Transcript 8-Screening
بسم هللا الرحمن الرحیم غربال گري SCREENING دکتر حسین صافی زاده فروردین 1390 منبع :درسنامه طب پیشگیری و پزشکی اجتماعی ،پارک ،جلد اول فصل سوم اهداف درس انتظار می رود شما با مطالعه این درس ،قادر باشید: • • • • • • • • • غربالگری را توضیح دهید. تفاوت غربالگری با بیماریابی را توضیح دهید. انواع غربالگری را شناخته و توضیح دهید. خصوصيات يك ازمايش غربالگري مناسب را بيان نمايید. خصوصيات بيماري مناسب جهت غربالگري را بيان نمايید. حساسیت و ویژگی را تعریف نمایید. ارزش اخباری مثبت و ارزش اخباری منفی را تعریف نمایید. حساسیت و ویژگی را محاسبه و تفسیر نمایید. ارزش اخباری مثبت و منفی را محاسبه و تفسیر نمایید. کوه یخ مفهوم نزدیک به طیف بیماری است. بخش پنهان در زیر آب ،نشانه انبوه بیماری های پنهانی است. آنچه پزشک می بیند بیماری دارای نشانه بالینی بیماری پیش از بروز نشانه ها خط تماس کوه یخ با آب ،نشان دهنده مرز بین بیماری آشکار و پنهانی است. غربال گري افراد با فشار خون عادي افراد با فشار خون باالي تشخیص داده شده جامعه ( شرایط جاري ) خدمات درماني براي بیماریهاي مزمن مراجعه مستقیم فرد تشخیص درمان مراقبت خدمات درماني براي بیماریهاي مزمن مراجعه مستقیم فرد تشخیص مراقبت درمان ( غربال گري ) غربال گري جستجوي بیماري یا نقیصه شناخته نشده بوسیله آزمون هاي عملي و سریع ,معاینه و یا روش هاي دیگر در اشخاص به ظاهر سالم غربال گري جستجوي بیماري یا نقیصه شناخته نشده بوسیله آزمون هاي عملي و سریع ,معاینه و یا روش هاي دیگر در اشخاص به ظاهر سالم غربال گري - غربال گري با معاینات بهداشتي دوره اي متفاوت است: - - در حجم وسیع اجرا مي شود نسبتا ً ارزان است وقت كمي مي گیرد آزمون غربال گري جاي آزمون تشخیصي را نمي گیرد. غربال گري زمان معمول براي تشخیص نقطه بحراني براي تشخیص نهایي پیامد شناسایي شروع بیماري اولین نقطه ممكن براي تشخیص A B زمان غربال گري مهلت تصمیم گیري آغاز بیماري غربال گري جمعیت ظاهرا ً سالم آزمون غربال گري مثبت ها منفي ها اقدامات تشخیصي وجود بیماري یا عامل خطر فقدان بیماري یا عامل خطر مداخله درماني غربال گري و بیمار یابي - غربال گري :انجام آزمایش در جمعیت یا افرادي كه خود بدنبال مراقبت بهداشتي نمي باشند. - بیمار یابي :انجام آزمون هاي بالیني و/یا آزمایشگاهي براي تشخیص بیماري در كساني كه بدلیل دیگري بدنبال مراقبت بهداشتي مي آیند. - آزمون هاي تشخیصي :استفاده از روش هاي آزمایشگاهي و یا بالیني براي اثبات یا رد حضور یك بیماري یا یك اختالل در فردي كه عالئم و نشانه هایي دارد. غربال گري و بیمار یابي - غربال گري :انجام آزمایش در جمعیت یا افرادي كه خود بدنبال مراقبت بهداشتي نمي باشند. - بیمار یابي :انجام آزمون هاي بالیني و/یا آزمایشگاهي براي تشخیص بیماري در كساني كه بدلیل دیگري بدنبال مراقبت بهداشتي مي آیند. - آزمون هاي تشخیصي :استفاده از روش هاي آزمایشگاهي و یا بالیني براي اثبات یا رد حضور یك بیماري یا یك اختالل در فردي كه عالئم و نشانه هایي دارد. انواع غربال گري - غربال گري همگاني غربال گري گروههاي در معرض خطر (انتخابي) غربال گري چند مرحله اي معیارهاي غربال گري معیارهاي مربوط به بیماري -معیارهاي مربوط به آزمون غربال گري معیارهاي بیماري بیماري مشكل مهم بهداشتي باشد. دوره پنهاني یا مرحله اولیه و بدون عالمت قابل تشخیص داشته باشد. شناخت كافي از سیر طبیعي بیماري وجود آزمون براي شناسایي بیماري فراهم بودن تسهیالت براي تایید تشخیص وجود درمان موثر وجود سیاست مشخص در برخورد با بیماران وجود شواهد كافي مبني بر كاهش مرگ و میر و ابتال در شناسایي و درمان زودرس فزوني منافع غربال گري بر خطرات و هزینه هاي بیماري معیارهاي آزمون غربال گري مقبولیت تكرار پذیري معتبر بودن سادگي بي خطر بودن سریع بودن آسان بودن اجرا ارزان بودن تكرار پذیري .Aگوناگوني مشاهده كننده Intra Observer Variation Inter Observer Variation .Bگوناگوني بیولوژیك (بیماران) تغییرات در پارامتري كه اندازه گیري مي شود. تغییرات در نحوه درك بیمار از نشانه هایش و نحوه پاسخ دهي او بازگشت به میانگین .Cخطاهاي ناشي از روش هاي فني اعتبار Validity آزمون تا چه اندازه چیزي را كه قرار بوده اندازه بگیرد, درست اندازه گرفته است. .Aحساسیت .Bویژگي Sensitivity Specificity حساسیت و ویژگي - حساسیت :توانایي یك آزمون در تشخیص درست همه كساني كه بیمارند. مثبت هاي حقیقي - ویژگي :توانایي یك آزمون براي تشخیص درست همه كساني كه بیمار نیستند. منفي هاي حقیقي سئوال در یک برنامه غربالگری جهت تشخیص کم کاری مادرزادی تیروئید در نوزادان ،سطح سرمی TSH اندازه گیری می شود. سئوال مطرح برای مسئولین بهداشت این است: اگر تعدادی نوزاد واقعا ً دچار کم کاری مادرزادی تیروئید باشند ،آزمایش مذکور چقدر قادر است این نوزادان را شناسایی نماید؟ این آزمون چقدر قادر است نوزادان سالم را بطور دقیق شناسایی نماید؟ حساسیت و ویژگي مثبت كاذب مثبت هاي حقیقي غربال گري منفي كاذب منفي هاي حقیقي حساسیت و ویژگي Disease No Yes مثبت كاذب مثبت حقیقي Pos. منفي حقیقي منفي كاذب Neg. Test حساسیت و ویژگي Disease Yes No b a Pos. d c Neg. Test b+d a+c مثبت حقیقي حساسیت = = بیماران a a+c حساسیت و ویژگي Disease Yes No Pos. a b Neg. c d Test a+c d b+d b+d منفي حقیقي = سالم ها = ویژگي حساسیت و ویژگي Disease Yes No Pos. a b Neg. c d a+c b+d Test سئوال فردی 35ساله جهت کنترل وضعیت سالمتی خود به پزشک مراجعه نموده است .پزشک نیز به همین منظور معاینات بالینی و بررسی های آزمایشگاهی را برای وی انجام داده است .در نتایج آزمایشات مشخص گردید که این فرد HBSمثبت می باشد. در بررسی سوابق این فرد هیچ گونه دلیلی برای مثبت شدن از نظر HBSبدست نیامد. حال این سئوال مطرح است که براساس این جواب آزمایش ،چقدر می توان مطمئن بود که واقعا ً این فرد HBSمثبت است؟ ارزش اخباری - - قضاوت در مورد سالمت فرد(بیمار بودن یا نبودن) بر حسب نتیجه آزمون. احتمال بیمار بودن فرد زمانی که نتیجه آزمون مثبت است. ارزش اخباری مثبت - احتمال بیمار نبودن فرد زمانی که نتیجه آزمون منفی است. ارزش اخباری منفی ارزش اخباری مثبت - احتمال بیمار بودن فرد زمانی که نتیجه آزمون مثبت است. ارزش اخباری منفی - احتمال سالم بودن فرد زمانی که نتیجه آزمون منفی است. ارزش اخباري Disease Yes No a+b b a Pos. c+d d c Neg. Test مثبت حقیقي ارزش اخباري مثبت = مثبت ها = a a+b ارزش اخباري Disease Yes No a+b b a Pos. c+d d c Neg. Test منفي حقیقي = ارزش اخباري منفي = منفي ها d c+d خسته نباشید