Transcript نسخ
موضوع ارائه :خطّ فارسی با تکیه
برنستعلیق
استاد :اقای خورسند رحیم زاده
ارائه دهندگانّ :
محمدرضا دهقانی تفتی ،علی سعیدی
مقطع کارشناسی
ارائه :
1392/2/2
تاریخ
نیم سال ّدوم سال تحصیلی 1391-92
و
ز
خط پهلوی تا ّ
تحول خط در ایران را از ّ
ما در این ارائه می خواهیم سیر ّ
خط نستعلیق و شکسته نستعلیق
بررسی کنیم.
نحوه ی تشکیل و وجه تسمیه این خطوط را بشناسیم.
با ّ
خطاطان معروف این خطوط اشنا شویم.
به ویژگی ها و کاربردهای این خطوط بپردازیم.
2مک تب از ّ
خط نستعلیق را مورد بررسی قرار دهیم.
3/26
4/26
در اوایل اسالم ،زبان و ّ
خط ایرانی پهلوی(فارسی میانه) بود.
ک تب علمی ،سیاسی و ادبی با ّ
خط پهلوی * ک تب دینی با اوستای ی
دالیل توسعه ی خط کوفی(عربی) و منسوخ شدن ّ
خط پهلوی
پیدایش فارسی دری؛ اساس زبان ادبی و فارسی کنونی
• دشواری و اشکاالت ّ
خط پهلوی
• نفوذ معنوی اعراب
• سهولت ّ
خط کوفی
5/26
2قرن قبل از اسالم:
قرن 4هجری:
ّ
خط کوفی و نسخ قدیم
•
• ماخوذ از قبطی و سریانی
• کاربرد :تحریر نامه و مکاتبات اداری
•
•
•
6/26
خطوط اصول یا شش گانه ابن مقله شیرازی:
ّ
محقق ،ریحان ،ثلث ،نسخ ،رقاع ،توقیع
قواعد دوازده گانه
کاربرد :تحریر نسخه های قرانی
هدف ابداع نسخ جدید :رفع اشکاالت خط کوفی و اضافه کردن حرکات
وجه تسمیه ّ
خط نسخ :نسخ خطوط ماقبل خود
قرن 5هجری:
•
نسخ نویس مشهور معاصر ،میرزا احمد نیریزی (سلطانی)
•
7/26
ابن بواب(قبله الک ّتاب) :تکمیل قواعد نسخ
شاهکار وی :قران نفیس به ّ
خط نسخ
حسن فارسی کاتب؛ مبدع تعلیق
ویژگی:
•
•
کاربرد:
•
•
نوشتن نامه ها و فرمان های حکومتی
امور منشی گری
وجه تسمیه:
•
•
8/26
خط ا
ّ
کامال ایرانی( بدون عالئم زیر و زبر)
تودرتو و ّمتصل به هم و تند
در لغت :دراویختن چیزی به چیزی
ّ
معلق بودن حروف و حرکات بر روی کاغذ
نسخ:
•
•
9/26
مزیتّ :
ّ
منظم و زیبا
عیب :کند بودن
تعلیق:
•
•
ّ
مزیت :تند بودن
عیب :پیچیدگی و بی نظمی و دایره های ناقص
قرن :8
•
میرعلی تبریزی مخترع نسختعلیق
داستانی درباره ی شکل گیری ّ
خط نستعلیق
بایس ُنقری به ّ
ک تابت شاهنامه ُ
خط نستعلیق در سال 833قمری
قرار گرفتن ّ
خط نستعلیق در ردیف خطوط ششگانه
10/26
ّ
خط نستعلیق نشانه ای بارز از طبع و سلیقه ی زیبای ی شناختی ایرانیان
ّ
خط نستعلیق؛ عروس خطوط اسالمی
•
دلیل این نامگذاری از نظر استاد امیرخانی:
•
•
مبنا و محور تشکیل ساختار کلمات :دور و قوس
عدم وجود زاویه و خشونت
نظر ایهام پوپ در مورد ّ
خط نستعلیق
• « صفحه ای به ّ
خط خوش نستعلیق ،جلوه و جمالی دارد که
هیچ یک از خطوط دیگر بشر با ان برابری نتواند کرد».
11/26
12/26
قرن :11
• میرعماد بزرگ ترین استاد خوشنویس ایران
استوار بودن بر اساس منحنی
فاقد عالئم زیر و زبر
تناسب کامل برای نگارش « گچ پژ»
نسبتا روان و ّ
ا
منظم
13/26
قرن :13
•
مرحوم کلهر در می یابد:
•
•
نهضت چاپ سنگی وسیله ای برای ّ
تحول و گسترش هنر خوشنویسی
رسالت اجتماعی خط فراتر از ماندن در کلکسیون ها
ّقوت گرفتن خطوط میرعماد و تبدیل شدن خط به امر کاربردی
نحوه ی این ّ
تحول به دست ّ
محمدرضا ُ
کلهر
•
•
14/26
به وجود اوردن شیوه ای خاص برای تحریر ک تب به سبب محدودیت ها
چاق نویسی در خوشنویسی؛ از بین نرفتن ریزه کاریها به هنگام انتقال خط بر روی سنگ و کاغذ
وی در یک کالم خط را اسان کرد؛ یعنی
اگر 2نفر شاگرد ،یکی روش میرعماد و
دیگری روش کلهر را پیش می گرفتند ،ان که
پیش کلهر رفته بود ،زودتر خط را یاد می
گرفت؛ چرا که روش ُ
کلهر اسان تر از روش
میرعماد بود.
سفرنامه ناصرالدین شاه به فرنگ
15/26
بیشترین کاربرد نستعلیق؛ نگارش ک تب ادبی و متن های غیرمذهبی
•
•
به ندرت در متن های عربی نظیر قران
ّعلت:
•
•
•
16/26
دشوار بودن نگارش کلمات چند سیالبی عربی
طراحی شدن این خط برای زبان و ّ
ّ
خط فارسی
راحت نوشته شدن زبان عربی با ّ
خط ثلث و نسخ
دهه 40
•
هدف این مک تب
•
•
•
17/26
با پیشگامی زنده رودی و افجه ای
نزدیک کردن خط به ّنقاشی
فراهم اوردن زمینه برای بروز ّ
خال ّقیت های هنرمندان
نمایاندن فرهنگ غنی ایران زمین به جهانیان
استفاده از ّ
خط نستعلیق در این مک تب
18/26
قرن 11
•
ّعلت شکل گیری شکسته نستعلیق
•
•
استفاده روز افزون از نستعلیق
نیاز به تندنویسی
وجه تسمیه
•
19/26
مرتضی قلی خان شاملو (حاکم هرات)
شکستن ّ
خط نستعلیق
تکمیل خط شکسته نستعلیق به دست میرزا شفیعا هراتی
وضع قواعد جدید به دست درویش عبدالمجید طالقانی
کاربرد
•
•
ارکان اربعه هنر خوشنویسی
•
•
•
20/26
نوشتن متن های ادبی ،پیام شاد و کارت تبریک
نقاشیخط و گرافیک
•
ثلث :جمال الدین یاقوت 697ق
نسخ :میرزا احمد نیریزی اواسط قرن 12
نستعلیق :میرعماد الحسنی 1024ق
شکسته نستعلیق :عبدالمجید طالقانی 1185ق
ازادی حرکت دست و قلم
خطوط قائم ان کوتاه تر ،کشیدگی بیشتر حروف
رها شدن قوس ها ،سایش دندانه ها ،اتصال حروف و کلمات
ّ
تنوع زیاد شکل حروف به ّعلت سرعت و بدیهه نویسی
دشواری در خواندن
21/26
نمایانگر ّ
حس رهای ی ،شادابی و ظرافت
حاکم بودن ریتمی موزون و موسیقی وار بر ان
22/26
ّ
خط کوفی
خط نسخ استاد حسینی
خط نستعلیق
23/26
ّ
خط نسخ ابن بواب
خط تعلیق
خط شکسته نستعلیق
ک تاب
ّ تاریخ مختصر
تحقیق و نگارش علی راهجیری،خط و سیر خوشنویسی در ایران
تاریخ خط و خطاطان
•
•
سایت
www.Wikipedia.org
www.tebyan.net
www.nastaliqonline.ir
www.sheikh.ir
www.derafshkaviyani.ir
www.aryaname.blogsky.com
www.rasekhoon.net
•
•
•
•
•
•
•
24/26
25/26