Transcript استانداردهای برنامه غربالگری نوزادان ( هیپرفنیل آلانینمی )

‫استانداردهاي برنامه غربالگري‬
‫نوزادان‬
‫( هيپرفنيل االنينمي)‬
‫رووئس فعاليت هاي مهم در غربالگري‬
‫نمونه گيري‬
‫آموزش‬
‫آزمايشگاه‬
‫غربالگري‬
‫ثبت و ارسال‬
‫نمونه ها‬
‫معرفي موارد تاييد‬
‫به بيمارستان‬
‫پيگيري موارد‬
‫مشكوك‬
‫مشاوره ژنتيك‬
‫نمونه گيري‬
‫استانداردهاي مكان نمونه گيري‬
‫استاندارد تجهيزات نمونه گيري‬
‫شرايط نمونه گير‬
‫تكنيك نمونه گيري‬
‫موارد نمونه گيري مجدد‬
‫نمونه نوزاد بستري‬
‫استاندارد های مکان نمونه گیری ‪:‬‬
‫‪ ‬ترجیحا اتاقی مجزا‬
‫‪ ‬با نور ودمای مناسب‬
‫‪ ‬نزدیک به اتاق واکسیناسیون ومراقبت مادر وکودک‬
‫استاندارد تجهیزات‬
‫‪‬‬
‫تخت شيب دار‬
‫‪‬‬
‫وارمر‪ /‬دماسنج‬
‫‪‬‬
‫ملحفه يکبار مصرف‬
‫‪‬‬
‫راک‬
‫‪‬‬
‫النست‬
‫‪‬‬
‫پد الکلی‬
‫‪‬‬
‫فيلتر پيپر واتمن ‪903/S&S/‬‬
‫‪‬‬
‫گاز استريل‬
‫‪‬‬
‫چسب مخصوص‬
‫‪‬‬
‫دستکش يکبار مصرف‬
‫‪‬‬
‫فرم ها‬
‫‪‬‬
‫‪SAFETY BOX‬‬
‫فرم نمونه گیری‬
‫قبل از نمونه گیری تکمیل گردد‪.‬‬
‫با خودکار تکمیل گردد‪.‬‬
‫قبل از نمونه گیری شماره روی کارت خونی و فرم تطبیق شود‬
‫نوع نمونه گیری‬
‫*نوزاد روی تخت با شیب ده درجه و با در بغل مادر‬
‫* فقط پای نوزاد لخت شود‬
‫نحوه نمونه گیری‬
‫* محل خونگیری از قلب پایین تر باشد(شیب ده درجه)‬
‫* در صورت داشتن بریدگی‪-‬اسکار و تورم و راش نمونه گیری‬
‫از پاشنه پا خودداری شود‬
‫* پاشنه با حوله ولرم ‪ 3‬دقیقه گرم شود‪(.‬حرارت ‪ 41‬و ‪ 40‬درجه)‬
‫*با پد الکل پاک کنید و باید محل خشک شود‪.‬‬
‫(الکل باعث همولیز می شود و نتایج را تحت تاثیر قرار می دهد)‬
‫*عمق النست نباید از ‪2.4‬میلی متر بیشتر باشد‬
‫‪‬‬
‫اگر نوزاد پره مچور است عمق ‪ 2‬میلی متر باشد( برای جلوگیری از اسیب به استخوان‪-‬تاندون و عصب)‬
‫‪‬‬
‫قطره اول خون پاک شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫کارت را به لکه خونی نزدیک کرده تا خود به خود جذب مرکز دایره گردد‬
‫‪‬‬
‫از زدن النست مجدد در همان محل جلوگیری شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫کارت واتمن ‪ 903‬دارای شماره ساخت و تاریخ انقضا‬
‫‪‬‬
‫جمع اوری خون بوسیله سرنگ از ورید و انتقال خون بر روی فیلتر برای غربالگری نورادان نباید استفاده شودولی بعنوان یک‬
‫روش الترناتیو قابل قبول است‪.‬‬
‫بعد از نمونه گیری پا را باالی سطح بدن به مدت ‪ 5‬دقیقه نگه داشته و با گازاستریل محل خونگیری را پاک نموده و سپس با‬
‫چسب مخصوص ضد حساسیت ترخیص نمایید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫جهت نمونه گیری نیازی به ناشتا بودن نیست‬
‫‪‬‬
‫نک ته‪ :‬محل خونگیری‬
‫نوزادان پاشنه پا‬
‫باالی یک سال نرمه کناری دست‬
‫مکان های نمونه گیری‪:‬‬
‫ضروریات نگهداری نمونه‬
‫‪‬‬
‫نمونه ها به صورت افقی روی راک قرار گيرد‬
‫‪‬‬
‫برای خشک شدن نمونه ها ‪ 3‬ساعت وقت الزم است‬
‫‪‬‬
‫کارتهای خونی نبايد در معرض جريان هوا ‪ ،‬حرارت و تابش نور مستقيم باشد‬
‫‪‬‬
‫کارتهای خونی چروکيده و تاخورده نشوند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫خون نمونه های مختلف با هم مخلوط نشود‬
‫‪‬‬
‫بايد کارتهای خونی حداکثر ظرف ‪ 24‬ساعت به آزمايشگاه انتقال يابد‪.‬در صورت‬
‫عدم امکان انتقال سريع نمونه در يخچال نگهداری شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫کارت خون به مدت يک هفته در کاغذ مقاوم به رطوبت در حرارت اتاق قابل‬
‫نگهداری است‬
‫ویژگی نمونه های نامناسب‪:‬‬
‫‪ ‬شکل نمونه باید دایره باشد‪.‬‬
‫‪ ‬قطر لکه خون بیشتر از ‪ 5‬م م نباشد ‪.‬‬
‫‪ ‬لکه خون از هر دو طرف همسان دیده شود‬
‫‪ ‬دو لکه روی هم نباشند‪.‬‬
‫‪ ‬در یک دایره بیشتر از یک لکه خون نباشد‪.‬‬
‫‪ ‬کاغذ فیلتر آغشته به مواد خارجی نباشد ‪.‬‬
‫‪ ‬لکه های خون بدون اثر انگشت باشند‪.‬‬
‫‪ ‬استفاده از خون مویرگی‬
‫ضروریات آزمایش تایید‬
‫نوزاد حداقل ‪ 4‬تا ‪ 6‬ساعت ناشتا باشد‬
‫جداسازی پالسما از خون حداکثر ظرف یک ساعت انجام شود‬
‫اگر انتقال نمونه ها بیش از ‪ 24‬ساعت طول می کشد نمونه ها‬
‫فریزر شود‬
‫‪Cut off‬در آزمایش غربالگری وتائید ‪ 4‬میلی گرم ‪/‬دسی لیتر‬
‫است‪.‬‬
‫واحد وزن در سیستم ‪ SI‬مول می باشدنحوه تبدیل م گ‪ /‬د ل به‬
‫میکرو مول در لیتر ‪:‬‬
‫مقدار میکرو مول در لیتر =‪ *60.54‬مقدار ( میلی گرم ‪/‬دسی‬
‫لیتر )‬
‫جوابهاي كاذب ازمايش غربالگري‬
‫‪ ‬موارد منفي كاذب‬
‫‪ ‬عدم تغذيه با شير مادر و تغذيه با مواد غير پروتئینی‬
‫‪ ‬دياليز‬
‫‪ ‬تزريق خون‬
‫‪ ‬تغذيه خوراكي‬
‫‪NPO ‬‬
‫‪ ‬موارد مثبت كاذب بيماري كبد‬
‫‪ ‬نارسي نوزاد‬
‫‪ ‬ابتالي مادر به ‪ ، PKU‬هايپرالميناسيون‬
‫ثبت و ارسال نمونه‬
‫ارسال به موقع(‬
‫حداقل سه بار‬
‫درهفته)پيك‬
‫موتوري‪ -‬پست‪-‬‬
‫خودرو دولتي‬
‫رديابي نمونه ها‬
‫•به موقع بودن جواب‬
‫آزمايشات( سالم و‬
‫مشكوك)‬
‫•دريافت پاسخ تمامي‬
‫آزمايشات‬
‫ثبت فرم هاي‬
‫شماره ‪1‬و‪2‬‬
‫ثبت نتايج آزمايش‬
‫غربالگري در فرم‬
‫شماره ‪2‬‬
‫شرح وظایف‬
‫آزمایشگاه غربالگري‬
‫‪‬‬
‫پانچر استاندارد‬
‫‪‬‬
‫كيت مورد تاييد‬
‫‪‬‬
‫فرايند تهيه كيت‬
‫‪ ‬مسئول خريد كيت‬
‫‪ ‬تامين اعتبار‬
‫‪ ‬براورد كيت مورد نيازبه انضمام تخمین دپو‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫كنترل كيفي ازمايشگاه‪/‬اعالم به بیماریها‬
‫خطاي ازمايش غربالگري‬
‫‪‬‬
‫پيگيري اموزش پرسنل ازمايشگاه‬
‫‪‬‬
‫نحوه جوابدهی(انفرادی ‪/‬لیست )‬
‫‪‬‬
‫ردیابی نمونه ها‬
‫‪‬‬
‫نحوه انتقال نمونه به ازمایشگاه و دریافت پاسخ مشکوک وسالم‬
‫خالصه عملکرد آزمایشگاه‪:‬‬
‫شود*‬
‫‪‬‬
‫در مرکز منتخب نمونه گيري‪ ،‬نمونه خو ن از پاشنه پا تهيه می‬
‫‪‬‬
‫نمونه خون به آزمايشگاه منتخب مركز استان(آزمايشگاه غربالگری ) ارسال می شود‬
‫‪‬‬
‫آزمايشگاه موارد مثبت را به معاونت بهداشت و مرکز بهداشت شهرستان (ستاد پيگيری) گزارش فوری می‬
‫نمايد‬
‫‪‬‬
‫مرکز بهداشت شهرستان موارد مثبت را به مركز نمونه گيري ومرکز پوشش دهنده محل سکونت گزارش‬
‫فوری می نمايد‬
‫مرکز نمونه گيري يا پوشش دهنده محل سکونت پس از فراخوان والدين (و بعد از درخواست آزمايش توسط‬
‫پزشک در دفترچه بيمار) ‪ ،‬نوزاد را به مركز انجام دهنده آزمايش ‪/ HPLC‬آزمايشگاه تهيه كننده نمونه‬
‫سرم ارجاع فوري مي دهد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫آزمايشگاه ‪ HPLC‬در صورت مثبت بودن جواب آزمايش به صورت فوري جواب را به معاونت‬
‫بهداشتي‪،‬مركز بهداشت شهرستان و آزمايشگاه تهيه كننده نمونه سرم گزارش مي نمايد‪،‬پاسخ هاي نرمال‬
‫نيز بايد در اسرع وقت به اين مراكز ارسال گردد‬
‫موارد مثبت توسط مرکز بهداشتی درمانی پوشش دهندۀ محل سکونت با فرم ارجاع به بيمارستان منتخب‬
‫مركز استان ارجاع فوری مي شوند‬
‫استانداردهای مواد نمونه گیری‬
‫‪ ‬کاغذ فیلتر واتمن ‪ 903‬که دارای شماره ساخت و تاریخ‬
‫انقضا باشد‪.‬‬
‫‪ ‬کیت مورد تایید ‪:‬کیمیا پژوهان‪ ،‬پادتن علم‪ ،‬میثاق‬
‫تالشگران‪ ،‬بهارافشان‬
‫‪ ‬کیت مورد تایید برای آزمایش تایید ‪:HPLC‬كیت‬
‫‪Clin rep‬از كمپاني ‪RECIPE‬مربوط به شركت‬
‫شیمیایي بهان‬
‫پیگیري موارد مشكوك و نیازمند نمونه گیري مجدد‬
‫‪ ‬دریافت گزارش‬
‫‪ ‬ثبت گزارش‬
‫‪ ‬تماس با والدین و پیگیري آن‬
‫‪ ‬در موارد مشكوك‬
‫‪ ‬ارجاع به آزمایشگاه تایید تشخیص‬
‫‪ ‬تهیه نمونه فیلتر پیپر و ارسال به آزمایشگاه‬
‫‪ ‬موارد نمونه گیري مجدد‪.......‬‬
‫مواردي كه ازمايش غربالگري را به صورت كاذب منفي مي نمايد‪:‬‬
‫در صورتي كه از نوزاد قبل از گذشت ‪ 48‬ساعت از عمر خونگيري شود و يا به هر دليل در زمان خونگيري تغذيه كافي با شير نشده باشد‪ ،‬ازمايش بصورت كاذب‪ ،‬منفي مي شود‪ .‬در اين شرايط بايد در زماني كه‬
‫ً‬
‫مجددا تكرار شود‪.‬‬
‫نوزاد به مدت ‪ 72‬ساعت از شير تغذيه شده باشد‪ ،‬خونگيري و ازمايش‪،‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در حاالتي نظير دیالیز‪ ،‬تزریق خون‪ ،‬تغذیه خوراکی یا وریدی با مواد كم پروتئین‪ NPO ،‬بودن و شرايطي نظير اينها كه مانع افزايش ‪phe‬خون مي شود‪ ،‬ازمايش ‪phe‬نوزاد مي تواند بصورت‬
‫كاذب منفي شود‪ .‬در هر يك از اين حاالت بايد بعد از رفع عامل (زمان رفع عامل را پزشك معالج تعيين مي كند و بايد براي هر نوزاد بستري در بيمارستان توسط پزشك در پرونده ترخيص زمان مناسب‬
‫ازمايش غربالگري را ثبت و به والدين اموزش) ودر شرايطي كه تغذيه نوزاد به مدت ‪ 72‬ساعت با شير صورت گرفته باشد‪ ،‬نمونه گيري و ازمايش مجدد به روش ذكر شده‪ ،‬صورت گيرد‪.‬‬
‫مواردي كه ازمايش غربالگري را به صورت كاذب مثبت مي نمايد‪:‬‬
‫در حاالتي نظير بیماریهای کبد‪ ،‬نارسی نوزاد‪ ،‬ابتالي مادر به‪ ،PKU‬هیپرالیمانتاسیون‪ ،‬ازمايش غربالگري مي تواند بصورت كاذب مثبت شود‪.‬‬
‫ً‬
‫نك ته‪ :‬همچنين اشکاالت تکنیکی مي تواند بصورت كاذب منجر به مثبت يا منفي شدن ازمايش غربالگري نوزاد شود‪ .‬در اين موارد نيز بايد نمونه گيري و ازمايش غربالگري تكرار و نتايج مجددا ارزيابي شود‪.‬‬
‫موارد نمونه گیری مجدد در برنامه‪: PKU‬‬
‫موارد فوق‬
‫نمونه نامناسب‬
‫نوزاد نارس‪/‬براساس تصمیم پزشک‬
‫درفرم شماره یک ‪:‬‬
‫‪ ‬نوع بیماری نیازمند نمونه گیری مجدد‪:‬‬
‫‪SC ‬‬
‫‪G6PD ‬‬
‫‪PKU ‬‬
‫‪CH ‬‬
‫‪ ‬همه موارد‬
‫حتما مشخص گردد‪.‬‬