Transcript فایل یک
آشنایی با حفره دهان و دندانها دهان اولین قسمت دستگاه گوارش است و در اعمال زیادی مثل صحبت کردن ،خندیدن ،چشیدن و جویدن و بلعیدن غذا نقش دارد. میکروبها به طور طبیعی در داخل دهان زندگی می کنند و تعداد آنها نیز بسیار زیاد است اما از این تعداد زیاد فقط چند نوع از آنها در شرایط خاص عامل بیماری دهان و دندان هستند. ساختمان و وظائف دندان و بافتهای نگهدارنده آن هر دندان شامل 2قسمت تاج و ریشه است .تاج در داخل دهان و ریشه در داخل لثه و استخوان است. تاج از خارج به داخل شامل :مینا ،عاج و مغز دندان است. ریشه از خارج به داخل شامل :سمان ،عاج و مغز دندان می باشد. بیماری بافت های نگهدارنده دندان (بافتهای پریورنتال) پوسیدگی دندانی پوسیدگی دندانی مهمترین بیماری بافت سخت دندان است. * پوسیدگی یک بیماری عفونی است که با فعالیت میکروبها ،باعث تخریب بافتهای مینا ،عاج ،سمان می شود. * برای ایجاد پوسیدگی چهار عامل دخالت دارند: میکروبها مواد قندی زمان مقاومت دندان پالک دندانی: 20دقيقه پس از خوردن غذا میکروبها روی سطح دندان الیه ای را تشکیل می دهند که نرم و غلیظ است و خیلی محکم به دندان می چسبد به این الیه پالک دندانی یا پالک میکروبی می گویند .میکروبهای موجود در این الیه در نهایت به شکل میوه ذرت (بالل) بهم چسبیده اند. در این مرحله اگر مواد غذایی مورد احتیاج میکروبهای پالک به خصوص مواد قندی خورده شوند،میکروبها مواد قندی را گرفته شروع به تولید اسید می کنند،در این موقع اگر دندانها تمیز نشوند و زمان مناسب برای فعالیت میکروبها وجود داشته باشد ،اسید ایجاد شده توسط میکروبها محیط اطراف دندان را اسیدی کرده باعث حل شدن مواد معدنی دندان(مینا و عاج) و پوسیدگی دندان مي شود. میکروبها برای زندگی مکانهایی را دوست دارند که تمیز کردن آنها دشوارتر بوده و به راحتی تمیز نشوند. این مکانها عبارتند از: -شیارهای سطح جونده سطوح بین دندانی -طوق دندان عالئم پوسیدگی: دندان پوسیده در محل پوسیدگی تیره رنگ بوده و ممکن است سوراخ شده باشد و یا ممکن است دندان در موقع خوردن غذاهای سرد و گرم و شیرین و یا در موقع جویدن و وارد آمدن فشار حساس بوده یا درد داشته باشد. وجود پوسیدگی همچنین می تواند باعث بوی بد دهان و گیرموادغذایی بین دندانها و یا پاره شدن نخ دندان شود. روشهاي پيشگيري از پوسيدگي )1استفاده از ترکیبات حاوی فلوراید )2رعايت مطلوب بهداشت دهان و دندان )3کنترل رژیم غذایی )4انجام فیشور سیالنت(شیار پوش) )5مراجعه ی منظم به دندانپزشک استفاده از ترکيبات حاوی فلورايد فلوراید عنصری است که وقتی به ساختمان دندان نفوذ می کند مقاومت دندان را در برابر پوسیدگی افزایش می دهد .استفاده از آب آشامیدنی فلوراید دار ،خمیر دندانها و دهانشویه های حاوی فلوراید ،وارنيش فلورايد کاربرد قرص ،قطره و ژلهای حاوی فلوراید از راههای فلوراید رسانی به دندانها است. تعیین نیاز کودک به فلوراید تراپی ،تعیین روش فلورایدتراپی و انجام آن ها باید تحت نظارت دندانپزشک باشد. رعايت مطلوب بهداشت دهان و دندان استفاده توام مسواک و نخ دندان موثرترین وراحت ترین روش برای تامین بهداشت مناسب دهان و دندان است. برای کارایی بیشتر دفعات ،مدت زمان و روش استفاده از مسواک و نخ دندان اهمیت زیادی دارد. معموال دو بار مسواک زدن(صبح و شب) و یک بار استفاده از نخ دندان(شب)در شبانه روز توصیه می شود. کنترل رژيم غذايی قندهامهمترین گروه مواد غذایی هستندکه موجب پوسیدگی می شوند. باید تعداد دفعات و مقدار مصرف مواد قندی تا حد امکان کم شود. از مصرف مواد قندی در بین وعدهای غذایی اصلی(صبحانه،نهار و شام)اجتناب شود. مصرف مواد غذایی سالم مثل میوه ها و سبزیجات. انجام فيشور سيالنت(شيار پوش) روش انجام كار: دندانها رابا رول پنبه يارابردم ايزوله كنيد سطح دندان را با انگل وبرس (بدون استفاده از پاميس)پاك كنيد .پاميس ممكن است داخل شيار رسوب كند. با نوك يك سوند تیز داخل شيارها را كامال تمیز كنيد سطح دندان و شيب كاسپ ها را15ثانيه اچ كنيد سپس دندان را كامال بشوييد وباپوار هوا خشك كنيد ماده فيشور سيلنت را داخل شيار دندان قرار دهيد و به مدت 20ثانيه به آن نور بتابانيد تصوير دندانها بالفاصله پس از پايان كار مراجعه ی منظم به دندانپزشک هر فرد باید هر 6ماه جهت معاینه به دندانپزشک مراجعه کند این کار به چند دلیل پیشنهاد می شود: )1تشخیص پوسیدگی ها و بیماریها در مراحل اولیه )2درمان پوسیدگی ها و بیماریهای دهان )3انجام دادن روشهای پیشگیری مثل فلوراید تراپی وفیشور سیالنت )4آموزش و یاد آوری روشهای صحیح رعایت بهداشت بیماری بافت های نگهدارنده دندان (بافتهای پریورنتال): باقی ماندن پالک روی دندان و تمیز نکردن آن ،مواد معدنی روی آن رسوب کرده و جنس پالک سخت تر میشود و به صورت یک الیه آهکی سخت به دندان می چسبد به این الیه آهکی که به رنگ سفید ،زرد یا قهوه ای است ،جرم می گویند. جرم دندانی رسوبی از باقیمانده‌های غذا ،مخاط ،باکتریها و سایر مواد محرک است که منجر به پوسیدگی دندان و آسیب به لثه می‌گردد. بیماریهای لثه معموال با ورم و آماس لثه شروع میشود که بیماری در این مرحله به راحتی قابل درمان است. عالئم ورم و التهاب ،حساسیت و خونریزی هنگام مسواک زدن میباشد .ممکن است مراحل پیشرفته بیماری لثه به از دست دادن دندانها بیانجامد. سالمتی لثهها بر سالمتی عمومی بدن تاثیر گذار است .مطالعات و بررسیها وجود رابطه میان بیماری لثه و بیماریهای دیگر مانند دیابت ،بیماری قلبی را نمایان ساختهاند . علت‌ایجاد‌بیماری‌لثه‌چیست؟ وقتی پالک میکروبی در کنار لثه باقی بماند با ترشح مواد سمی به لثه آسیب میرساند .هرچه پالک مدت طوالنی تری بر روی دندانها بماند ،مواد سمی بیشتری ترشح شده و آسیب به لثه بیشتر خواهد شد .به تدریج با رسوب مواد معدنی در پالک ،جنس پالک سخت تر شده و به صورت الیه آهکی سختی به دندان میچسبد .به این الیه آهکی که به رنگ سفید ،زرد یا قهوهای رنگ میباشد جرم گویند .جرم پس از تشکیل به دلیل سطح خشن و ناصافی که دارد باعث تجمع بیشتر پالک بر روی دندانها شده و بیماری لثه را شدید تر میکند . پیشگيری استفاده از دهان شویه آب نمک ( نصف قاشق چایخوری نمک در یک لیوان آب جوشیده سرد شده ) همراه با ماساژ لثهها نیز مؤثر میباشد،اگربرروی دندانها جرم تشکیل شده باشد،الزم است حتما دندانها جرم گیری شوند. برخی از مردم جرم گیری را برای مینای دندان مضرمیدانند ،ولی بر خالف تصورآنها،جرمگیری نه تنهابرای دندان ضرری ندارد ،بلکه با برداشتن مواد خشن و پلک میکروبی از سطح دندان ،به سالمت لثههانیزکمک میکند . مصرف میوههای حاوی ویتامین ث پیشگیری بیماریهای لثه مؤثر است.و همچنین مصرف میوههایی مثل سیب ،به و هویج که هنگام خوردن سبب ماساژ لثه و تمیز شدن سطوح بین دندانها میشود نیز کمک بسزایی در پیشگیری از بیماریهای لثه و حتی میکند . دندانها پوسیدگی درمان بیماری لثه اغلب بیمارانی که از بوی بد دهان خود شکایت دارند ،مبتال به بیماری لثه هستند .این گروه بجای استفاده از خوشبو کنندههای دهان و آدامس الزم است برای رفع بوی دهان خود به دندانپزشک مراجعه نمایند .ممكن است چنین مشکالتی با یک جرمگیری ساده رفع گردد .در ضمن بیماریهای لثه در موارد نادری به علت عدم رعایت بهداشت دهان نیست،بعنوان مثال بهم ریختگیهای دنداني زمینه را برای ایجاد بیماریهای لثه بسیار مساعد میکند آفت دهاني آفت دومین بيماري شايع دهان و دندان است آفت زخمي ساده و دردناك است كه در نقاط مختلف دهان مثل داخل لب، گونه يا كف دهان ظاهر ميگردد اين ضايعه بصورت زخمي بزرگ يا چند زخم كوچك ديده ميشود و معموال در خانم ها (بخصوص در طي دوران قاعدگي) بيشتر ديده ميشود. فاكتورهاي مؤثر در ايجاد آفتهاي دهاني عود كننده بشرح زير معرفي شده اند: • ارث • اختالالت خوني مانند كمبود آهن و ويتامین B • نقص سيستم ايمني بدن • ضربه • استرس • اضطراب • حساسيتهاي غذايي مثل حساسيت به شیر و پنیر و… برفك برفك يك نوع بيماري قارچي است كه بصورت دانههاي بسيار ريز سفيد رنگ به تعداد خيلي زياد در قسمتهاي مختلف دهان (بويژه كام ،روي زبان و داخل گونهها) ظاهر ميشود ويژگي مهم دانههااين است كه براحتي كنده شده و نقاط قرمز و خونريزي دهنده از خود بجا ميگذارند. علل بروز برفك • در نوزادان ،دهان نوزاد بهنگام تولد آلوده شود • در شیرخواران،آلوده بودن پستانك ياشيشه شیر به قارچ مولدبيماري • در كسانيكه دندان مصنوعي آنها كثيف ،كهنه ،ترك خورده ياشكسته باشد • در افراديكه به بيماریهاي تضعيف كننده مانند سل ،سرطان خون،ايدز يا ديابت مبتال هستند يا شيمي درماني ميشوند • در افراديكه بهداشت دهان آنها ضعيف ميباشد • گاهي در دوران بارداري • افراديكه مكررااز آنتي بيوتيكها يادهانشويه هاي ضد باكتري استفاده ميكنند. برفك در اين افراد معموال با احساس داغي در دهان و گلو بدنبال ظهور ضايعات سفيد همراه ميباشد توصيه‌هايي براي درمان برفك در نوزاد شیرخوار استفاده از قطره و براي سينه مادر استفاده از پماد نيستاتین قبل از استفاده نوزاد از شيشه شیر يا پستانك ،حتما توسط مادر بخوبي شسته شود. در موارد زير ارجاع بيمار به مركز بهداشتي درماني ضروري است: وجود برفك روي لوزهها و حلق كودك اگر برفك نوزاد بعد از 5روز برطرف نشود. همراهي تب ،سرفه يا تنگي نفس با برفك افراديكه از دندان مصنوعي استفاده ميكنند تبخال تبخال يك بيماري ويروس ي و قابل انتقال ميباشد. اين بيماري بصورت تاولهاي پر از آب (بيشتر در اطراف دهان و گوشه لبها) ديده ميشود توصيه هاي الزم تاولهارانبايدتركاند،چون قابل انتقال به ساير نقاط بدن خود فرد يا شخص ديگريست اگر تاولها تركيدند ،سريعا منطقه با آب فراوان و سپس صابون يا بتادين شستشو داده شود. افرادي كه مبتال به تبخال هستند ،تا زمان خوب شدن نبايد به دندانپزشكي مراجعه كنند سرطان دهان سرطان دهان در سراسر جهان يكي از شايعترين سرطانها و از ده عامل معمول مرگ و میر مي باشد اين بيماري باافزايش سن نسبت مستقيم دارد و در ۹۵%موارد در افراد باالي ۴۰ سال گزارش ميشود. شايعترين سرطانهاي دهاني درنواحي زبان،حلق وكف دهان رخ ميدهد عوامل مؤثر در ايجاد سرطان دهان • افزايش سن • ضعف سيستم ايمني بدن • تنباكو • نيكوتین سيگار • پيپ • مصرف الكل بنابراين اگر در ناحيه لب يا دهان تورم يا تودهاي غیرطبيعي ،زخم، تغيیر رنگ واضح (سفيدي ،قرمزي ،كبودي و سياهي) مشاهده نموديد كه هر كدام از عالئم زيررا داشته باشد،فرد را به مركز بهداشتي درماني ارجاع دهيد: • در موقع ملس كردن سفت باشد • با عالئم عمومي مثل تب ،بيحالي ،ضعف ،سرفه ،رنگ پريدگي و كاهش وزن همراه باشد. • رشد سريع داشته باشد يا بتدريج بزرگ شود. • بعد از سه هفته بهبود نيابد. الزم به ذكراست كه هر گونه درديا مشكل درهنگام بلع وخونريزي غیر طبيعي دهاني نياز به پيگیري و ارجاع خواهد داشت.