Transcript لینک دانلود
موضوع: مطابقت کاال در بیع بین الملل استاد: دکتر غالم نبی فیضی چکاب سبا مهاجر – فهیمه صفری ∎ مقدمه :لزوم مطابق کاال با قرارداد ∎ بخش اول :مطابقت مادی ∎ شرایط تضمین مطابقت کاال شرایط ماهوی شرایط شکلی ∎ فقدان مطابقت ∎ ضمانت اجرا و استثنائات ∎ بخش دوم مطابقت حقوقی ∎ حقوق و ادعاهای شخص ثالث نسبت به مبیع غیر از مالکیت فکری ∎ حقوق و ادعاهای شخص ثالث نسبت به مبیع ناشی از حق مالکیت فکری ∎ استثنائات وارد بر مسئولیت فروشنده راجع به ادعای مالکیت فکری از طرف شخص ثالث ∎ ضمانت اجرای تعهدات فروشنده اجرای اجابری قرارداد ∎ نتیجه ∎ منابع فروشنده باید کاالیی را تحویل خریدار دهد که با شرایط مندرج در قرارداد مطابق باشد،همچنین مبیع باید از هرگونه ادعای ثالث آزاد باشد.این مسائل ذیل عنوان «مطابقت کاال و ادعاهای شخص ثالث ،در مواد 35تا 44کنوانسیون بیع بین المللی کاال آمده است. مطابقت کاال با قرارداد بر اساس نظر برخی از مفسران کنوانسیون هنگام بررسی این موضوع به «مطابقت مادی» و «مطابقت حقوقی» تقسیم شده است که به همین ترتیب به شرح آن پرداخته خواهد شد. مفهوم کلی مطابقت بر مبنای بند 1ماده 35کنوانسیون وین «:فروشنده باید کاالیی را تسلیم کند که دارای مقدار و واجد کیفیت و وصف مقرر در قرارداد باشد و نیز به همان ترتیبی که در قرارداد معین شده بسته بندی گردیده باشد». برای فهم معنای مطابقت کاال،نویسندگان بیشتر به تعریف و بررسی مفهوم «عدم مطابقت کاال » پرداخته و از آن به مفهوم مطابقت رسیده اند.فقدان مطابقت که در کنوانسیون آمده است ،یک مفهوم عام است و هر نوع نقص در کیفیت یا کمیت کاال را در بر می گیرد. بر خالف برخی نظام های داخلی که هنوز هم بین انواع نقص و عیب و تخلف از شرط صفت بر حسب مورد تفاوت قائل می شوند ،در کنوانسیون یک مفهوم عام و کلی از عدم مطابقت پذیرفته شده است که شامل عیب (اعم از مخفی و آشکار)،هر نوع نقص و تخلف از شرط صفت،و هم چنین موردی که کاالیی از نوع دیگر تحویل شده باشد،می گردد.بنابراین در کنوانسیون هر نوع نقص و عیب کاال و یا نقض شروط قرارداد اعم از صریح یا ضمنی ،از مصادیق عدم مطابقت محسوب شده و ضمانت اجرای آن را دارد. برای درک بهتر مطلب می توان به م 35ک رجوع کرد.بند 2م 35ک بیان میدارد : « -2به استثنای مواردی که طرفین به نحو دیگری توافق کرده باشند،کاال منطبق با قرارداد محسوب نمی شود مگر اینکه: الف -متناسب با مقاصدی باشد که عرفا کاال های با آن اوصاف برای مقاصد مذکور مورد استفاده قرار می گیرند . ب -متناسب برای هر منظور ویژه ای باشد که به طور صریح یا ضمنی در زمان انعقاد قرارداد به فروشنده تفهیم شده است،مگر اینکه اوضاع و احوال حاکی از این باشد که خریدار معقول نبوده که بر مهارت و تشخیص وی اعتماد کند. ج -دارای اوصافی باشد که فروشنده به عنوان نمونه یا مدل به خریدار ارائه نموده است . د -به نحوی ظرف بندی یا بسته بندی شده باشد که برای چنان کاالیی معمول است یا،در صورتیکه چنین ترتیبی موجود نباشد آن را به نحوی انجام دهد که برای بقاء و حفاظت کاال کافی باشد». توجه به مطابقت یا عدم مطابقت کاال با قرارداد به منظور شناخت ضمانت اجرای حاکم با احراز شرایط آن است .با استناد به بند 3م 35ک : «هرگاه خریدار در زمان انعقاد قرارداد از عدم مطابقت کاال با قرارداد آگاه بوده یا نمی توانسته است ناآگاه باشد،فروشنده نسبت به هر نوع عدم انطباق کاال مسئولیتی طبق مقررات بند های الف تا د پاراگراف پیشین را نخواهد داشت،».زمانی ضمانت اجرای عدم مطابقت در اختیار خریدار قرار میگیرد که وی در حین معامله از عدم مطابقت کاال ناآگاه باشد. -1شرایط ماهوی -2شرایط شکلی -1فقدان مطابقت -2عدم آگاهی مشتری -3منتسب بودن آن به فروشنده کاالی تحویلی باید مطابق با قرارداد باشد و برای احراز عدم مطابقت در اولین مرحله باید به قرارداد رجوع نمود.هر نوع قیدی که در قرارداد آمده و راجع به کیفیت یا کمیت مبیع باشد،باید رعایت شود و نقض آن،نقض قرارداد محسوب شده،ضمانت اجرای عدم مطابقت را در پی خواهد داشت.بر اساس بند 1م 35ک وین عناصری که بر مبنای آن مطابقت یا عدم مطابقت کاال با قرارداد ارزیابی می شود عبارتند از:کیفیت (وصف یا جنس)،کمیت،بسته بندی و ظرف گذاری از لحاظ کیفیت ،کاال باید مطابق قیود و شروط مندرج در قرارداد باشد و در صورت عدم انطباق کاال ،نقض قرارداد محقق می شود، تفاوتی نمی کند که کیفیت کاالی تحویل شده ،پایین تر از کیفیت قراردادی باشد یا باالتر؛همین قدر که کاال مطابق با قرارداد نباشد، نقض تعهد محقق شده و عدم مطابقت صدق می کند.در بند 2م 35 ک معیارهای مطابقت کاال با قرارداد بیان شده است که به شرح آن می پردازیم. بر طبق بند 2م 35ک ،کاال باید متناسب با مقاصدی باشد که عرفا کاالهایی از آن نوع برای آن مقاصد مورد استفاده قرار می گیرند.مطابق این بند از م ،35کاال باید برای اهداف تجاری مناسب بوده و دارای قابلیت تجاری باشد و بتوان آن را مجددا به فروش رسانده و با آن داد و ستد نمود.چون در بیع تجاری معموال کاال برای فروش مجدد خریداری می شود. در حقوق ایران فروشنده باید کاالیی را تسلیم کند که منطبق با قرارداد باشد.به نظر می رسد که حکم بخش الف بند 2م 35ک در حقوق ایران هم قابل قبول است؛زیرا حتی اگر توافق صریحی بین طرفین بیع وجود نداشته باشد،این شرط ضمنی وجود دارد که کاال باید متناسب با هدف متعارفی باشد که بدان منظور خریداری شده است. بر اساس بخش ب بند 2م 35ک ،کاال باید متناسب با هر نوع مقصود خاصی باشد که به نحو صریح یا ضمنی در زمان انعقاد قرارداد به آگاهی بایع رسیده است ،مگر اینکه اوضاع و احوال حاکی از این باشد که مشتری به مهارت و تشخیص بایع اعتماد نکرده یا اعتماد او به مهارت و تشخیص بایع غیر معقول بوده است. مطابق این بند ،فروشنده باید کاالیی را تسلیم کند که مناسب با هدف و استفاده خاصی باشد که مشتری از خرید آن در نظر دارد ،هر چند این هدف،استفاده معمول و متعارف از کاال نباشد. این تعهد فروشنده منوط به وجود سه شرط است: بخش ج بند 2م 35ک،مقرر میدارد که مبیع باید واجد اوصاف کاالیی باشد که بایع به عنوان نمونه به مشتری ارائه نموده است.بر این اساس در صورتی که نمونه کاال به خریدار ارائه شده باشد ،فروشنده باید کاالیی را تسلیم کند که از لحاظ کیفیت با نمونه مطابق باشد.در واقع ارائه نمونه ،نوعی توصیف کاال محسوب می شود و مثل این است که اوصاف مبیع به عنوان شرط در قرارداد آمده باشد. از لحاظ کمیت نیز فروشنده باید به همان مقداری که در قرارداد بیان شده است ،کاال تسلیم خریدار کند و تسلیم کمتر از میزان توافق شده یا بیشتر از آن نقض قرارداد محسوب می شود. در صورتی که نقض در کمیت در حین حمل روی دهد ، مقررات راجع به عدم مطابقت کاال و انتقال ضمان تداخل می کنند و بر حسب اینکه نقض در لحظه انتقال ضمان وجود داشته باشد یا نه ،یکی از این دو قاعده (انتقال ضمان-عدم مطابقت) قابل اعمال است. تسلیم زائد بر مقدار قراردادی ،نقض قرارداد تلقی شده و از مصادیق عدم مطابقت است.مطابق بند 2م 52ک ،در صورت تسلیم اضافی کاال ،خریدار مختار است مقدار زائد را قبول یا رد کند ،و یا حتی بخشی از آن را بپذیرد.در صورتی که مقدار زائد را قبول کند ،باید بهای آن را بر اساس ثمن قراردادی بپردازد. در تجارت بین الملل ،بسته بندی و ظرف گذاری کاال از اهمیت برخوردار است؛ زیرا ممکن است کاال مسافت طوالنی را طی نماید تا به دست خریدار برسد .بدین منظور کنوانسیون با نو آوری خود ،مسئولیت بسته بندی را بر عهده بایع قرار داده است مگر اینکه بر خالف آن توافق شده یا عرفا بسته بندی بر عهده خریدار باشد. شرط دوم برای برخورداری خریدار از تضمینات مربوط به مطابقت کاال این است که وی از عدم مطابقت کاال ناآگاه باشد.در صورتی که خریدار در حین معامله از عدم مطابقت کاال با قرارداد آگاه بوده یا نمی توانسته ناآگاه باشد،فروشنده نسبت به عدم انطباق مسئولیتی نخواهد داشت. شرط سوم برای برخورداری خریدار از تضمینات راجع به عدم انطباق کاال این است که عدم انطباق منتسب به فروشنده باشد.به دیگر سخن عیب در لحظه انتقال ضمان معاوضی وجود داشته باشد.بنابراین اگر کاال مطابق قرارداد ارسال شود و در جریان حمل آسیب ببیند ،فروشنده ضامن نیست. تشریفات الزم برای برخوردار شدن از تضمینات عدم مطابقت کاال تعهد به بازرسی کاال و مهلت انجام آن اعالم عدم مطابقت به فروشنده و مهلت آن ماهیت تعهد بازرسی مهلت بازرسی نحوه ی بازرسی کاال برای اینکه خریدار بتواند از ضمانت اجراهایی که در فرض عدم انطباق در اختیار او قرار داده شده ،بهره ببرد ،تشریفاتی الزم است .او باید ظرف مدت متعارفی بعد از آن که از عدم مطابفت کاال آگاه میشود و میباید آگاه شود؛یادداشتی برای فروشنده بفرستد و او را از عدم مطابقت آگاه کند ،در غیر این صورت حق استفاده از این ضمانت اجراها را ندارد. الف -ماهیت تعهد بازرسی بازرسی کاال از ناحیه ی خریدار یک تعهد به معنای خاص کلمه نیست تا نقض آن باعث مسئولیت خریدار و جبران خسارت طرف مقابل شود ،بلکه تکلیفی است که به نفع خریدار ایجاد شده و عدم انجام آن باعث میشود که خریدار نتواند به تعهد جود مبنی بر دادن اخطار به فروشنده عمل کرده و از ضمانت اجرای هدم مطابقت کاال استفاده کند. ب -نحوه ی بازرسی کاال بازرسی ممکن است توسط خود خریدار یا شخص دیگری انجام گیرد.نحوه ی بازرسی یا در قرارداد معین میگردد یا مطابق عرف یا رویه معمول صورت می گیرد.در صورت فقدان این موارد بازرسی متناسب با طبیعت کاال و نوع بسته بندی ،مقدار آن و سایر اوضاع و احوال انجام می گیرد. ج-مهلت بازرسی خریدار باید ظرف کوتاه ترین مدت ممکن کاال را بازرسی نموده یا شرایط بازرسی آن را فراهم نماید.برای تعیین این مدت ،اوضاع و احوال خاص قرارداد ،فرصت متعارف میان طرفین ،محل تحویل کاال و نوع بسته بندی آن ،و از همه مهمتر نوع و طبیعت کاال باید در نظر گرفته شود. مبنای تکلیف مشتری هدف از اعالم نقص (عدم مطابقت کاال) به فروشنده آن است که به وی این فرصت داده شود تا نسبت به دعوای مشتری اقدامات الزم را تدارک ببیند و مستندات مورد نیاز را تهیه نماید. محتوای اخطار مشتری و شکل آن مشتری باید به طور دقیق نوع و ماهیت عدم مطابقت را به اطالع فروشنده برساند تا برای فروشنده یک تصور دقیق از آن ایجاد شود و بتواند اقدامات الزم را انجام دهد. مهلت برای اخطار به فروشنده مشتری باید ظرف یک مدت متعارف ،بعد از آنکه از عدم مطابقت کاال با قرارداد آگاه شد یا می باید آگاه شود آن را به اطالع فروشنده برساند. ضمانت اجرای عدم انتقال نقص در صورتی که مشتری به تکلیف خود در دادن اخطار به فروشنده عمل نکند،حقوق ناشی از عدم مطابقت کاال را که ک پیش بینی نموده ،از جمله در خواست کاالی جایگزین،فسخ قرارداد و تقلیل ثمن را از دست می دهد. -1عذر موجه و معقول مشتری موجه بودن عذر مشتری برای عدم ارسال اخطار در مهلت مقرر ،او را در وضعیت انجام اخطار در موعد مقرر قرار نمیدهد و بین این دو وضعیت تفاوت وجود دارد؛در صورتی که مشتری برای عدم ارسال اخطار عذر موجه داشته باشد، مطابق م 44ک فقط می تواند تقلیل ثمن را بخواهد و یا تقاضای جبران خسارت ، به استثنای خسارت ناشی از عدم النفع نماید،در حالیکه اگر مشتری به تعهد خود در دادن اخطار به فروشنده عمل کند ،می تواند از تمام ضمانت اجراهای ناشی از عدم مطابقت کاال ،از قبیل تقاضای کاالی جانشین ،اجرای اجباری قرارداد ،اصالح و تعمیر کاال و حتی فسخ قرارداد برخوردار گردد. -2آگاهی فروشنده از عدم مطابقت کاال و عدم اعالم به مشتری هرگاه فروشنده از عدم انطباق کاال آگاه بوده ،یا نمی توانسته ناآگاه باشد و آن را به مشتری اطالع ندهد ،نمی تواند از مهلت های مقرر در مواد 38و 39که به سود او پیش بینی شده ،استفاده کند و در مقابل مشتری به آن استناد نماید. فروشنده باید کاالیی را به عنوان مبیع به مشتری تسلیم کند که از هر نوع ادعایی مصون بوده و هیچ شخص ثالثی نسبت به آن هیچ نوع حق یا ادعایی نداشته باشد .این حکم در مواد 41و 42ک بیان شده است. الف -قلمرو حقوق ادعای شخص ثالث که فروشنده مسئول آن است ب -شرایط استفاده مشتری از ضمانت اجرای ناشی از عدم مطابقت حقوقی کاال: -1شرایط ماهوی باید حق یا ادعای ثالثی وجود داشته باشد باید این حق یا ادعا ناشی از فعل فروشنده بوده و او در برابراین ادعا ملزم به پاسخ گویی باشد مشتری در زمان انعقاد قرارداد از حق یا ادعای ثالث آگاه نباشد . -2شرایط شکلی درکنوانسیون صرف ادعای ثالث به مشتری این حق را می دهد که به فروشنده رجوع کرده و از ضمانت اجراهای پیش بینی شده استفاده کند .در حقوق ایران تعهد به دادن اخطار در مورد ادعای ثالث وجود ندارد .از این جهت کنوانسیون با حقوق ایران تفاوت دارد. -1رضایت مشتری نسبت به عدم انطباق -2شرط عدم مسئولیت -3عدم اجرای تعهد به دادن اخطار از طرف مشتری موردی که مشتری برای ندادن اخطار عذر موجهی داشته باشد . موردی که فروشنده از حق یا ادعای ثالث آگاه باشد و آن را به اطالع مشترینرساند( .بند 2ماده 44کنوانسیون) حق یا ادعای شخص ثالث نسبت به مبیع ممکن است ناشی از حق مالکیت صنعتی یا نوع دیگری از مالکیت فکری باشد که در کنوانسیون های بین المللی مورد حمایت قرار گرفتند .بنابراین ممکن است مشتری از فروش مجدد کاال به خاطر رعایت حق انحصاری ممنوع گردد( .ماده 42ک) الف -قلمرو و شرایط تضمینات راجع به مالکیت فکری حق یا ادعای ثالث باید مبتنی بر قانون کشور معینی باشد. مشتری نمی تواند به ادعای ثالث استناد کند مگر برای حقوقی که فروشنده از آنآگاه بوده یا نمی توانسته ناآگاه باشد. ب -استثناء وارد بر مسئولیت فروشنده راجع به ادعای مالکیت فکری از طرف شخص ثالث -لزوم اخطار به فروشنده -1درخواست اجرای عین تعهد را بنماید -2در صورتی که عدم مطابقت حقوقی مبیع نقض اساسی قرارداد تلقی شود مشتری حق دارد قرارداد را فسخ کند ( .ماده 49ک (الف) () )1 -3تقاضای جبران خسارت نماید ( .ماده 50ک) توضیح اینکه :در مورد اینکه مشتری بتواند کاال رانگه داشته و تقلیل ثمن را تقاضا نماید یا درخواست کاالی جانشین کند در کنوانسیون نصی وجود ندارد . -1درخواست اجرای اجباری قرارداد (ماده 46ک) اجرای عین قرارداد (بند 1ماده )46 درخواست کاالی جانشین (بند 2ماده )46 درخواست اصالح یا تعمیر کاال (بند 3ماده )46 -2فسخ قرارداد (ماده 49ک) -3درخواست تقلیل سند (ماده 50ک) -4درخواست جبران خسارت (ماده 45بند ب 1ک) استناد به یک ضمانت اجرا مانع درخواست جبران خسارت نیست. -1در صورتی که فروشنده مسئول نقض قرارداد نباشد. -2در صورتی که تسلیم مورد معامله غیرممکن باشد. -3فروشنده توانایی اجرای عین قرارداد را نداشته باشد. -4در صورتی که اجرای عین قرارداد برای فروشنده سخت باشد . الف -شرایط درخواست اجرای عین قرارداد توسط ب -اعطای مهلت از ناحیه مشتری به فروشنده ج -آثار تعیین مهلت از طرف مشتری بعد از انقضای مهلت -قبل از انقضای مهلت قلمرو ماده 47کنوانسیون راجع به اعطای مهلت مشتری شرایط تحمیل اجرای عین قراداد به مشتری: -1تاخیر غیرمعقول در انجام قرارداد صورت نگیرد. -2زحمت غیرمعقول برای مشتری ایجاد نکند. -3موجب عدم اعتماد مشتری نسبت به بازپرداخت هزینه هایی که متحمل شده است نگردد. الف -شرایط درخواست تسلیم کاالی جانشین برای اینکه مشتری بتواند کاالی جانشین را مطالبه کند باید: -1کاالیی که تسلیم وی شده است منطبق با قرارداد نباشد. -2عدم انطباق کاال ،نقض اساسی قرارداد تلقی شود. -3مشتری همراه با اخطار وفق ماده 39ک ،و یا در مدت متعارف بعد از آن، درخواست کاالی جانشین را به فروشنده اعالم نماید. -1مبیع کلی -2عین معین فرضی که کاال از لحاظ کمیت ناقص است. فرضی که کاالی تسلیم شده مورد ادعای ثالث است. لزوم نقض اساسی قرارداد لزوم رد کاالی غیرمنطبق به فروشنده هزینه حمل و تحویل کاالی جانشین -برخورد ماده ( 46)2کنوانسیون با ماده 48آن شرایط درخواست تعمیر یا اصالح مبیع: -1رفع عیب یا اصالح مبیع ممکن باشد. -2رفع عیب معقول و متعارف باشد. -3مشتری در ضمن اخطار عدم مطابقت کاال با قرارداد و یا در مدتی معقول بعد از آن درخواست خود را به فروشنده اعالم نماید. در حقوق ایران برخالف کنوانسیون تمایزی بین حقوق و ادعاهای شخص ثالث ناشی از مالکیت فکری و غیرآن وجود ندارد. در کنوانسیون بر خالف حقوق ایران صرف ادعای ثالث از موجبات حق فسخ میباشد در حالیکه در حقوق ایران این ادعا باید در محاکم صالح به اثبات برسد. در حقوق ایران بر خالف کنوانسیون برخورداری از ضمانت اجراهای عدم مطابقت حقوقی کاال منوط به دادن اخطار به فروشنده نیست.