Transcript Information Systems(ISs) - دکتر علی محمد هادیان فرد

‫سیستم های اطالعاتی‬
‫)‪Information Systems(ISs‬‬
‫دکتر علی محمد هادیانفرد‬
‫عضو هیأت علمی دانشکده پیراپزشکی‬
‫‪http://www.alihadianfard.info/download.html‬‬
‫تعریف‬
‫استفاده از این واژه مربوط به دهه ‪ 1980‬میالدی می شود‪.‬‬
‫سيستم اطالعاتي مجموعه سازمان یافته دستی یا خودکار (ماشینی‪ ،‬اتوماتیک‪،‬‬
‫مکانیزه یا کامپیوتری)‪ ،‬برای گردآوري‪ ،‬ذخیره‪ ،‬پردازش‪ ،‬اشاعه‪ ،‬نمایش و‬
‫استفاده از اطالعات است‪.‬‬
‫اين سیستم شامل انسانها‪ ،‬روشها و تجهیزات مرتبط با چرخه پردازش داده‬
‫ها می شود‪.‬‬
‫نیازهای اطالعاتی تمامی کاربران سازمان را تأمین و از فرآیند تصمیم گیری‬
‫پشتیبانی می کند‪.‬‬
‫اهمیت سیستم اطالعاتی‬
‫• ارائه اطالعات کامل‪ ،‬دقیق و به موقع به همه کاربران( تمرکز زدایی)‬
‫• كاهش كارهاي تكراري‬
‫• سرعت بخشیدن به انجام فعالیتها‬
‫• بهبود بخشیدن به تصمیمات و در نتیجه افزایش بهره وری (جاصل کارآیی؛‬
‫انجام درست کار ‪ Efficiency‬و اثربخش ی؛ انجام کار درست ‪،)Effectiveness‬‬
‫بهبود کیفیت خدمات و نوآوری‬
‫• جلوگیری از اتالف سرمایه ها و کاهش هزینه ها‬
‫• ايجاد ارتباطات و هماهنگی بهتر و سریع تر در درون سازمان و خارج از آن‬
‫• افزایش کیفیت برنامه ریزی و کنترل‬
‫• اثرات مثبت زیست محیطی‬
‫• توسعه اشتغال و کارآفرینی‬
‫ویژگیهای سیستم اطالعاتی‬
‫‪ ‬با هدفهاي سازمان منطبق باشند‪.‬‬
‫‪ ‬نیازهای اطالعاتی تمامی کاربران را در سطوح مختلف سازمان‬
‫رفع نمایند‪.‬‬
‫‪ ‬فرآیند تصمیم گیری را بهبود بخشد‪.‬‬
‫‪ ‬پيوند و ارتباط ميان قسمتهاي مختلف داخل و خارج از‬
‫سازمان را بهبود بخشند‪.‬‬
‫‪ ‬اطالعات را در هنگام در خواست به سهولت در اختیار‬
‫استفاده کنندگان قرار دهند‪.‬‬
‫‪ ‬کیفیت‪ ،‬صحت و امنیت اطالعات را تضمین کند‪.‬‬
‫اجزای سیستم اطالعاتی‬
‫‪ (1‬درونداد؛ شامل انواع داده های ورودی و روشهای ورود داده ها (فرم)‬
‫‪ (2‬فرآیند؛ شامل دستورالعمل ها‪ ،‬الگوها (مدل ها) و روش های پردازش داده‬
‫ها‬
‫‪ (3‬برونداد؛ شامل خروجی ها برای تأمین نیاز کاربران‬
‫‪ (4‬حافظه؛ شامل فیزیکی و منطقی نظیر پایگاه داده ها‬
‫‪ (5‬کنترل؛ شامل روشهای تضمین کیفیت و صحت داده ها‬
‫‪ (6‬تکنولوژی؛ شامل کارکنان فنی‪ ،‬سخت افزار‪ ،‬نرم افزار است و وجه تمایز‬
‫سیستمهای دستی و خودکار محسوب می شود‪.‬‬
‫چرخه حیات سیستم اطالعاتی‬
‫‪Life Cycle‬‬
‫مراحل پیدایش‪ ،‬رشد و زوال یک سیستم اطالعاتی چرخه حیات‬
‫نامیده می شود‪.‬‬
‫به محض تغيیر در نيازهای اطالعاتی سازمان‪،‬يك سيستم اطالعاتي‬
‫جديد و بهتر‪ ،‬جايگزين ميگردد و مرگ سیستم قبلی فرا می رسد و‬
‫سیستمی جدید متولد شده و چرخه ای جدیدی آغاز می گردد‪.‬‬
‫الگوهای ایجاد سیستم اطالعاتی‬
‫الگوهای متعددی برای ایجاد سیستم های اطالعاتی وجود دارد که رایج ترین آنها الگوی نمونه اولیه‬
‫)‪ (Prototyping Model‬یا روش نمونه سازی یا روش سعی و خطا و الگوی مبتنی بر چرخه حیات است‬
‫که شامل پنج مرحله زیر می باشد‪:‬‬
‫‪ (1‬تعیین اهداف ‪ :‬برنامه ریزی‬
‫‪ (2‬تجزیه و تحلیل ‪ :‬تعیین نیازهای اطالعاتی‪ ،‬امکان‬
‫سنجی‬
‫‪ (3‬طراحی‪ :‬طراحی خروجیها‪ ،‬ورودیها‪ ،‬طراحی‬
‫فرآیندها‪ ،‬ساخت ( برنامه نویس ی)‬
‫‪ (4‬پیاده سازی‪ :‬اجرای آزمایش ی‪ ،‬اجرای همزمان‪،‬‬
‫آموزش کاربران‪ ،‬رفع مشکالت‬
‫‪ (5‬نگهداری‪ :‬آماده به کار نگاه داشتن‪ ،‬اصالح‪،‬‬
‫توسعه و ارزیابی‬
‫‪1. Planning‬‬
‫‪2. Analysis‬‬
‫‪3. Designing‬‬
‫‪4. Implementing‬‬
‫‪5. Maintenance‬‬
‫روشهای جایگزینی سیستم اطالعاتی قبلی با جدید‬
‫‪ .I‬موازی‬
‫‪ .II‬مستقیم یا یکباره‬
‫‪.III‬آزمایش ی یا پایلوت‬
‫‪.IV‬گام به گام‬
‫فلوچارت مراحل ایجاد یک سیستم اطالعاتی‬
‫انواع سیستم های اطالعاتی‬
‫طبقه بندی های متعددی برای انواع سیستم های اطالعاتی وجود دارد که رایج ترین آن عبارت است از‪:‬‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫‪(5‬‬
‫‪(6‬‬
‫سیستم اتوماسیون‬
‫پشتیبان گروه کاری‬
‫سیستم پردازش عملیات یا تراکنش‬
‫سیستم جاری یا فرآیند کار‬
‫سیستم اطالعات مدیریت یا سیستم‬
‫گزارشگیری اطالعات یا سیستم‬
‫گزارش گیری مدیریت‬
‫سیستم پشتیبان تصمیم گیری یا‬
‫تصمیم یار‬
‫سیستم اطالعات مدیران ارشد‬
‫سیستم خبره یا سیستم پشتیبانی‬
‫هوشمند یا سیستم پشتیبانی‬
‫متخصص‬
‫اداری‬
‫یا‬
‫‪1. Office Automation System‬‬
‫‪(OAS or OA) or Work Group‬‬
‫)‪Support System (WGSS‬‬
‫‪Transaction Processing‬‬
‫)‪System (TPS‬‬
‫‪Management Information‬‬
‫‪System (MIS) or Information‬‬
‫‪Reporting System (IRS) or‬‬
‫‪Management Reporting‬‬
‫)‪System (MRS‬‬
‫‪Decision Support System‬‬
‫)‪(DSS‬‬
‫‪Executive Information System‬‬
‫‪(EIS) or Executive Support‬‬
‫)‪System (ESS‬‬
‫‪Expert System (ES) or‬‬
‫‪Intelligent Support System‬‬
‫‪(ISS) or Expert Support‬‬
‫)‪System (ESS‬‬
‫‪2.‬‬
‫‪3.‬‬
‫‪4.‬‬
‫‪5.‬‬
‫‪6.‬‬
‫سیستم اتوماسیون اداری‬
‫به معنای استفاده از وسايل الكترونيكي در فعاليتهاي‬
‫دفتري (امور دفتری بدون استفاده از کاغذ یا ‪)Paperless‬‬
‫است‪ .‬اتوماسیون اداری از طریق ارتقاء تبادل اطالعات‬
‫))‪(Electronic Data Interchange(EDI‬‬
‫باعث افزايش‬
‫كارآيي دفتر و منش ی‪ ،‬و در نتيجه تصميمگیري بهتر مديران می‬
‫شود‪.‬‬
‫وظایف عمده سیستم اتوماسیون اداری‬
‫‪ ‬تهيه متون‪ ،‬جداول و نمودارها با استفاده از واژهپردازها‬
‫)‪ Processors‬و صفحه گسترده ها )‪(Spreadsheets‬‬
‫‪(Word‬‬
‫‪ ‬پست الكترونيكي‬
‫‪ ‬پیام صوتی )‪(Voice Message‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ویدئو کنفرانس‬
‫بايگاني الكترونيكي با استفاده از ديسكهاي مغناطيس ي يا نوري‬
‫نگهداری داده ها و اطالعات از طریق بانکهای اطالعاتی‬
‫تهیه‪ ،‬ارسال و دریافت تصاویر الکترونیکی با استفاده از کامپیوتر‪ ،‬اسکنر و‬
‫ماشین فاکس‬
‫ارسال و دریافت فایلها و داده ها از طریق کامپیوتر و خطوط مخابراتی‬
‫سیستم پردازش عملیات‬
‫به معنای استفاده از کامپیوتر در انجام کارهای روزمره است‪.‬‬
‫افزایش سرعت‪ ،‬سهولت بیشتر و ارتقاء عملیات و فرآیندهای دستی ایجاد‬
‫می شوند‪.‬‬
‫کمتر جنبه سازماندهی اطالعات دارد‪.‬‬
‫منبع تأمین اطالعات برای سایر سیستمها هستند‪.‬‬
‫نظیر سیستمهای مالی‪ ،‬دبیرخانه‪ ،‬فروش‪ ،‬انبارداری‪ ،‬کارگزینی‪ ،‬حضور و‬
‫غیاب و پذیرش و ترخیص‬
‫سیستم اطالعات مدیریت‬
‫اطالعات مرتبط با عمليات داخلي سازمان و محيط آن را فراهم ساخته و به‬
‫منظور بكار بردن در تصميمگیري در اختیار مديران (میانی) و پرسنل كليدي (‬
‫کارکنان خبره) قرار می دهند‪.‬‬
‫اطالعات مورد استفاده در اين سيستمها ممكن است از بخشهاي مختلف‬
‫سازمان یا از سیستمهای عملیات جاری و اداری‪ ،‬گردآوري شوند‪ .‬اين‬
‫ا‬
‫سيستمها معمول حيطههاي كاري درون سازمانها را منعكس ميكنند‪.‬‬
‫سیستمهای برنامه ریزی بودجه نمونه ای از سیستمهای اطالعات مدیریت می‬
‫با شند‪.‬‬
‫نمونه ای از تصمیمات بوسیله سیستم اطالعات مدیریت نظیر تصمیم در‬
‫مورد افزایش حقوق کارکنان‪ ،‬موجودی انبار‪ ،‬سفارشات خرید جدید‪،‬‬
‫فروش محصول به مشتری جدید‪.‬‬
‫سیستم پشتیبان تصمیم گیری‬
‫در دهه ‪ 1970‬این مفهوم ابتدا توسط میشل اسکات و سپس پیترکن استفاده شد‪.‬‬
‫پشتيبان مدير جهت حل مسائل نيمه ساختمند و غیر تکراری از طریق فراهم كردن‬
‫اطالعات و پيشنهادات است‪ .‬اين پيشنهادات ميتوانند شامل توصیه برای اخذ‬
‫تصميمی و یا به جریان انداختن فرآيندي و یا ارائه راه حلی در موقعیت مخاطره‬
‫آمیز باشند‪.‬‬
‫بر روي مديران سطح بال متمركز است و به صورت اختصاص ی طراحی می شود‪.‬‬
‫اطالعات از سایر سیستمها ویا خارج از سازمان حاصل می شود‪.‬‬
‫نظیر تصمیم در خصوص ادغام یک خط تولید‪ ،‬راه اندازی یک بخش جدید‪،‬‬
‫تأسیس یک دوره آموزش ی‪ ،‬ارزیابی سرمایه گذاریها‪ ،‬برنامه ریزیهای پرواز‬
‫سیستم اطالعات مدیران ارشد‬
‫به منظور یاری رساندن به مدیران ارشد در رفع نیازهای راهبردی و حل‬
‫مسائل غیر ساختمند طراحی می گردد‪.‬‬
‫اطالعات را از منابع داخل و خارج سازمان با تمرکز بر روی اطالعات برون‬
‫سازمانی‪ ،‬گردآوری می نمایند‪.‬‬
‫در برنامه ریزیهای میان مدت‪ ،‬بلند مدت و کالن و تصمیم گیری های مخاطره‬
‫آمیز به کارگیری می شوند‪ .‬نظیر تصمیم برای انحالل و یا ادغام یک سازمان‪،‬‬
‫سرمایه گذاریهای جدید‪ ،‬توسعه شرکتهای زنجیره ای‬
‫این سیستمها سعی در معرفی فرصتها‪ ،‬تهدیدها و چالش ها دارند‪.‬‬
‫انعطاف زیاد داشته و توانایی ارائه مدلهای جدید را دارند‪.‬‬
‫عمدتا از نمودارهای گرافیکی برای ارائه گزارش استفاده می کنند‪.‬‬
‫سیستم خبره‬
‫سيستمهاي كامپيوتري هستند كه برخي از تجارب و دانش تخصص ي‬
‫خبرگان)‪ (Knowledge Base‬را در بر ميگیرند و به عنوان يك متخصص و یا‬
‫مشاور عمل می کند‪.‬‬
‫زير مجموعه ای از هوش مصنوعي)‪ (Artificial Intelligence‬هستند‪.‬‬
‫نوعي از سيستمهاي پشتيباني تصميمگیري هستند‬
‫براي تصميمگیري در موقعيتهايي به كار ميروند كه اطالعات كامل نيستند‪.‬‬
‫مبتنی بر قواعد‪ ،‬فرضیات و حقایق بوده و با انسان در تعامل هستند‪.‬‬
‫هر سيستم خبره تنها می تواند در يك حيطه خاص فعاليت نماید‪.‬‬
‫نظیرتشخيص بيماریها؛ آموزش های مجازی؛ تصويب اعتبارات در بانكداري؛‬
‫قيمتگذاري توليد و اکتشاف نفت‬
‫ویژگی های سیستم خبره‬
‫نگهداری و توزیع خبرگی‬
‫فراهم ساختن امکان اجرای امور تخصص ی که با روش های سنتی امکان‬
‫پذیر نیست‬
‫هزینه بالی طراحی و اجرای آن‬
‫محدودیت کاربرد و عدم امکان استفاده در مسائل گوناگون‬
‫توسعه و دگرگونی در دانش موجب عدم کارآئی آن می شود‬
‫عدم انتقال همه دانش خبرگان به کامپیوتر‬
‫هوش مصنوعی‬
‫ساخت سیستم های کامپیوتری (سخت افزار و نرم افزار) که توانائی تقلید‬
‫جنبه های هوش ی انسان (استدلل‪ ،‬رفتار‪ ،‬کاربرد قیاس ی و نمونه ها‪،‬‬
‫آفرینش و بکاربستن مفهوم ها) را داشته باشند‪.‬‬
‫این مفهوم در خالل جنگ جهانی دوم از طریق سیستم های بازخورد توسط‬
‫واینر به کار گرفته شد‪.‬‬
‫رویکرد های هوش مصنوعی‬
‫‪ .I‬رویکرد از پایین به بال‬
‫)‪– Up Approach‬‬
‫‪ :(Bottom‬ساخت‬
‫دستگاهی که همانند فرآیند اندیشیدن انسان به تفکر بپردازد‪.‬‬
‫استفاده‬
‫از شبکه عصبی )‪(Neural Network‬‬
‫‪ .II‬رویکرد از بال به پایین )‪ :(Top – Down Approach‬چگونگی کار‬
‫مغز و قیاس منطقی را پایه کار قرار می دهد‪.‬‬