Transcript ارکان حکومت ما چیست؟ - پایگاه مطالعات اجتماعی

‫مردم هر سرزمین برای زندگی کردن روش های خاص ی دارند‪.‬آنها اگرچه ممکن‬
‫است در بعض ی موارد عقیده یا سلیقۀ مشترکی داشته باشند اما در بسیاری‬
‫موارد متفاوت با یکدیگر زندگی می کنند‪ .‬یکی از این تفاوت ها آن است که مردم‬
‫کشورهای مختلف حکومت های گوناگونی را تجربه می کنند‪.‬انواع متعدد و‬
‫متنوعی از حکومت در سراسر جهان وجود دارد‪.‬‬
‫‪ ‬چه عواملی موجب تعدد و تنوع حکومت در کشورهای مختلف جهان شده‬
‫است؟‬
‫گفته شد که انسان ها موجوداتی متفکر و انتخابگر آفریده شده اند و برای ادارۀ‬
‫زندگی اجتماعی خود ممکن است روش ها‪،‬قوانین و حکومت های متفاوتی را انتخاب‬
‫کنند‪.‬‬
‫تفاوت در حکومت ها به تفاوت در دین‪،‬فرهنگ و تاریخ هر کشور بستگی دارد‪.‬یکی از‬
‫مهم ترین مالک های طبقه بندی حکومت ها‪،‬میزان توجه آنها به قوانین الهی است‪.‬بر‬
‫این اساس در یک حکومت الهی‪،‬فرد یا گروهی به نمایندگی از طرف مردم طبق‬
‫دستورات و قوانین خداوند بر آنان حکومت می کند‪.‬‬
‫در این نوع حکومت‪،‬فرد یا گروه حاکم بر مردم نه بر اساس تشخیص خود بلکه بر پایۀ‬
‫دستورات الهی‪،‬تعالیم پیامبران و اولیای خدا عمل می کننند‪.‬در حکومت الهی هدف‬
‫اصلی رشد و سعادت مردم است‪.‬‬
‫به نظر شما‬
‫‪ ‬حکومت ایران چه نوع حکومتی است؟‬
‫‪‬‬
‫تاریخ کشور ما نشان می دهد که از گذشته های دور همواره شاهان بر جان و مال مردم‬
‫تسلط داشته اند و قانون نیز همان ارادۀ شاهان بوده است‪.‬پس از گذشت سالیان‬
‫دراز‪،‬سرانجام مردم دریافتند حکومتی که در آن یک نفر بر همه مسلط باشد و همه را به‬
‫اطاعت از خود وادار کند‪،‬حکومت خودکامه ای است و باعث گمراهی می شود‪.‬از این‬
‫رو‪،‬در سال ‪ 1357‬علیه حکومت ظالم و ستمگر شاهنشاهی انقالب کردند و به رهبر و‬
‫راهنمایی عادل –که راه خدا را تشخیص می داد‪-‬روی آوردند و با او پیمان بستند که‬
‫همیشه به راه خدا بروند‪.‬پس به پای صندوق های رأی رفتند و به حکومت جمهوری‬
‫اسالمی رأی دادند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫همان طور که می دانید حکومت الهی حکومتی است که‪:‬‬
‫ً‬
‫اوال‪،‬قوانین آن بر اساس دستورات خداوند باشد و نمایندگان مردم قوانین مخالف‬
‫دستورات الهی را تصویب نکنند‪.‬‬
‫ً‬
‫ثانیا‪،‬رهبری آن در دست فردی باشد که احکام و دستورات خداوند را به خوبی بداند تا‬
‫بتواند راه الهی را تشخیص دهد‪،‬سیاستمدار باشد تا بتواند از منافع و حقوق مردم دفاع‬
‫کند‪،‬با دشمنان مردم شجاعانه برخورد کند‪،‬بینش اجتماعی داشته باشد‪،‬به فکر مردم‬
‫باشد و شرایط اجتماعی آنها را درک کند‪،‬با تقوا باشد و با مردم به عدالت رفتار کند و‪...‬‬
‫‪.‬‬
‫حکومت جمهوری اسالمی ایران نیز بر پایۀ این دو ویژگی استوار است‪:‬‬
‫ً‬
‫اوال‪،‬قانون اساس ی –که مادر قوانین است و هیچ قانونی بر خالف آن به تصویب نمی‬
‫رسد‪ -‬در کشور ما بر اساس احکام قرآن نوشته شده است‪.‬قوانین نیز که در مجلس‬
‫شورای اسالمی به تصویب می رسند نباید با قوانین الهی و دستورات خداوند مخالف‬
‫باشند‪.‬‬
‫ً‬
‫ثانیا‪،‬آیت هللا خمینی (ره) بنیان گذار این حکومت‪،‬شخصیتی روحانی‪،‬آگاه از دین‬
‫اسالم و آشنا با امور مردم و جامعۀ خود بودند‪.‬ایشان به نمایندگی از طرف‬
‫مردم‪،‬حکومت اسالمی را در کشور ما ایجاد کردند و مردم را از سلطۀ حکومت ظاملانۀ‬
‫شاهنشاهی نجات دادند‪.‬اکنون نیز رهبری حکومت اسالمی ما از نوع والیت فقیه‬
‫است‪.‬یعنی‪،‬سرپرست آن شخصیتی روحانی‪،‬مسلط به احکام دینی و مطلع از سیاست و‬
‫ادارۀ جامعه است‪.‬‬
‫‪.1‬قانون اساس ی در هر کشور معموال پس از یک تحول عظیم اجتماعی‪،‬سیاس ی‪،‬فرهنگی و اقتصادی تدوین می شود‪.‬قانون‬
‫اساس ی کلی ترین قانون هر کشور است که هدف نهایی و برنامۀ اصلی زندگی اجتماعی یک ملت را بیان می کند‪.‬و راه و‬
‫روش ادارۀ کشور را معین می سازد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫حکومت ما هم مردمی و هم اسالمی است‪-‬بر مبنای رای مردم و هم بر‬
‫اساس دستورات اسالم‪-‬؛ به همین دلیل آنرا «جمهوری اسالمی» می‬
‫نامند‪.‬ارکان حکومت جمهوری اسالمی ایران عبارتند از‪:‬‬

‫قوۀ مقننه وظیفۀ قانون گذاری را بر عهده دارد‪.‬همۀ قوانین در مجلس شورای اسالمی‬
‫به تصویب می رسند‪.‬‬
‫قوانینی که در مجلس تصویب می شوند‪،‬نباید با احکام اسالمی و قانون اساس ی‬
‫مغایرت داشته باشند‪.‬تشخیص دادن این امر به عهدۀ شورای نگهبان است‪.‬بنابراین‬
‫مصوبات مجلس شورای اسالمی بدون تأیید شورای نگبان اعتبار قانونی‬
‫ندارند‪.‬شورای نگهبان از شش نفر فقیه منتخب رهبری و شش نفر حقوقدان با پیشنهاد‬
‫رییس قوۀ قضاییه و انتخاب مجلس شورای اسالمی تشکیل می شود‪.‬این شورا عالوه‬
‫بر این که بر مصوبات مجلس شورای اسالمی نظارت دارد‪،‬در انتخابات مجلس‪،‬ریاست‬
‫جمهوری و مجلس خبرگان نیز بر صالحیت نامزدها و درست برگزار شدن انتخابات‬
‫نظارت می کند‪.‬از دیگر وظایف مهم شورای نگهبان تفسیر قانون اساس ی جمهوری‬
‫اسالمی ایران است‪.‬‬

‫این قوه مسئولیت اجرای قوانین را بر عهده دارد و از دولت و سازمان‬
‫هایی که تحت نظر دولت به اجرای قوانین می پردازند‪،‬تشکیل می‬
‫شود‪.‬آنها موظف اند که بر کار و فعالیت های همۀ موسسات کشور‬
‫نظارت داشته باشند‪.‬رییس قوۀ مجریه «رییس جمهور» است‪.‬‬

‫این قوه مسئولیت نظارت بر اجرای قوانین را بر عهده‬
‫دارد‪.‬از دیگر وظایف قوه قضاییه‪،‬رسیدگی به تخلفات و‬
‫اختالفات موجود در جامعه است‪.‬‬
‫رهبری‬
‫‪‬‬
‫مهم ترین رکن حکومت اسالمی رهبری آن است‪.‬رهبر حکومت اسالمی که فقیهی عادل و‬
‫مطلع از امور زمان و سیاستمداری درستکار است‪،‬با اختیاراتی که قانون اساس ی به او‬
‫می دهد‪،‬به ترتیب زیر بر کار سه قوۀ مقننه‪،‬قضاییه و مجریه نظارت دارد‪.‬‬
‫عزل و نصب فقهای شورای نگهبان (نظارت بر قوۀ مقننه)‬‫عزل و نصب رئیس قوۀ قضاییه (نظارت بر قوۀ قضاییه)‬‫امضای حکم ریاست جمهوری یا عزل وی (نظارت بر قوۀ مجریه)‬‫رهبر همچنین میان سه قوه هماهنگی ایجاد می کند تا آنها به خوبی بتوانند جامعه‬
‫اسالمی را اداره و مشکالت آنرا حل کنند‪.‬‬

‫مجلس خبرگان* از متخصصان امور دینی تشکیل شده است و وظیفۀ آن‬
‫انتخاب رهبر و نیز تشخیص عدم صالحیت رهبری براساس معیارهای قانون‬
‫اساس ی است‪.‬اعضای مجلس خبرگان را مردم انتخاب می نمایند‪.‬‬
‫*‪.‬البته این مجلس با «مجلس خبرگان» که در سال ‪ 1358‬برای تهیۀ قانون اساس ی تشکیل شد تفاوت دارد‪.‬الزم به توضیح‬
‫است که قانون اساس ی توسط خبرگان منتخب مردم به تصویب رسید و در تاریخ ‪ 1358/12/9‬برای تصویب نهایی به همه‬
‫پرس ی گذاشته شد‪.‬در این رأی گیری ‪ 99/5‬درصد مردم به قانون اساس ی رأی مثبت دادند‪.‬‬