Transcript แนวทางการพัฒนาและเสริมสร้างศักยภาพทุนชุมชน

แนวทางการพัฒนาและเสริมสร้ างศักยภาพทุนชุมชน
สู่ เศรษฐกิจสร้ างสรรค์
ทุนชุมชน (Community Capital)
หมายถึ ง สิ่ ง ที่ เ ป็ นมูล ค่า หรื อ มี คุณ ค่า ที่ มิ ใ ช่
เงิ น ตราเพี ย งอย่ า งเดี ย ว แต่ ยั ง หมายถึ ง สิ่ ง อื่ น ๆ ที่ มี
ความสาคัญต่อชีวิตความเป็ นอยูข่ องคน เช่น ทรัพยากรต่างๆ
ที่ก่อให้ เกิดผลผลิตรวมถึงเงินและสินทรัพย์อื่นๆ ที่เป็ นความรู้
ประสบการณ์ ทุนสังคม วัฒนธรรม ประเพณี ปั จจัยบริ การ
ทางโครงสร้ างพื ้นฐาน เป็ นต้ น
ประเภทของทุนชุมชน
ทุนชุมชน มี 5 ประเภท ดังนี ้
1. ทุนมนุษย์ (Human Capital) หมายถึง คุณสมบัติ
ต่ า งๆ ของคนทุก เพศทุก วัย ในชุม ชน ที่ คุณ สมบัติ ใ นด้ า น
สุ ข ภ า พ อ น า มั ย อ า ยุ ขั ย /ก า ร ศึ ก ษ า ภู มิ ปั ญ ญ า
ความสามารถ ฯลฯ เช่น ปราชญ์ ชาวบ้ าน ผู้นาชุมชน ครู
พระสงฆ์ เด็ก สตรี ผู้สงู อายุ ผู้ด้อยโอกาส คนพิการ เป็ นต้ น
ตัวอย่างทุนมนุษย์
2. ทุนสังคม (Social Capital)
หมายถึง ทรั พยากรทางสังคมที่ประชาชนใช้ เพื่อ การ
ดารงชีพ รวมทังความไว้
้
เนื ้อเชื่อใจ การยอมรับซึ่ งกันและกัน
ในชุมชน กลุ่มองค์กร เครื อข่ายภาคประชาชน/ประชาสังคม
ความเชื่อถือศรัทธา รวมถึงวัฒนธรรมที่สืบทอดมายาวนาน
ตัวอย่างทุนสังคม
3. ทุนกายภาพ (Physical Capital)
หมายถึ ง สิ่ ง ที่ ม นุ ษ ย์ ไ ด้ สร้ างขึ น้ เพื่ อ อ านวยความ
สะดวกต่อการดาเนินชีวิต หรื อเป็ นปั จจัยพื ้นฐานในการผลิตที่
สนับ สนุน การด ารงชี พ ของประชาชน ได้ แ ก่ การคมนาคม
ขนส่ ง ระบบไฟฟ้ า ประปา ระบบพลั ง งาน การสื่ อ สาร
โทรคมนาคม โบราณวัตถุ โบราณสถาน สิง่ ปลูกสร้ างต่าง ๆ
ตัวอย่างทุนกายภาพ
4. ทุนธรรมชาติ (Natural Capital)
หมายถึง ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้ อมต่ างๆ
ที่ เ ป็ นตั ว ก าหนดศั ก ยภาพในการด ารงชี วิ ต และการ
ประกอบอาชี พ ขอประชาชนในชุ ม ชน ได้ แ ก่ แหล่ ง น า้
ธรรมชาติ ป่ าไม้ ดิ น น า้ ภู เ ขา เกาะ สัต ว์ ป่ า แร่ ธาตุ
พลังงาน น ้าพุ ฯลฯ
ตัวอย่างทุนธรรมชาติ
5. ทุนการเงิน (Financial Capital)
หมายถึง ทรั พยากรที่เป็ นตัวเงินตา รวมถึงโอกาส
ทางการเงินที่ประชาชนใช้ เพื่อการดารงชีพ ได้ แก่ ทุนทาง
การเงินที่มาจากการออม ที่เป็ นเงินสด/เงินฝาก อัญมณี
และทุนที่มาจากรายได้ อื่น ได้ แก่ เงินบานาญ ค่ าตอบแทน
เงินกองทุนต่างๆ
ตัวอย่างทุนการเงิน
แนวทางการพัฒนาทุน
แนวทางที่ 1 การจัดทาแผนชุมชนของหมู่บา้ น/ชุมชน
โครงการ/กิจกรรม จาแนกออกเป็ น 3 ประเภท
ประเภทที่ 1 หมู่บา้ น/ชุมชน ทาได้เอง
ประเภทที่ 2 หมู่บา้ น/ชุมชน ร่ วมทากับหน่วยงานภาคี
ประเภทที่ 3 หน่วยงานภาคีทาให้
แนวทางที่ 2 หน่วยงานหรื อภาคการพัฒนานาข้อมูล
ที่ได้จากการวิเคราะห์ หรื อโครงการ/กิจกรรมจากแผนชุมชน
ประเภทที่ 2 และ 3 ไปจัดทาแผนงาน/งบประมาณของแต่
ละหน่วยงานหรื อของตัวเอง ไปขับเคลื่อนการพัฒนา
ทุน
ชุ มชนโดยออกมาในรู ปแบบการจัดทาโครงการ/กิ จกรรม
เพื่อส่ งเสริ มหรื อสนับสนุนหมู่บา้ น/ชุมชน
โครงการ/กิจกรรม
ในการแก้ ไขปั ญหาและพัฒนา
ทุนชุมชน
ประกอบด้ วย
ผลที่ได้
 โครงการ/กิจกรรมที่หมู่บ้าน/
ชุมชน มีขีดความสามารถทาได้
 โครงการ/กิจกรรมที่หน่วยงาน
หรื อภาคีการพัฒนาให้ การช่วยเหลือ
สนับสนุนในรูปวัสดุอปุ กรณ์/
วิชาการ/งบประมาณ
1. แผนชุมชน
2. โครงการ/
กิจกรรม เพื่อ
พัฒนาหรื อแก้ไข
ปัญหาทุนชุมชน
การพัฒนาทุนสู่ เศรษฐกิจสร้ างสรรค์
เศรษฐกิจสร้ างสรรค์
หมายถึ ง มี อ งค์ ป ระกอบร่ ว มของแนวคิ ด
การขับเคลื่อนเศรษฐกิจบนพื ้นฐานของการใช้ องค์ความรู้
การศึ ก ษา การสร้ างสรรค์ ง าน และการใช้ ทรั พ ย์ สิ น
ทางปั ญญา ที่ เ ชื่ อ มโยงกั บ รากฐานทางวั ฒ นธรรม
การสั่ง สมความรู้ ของสัง คม และเทคโนโลยี /นวัต กรรม
สมัยใหม่
ทุนกายภาพ
ขึ้น
ตัวอย่ างกิจกรรม
1. การพัฒนาอนุรักษ์โบราณสถาน/แหล่งท่องเที่ยวที่ชุมชนสร้าง
2. สนับสนุน/จัดตั้งกลุ่มมัคคุเทศก์ทอ้ งถิ่น
3. การส่ งเสริ มกลุ่มอาชีพผลิตของฝาก/ของที่ระลึก
4. การจัดตั้งพิพิธภัณฑ์พ้ืนบ้าน
5. การพัฒนาตลาดเก่า/ตลาดร้อยปี /หมู่บา้ นท่องเที่ยว
6. การพัฒนาพลังงานทางเลือก เช่น ไบโอก๊าส ไฟฟ้ าพลังน้ าตก
(นาไปสร้างรายได้แก่ชุมชน)
7. สนับสนุนกลุ่มเกษตรอินทรี ย/์ ผลิตปุ๋ ยชีวภาพ ฯลฯ
ทุนธรรมชาติ
ตัวอย่ างกิจกรรม
1. ปรับปรุงพัฒนาสภาพแวดล้ อมแหล่งท่องเที่ยวทาง
ธรรมชาติในชุมชน
2. กิจกรรมอนุรักษ์ ป่าชุมชน/ปลูกไม้ เศรษฐกิจ
3. กิจกรรมกลุม่ อนุรักษ์ ธรรมชาติ/กลุม่ นาเที่ยว
4. กิจกรรมล่องแพ/ล่องแก่ง/เดินป่ าชมธรรมขาติ
5. กิจกรรมจัดค่ายพักแรม/เต็นท์
6. กิจกรรมให้ เช่าจักรยาน/จักรยานยนต์ทอ่ งเที่ยว
7. กิจกรรมสปา และสมุนไพรเพื่อสุขภาพ ฯลฯ
ตัวอย่ างกิจกรรม
ทุนสังคม
1. กิจกรรมสืบสานวัฒนธรรมประเพณีแก่เยาวชน
2. กิจกรรมส่งเสริ มอาชีพกลุม่ ผลิตภัณฑ์ชมุ ชน
3. กิจกรรมหมูบ่ ้ านท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม/ชนเผ่า/
กลุม่ ชาติพนั ธุ์
4. สนับสนุนกิจกรรมกลุม่ /เครื อข่าด้ านอาชีพ/การ
อนุรักษ์ /การท่องเที่ยว ฯลฯ
ตัวอย่ างกิจกรรม
ทุนมนุษย์
1. สนับสนุนกิจกรรมฝึ กอบรมอาชีพโดยปราชญ์ชาวบ้ าน
เช่น เศรษฐกิจพอเพียง นวดแผนไทย อาหารไทย สมุนไพรไทย
2. สนับสนุนการอนุรักษ์ ศิลปวัฒนธรรมโดยปราชญ์
ชาวบ้ าน เช่น ดนตรี พื ้นบ้ านการละเล่นพื ้นบ้ าน (ละคร ฟ้อนรา ลิเก
หนังตะลุง ฯลฯ)
3. สนับสนุนกิจกรรมปราชญ์ชาวบ้ านในศูนย์เรี ยนรู้ ชมุ ชน
(ฝึ กอบรมหลักสูตรอาชีพต่างๆ)
4. สนับสนุนกิจกรรมบันทึกองค์ความรู้ /ภูมิปัญญา/
เทคนิควิธีการสร้ างอาชีพและรายได้ ของปราชญ์ชาวบ้ านเผยแพร่
และจาหน่าย(เอกสารสิง่ พิมพ์ DVD VDO) ฯลฯ
คลังข้ อมูลทุนชุมชน
คลังข้ อมูลทุนชุมชน
หมายถึง แหล่งรวบรวมข้ อมูล /ความรู้ จากชุมชนหลาย
ช่วงเวลา ซึง่ รวมถึงข้ อมูลทังอดี
้ ตและปั จจุบนั หรื อเป็ นแหล่งเก็บ
รวบรวมข้ อมูลไว้ เป็ นจานวนมาก เช่น ข้ อมูลปราชญ์ ชาวบ้ าน
ภูมิปัญญาท้ องถิ่น ศิลป วัฒนธรรม ประเพณี โครงสร้ า งพื ้นฐาน
ข้ อ มูล ด้ า นสาธารณสุข ข้ อมูล ด้ า นการเกษตร ข้ อมูล จปฐ.
กชช ๒ค. ซึ่งได้ ข้อมูลทุนทัง้ ๕ ด้ าน ได้ แก่ ทุนมนุษย์ ทุนสังคม
ทุนกายภาพ ทุนธรรมชาติ และทุนการเงิน ซึง่ ทุนเหล่านี ้ นับเป็ น
ทรัพยากรที่มีความสาคัญต่อชีวิตความเป็ นอยู่ของคนในชุมชน
ซึง่ เมื่อนาข้ อมูลเหล่านี ้มาใช้ ประโยชน์ จะก่อให้ เกิดผลผลิต เช่น
ปั จจัยสี่ ความรู้ ภูมิปัญญา ประสบการณ์ชีวิตของผู้คน ทุนทาง
สั ง คม วั ฒ นธ ร ร ม ปร ะ เพ ณี โ คร ง ส ร้ า งพื น้ ฐ า น แ ล ะ
ทรัพยากรธรรมชาติและสิง่ แวดล้ อม
ประโยชน์ ของคลังข้ อมูล
ใช้ เ ป็ นแหล่ง ศึก ษาและเรี ย นรู้ โดยสามารถน าข้ อ มู ล มา
วิเคราะห์ได้ ตรงความต้ องการของผู้ใช้ ประโยชน์ เพื่ อให้ เกิด
การพัฒนาที่ตรงกับความต้ องการของชุมชนอย่างแท้ จริ ง
แนวทางการนาเสนอคลังข้ อมูลทุนชุมชน
1. จัดทาเป็ นแผนทีข่ ้ อมูล
2. ผังข้ อมูล
3. ตารางข้ อมูลแสดงปัญหาแนวทาง
ความต้ องการ
รายการ
ปั ญหา
ความต้ องการ/
แนวทางการพัฒนา
๑. ทุนมนุษย์
๑.๑..................ฯลฯ
๑.๑..................ฯลฯ
๑.๑..................ฯลฯ
๒. ทุนสังคม
๒.๑..................ฯลฯ
๒.๑..................ฯลฯ
๒.๑..................ฯลฯ
๓. ทุนกายภาพ
๓.๑..................ฯลฯ
๓.๑..................ฯลฯ
๓.๑..................ฯลฯ
๔. ทุนธรรมชาติ
๔.๑..................ฯลฯ
๔.๑..................ฯลฯ
๔.๑..................ฯลฯ
๕. ทุนการเงิน
๕.๑..................ฯลฯ
๕.๑..................ฯลฯ
๕.๑..................ฯลฯ
4. แฟ้ม เอกสาร รูปเล่ ม โปสเตอร์
5. เว็บไซด์
6. รูปจาลอง
7. แผ่ นซีดรี อม
8. แผนกิจกรรม/โครงการ
รูปภาพกิจกรรม