถส่ งผลให้เกิด
ความเข้มแข็ งในวิถช
ี ีว ต
ิ ของตนเอง/ ครอบครัว
และชุมชนเขมแข็
งในระดับมาก
้
เนื่ อ งจากท าให้ รู้ จัก การพึ่ ง พาตนเองเป็ น
ั ก
ิ จ
ิ กรรมที่ส่ งผล
หลัก และมีก ารร่วมกัน ปฏิบ ต
ใ ห้ เ กิ ด ส า ย ใ ย ค ว า ม สั ม พั น ธ ์ ร ะ ห ว่ า ง ค น ใ น
ครอบครัวและชุมชน อีกทัง้ ยังไดเป็
้ นการพบปะ
พู ด คุ ยถึ ง ปั ญ หาต่ าง ๆ ซึ่ ง ท าให้ เกิ ด การ
แลกเปลีย
่ นเรียนรู้ซึง่ กันและกัน และยังสามารถ
เป็ นต้ นแบบที่ด ีใ นการด าเนิ น ชีว ิต ให้ แก่คนรุ่น
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
ั ต
ิ าม
ลูกหลานไดปฏิบต
ผู้ เข้ าร่ วมประชุ ม กลุ่ มส่ วนใหญ่ มีค วาม
คิดเห็ นวาได
้ประสบความสาเร็จในระดับมาก
่
ต่อการถ่ายทอดความรู้และประสบการณ์ที่ม ี
อยูให
่ ้แกบุ
่ ตรหลาน (ร้อยละ 82.50) เนื่องจาก
บุ ต ร ห ล า น ไ ด้ เ ห็ น ค ว า ม ส า คั ญ ใ น อ า ชี พ
ก า รเ ก ษ ตร มา ก ขึ้ น จ า ก ก า รร่ ว ม ปฏิ บ ั ต ิ
กิจกรรมต่าง ๆ และต้องการสานตออาชี
พ
่
ของครอบครัวให้คงอยูต
่ อไป
่
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
5. ผลกระทบด้านสิ่ งแวดล้อมและสุขภาพของ
ผู้เข้าร่วมประชุ มกลุ่ม จากการปฏิบต
ั ต
ิ าม
5.1
รก
ั กษ
ยากรธรรมชาติ
์ทรั
แนวคิการอนุ
ดและหลั
ปรั
ชพ
ญาเศรษฐกิ
จพอเพียดิงน
น้า ป่าไม้
- ผู้ เข้ าร่วมประชุ ม กลุ่มส่ วนใหญ่ได้ ปฏิบ ต
ั ิ
และเข้ารวมกิ
จกรรมอนุ รก
ั ษ์ดิน โดยการใช้ปุ๋ย
่
อินทรียชี
์ วภาพปรับปรุ งบารุ งดิน การปลูกพืช
ตระกูล ถั่ว และพืช คลุ ม ดิน การไม่เผาตอซัง
และการหมักตอซังในนาขาว
(ร้อยละ 72.04)
้
- ผู้เข้ารวมประชุ
มกลุมส
่
่ ่ วนใหญได
่ ้ลด ละ
เลิกการใช้สารเคมีอน
ั ตรายในการป้องกันกาจัด
แมลงและวัชพืชทีจ
่ ะสะสมและไหลลงสู่แมน
่ ้ าลา
คลองเป็ นพิษตอสั
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
่ ตวน
์ ้า และสุขภาพของคนใน
กิจ กรรมการอนุ ร ก
ั ษ์แม่น้ า ของชุ ม ชน โดยการ
ช่วยกัน ขุด ลอกคูคลอง สร้างฝาย การร่วมมือ
เฝ้าระวังการปลอยของเสี
ยจากโรงงาน และสิ่ ง
่
ปฏิกูลจากชุ มชนลงสู่แมน
่ ้าลาคลอง รวมทัง้ รวม
่
อนุ รก
ั ษป
์ ่ าต้นน้าในชุมชน (ร้อยละ 67.71)
- ผู้เข้ารวมประชุ
มกลุมส
่
่ ่ วนใหญมี
่ การปลูกป่า
เศรษฐกิจ (ป่า 3 อยาง
ประโยชน์ 4 อยาง)
่
่
ใน สวน ไร่ นา และไดเข
จกรรมปลูก
้ ้ารวมกิ
่
ป่าชุมชน เป็ นอาสาสมัครป้องกันไฟป่า รวมกั
น
่
ขุ ด แนวกัน ไฟ และจัด ตั้ง กลุ่มอนุ ร ก
ั ษ์เฝ้ าระวัง
เ พื่ อ ป้ อ ง กั น ก า ร ตั ด ไ ม้ ท า ล า ย ป่ า ซึ่ ง ใ น
ขณะเดียวกันผู้เข้ารวมประชุ
มกลุมยั
ยภูม ิ
่
่ งไดอาศั
้
ปั ญ ญ า ด้ า น ป ร ะ เ พ ณี แ ล ะ ค ว า ม เ ชื่ อ ใ น ก า ร
ช่ วยเหลือ การอนุ ร ก
ั ษ์ ป่ า ได้ แก่ การบวชป่ า
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
5.2 การผลิตและบริโภคอาหารปลอดภัย
ผู้เข้าร่วมประชุ มกลุมส
่ การ
่ ่ วนใหญมี
ด าเนิ น การผลิต ผัก ผลไม้ ปลอดสาร และ
เนื้ อ สั ต ว ปลอดภั
ย โดยใช้ สมุ น ไพรและการ
์
ป้ องกัน ก าจัด แมลงศั ตรู พ ื ช ด้ วยระบบชี ว วิ ธี
และการเลีย
้ งสั ตวพื
้ เมืองทีม
่ ค
ี วามทนทานต่อ
์ น
โรคและต้ องการการดู แ ลรัก ษาน้ อย (ร้ อยละ
92.50)
ผู้เข้าร่วมประชุ มกลุมส
่ ่ วนใหญได
่ ้น า
สมุ น ไพรที่ห าได้ในท้ องถิน
่ แปรรูป เป็ นอาหาร
ยา เครือ
่ งสาอาง และน้ายาเอนกประสงคเพื
่
์ อ
ใช้ในครัวเรือน (ร้อยละ 90.00)
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
- ผู้เขาร
มกลุมมี
้ วมประชุ
่
่ การปลูกข้าวอินทรีย ์
โดยการลด ละ เลิก การใช้สารเคมีอน
ั ตราย
ด้วยการใช้ วิธ ีก ารป้ องกันก าจัด ศั ต รูพ ืช ด้วยชีว
วิธ ี และผลผลิต ที่ไ ด้ แปรรู ป เป็ นข้ าวกล้ องเพื่อ
รับ ประทานในครัว เรื อ นและชุ ม ชน (ร้ อยละ
75.00)
ผลกระทบจากกิจกรรมการอนุรักษ์ดิน นา้ ป่ าไม้ และการผลิต
และบริโภคอาหารปลอดภัยสามารถส่งผลดีต่อสุขภาพและคุณภาพ
ชีวิต ของผู้เข้ าร่วมประชุมกลุ่ม รวมทั้งสามารถส่งผลดีต่อระบบนิเวศ
ในชุมชนของผู้เข้ าร่วมประชุมกลุ่มด้ วย
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th
จบการนาเสนอ
www.naetc.eto.kps.ku.ac.th