Transcript IN THE NAME OF ALLAH *** **** ****** ******

‫‪IN THE NAME OF ALLAH‬‬
‫بسم هللا الرحمن الرحیم‬
‫موضوع درس نهم کتاب مطالعات اجتماعی‬
‫تهییه کننده ‪ :‬محمد مهدی حاجی یوسفی‬
‫دبیر مربوطه ‪ :‬جناب آقای انصاری‬
‫فصل پنجم‬
‫نزول جبرئیل‪ ،‬فرشته وحی بر‬
‫محمد امین‬
‫در غار حرا نویدبخش دوران‬
‫تازه ای در‬
‫تاریخ بشر بود‪ .‬حضرت محمد‬
‫آخرین‬
‫پیامبر الهی‪ ،‬پیام آور دینی‬
‫بود که انسان ها‬
‫را به پرستش خدای یگانه و‬
‫گسترش ایمان‬
‫و اخالق‪ ،‬عدالت‪ ،‬صلح و دوستی‬
‫دعوت‬
‫می کرد‪ .‬اسالم به عصر جاهلیت‬
‫در شبه جزیره‬
‫عربستان پایان داد و به سرعت‬
‫در سرزمین های‬
‫وسیعی خارج از عربستان‬
‫فراگیر شد‪ .‬شما در‬
‫ظهور اسالم در شبه جزیرۀ عربستان درس ‪9‬‬
‫اسالم در شبه جزیره عربستان و در میان مردمی که در‬
‫جهالت و نادانی به سرمیبردند‪ ،‬ظهور کرد‪ .‬در این درس‬
‫با ‪23‬سال مجاهدت رسول خدا و اصحابش٭ برای ترویج‬
‫یکتاپرستی و گسترش ایمان دینی‪ ،‬صلح و عدالت آشنا می‬
‫شوید‪.‬‬
‫محیط پیدایش اسالم‬
‫شبه جزیره عربستان که جزیرة العرب نیز نامیده‬
‫می شود در جنوب غربی آسیا واقع شده است و حدود‬
‫سه میلیون کیلومترمربع‬
‫مساحت دارد‪ .‬بخش وسیعی از این سرزمین را بیابا‬
‫نها و ریگزارها و قسمت دیگری را نواحی‬
‫کوهستانی تشکیل می دهند‪.‬‬
‫حجاز از جمله مناطق کوهستانی واقع در غرب جزیر‬
‫نقشه محیط پیدایش ظهور اسالم‬
‫برای بزرگ شدن تصویر کلیک کنید‬
‫ساکنان جزیرة العرب را قوم عرب تشکیل م یدادند‪ .‬آنان‬
‫به شکل قبیله ای زندگی م یکردند‪ .‬حتی ساکنان شهرها‬
‫ُلقو خوی قبیل های خود را حفظ کرده‬
‫نیز وابستگی و خ‬
‫بودند‪ .‬در آستانه ظهور اسالم بیشتر قبایل عرب‪ ،‬پراکنده‬
‫و فاقد حکومت بودنداوضاع و شرایط اجتماعی و فرهنگی‬
‫مردم عربستان در دوران پیش از بعثت‪ ،‬به گونه ای بود‬
‫که از آن به عصر جاهلیت یاد می شود‪.‬‬
‫در آن زمان بیشتر عرب ها بت م یپرستیدند و کعبه‪ ،‬خانه‬
‫خدا را از ب تهای گوناگون پر کرده بودند‪ .‬البته گروهی‬
‫از عر بها نیز پیرو حضرتابراهیم و یا دی نهای یهود‪،‬‬
‫مسیح و زردشت بودند‪.‬اعراب در دوران جاهلیت بهره‬
‫چندانی از علم و دانش نداشتند و عده کمی از آنها م‬
‫یتوانستند بخوانند و بنویسند‪ .‬در آن دوره‪،‬زنان اغلب‬
‫از مقام و موقعیت پایینی برخوردار بودند و برخی مردان‬
‫حتی از داشتن فرزند دختر احساس حقارت م یکردند‪ .‬اعراب‬
‫فعالیت‬
‫کاربرگ(‪)5‬‬
‫‪..................‬‬
‫‪..................‬‬
‫‪..................‬‬
‫‪..................‬‬
‫نشانه‬
‫های‬
‫عصر‬
‫جاهلیت‬
‫‪..................‬‬
‫با نصب برنامه اسمارت کلس میتوانید جاهای خالی راپر کنید‬
‫‪..................‬‬
‫طلوع آفتاب اسالم در مکه‬
‫بعثت پیامبر‪ :‬حضرت محمد در خاندانی شریف و محترم در‬
‫شهر مکه به دنیا آمد‪ .‬آن حضرت تحت تأثیر محیط آلوده‬
‫به‬
‫شرک٭ و فساد مکه قرار نگرفت و چنان به پاکدامنی و‬
‫درستکاری مشهور شد که او را محمدامین می خواندند‪.‬‬
‫حضرت محمد‬
‫کو ههای اطراف مکه و از جمله غار حرا را برای عبادت‬
‫پروردگار یکتای خویش برگزید و اوقات زیادی را در‬
‫آنجا م یگذراند‪ .‬در ‪27‬‬
‫رجبِ سالی که آن حضرت به ‪ 40‬سالگی رسیده بود‪ ،‬فرشته‬
‫وحی در غار حرا بر‬
‫او نازل شد و فرمان پیامبریش را از جانب خداوند ابالغ‬
‫کرد‪.‬‬
‫حضرت خدیجه و حضرت علی نخستین کسانی بودند که به‬
‫رسول خدا ایمان آوردند‪ .‬حضرت خدیجه از زنان ثروتمند‬
‫امروزه با توسعه شهر مکه‪ ،‬غار حرا داخل شهر قرار گرفته است‪.‬‬
‫مکه بود و تمام‬
‫دارایی خود را در راه نشر اسالم‪ ،‬کمک به فقیران و‬
‫آزادی بردگان خرج کرد‪.‬‬
‫دعوت به توحید‪ :‬رسول خدا در آغاز بعثت به صورت فردی‬
‫پس از سه سال‪ ،‬پیامبر مأموریت یافت نخست خویشاوندان‬
‫و سپس عموم مردم را آشکارا به اسالم دعوت نماید‪ .‬در این‬
‫مرحله از دعوت‪ ،‬رسول خدا عالوه بر آنکه مردم را به عبادت‬
‫خدای یکتا فرا می خواند‪ ،‬پرستش ب تها را نکوهش م یکرد و از‬
‫سرانجام بد کافران سخن می گفت‪.‬‬
‫صبر و پایداری پیامبر و پیروانش در برابر آزار و‬
‫شکنجۀ مشرکان‪:‬‬
‫اشراف مکه به ویژه بزرگان قبیل ٔه قریش مانند ابولهب‪ ،‬ابوجهل و ابوسفیان که بر مکه حکومت‬
‫می کردند از‬
‫گسترش دین اسالم و مخالفت آشکار آن با افکار و عقاید جاهلی‪ ،‬دچار بیم و هراس شدند‪.‬‬
‫مشرکان پس از آنکه نتوانستند ابوطالب‪ ،‬بزرگ خاندان بنی هاشم را در پشتیبانی از رسول خدا‬
‫شیوه‬
‫منصرف کنند‪ ،‬به‬
‫ٔ‬
‫دیگری روی آوردند‪ .‬آنان نخست به حضرت محمد پیشنهاد کردند که ریاست قبیله و قوم و‬
‫دریافت ثروت فراوان را‬
‫بپذیرد و از عقاید خود دست بردارد‪.‬‬
‫پیامبر اسالم در این مورد می فرمایند ‪:‬‬
‫پیامبر اسالم در برابر این پیشنهاد فرمود‪« :‬من برای گردآوری مال و فرمانروایی مبعوث نشده‬
‫ام‪ ،‬خدایم مرا به عنوان پیام آور به سوی شما فرستاده‪ ،‬هر گاه از من بپذیرید‪ ،‬این موجب سعادت‬
‫شما در دو جهان است و‬
‫اگر آن را رد کنید‪ ،‬من در این راه استقامت می ورزم تا خدا میان من و شما داوری کند‬
‫سران مشرکین خشمناک از پاسخ پیامبر‬
‫سران مشرکین‪ ،‬خشمناک از پاسخ پیامبر‪ ،‬تصمیم گرفتند ایشان و مسلمانان را مورد آزار و‬
‫شکنجه قرار دهند‪ .‬هر چه زمان می گذشت بر شدت سخ تگیری و شکنج ٔه مشرکان افزوده می‬
‫شد‪ .‬آنان بدترین دشنا مها و تهم تها را به رسول خدا نسبتم یدادند و برخوردهای زشت و ناپسندی‬
‫با آن حضرت م یکردند‪ .‬پیامبر اسالم در برابر چنین رفتارهایی بردبار بود و با مهربانی‬
‫مردم را به اسالم فرا می خواند‪.‬‬
‫در مورد سر گزشت حضرت یوسف نبی کلیپی را مشاهده کنید‬
‫برای دیدن کلیپ باید به اینترنت وصل باشد‬
‫روی فایل کلیک کنید‬
‫فعالیت‬
‫‪ 2‬یکی از سور ههای کوچک جزء سی ام قرآن که در نکوهش ابولهب نازل شده است را قرائت‬
‫و ترجم ٔه آن را بیان کنید‪.‬‬
‫‪ 3‬به نظر شما چه عواملی موجب دشمنی اشراف و بزرگان مکه با پیامبر می شد؟ فهرست کنید‪.‬‬
‫فعالیت شماره اول‬
‫فعالیت شماره دوم‬
‫فعالیت اول‬
‫برای گوش دادن سوره مسد‬
‫کلیک کنید‬
‫(‪ )1‬بریده باد هر دو دست ابو لهب و مرگ بر او‪.‬‬
‫(‪ )2‬مال و دست آوردش او را بی نیاز نکرد‪.‬‬
‫(‪ )3‬زودا که وارد آتشی شعله ور شود‬
‫(‪ )4‬و همسر او [ نیز ] ‪ ،‬که بارکش هیزم است‬
‫(‪ )5‬به گردنش ریسمانی از لیف خرما است‪.‬‬
‫فعالیت دوم‬
‫پاسخ فعالیت دوم‬
‫‪ -1‬مشرکان از بت پرستی سود میبردند و اگر حضرت محمد‬
‫(ص)دین اسالم را رواج می داد دیگر بت پرستی نبود که‬
‫مشرکان از آن سود کنند‬
‫ادامه‬
‫مشرکان همچنین برای جلوگیری از گسترشاسالم اقدام به آزار و شکنج ٔه مسلمانان کردند‪ .‬شماری از پیروان رسول خدا به ویژه تهیدستان یا‬
‫بردگان مورد شدیدترین شکنج هها قرار گرفتند‪ .‬یاسر وهمسرش سمیه و پسرشان عمار و نیز بالل حبشی ازجملهٔ این افراد بودند‪ .‬یاسر و سمیه‬
‫زیر شکنجه های‬
‫طاقت فرسای مشرکان به شهادت رسیدند‪ .‬این زن‬
‫و شوهر‪ ،‬نخستین شهیدان راه اسالم بودند‪ .‬آزار‬
‫و اذّ‬
‫یت مشرکان نسبت به پیروان اسالم آن قدر‬
‫افزایش یافت که پیامبر از مسلمانان خواست به‬
‫حبشه مهاجرت کنند‪.‬‬
‫تحریم اقتصادی و اجتماعی مسلمانان‪:‬‬
‫مشرکان پس از آنکه متوجه شدند با شکنجه و سرکوب‬
‫نم یتوانند مانع گسترش اسالم شوند‪ ،‬تصمیم گرفتند‬
‫مسلمانان را تحریم کنند‪ .‬ازای نرو‪ ،‬عهدنامه ای را‬
‫امضا کردند که بر اساس آن هرگونه خرید و فروش‬
‫و رابطه اجتماعی )ازدواج( با پیروان اسالم ممنوع‬
‫شده بود‪ .‬به دنبال این تحریم‪ ،‬رسول خدا و یارانش‬
‫ّ ههای اطراف مکه‬
‫به پیشنهاد ابوطالب به یکی از در‬
‫به نام «شعب ابوطالب » پناه بردند‪ .‬آنها حدود سه سال‬
‫ّه تحمل کردند‪.‬‬
‫شرایط بسیار سختی را در این در‬
‫رویداد های مهم تاریخ اسالم از بعثت تا هجرت‬
‫تحریم اقتصادی و اجتماعی مسلمانان‬
‫و سکونت در شعب ابوطالب‬
‫یمان نام ٔه دوم مردم‬
‫توطئ ٔه مشرکان برای قتل یثرب با پیامبر‬
‫پیامبر‪ ،‬خوابیدن حضرت‬
‫علی در بستر ایشان و‬
‫مهاجرت پیامبر‬
‫از مکه به مدینه‬
‫سال اندوه‬
‫یمان نامهٔ اول مردم رحلت حضرت‬
‫یثرب با پیامبر خدیجه و ابوطالب‬
‫آغاز دعوت‬
‫همگانی و آشکار‬
‫دوران دعوت‬
‫پنهانی‬
‫بعثت پیامبر‬
‫مهاجرت مسلمانان‬
‫به حبشه‬
‫‪13‬‬
‫‪12‬‬
‫‪11‬‬
‫‪10‬‬
‫‪9‬‬
‫‪8‬‬
‫‪7‬‬
‫‪6‬‬
‫‪5‬‬
‫‪4‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫رویدادهای مهم تاریخ اسالم از بعثت تا هجرت پیامبر از مکه به مدینه (براساس سال های بعثت)‬
‫‪1‬‬
‫منطقه سوال ممنوع‬
‫تشکیل اُمت٭ و حکومت اسالمی به رهبری پیامبر در مدینه‬
‫در کنار مسجد‪ ،‬سرپناهی برای افراد تهیدست بنا شد و‬
‫افرادی وظیف ٔه‬
‫آموختن قرآن و خواندن و نوشتن به آنها را بر عهده گرفتند‪ .‬برخی از مفاد پیما ننامۀ سیاسی‬
‫صب قومی و قبیله ای‪ :‬مسلمانان امت واحدی هستند و نباید والیت کافران را بر‬
‫پیمان برادری به جای تع ّ‬
‫خویش بپذیرند‪.‬‬
‫مسلمانان ساکن مدینه یعنی مهاجرین و انصار از قبایل‬
‫مسلمانان باید عدالت پیشه باشند و در برابر ستمگران متحد‬
‫مختلف بودند‪.‬‬
‫گردند‪.‬‬
‫بعضی از این قبایل در گذشته نسبت به هم کینه و دشمنی‬
‫غمخوار هم و یاری کننده فٔقیران باشند‪.‬‬
‫شدیدی‬
‫مسلمانان باید یار و‬
‫داشتند‪ .‬پیامبر به منظور ایجاد محبت و دوستی بین مسلمانان‪،‬‬
‫یهودیان و مسلمانان باید اختالفات خود را به صورت مسالمت‬
‫آنها‬
‫آمیز پایان‬
‫را دو به دو با یکدیگر برادر اعالم کرد‪ .‬این کار پیامبر‬
‫دهند‪.‬‬
‫گامی در جهت‬
‫ایجاد امت )جامعه( اسالمی بود‪ .‬رسول خدا‪ ،‬علی بن یهودیان در انجام مراسم دینی خود آزاد خواهند بود‪.‬‬
‫ن قرار گرفت‪ ،‬همگی از آن دفاع خواهند کرد‪.‬‬
‫ابیطالب‬
‫شم‬
‫را به برادری خود برگزید‪.‬‬
‫ٔ‬
‫هرگاه مدینه مورد حمله‬
‫پیمان نامه سیاسی‬
‫‪ :‬عالوه بر مسلمانان‪ ،‬تعدادی از قبایل‬
‫یهود نیز در شهر مدینه و اطراف آن سکونت داشتند‪ .‬پیامبر الزم‬
‫می دانست میان ساکنان مدینه اتحاد سیاسی برقرار شود‪ .‬ازاین رو‪،‬‬
‫پیمان نامه ای تنظیم شد و مسلمانان و یهودیان متعهد شدند که به آن‬
‫عمل کنند‪ .‬تدوین و امضای این پیما ننامه‪ ،‬در واقع اعالم رسمی‬
‫تأسیس حکومت اسالمی به رهبری پیامبر در شهر مدینه بود‪.‬‬
‫نبرد های دوران پیامبر‬
‫نبردهای دوران پیامبر‪ :‬از زمان مهاجرت حضرت رسول‬
‫به مدینه تا رحلت ایشان‪ ،‬چندین جنگ میان مسلمانان و دشمنان آنان رخ داد‪ .‬به برخی از این جنگ ها غ َْز َوه٭ و به برخی دیگر‬
‫سریه٭ گفته م یشود‪ .‬پیامبر اسالم بر خالف زمامداران آن زمان‪ ،‬هرگز برای کشورگشایی و به دست آوردن غنیمت اقدام به‬
‫َ‬
‫جنگ نم یکرد و به عهد و پیمان های خود وفادار بود‪ .‬در جن گهای ا ُ ُحد و خندق‪ ،‬این مسلمانان بودند که مورد حمل ٔه مشرکان‬
‫قرار گرفتند و ناگزیر شدند از خود دفاع کنند‪ .‬برخی جنگ ها نیز برای دفع تهدیدهای خطرناک دشمنان رخ داد؛ برای نمونه‬
‫پس از آنکه برخی قبایل یهود پیما نشکنی کردند و با مشرکان علیه مسلمانان متحد شدند‪ ،‬پیامبر ناگزیر شد با آنان نبرد کند‪.‬‬
‫پیامبر همواره پیروانش را به رعایت اصول اخالقی و ارز شهای انسانی در جنگ ها توصیه م ینمود؛ او به ویژه سفارش‬
‫می کرد با اسیران خو شرفتاری نمایند و از تخریب و غارت اموال مردم در جنگ پرهیز کنند‪ .‬آن حضرت همچنین مراقب بود‬
‫که مسلمانان همانند مشرکان رفتار نکنند‪.‬‬
‫از آنجایی که هدف دین اسالم هدایت هم ٔه مردم جهان است‪ ،‬پیامبر به فرمانروایان کشورهای مختلف از جمله ایران‪ ،‬روم‬
‫و حبشه نامه نوشت و آنان را به اسالم دعوت کرد‪.‬‬
‫جنگ های پیامبر‬
‫رحلت رسول خدا‬
‫گسترش اسالم‬
‫در عربستان‬
‫حجة الوداع و‬
‫خطب ٔه غدیر‬
‫‪11‬‬
‫پیمان صلح پیامبر‬
‫با مشرکان )حدیبیه(‬
‫فتح مکه‬
‫‪10‬‬
‫‪9‬‬
‫دعوت سران‬
‫کشورها به اسالم‬
‫‪8‬‬
‫جنگ ا ُح ُد‬
‫جنگ خندق‬
‫جنگ خیبر‬
‫‪7‬‬
‫جنگ بَ ْد ْر‬
‫‪6‬‬
‫‪5‬‬
‫‪4‬‬
‫‪3‬‬
‫ورود پیامبر به مدینه‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫واقعه ی غدیر خم‬
‫برای اطالعات بیشتر‬
‫روی عکس باال کلیک‬
‫کنید‬
‫واقعۀ غدیر ُخم‪ :‬رسول گرامی اسالم هنگامی که‬
‫از آخرین سفر حج باز م یگشت‪ ،‬دستور داد تا هم ٔه زائران‬
‫خان ٔه خدا در محلی به نام غدیر خم توقف کنند‪ .‬آن حضرت‬
‫سپس برای جمعیت حاضر خطبه ای طوالنی خواند و از‬
‫آنان پرسید‪« :‬چه کسی نسبت به مؤمنان در تصمی مگیری از‬
‫خودشان برتر و اولی تر است؟ »؛ مسلمانان یک صدا گفتند‬
‫خدا و پیامبرش در این امر‪ ،‬اول یتر هستند‪ .‬پیامبر سپس‬
‫دست علی را باال برد و فرمود‪ « :‬ای مردم‪ ،‬هرکس‬
‫که من پیشوای او هستم‪ ،‬پس این علی پیشوای اوست؛‬
‫خداوندا‪ ،‬دوستداران او را دوست بدار و دشمنانش را‬
‫دشمن باش ‪».‬‬
‫پیامبر خدا همچنین از مسلمانان خواست که خطب ٔه‬
‫غدیر را به خاطر بسپارند و آن را برای دیگران بازگو کنند‪.‬‬
‫پس از آن‪ ،‬حاضران جانشینی پیامبر را به حضرت علی‬
‫تبریک گفتند‪.‬‬
‫نهج البالغه‬
‫یکی از آثار مهمی که درباره واقعه غدیر خم‬
‫تألیف شده است‪ ،‬دایرة المعارف‬
‫‪ ١١‬جلدی الغدیر است‪ .‬مرحوم عالمه امینی با چهل‬
‫سال تالش و مطالعه ده هزار جلد‬
‫کتاب و سفر به کشورهای اسالمی و مطالعه‬
‫کتابخانه های آنها‪ ،‬گزارش ها و روایات‬
‫مربوط به واقعه غدیر را از منابع مختلف به‬
‫ویژه منابع اهل سنت استخراج و گردآوری‬
‫نموده است‪.‬‬
‫فعالیت‬
‫کلیک کنید‬
‫معنی سوم سوره ماییده‬
‫ّللا ِّب ِّه َو ْال ُم ْن َخنِّقَةُ‬
‫ُح ِّر َم ْ‬
‫یر َو َما أ ُ ِّه َّل ِّلغَی ِّْر ِّ‬
‫ت َ‬
‫علَ ْی ُك ُم ْال َم ْیتَةُ َو ْال َّد ُم َولَ ْح ُم ْال ِّخ ْن ِّز ِّ‬
‫علَى‬
‫َو ْال َم ْوقُو َذة ُ َو ْال ُمتَ َر ِّدیَةُ َوالنَّ ِّطی َحةُ َو َما أ َ َك َل ال َّ‬
‫سبُ ُع ِّإالَّ َما َذ َّك ْیت ُ ْم َو َما ذُ ِّب َح َ‬
‫س الَّذِّینَ َكفَ ُرواْ ِّمن‬
‫النُّ ُ‬
‫ص ِّ‬
‫ب َوأَن تَ ْستَ ْق ِّس ُمواْ ِّباأل َ ْزالَ ِّم َذ ِّل ُك ْم ِّف ْس ٌق ْالیَ ْو َم یَ ِّئ َ‬
‫دِّینِّ ُك ْم فَالَ تَ ْخش َْو ُه ْم َو ْ‬
‫علَ ْی ُك ْم نِّ ْع َمتِّي‬
‫اخش َْو ِّن ْالیَ ْو َم أَ ْك َم ْلتُ لَ ُك ْم دِّینَ ُك ْم َوأَتْ َم ْمتُ َ‬
‫ض ُ‬
‫ص ٍة َ‬
‫غی َْر ُمتَ َجانِّفٍ ِّ ِّإلثْ ٍم‬
‫اإل ْسالَ َم دِّینًا فَ َم ِّن ا ْ‬
‫َو َر ِّ‬
‫ط َّر فِّي َم ْخ َم َ‬
‫ضیتُ لَ ُك ُم ِّ‬
‫ّللا َ‬
‫ور َّر ِّحی ٌم ﴿‪﴾۳‬‬
‫غف ُ ٌ‬
‫فَإِّ َّن َ‬
‫بر شما حرام شده است مردار و خون و گوشتخوك و آنچه‬
‫به نام غیر خدا كشته شده باشد و [حیوان حالل گوشت]‬
‫خفه شده و به چوب مرده و از بلندى افتاده و به ضرب‬
‫شاخ مرده و آنچه درنده از آن خورده باشد مگر آنچه را‬
‫[كه زنده دریافته و خود] سر ببرید و [همچنین] آنچه‬
‫براى بتان سربریده شده و [نیز] قسمت كردن شما [چیزى‬
‫را] به وسیله تیرهاى قرعه این [كارها همه] نافرمانى‬
‫[خدا]ست امروز كسانى كه كافر شدهاند از [كارشكنى در]‬
‫دین شما نومید گردیدهاند پس از ایشان مترسید و از من‬
‫اخالق و اصول حکومت پیامبر‬
‫سواالت درس‬
‫برای خواندن سواالت کلیک کنید‬
‫با تشکر‬
‫حاجی یوسفی‬
‫کالس ‪201‬‬
‫منابع‬
‫برای مشاهده کلیک کنید‬
‫کتاب درسی‬
‫‪http://www.parsquran.com‬‬