مراقبت سرخجه
Download
Report
Transcript مراقبت سرخجه
مراقبت بیماری سرخجه و
سندرم سرخجه مادرزادی
Rubella And CRS Surveillance
اعظم صبوری
کارشناس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر
1
بيماري سرخجه
عامل بيماري :ويروس (گونه توگا ويروسها )
دورة كمون 18 :روز
واکسن MMR , MR ,R :
(سرخك سه روزه)
عالئم سرخجه :
-تب ماليم كه براي يك روز به طول مي انجامد.
بثورات بر روي صورت و گردن به مدت 2تا 3روز در نوجوانان :بزرگ شدن غدد لنفاوي در پشت گردن همراه با درد ،تورم و خشكي مفاصل
ساير عالئم :سردرد ،بي اشتهايي و گلودرد
بيشتر بيماران بسرعت بهبود مي يابند و در بعض ي موارد هيچ نشانه
اي از بيماري ديده نمي شود.
اشكال بدون بثورات جلدي در اطفال زير ده سال بيش از بالغين ديده
مي شود .
.1
.2
.3
.4
تب
راش ماكولو پاپوالر
آدنوپاتي گردني(پشت گردني یا پشت سري)
آرترالژي یا آرتریت
عوارض:
سرخجه يك بيمار ي ويروس ي خفيف
است كه اهميت آن در عبور ويروس
از جفت خانم هاي باردار و توانايي
آلوده سازي جنين و احتما ل بروز
سندرم سرخجه مادرزادي در نوزاد
مي باشد .كه يكي از علل قابل توجه
اختالل شنوايي ،نابينايي و عقب
افتادگي هاي ذهني است
شانس ابتالي جنين از مادر حامله اي كه دچار سرخجه شده
است
در دو ماهه اول حاملگي ، %65-85
در ماه سوم %30-35و
در ماه چهارم %10مي باشد.
حتي مواردي از ابتال تا هفته بيستم حاملگي ديده شده است.
بر اساس یافته هاي آزمایشگاهي مبتني
براندازه گیري IgMاختصاصي میباشد.
مورد باليني يا مشكوك سرخجه
هر بيمار با تب و راش ماكولوپاپولر همراه با يك يا •
چند عالئم بزرگي غدد لنفاوي گردني يا پشت گوش ي
،يا درد مفاصل يا تورم مفاصل
مورد تاييد شده سرخجه
سرخجه IgMتاييد
•
تاييد ارتباط اپيدميولوژيك •
مراقبت سرخجه همراه با مراقبت سرخك انجام مي شود ،تاكيد در زنان باردار
و نوزادان تازه بدنيا آمده بيشتر است .
در طغيان سرخجه در سال 1964-65بيشتر از 20000كودك همراه با آسيبهاي
مادرزادي متولد شدند و حداقل 10000مورد مرگ جنين و سقط صورت پذيرفت.
سندرم سرخجه مادرزادي))CRS
نوزادان متولد شده از مادراني كه در سه ماهه اول حاملگي به
سرخجه مبتال شده اند داراي يك يا چند نقص در هنگام تولد
هستند كه شامل :
نقص بينايي كه به كوري منجر مي گرددنقص شنوايي (كري)نقايص قلبيعقب ماندگي ذهني-فلج مغزي ( با بروز كمتر)
تعدادي از اين كودكان با CRSدرفراگيري راه رفتن و كارهاي ساده
بكندی پيشرفت مي كنند.
تعدادي از كودكان همراه با وزن كم تولد ،مشكالت تغذيه اي ،اسهال ،
ذات الريه ،مننژيت يا كم خوني هستند.
اختالالت خوني موقت ،تمايل به خونريزي و كبد و طحال بزرگ نيز ديده
ا
شده است كودكان با مشكالت فوق معموال به تدريج بهبودي حاصل مي
كنند.
بعض ي از اين نوزادان در زمان تولد طبيعي به نظر ميرسند امامشكالت بينائي ،شنوايي ،رفتاري و يادگيري آنها در زمان كودكي
پديدار مي گردد.
بيماران CRSدر خطر گرفتاري به بيماري ديابت در دوران كودكي ياجواني هستند .
بر اساس تحقیقات انجام شده:
بروز CRSدر كشورهاي در حال توسعه بین 0/5تا 3در هر
هزار تولد زنده برآورد شده است.
قبل از پیدایش واكسن احتمال ابتال به سرخجه در كودكي
85تا%95بوده است.
میزان حساسیت زنان باردار به ویروس سرخجه در كشورهاي در
حال توسعه10تا % 25برآورد شده است.
در كشور پاناماهزینه مراقبت هر مورد CRSحدود 3000دالر در
سال و براي تمام عمر 50000دالر برآورد شده است و در آمریكا
این رقم به300000دالرمیرسد.
در انگلستان هزینه ساالنه CRSمتجاوز از 60میلیون دالر-
محاسبه شده است.
•
%60
اختالل شنوایی
•
%45
بیماری مادرزادی قلب
•
%27
میکروسفالی
•
%25
کاتاراکت
•
%23
وزن کم در هـنگام تولـد ( کمتر از 2500گـرم )
•
%17
پورپورا
•
%19
هپاتواسپلنومگالی
•
%13
اختالالت شعوری
•
%10
مننگوآنسفالیت گزارش شده است.
•
مراقبت جاري مبتني بر تشخیص نوزادان 0تا 11ماهه مشكوك
به CRSميباشد.
•
اگر چه تعدادي از عالیم مربوط به CRSممكن است تا سنهاي باالتر بارز
نباشند.
•
در كودكان با سن باالي یكسال تأئید سرخجه بهعنوان عامل ناهنجاریهاي
مادرزادي خیلي مشكل است.
•
تعداد سالیانه موارد CRSو همچنین میزان سالیانه موارد CRSبر مبنای
100000تولد زنده بایستي گزارش گردد.
•
•
•
فعالیتهای مراقبتی:
مراقبت سرخجه:
گزارش تعداد موارد مشكوك سرخجه
بررسي موارد مشکوک
بررسی آزمایشگاهی و تایید موارد مشکوک
مراقبت :CRS
مراقبت موردي CRSدر نوزادان صفر تا 11ماهه
بررسي موارد مشكوك
گزارش موارد CRSدرسال
بررسی آزمایشگاهی و تایید موارد مشکوک
•
•
•
مرحله : 1برنامهریزي جهت واكسیناسیون سرخجه
مرحله : 2برنامهریزی جهت پیشگیري از CRS
مرحله : 3برنامهریزی جهت حذف سرخجه و سندرم سرخجه مادرزادی
كاركنان زايشگاهها بايستي واكسينه شوند چرا كه كودكان متولدشده با بيماري سرخحه بالفاصله بعد از تولد مي توانند باعث
انتقال بيماري به ديگران شوند.
اين نوزادان ميتوانند
تا يكسال بعد از زايمان بيماري
را به ديگران انتقال دهند.
.1هر كودك كمتر از یكسال كه كارمندان بهداشتي در او مشكوك به
CRSميشوند.
.2هر کودک کمتر از یکسال دارای تاریخچه مادری مشکوک یا تأئید شده
ابتالء به سرخجه در دوران حاملگی.
.3هر شیرخوار 0تا 11ماهه با بیماري قلبي و یا مشكوك به كري و یا
با یك یا چند عالمت از عالئم چشمي زیر:
مردمك سفید (كاتاراكت) ،كاهش دید ،حركات پاندولي چشم
(نیستاگموس) ،لوچي ،كره چشم كوچك (میكروفتالموس) ،قرنیه
بزرگتر (گلوكوم مادرزادي)
•
پاسخهاي ایمني كه در نوزادان مبتال به CRSمشاهده ميشود با آن چیزي كه در سرخجه
طبیعي دیده ميشود فرق ميكند .در زمان تولد ،آنتيباديهاي اختصاصي سرخجه از كالس
IgGموجود در سرم نوزاد متعلق به مادر بوده و آنتيباديهاي اختصاصي IgMمتعلق به
خود نوزاد ميباشد .بنابراین براي تشخیص ميتوان از شناسایي IgMدر خون نوزاد استفاده
نمود.
•
در %100كودكان مبتال به CRSمعمو ًال از بدو تولد تا 5ماهگي IgM
شناسایي ميگردد .این میزان در سن 6-12ماهگي به %60كاهش ميیابد.
•
یك نمونه خون به میزان 1میليلیتر باید از هر نوزاد مشكوك به
CRSبعد از تولد در اسرع وقت تهیه شود.
•
اگر اولین نمونه براي IgMسرخجه منفي بود و شك زیاد بالیني
یا اپیدمیولوژیك به CRSوجود دارد یك نمونه خون ثانویه باید
درخواست شود.
نوزاد با تست خوني مثبت از نظر IgMسرخجه كه تأئیدبالینيCRS
را ندارد بعنوان فردي كه عفونت سرخجه مادرزادي ) (CRIدارد
طبقهبندي ميشود.
بمنظور تشخیص موارد CRSدر نوزادان ،بررسي بیماري بثوري در زنان باردار مهم ميباشد .اگر یك
زن باردار به سرخجه مشكوك است مراحل زیر باید پیگیري شود:
.1شك به CRSبراي بیمار بایستي توضیح داده شود و نمونه خون تهیه گردد.
.2بمنظور تشخیص موارد CRSدر نوزادان ،بررسي بیماري بثوري در زنان باردار مهم نمونه خون
بایستي از نظر IgMاختصاصي سرخجه در آزمایشگاه معتبر بررسي شود.
.3درصورتیكه نتیجه آزمایش نمونه خون ازنظر IgMاختصاصي سرخجه مثبت بود ،بیمار بایستي از
نظر انجام ویزیت بعدي پیش از تولد و پیگیري مورد مشورت قرار گیرد.
.4در صورتیكه نتیجه نمونه خون از نظر IgMاختصاصي سرخجه منفي باشد و اولین نمونه خون در
6روز اول شروع بثورات جلدي تهیه شده باشد ،بایستي نمونه خون دوم تهیه شده و از نظر
IgMاختصاصي سرخجه آزمایش شود.
.5براي تمامي موارد عفونت سرخجه در طي بارداري كه از نظر آزمایشگاهي تائید شدهاند ،نام بیمار و
دیگر اطالعات مرتبط بایستي در بررسي سرخجه بارداري ثبت شود .مشاوره و پیگیري طبي
بایستي ارائه شود.
.6از نوزاد مادري كه در دوران بارداري نتیجه آزمایش عفونت به سرخجه آن تائید شده بایستي نمونه
خون براي تعیین IgMاختصاصي سرخجه تهیه شود و بوسیله یك پزشك دوره دیده در اسرع
وقت بعد از تولد معاینه شود.
•
•
•
با توجه به اینكه برخي از افراد میزان قابل شناسایي IgMرا
تولید نميكنند ،ممكن است فردي مبتال به سرخجه باشد ولي در
خون او IgMشناسایي نشود.
الزم است صرفنظر از پاسخ مثبت یا منفي IgMبراي وي ،سرم
خون زن باردار مشكوك به سرخجه با روش Rubella IgG
avidity assayمورد بررسي قرار گیرد.
پاسخهاي Low avidityبه منزله تشخیص قطعي عفونت
اولیه سرخجه خواهند بود ولي پاسخ High avidityبهعنوان
تشخیص قطعي ایمني قبل از بیماري تلقي ميگردد
•
•
•
•
•
•
بررسي طغیان:
در طي طغیان بررسي موارد بیماري بثوري (از طریق انجام تستهاي
آزمایشگاهي) براي تأیید اینكه سرخجه سبب طغیان بوده یا خیر انجام
میگیرد.
در طي طغیان ،بررسي تمام موارد بیماري بثوري در حاملگي صورت پذیرد.
در طي طغیان (و تا 9ماه بعد) مراقبت فعال براي گزارش موارد مشكوك به
CRSدر نوزادان صفر تا 11ماهه انجام شود.
پوشش واكسن سرخجه:
پایش پوشش واكسن سرخجه در گروههاي هدف
بررسي پوشش
بررسي فرصتهاي از دست رفته
-1پایگاههایي كه بهطور عادي در مراقبت بیماریهاي EPIمشاركت
دارند (شامل كارمندان بهداشتي ،پرستاران و اپیدمیولوژیستها)
-2بخشهاي نوزادان و واحدهاي مراقبت ویژه نوزادان
-3سرویسهاي زایمان داراي متخصصین زنان و ماما
-4بیمارستانهاي عمومي داراي بخش اطفال
-5بیمارستانهاي مرجع
-6متخصصین چشم – بینایي سنجي و كارمندان مراقبت اولیه چشم
-7متخصصین گوش و شنوایي سنجي
-8متخصصین قلب و جراحان قلب.
29
30
31
32
36
طبقه بندی از نظر منبع بیماری
مورد بومی :
هر موردی که وارده بودن آن را نتوان اثبات کرد .
مورد وارده :
هر موردی که منبع بیماری خارج از کشور بوده است.
( طی 12تا 23روز قبل از بروز بثورات خارج کشور بوده است ).
41
یك مورد تأئید شده بالیني ،فردي است كه توسط پزشك دوره دیده به
ترتیب ذیل با 2عارضه از گروه الف و یا یك عارضه از گروه الف
و یك عارضه از گروه ب گزارش شود:
گروه الف :كاتاراكت ،گلوكوم و یا كاتاراكت همراه با گلوكوم ،بیماري
قلبي مادرزادي ،نقص شنوایي ،رتینوپاتي پیگمانته.
گروه ب :پورپورا ،اسپلنومگالي ،میكروسفالي ،عقب ماندگي ذهني،
مننگوآنسفالیت ،بیماري استخواني رادیولوسنت ،زردي كه در 24
ساعت اول تولد شروع شود.
مورد تأئید شده آزمایشگاهي CRSنوزادي است كه عالئم بالیني
CRSرا دارد و IgMاختصاصي سرخجه در خون او شناسایي
شده است.
خالصه اقدامات
بستری مادر
تولد نوزاد
معاینه اولیه نوزاد
شک به سندرم :تطبیق با تعاریف
-1گزارش مورد مشکوک
-2نمونه برداری سرولوژی
-3انجام معاینات تخصصی (معاینه قلب معاینه چشم معاینه گوش
عصبی )
-4آزمایشات پاراکلینیک
-5تشخیص اولیه
-6ارجاع به کمیته دانشگاهی
-7تشخیص نهایی و طبقه بندی کمیته دانشگاهی
-8ارجاع به کمیته کشوری تایید تشخیص و طبقه بندی
-9ورود به لیست موارد کشوری(قطعی/مردود)
44
معاینه
•
•
تعیین یك پزشك براي هر استان یا ناحیه بهعنوان هماهنگکننده
اجرایي
همچنین استقرار یك متخصص در یك بیمارستان مرجع استاني یا
ناحیه بهعنوان هماهنگ کننده علمی برنامه ضروری میباشد.
•
•
•
•
•
تهیه و توزیع مواد آموزشي همسو با سیستم مراقبتي ملي
هماهنگي و آموزش پزشكان واجد شرایطي كه توانایي معاینه
نوزادان مشكوك به CRSرا دارا باشند.
هماهنگي با آزمایشگاه ملي سرخجه و اطمینان از اینكه نمونهها
در زمان مناسب به آزمایشگاه ارسال شدهاند و كنترل گزارشات
بهعمل آمده
هدایت و اجراي آموزشهاي سیستم مراقبت /CRSسرخجه
تهیه و ارسال و نگهداري لیست خطي موارد مشكوك به سرخجه
و سندرم سرخجه مادرزادي
•
انجام هماهنگيهاي الزم و بررسي طغیانها
•
هماهنگي و اجراي نظارت و پایش و ارزشیابي پوشش واكسن
سرخجه و برنامه مراقبت سرخجه و CRS
•
تجزیه و تحلیل اطالعات مراقبت و تهیه پس خوراند
•
همکاری و مشارکت در برنامههای ابالغی در راستای سیستم
مراقبت سرخجه و سندرم سرخجه مادرزادی
•
ارتباط منظم میان هر مركز گزارش دهنده و هماهنگ كننده ضروري است.
•
هماهنگ كننده مراقبت باید یك شخص مشخص را در هر مركز گزارشدهي
تعیین كند كه ضمن بیماریابي و شناسایي دقیق بیماران نسبت به تكمیل
فرمهاي گزارشدهي موارد و اطمینان از مناسب بودن نمونههاي خون
جمعآوري و حمل شده به آزمایشگاه و تحویل فرمهاي گزارش موارد
پاسخگو باشد.
•
فرمهاي گزارش مورد بایستي از نظر تكمیل بودن و دقت در زمان پذیرش
بازنگري شوند.
براي هر مورد مشكوك به CRSعالوه بر تنظیـم لیست خـطي و
اعالم به سطـوح باالتر باید یك فرم بررسي اپیدمیولوژیك نیز
تكمیل گردد.
از طریق گزارش تلفنی بر اساس لیست خطي و ارسال اطالعات با
فرمهای لیست خطی و فرم بررسی اپیدمیولوژیک گزارش موارد
صورت میگیرد .ضمنا ً فرم ارسال نمونه نیز به همراه هر نمونه
بایستی تکمیل و به آزمایشگاه ارسال گردد.
یك فرم درخواست آزمایشگاه باید همراه هر نمونه خون باشد.
تست آزمایشگاهي بنا به هدفي كه نمونه خون تهیه شده است متفاوت
خواهد بود:
• تست : IgMبراي تشخیص CRSدر نوزادان و براي تشخیص
عفونت حاد سرخجه.
• تست : IgGبراي اندازهگیري حضور و یا عدم حضور سطوح
محافظتي ضـد سرخجـه.
• تست : IgGدر بررسيهاي سرواپیدمیولوژیك.
• تست : Rubella IgG Avidity assayبراي زنان باردار
مشكـوك به سرخجه.
. 1در هر دانشگاه /دانشکده کلیه زایشگاهها و بخشهای اطفال و نوزادان بیمارستانهای تابعه
بهعنوان پایگاه دیدهور و بر اساس تعاریف ارائه شده اقدام به شناسایی موارد مشکوک به
CRSنموده و سپس ضمن هماهنگی با سطوح باالتر (مرکز بهداشت شهرستان و مرکز
بهداشت استان) اقدام به نمونه برداری و انتقال نمونه خواهند نمود.
. 2دانشگاههایی که دارای بخشهای جراحی قلب ميباشند نیز بهعنوان پایگاه دیده ور ،همانند بند
1اقدام به شناسایی موارد مشکوک به CRSو نمونهبرداری خواهند نمود.
.3کلیه دانشگاهها با توجه به نمونه برداریهای انجام شده از افراد مشکوک به سرخک (که از
نظر سرخجه نیز بررسی میشوند) ،در صورت مثبت بودن نتایج از نظر سرخجه ،اقدام به
بررسی موارد مثبت اعالم شده و تکمیل فرمهای مربوطه مینمایند( .این اقدامات جهت
موارد مشكوك به سرخجه نیز مستقیما ً به اجرا در ميآید).
.4همزمان با اجرای بندهای فوقالذکر ،کلیه دانشگاهها باید زمینههای الزم جهت توسعه و بسط
برنامه و جاری نمودن سیستم مراقبت سرخجه و سندرم سرخجه مادرزادی را در کلیه
سطوح (دولتی و خصوصی) بهمنظور حصول به پوشش %100برنامه فراهم نموده و
برنامهریزیهای الزم را بهعمل آورند.
-1گزارش مورد CRSدریافت شده از سطح شهرستان به ستاد گزارش گیري بیماريهاي
كشور ظرف 24ساعت بصورت تلفن یا نمابر بر اساس لیست خطي
-2دریافت فرم بررسي ،فرم نمونه آزمایشگاه و لیست خطي موارد از شهرستانها و جمعبندي
اطالعات دریافت شده بهطور ماهیانه و ارسال آن به مركز مدیریت بیماريها تا بیستم ماه بعد
-3دریافت گزارش صفر ماهانه از مركز بهداشت شهرستان و جمعبندي اطالعات دریافت شده
بهطور ماهیانه و ارسال آن به مركز مدیریت بیماريها تا بیستم ماه بعد
-4پیگیري نتایج آزمایش نمونههاي CRSاز مركز مدیریت بیماريها و دریافت نتایج و
پسخوراند آن به شهرستان مربوطه
-5ارزیابي و پایش از نظام مراقبت CRSبصورت ماهانه
-6پسخوراند نتایج بازدیدها و پایشها به سطوح محیطي و باالتر
-7تجزیه و تحلیل اطالعات موجود و انجام مداخالت الزم
-8تشكیل كمیته طبقه بندي موارد CRSو طرح موارد كشف شده در كمیته و اعالم تشخیص
نهایي موارد بالفاصله بعد از اعالم نظر كمیته به مركز مدیریت بیماريها (کمیته باید
بصورت ماهیانه تشکیل جلسه داده و نسبت به طبقهبندی موارد اقدام نماید)
-9همکاری و هماهنگی همسو با برنامههای مراقبت ابالغ شده
معاون واگیر مركز مدیریت بیماریها ،كارشناس مسئول برنامه،
كارشناس مسئول ایمنسازي ،كارشناس مسئول عوارض ناشي از
واكسن ،متخصص عفوني اطفال ،ویرولوژیست ،اپیدمیولوژیست،
متخصص زنان و زایمان ،متخصص بیماریهاي عفوني ،متخصص
بیماريهاي چشم ،متخصص بیماریهاي قلب و متخصص .ENT
متخصص زنان و زایمان ،متخصص عفوني ،متخصص عفوني اطفال،
متخصص چشم ،متخصص گوش و حلق
و بیني ،ویرولوژیست ،اپیدمیولوژیست ،متخصص قلب (نوزادان) و
در صورت لزوم سایر متخصصین
.1جمعآوری آمار و اطالعات و استفاده از منابع علمی در راستای
حفظ و بهبود و ارتقاء برنامه مراقبت
.2طراحی و اجرا و همکاری در طرحهای نظارت ،پایش و ارزشیابی
.3انجام تحقیقات کاربردی در راستای ارتقاء و بهبود برنامه
.4تهیه و تدوین و مشارکت در اجرای برنامههای آموزشی مرتبط
.5طبقهبندی موارد و اعالم تشخیص نهایی بیماران
در سطح دانشگاه همسان با تركیب اعضا در كمیته كشوري نسبت به
تشكیل كمیته مراقبت دانشگاهي و کمیته علمی (کمیته طبقهبندی)
به ریاست معاون بهداشتي اقدام خواهد گردید.
-1درصد موارد CRSشناسایي شده به گروه هدف (گروه سني صفر تا 11ماه)
-2درصد موارد CRSفوت شده به تعداد موارد شناسایي شده
-3درصد موارد CRSتأئید شده آزمایشگاهي به كل موارد
-4درصد مادران واكسینه شده موارد CRSبه غیر واكسینه شده در گروه هدف
-5درصد موارد CRSتائید شده با سابقه واکسیناسیون سرخجه در مادر
-6تعداد موارد CRSو میزان بروز به ازاي هر 1000تولد زنده بر حسب ماه ،سال ،منطقه جغرافیایي)
-7تعداد موارد CRSبرحسب جنس ،ماه ،سال ،منطقه جغرافیایي
-8وضعیت ایمني (واكسیناسیون) مادران افراد مبتال به CRSاز نظر واكسن سرخجه
-9درصد گزارشات واصله از مراکز فعال شده در سیستم مراقبت
-10میزان انجام بررسي موارد ثبت شده بالیني /آزمایشگاهي
-11تعداد موارد و میزان بروز بیماري سرخجه (برحسب دانشگاه ،شهرستان ،ماهیانه ،سالیانه ،منطقه جغرافیایي)
-12میزان بروز سرخجه برحسب سن ،جنس ،شهرستان
-13میزان پوشش واكسن سرخجه در گروه هدف ،منطقه جغرافیایي در طول سال
-14میزان كامل بودن ،بموقع بودن گزارشات ماهیانه موارد سرخجه و CRS
-15میزان طغیانهاي شناسایي شده و تأئید شده (بهوسیله آزمایشگاه)
2012 (27 Case)
*2013(20 case)
* 9 months
1391
1392