Transcript วิวัฒนาการการเมืองการปกครอง

ส 4210 วิชาสังคมศึกษา
้ั ัฒนธรรม
ศาสนาและว
ธยมศึกษาปี ที่ 5
ระดับชนมั
ครู ธนาพร เหรียญทอง
คศ.2 โรงเรียนปิ ยะบุตร ์ อ.บ้านหมี่ จ.ลพบ
้ การศึ
่
สานักงานเขตพืนที
กษาลพบุรเี ขต 1
เมืองประเทศราช
เมืองพระยามหานคร
เมืองลู กหลวง
ราช
ธานี
(อุปราช - เชือ้
์) กษั
่ ตริย ์ทรงแต่งตง)
้ั
(ข้พระวงศ
าราชการที
เจ้าเมืองแต่งส่งส่วย
น่ าน , เซ่า , เวียงจันทร ์ , เวียงคา
เมืองแพร่
เมือง
แพร
ก
สุพรร
ณภู ม ิ
ศรีสช
ั นาลัย
ชา
กัง
ราว
สอ
ง
สระหลวง แค
ว
สุโขทัย
เมือง
หล่มสัก
เพชรบู
รณ์ ศรี
เทพ
ราชบุร ี , เพชรบุร ี , ตะนาวศรี
นครศรีธรรมราช , ยะโฮว ์
, มะละกา
โครงสร ้างการปกครองสมัยสมเด็จพระรามาธิบดีท
(พระเจ้าอู ท
่ อง)
กษัตริย ์
ส่วนกลา
ง
ส่วน
ภู มภ
ิ าค
จุตสดมภ ์
เวีย
ง
วัง
คลัง
นา
หัวเมือง
้ั
ชนใน
ลพบุร ี
พระประแดง
นครนายก
สุพรรณบุร ี
หัวเมือง
้ั
ชนนอก
โคราค
บุร ี
จันทบู ร
ตะนาว
ศรี
เชียง
กราน
ทวาย
ไชยา
นครศรี
ฯ
ประเทศ
ราช
มะละ
กา
ยะโฮว ์
ราชธานี
การปกครองสมัยอยุธยา (พระบรมไต
ราชธานี
ส่วนกลาง
สมุหนายก
สมุหพระกลาโหม
(ฝ่ายพลเรือน – หัวเมืองเหนื อ) (ฝ่ายทหาร – หัวเมือ
จตุสดมภ ์
กรมท่า (พระโกษาธิบดี)
พระโกษาธิบดี
พระนคร
กรมท่าขวา กรมท่ากลาง
กรมท่าซ ้าย
พระธรรมาธิกรณ์
่ (ติดต่อกับจ
(ติ
ด
ต่
อ
กับอิ
น
เดี
(ติ
ย
ด
ต่
อ
ทั
วไป)
พระเกษตราธิบดี
และเปอร ์เซีย)
การปกครองสมัยอยุธยา (พระบรมไตร
ราช
ส่ธานี
วนภู มภ
ิ าค
้ั
หัวเมืองชนใน
(เมืองจัตวา)
เมืองเอก
้ั
เมืองโท
หัวเมืองชนนอก
เมืองตรี
เมืองประเทศราช
ลาดับเหตุการณ์การเสียกรุงศรีอยุธย
ฝ่ายไทย
สมเด็จพระมหินทราธิราช
ไทยเสียเอกราช ปี
พ.ศ.2112 นาน 15
พระธรรม
ปี
ราชา (ดู แล
พระนเรศวร กอบกู ้
่ ษณุโลก)
ทีพิ
เอกราช
้
พม่ายุยงให้ทงั
โดยประกาศ
2 ฝ่าย
้ั ระภาพ
อิสงยกทั
คร
พ
ไปช่
ว
ยพม่
า
แตกแยกกัน
่ องแกรง
โดยส่งพระยาจักรี เข้ามา
รบ องั วะทีเมื
พ.ศ.2127
ลาดับเหตุการณ์การเสียกรุงศรีอยุธยา
ฝ่ายพม่า
พระเจ้าบุเรง
นอง
ครองราชย ์ต่อ
จาก
พระเจ้าตะเบ็ง
ชะเวตี ้
พม่าส่งทู ตมา
(มังตรา)
่
ไทย เพือขอ
ช้างเผือก 4
เชือกไทยไม่ให้จงึ
ยกทัพมาตี
ไทยยอมสงบศึก โดยเสีย
- พระราเมศวร (แม่ทพ
ั ไท
- พระสมุทรสงคราม
- พระยาจักรี
- ช้างเผือก 4 เชือก
- ส่งส่วยให้พม่าทุกปี
พม่าใช้พระยาจักรี
เป็ นไส้ศก
ึ ส่งเข้ามา
อยุธยาทาให้เสียกรุง
้ ่
ลาด ับเหตุการณ์การเสียกรุงศรีอยุธยา
ฝ่ายไทย
สมเด็จพระเจ้าอยู ่หวั บรมโกศ
(2275 – 2301)
สมเด็จพระเจ้าอยู ่หวั อุทุมพร (อุปราช
อยู ่เพียง 2 เดือน)
่ ่งสุรย
สมเด็จพระทีนั
ิ าศน์อมรินทร ์(พระเจ้าเอก
ทัศน์) 2301-2310)
้ั ่ 2 (พม่าล้อมอยู ่
เสียกรุงศรีอยุธยาครงที
1 ปี 4 เดือน)
ลาด ับเหตุการณ์การเสียกรุงศรีอยุธยา
ฝายพม่า
พระเจ้าอลองพญา (2302) (แม่ทพ
ั คือ พระ
เจ้ามังระ ราชบุตร)
ไม่สาเร็จ เพราะถูกปื นใหญ่จงึ ยกทัพกลับ
พระเจ้ามังระ (2309)
ฝ่ายเหนื อ
(เนเมียวสีหบดี)
เชียงใหม่ก ับหัว
เมือง
เหนื อของไทย
- ล้านนา -
ฝ่ายตะวันตก
(มังมหานอรธา)
ชายฝั่ งทะเลทางตะวัน
- ทวาย - ตะนาวศ
- มะริด - เพชรบุร
- ราชบุร ี
เส้นทางการกอบกู เ้ อกราช พระเจา
จันทบุร ี
ทางเรือ 100 ลา = 5,000 คน
ใช้กลวิธ ี - แบบกองโจร
- แบบเจรจาให้เจ้าเมืองเข
้
- เกลียกล่
อมราษฎรให้เข
ผ่านชลบุร ี
ตีธนบุร ี
เมืองด่านเก็บภาษีอากรทางน้ า ของอยุธย
นายทองอินทร ์ คอยดูแล คุมกาลังร ักษาด
พระเจ้าตามเข้าเมืองได้ จับนายทองอินทร
่ ายโพธิสามต้
์
ทีค่
น สุกพระนายกองตายในส
ี้
พระเจ้าตามกูเ้ อกราชได้ 6 พฤศจิกายน 23
เอกทัศน์ เสด็จหนี ออกนอกเมืองได้ และสว
ตีอยุธยาอดอาหาร พม่าได้ฝังพระศพไว้ทค่ี่ าโพธิสา
์
ตามได้ให้คนขุดพระศพ และประกอบพระรา
่
เพลิงทีวัดโคกพระเมรุ
การสถาปนาราชธานี (ธนบ
เหตุทย้
ี่ ายราชธานี จากอยุธยา
1. อยุธยาถู กทาลายมาก ยากแก่การบู ร
2. อยุธยามีอาณาบริเวณกว้างเกินกว่าก
พระเจ้าตากจะดู แลได้
3. ข้าศึกรู ้ภู มป
ิ ระเทศเป็ นอย่างดี
4. อยุธยาอยู ่ห่างทะเลไม่สะดวกในการต
ค้าขายกับต่างประเทศ
การสถาปนาราชธานี (ธนบ
เหตุทเลื
ี่ อกธนบุรเี ป็ นราชธานี
1. ธนบุรเี ป็ นเมืองขนาดเล็ก ดู แลง่ าย
2. ถ้าข้าศึกมีกาลังมากว่าร ักษากรุงไม่ได้กย
็ า้ ยม
3. ธนบุรม
ี ป
ี ้ อมปราการ ป้ องกันข้าศึกอยู ่แล้ว
้ั
4. ธนบุรต
ี งอยู
่บนเกาะ ป้ องกันข้าศึกตีโอบล้อม
5. ธนบุรอ
ี ยู ่ใกล้ปากแม่น้ าเจ้าพระยาสะดวกในก
่ ้างในสมัยอยุธยาไม่ตอ
6. ธนบุร ี มีวด
ั ทีสร
้ งสร ้า
(ศู นย ์รวมของประชาชน)
7. ธนบุรม
ี ส
ี ภาพอุดมสมบู รณ์มากว่าอยุธยา
การย้ายราชธานี ใหม่ ธนบุร ี – ร ัต
ด้านยุทธศาสตร ์
1. ธนบุรเี ป็ นเมืองอกแตก – แม่น้ าเจ้าพระยาไห
กลางเมือง ยากแก่การป้ องกัน
2. ฝั่ งตะวันออกของแม่น้ าเจ้าพระยาเหมาะสาห
้ องหลวงใหม่ เพราะ
ตังเมื
- เป็ นเมืองหัวโค้ง แม่น้ าเจ้าพระยา
ใช้เป็ น
องธรรมชาติ
ด้ก ยากแก่การ
- กด้าแพงเมื
านตะว ันออกเป็
นหลุมไลึ
โจมตีของข้าศึก
่
- สามารถสร ้างคูเมืองทางตอนเหนื อเพิม
ด้านเดียว
การย้ายราชธานี ใหม่ ธนบุร ี – ร ัต
ด้านการขยายเมือง
1. ฝั่ งตะวันออกของแม่น้ าเจ้าพระยา แม้จะเป็ นท
แต่สามารถขยายเมืองได้
่
2. พระราชวังธนบุร ี เดิม เป็ นทีคับแคบยาก
การขยาย และมีวด
ั ขนาบอยู ่
- วัดท้ายตลาด
- วัดแจ้ง
่ งทุกปี
3. ฝั่ งกรุงธนบุรเี ป็ นเขตน้ าเซาะ ตลิงพั
เพราะอยู ่ทางด้านท้องคุง้ น้ า
การปกครองสมัยร ัตนโกสินทร ์
ร ัชกาลที่ 1 – ร ัชกาลที่ 4
กษัตริย ์
ส่วนกลาง
1. สมุหนายก (เสนาบดีกรมมหาดไทย = พ
= บังคับบัญชาหัวเมืองฝ่ายเหนื อ
2. สมุหพระกลาโหม (เสนาบดีกรมพระกลา
= บังคับบัญชาหัวเมืองฝ่ายใต้ และเมืองช
การปกครองสมัยร ัตนโกสินทร ์
ร ัชกาลที่ 1 – ร ัชกาลที่ 4
กษัตริย ์
ส่วนกลาง
3. ตาแหน่ งเสนาบดีจตุสดมภ ์
-
เสนาบดีกรมเมือง (กรมพระนครบาล
เสนาบดี กรมวัง (ธรรมาธิกรณ์)
เสนาบดีกรมพระคลัง (กรมท่า)
เสนาบดีกรมนา
การปกครองสมัยร ัตนโกสินทร ์
ร ัชกาลที่ 1 – ร ัชกาลที่ 4
กษัตริย ์
ส่วนภู มภ
ิ าค
้ั
1. หัวเมืองชนใน
(เมืองจัตวา) อยู ่รายรอบรา
้ั
2. หัวเมืองชนนอก
แบ่งเป็ น
- เมืองเอก : พิษณุโลก ,
นครศรีธรรมราช ,
้ั มา , ถลาง , สงขลา
- นครราชสี
เมืองชนโท
้ั
- เมืองชนตรี
การปกครองสมัยร ัตนโกสินทร ์
ร ัชกาลที่ 1 – ร ัชกาลที่ 4
กษัตริย ์
ส่วนภู มภ
ิ าค
้ั
- กษัตริย ์ทรงแต่งตงพระราชวงศ
์ หรือข้าร
้ั ใ้ หญ่ไปดูแล
ชนผู
3. เมืองประเทศราช
- อาจปกครองตนเอง
่
- ส่งเครืองราชบรรณาการ
ทุก 3 ปี
การปกครองสมัยร ัตนโกสินทร ์
ร ัชกาลที่ 1 – ร ัชกาลที่ 4
กษัตริย ์
่
ส่วนท้องถิน
เมือง
แขวง
ตาบล
บ้าน
ปฏิรูปการปกครองสมัยร ัชกา
กษัตริ
ส่ยว์ นกลาง
1. ยกเลิกตาแหน่ งเสนาบดี ทัง้ 2
ต
้ั ง
2.าแหน่
ตงกระทรวง
(สมเด็จกรมพระยาเทววงศ ์วโรปการ
กระทรวงพระคลัง
กระทรวงกลาโหม
กระทรวงยุทธนาธิการ
กระทรวงมหาดไทย
(รวมกับกลาโหม)
กระทรวงนครบาล
กระทรวงยุตธ
ิ รรม
กระทรวงวัง
กระทรวงธรรมการ
กระทรวงเกษตร –
กระทรวงโยธาธิการ
พาณิ ชยการ
ปฏิรูปการปกครองสมัยร ัชกา
กษัตริย ์
ส่วนกลาง
กระทรวงมุรธาธร (รวมกับ
กระทรวงวัง)
้
่
3. ตังสภาที
ปรึกษา
ร ัฐมนตรีสภา
ปฏิรูปการปกครองสมัยร ัชกา
กษัตริย ์
ส่วนภู มภ
ิ าค
่
ส่วนท้องถิน
้
ขึนตรงกับกระทรวงมหาดไทย
เทศบาล
มณฑล (สมุหเทศาภิบาล)
สุขาภิบาล (ท่าฉ
เมือง
(ผู ว้ า
่ ราชการเมือง)
อาเภอ (นายอาเภอ)
หมู ่บา้ น (ผู ใ้ หญ่บา้ น)
่ วทางการเมืองของคนรุน
1. การตืนตั
่ ใหม่ เห
ชาติตะวันตก
2. บทบาทของหนังสือพิมพ ์ ในการแพร่แนว
แบบประชาธิปไตย
่ ่ องจาก สงค
3. ปั ญหาทางเศรษฐกิจตกตาเนื
้ั ่ 1 และปั ญหาการเงินการคลังวิกฤต
ครงที
ในสมัยร ัชกาลที่ 6
4. ความไม่เป็ นธรรมในสังคม ระหว่างชนช
- สามัญชน
5. การปลดหรือดุลข้าราชการออก เนื่ องจ
่
ภาวะการเงินตกตา
่
ผลการเปลียนแปลงการ
ปกครอง
1. ยกเลิกการปกครองแบบ
สมบู รณาญาสิทธิราชย ์
มาเป็ นแบบประชาธิปไตย โดยมี
2. มีกฎหมายร ัฐธรรมนู ญ เป็ นหลักการปกค
กษัตริย ์เป็ นประมุข
่ั
ฉบับชวคราว
27 มิถุนายน
พ.ศ. 2475
์
(เจ้
า
พระยาธรรมศ
ักดิ
มนตรี
ฉบับถาวร 10 ธ ันวาคม พ.ศ.
ประธานสภา)
2475
(พระยามโนปกรณ์นิตธ
ิ าดา
3. พระมหากษัตริย ์ทรงมีพระราช
ฐานะ และพระราช
อานาจ ตามกฎหมาย
พระมหากษั
ต
ริ
ย
์ทรงใช้
อ
านาจทางอ้
อ
ร ัฐธรรมนู ญ
อานาจนิ ต ิ
บัญญัต ิ
ร ัฐสภา
อานาจบริหาร อานาจตุลา
การ
ร ัฐบาล
ศาล
ยุตธ
ิ รรม
การจัดระเบียบการปกครองไทย
สมัยร ัชการที่ 7 จนถึงปั จจุบน
ั
ร ัฐธรรมนู ญ
พระมหากษัตริย ์
อานาจอธิปไตย
อานาจนิ ตบ
ิ ญ
ั ญัต ิ
(ร ัฐสภา)
- มีสภาเดียว
ร ัฐธรรมนู ญ
พระมหากษัตริย ์
อานาจบริหาร
ส่วนกลาง
สานักนายกร ัฐมนตรี กระทรวงศึกษาธิการ
กระทรวงเกษตรและ
กระทรวงมหาดไทย
สหกรณ์
กระทรวงกลาโหม
กระทรวงการต่างประเทศกระทรวงคมนาคม
กระทรวงยุตธ
ิ รรม
กระทรวงการคลัง
กระทรวงสาธารณสุข
ร ัฐธรรมนู ญ
พระมหากษั
ตริย ์
อานาจบริหาร
ส่วนกลาง
่
ส่วนภู มภ
ิ าค ส่วนท้องถิน
- กระทรวงกระทรวงอุตสาหกรรม
- จังหวัด
- กระทรวงกระทรวงวิทยาศาสตร
์
- อาเภอ
เทคโนโลยีพลังงาน
- กระทรวงแรงงานสวัสดิการสังคม
- ทบวงมหาวิทยาลัยของร ัฐ
- กรุงเทพ ฯ
- องค ์การบริหา
ส่วนจังหวัด
- เทศบาล
- สุขาภิบาล
- สภาตาบล
ร ัฐธรรมนู ญ
พระมหากษัตริย ์
อานาจตุลาการ
้ั น
ศาลชนต้
ศาลอุทธรณ์
ศาลฎีกา
้ั นในภู ม
้ั นในกรุงเทพ
ศาลชนต้
ศาลชนต้
- ศาลแพ่ง (ธนบุร)ี - ศาลจังหวัด
- ศาลอาญา (ธนบุร-)ี ศาลแขวง
- ศาลคดีเด็กแล
- ศาลแขวง
เยาวชน
- ศาลคดีเด็กและ
เยาวชน
พระราชอานาจของกษัตริย ์หลัง
่
เปลียนแปลงการปกครอง
ปี 2475
1. พระราชอานาจส่วน
พระองค
์
- สถาปนาฐานันดรศ ักดิ ์
่
- พระราชทานเครืองราชอิ
สริยาภร
้ั
- แต่งตงคณะองคมนตรี
สมุหราชอ
ข้าราชการในพระองค ์
2. พระราชอานาจในการใช้อานาจอธิปไ
- ทรงใช้อานาจแทนปวงชน โดยลงพระ
่
่
เพือให้
การปฏิบต
ั ห
ิ น้าทีของ
ฝ่ายนิ ตบ
ิ
ฝ่ายบริหาร ฝ่ายตุลาการ ถู กต้อง ชอ
่
่
3. พระราชอานาจทัวไปที
ทรงปฏิ
บต
ั ใิ นพ
้ ส
- ทรงแต่งตังผู
้ าเร็จราชการแทน
้
- ทรงแต่งตังนายกร
ัฐมนตรี และ
้ ฒส
คณะร
ัฐมนตรี
- ทรงแต่
งตังวุ
ิ ภา
้ น
- ทรงแต่งตังผู
้ าฝ่ายค้าน
- ทรงเรียกประชุมร ัฐสภา
สรุปวิว ัฒนาการทางการเม
การปกครองสมัยสุโขทัย
(พ.ศ.1781 – 1981)
ระบอบ
สมบู รณาญาสิทธิราชย ์
1. พ่อปกครองลู ก (ถือหลักครอบคร ัว
ลักษณะ
2. ธรรมราชา (พระยาสีไท) ยึดหลัก
เทวราชาแบบขอม ผสมกับหลัก
ศาสนา
การปกครองสมัยอยุธยา
(พ.ศ.1893 – 2310)
ระบอบสมบู รณาญาสิทธิราชย ์
ลัเหมื
กษณะ
อนสุโขทัย 3. กษัตริย ์มีพระราชอา
่
1. แนวคิดเกียวกั
บกษัตริย ์
เด็
ด
ขาดในฐานะเจ้
า
ข
่
นแบบพราหมณ์
เปลียนเป็
แผ่นดิน
2. ถือกษัตริย ์เป็ น
สมมติเทพ
หรือผู แ
้ ทนพระ
เจ้า
4. การปกครองเป็ นแบบ
เจ้าปกครองข้า กษัตร
ศู นย ์กลางของการเมือ
สรุปวิว ัฒนาการทางการเม
การปกครองสมัย
ธนบุร ี
(พ.ศ.2310 - 2325)
ระบอบสมบู รณาญาสิทธิราชย ์
เหมื
อนอยุธยา
ลักษณะ
การปราบชุมช
รู ปแบบการปกครองใช้แบบอยุ- ธยา
- การปราบเมื
อง
เพราะอยู ่ในช่วงรวบรวมอาณาจั
กร
ประเทศราช
ให้เป็ นปึ กแผ่น
- สงครามกับพม
การปกครองสมัยร ัตนโกสินทร ์
(พ.ศ.2325 - ปั จจุบน
ั )
ระบอบสมบู รณาญาสิทธิราชย ์
้ั
เหมือนอยุธยา ตงแต่
ร ัชกาลที่ 1–
่
ร
ัชกาลที
7 ัชกาลที่ 7
ระบอบประชาธิปไตยร
ลักษณะ
ลักษณะ
1.
กษั
ต
ริ
ย
์เป็
นประมุ
ข
ของชาต
1. ฟื ้ นฟู ประเทศ
2. อานาจสู งสุดคือ อานาจอธ
2. ร ับอารยธรรมตะวันตกเป็ นของประชาชน
่ 6
ร ัชกาลที่ 5 ร ัชกาลที
3.
ยึ
ด
หลั
ก
เสี
ย
งข้
า
งมากในกา
ร ัชกาลที่ 7
ประเทศ